Heimskringla - 16.06.1920, Blaðsíða 1

I
ROYAK
iCRowN
Sendit5 eftir verSlista til
Royal CrowH Soap, Ltd. |
654 Main St., Winnipeg UmDUdir
SenditS eftir vertJlista til
Royal Crowa Soap, Lti.
654 Main St., Winnipe^
XXXIV. AR.
\tTNNIPEG, MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN 16- JÚNI 1920.
NÚMER 38
CANADA
stríS og blóSsúthellingar. Hefir
það mál fengiS 'hinn bezta byr.
Samkvaemt yfirlýsing stjórnar-
innar í Ottawa, er allur^tollur tek-
inn af nautpeningi, er fluttur er inn
Canadastjórn hefir ákveSiS aS Sykur h^fir nu veriS færSur upp . janjjg Stendur leyfi þetta til 7.
leggja l/2 miljón dollara til her- Um # ' U" ra pUU ’n' N^erS 1921. Tilgangurinn meS
ur nu $24.00 hundraSiS. Hefld' , * , ,
pessu er ao gera bændum í vestur"
fylkjunum léttara aS auka viS
nautgripastofn sinn. Nautgripir
eru ódýrari sunnan landamæranna
en hér, og er búist viS aS margir,
er fella urSu skepnur sínar í haust
eS var, noti sér þetta leyfi.
skipalflotans. Engin önnur ákvæSi
haifa veriS tekin í sambandi viS Ur ^°kar oiiu UPP-
flotann og á þaS mál alt aS bíSa| Einkennílegt mál kom .fyrir hér
t.i na^ta árs, þangaS til alríkis- f bænum í vikunni sem leiS. MaS-
þingiS í Lundúnum. hefir komiS ur aS nafnj j phillips stefndi syni
sarnan. j sínum fyrir húsbrot og aS hafa
stoliS ifrá sér mat aS borSa. Piltur-
Breyting hftfir veriS gerS á toll-
lögunuim nýju, þannig aS upphaf-
lega var lagSur 1 0 % tollur á allan
karlmannaklæSnaS er fór yfir 45
dollara, Skó erlfóruyfir $9.00 o. s.
frv. Tollurinn er nú lagSur aS-
eins á þiá upphæS sem fer fram úr
hinu forna ákvæSisverSi, hvort
heldiur er um drengja, unglinga,
Jcartla eSa kvenna klæSnaS aS
xæSa. Aftur heifir veriS haekkaS-
ur stampSkattur á öllum víxlum
lánum, Skuldabréfum o. s. frv. frá
1 centi á hverja $100.00 upp í 2
cent.
Stjórnin hefir nú tekiS í taum-
ana m'eS útflutning á nauSsynjUm
ö'lllum, sem þjóSin þarfnast, en
sendar hafa veriS burtu. VerSa
öll iSnaSarfélög hér eftir aS sækja
um leýifi til hins opinbera, áSur en
Iþau geta sent nokkuS af þeim meira
varningi ti'l útlanda. Er þetta gert
til þess aS hægt sé aS halda aftur
af 'félögum þeim, sem nú raka öllu
burt úr landinu, er þörif er fyrir
‘heima.
Verzlunarmenn allmargir frá
Bretlandi eru nú á ferSalagi um
Ameríku. Erindi þeirra er aS
inn hafSi veriS í vist vestur í landi,
en kom til bæjarins peningalaus.
Vildi ifaSir hans eigi liSsinna hon-
um og rak hann ifrá sér. Brauzt
þá pilturinn inn í herbergi þar sem
faSirinn bjó og sital sér aS borSa.
Drengurinn meSkendi aS hafa gert
þetta, en dómarinn eyddi máLinu;
sagSi fiSeins viS pi'ltinn: “Þér er
bezt aS halda þig sem lengst frá
heimilinu eftir þetta,” og lét Ihann
fara.
Eftir skýrslum búnaSardeildanna
og kornyrkjufélaga í vesturfylkjun-
um, hefir veriS sáS öllu minna
hveiti en lí fyrra. Ekrutal undir
hveiti í Man.( Sask. og A'llberta er
þetta ár 14,026,000. Er þaS rúm-
um tveim mi.'jónum minna en í
Aftur hefir veriS sáS
af höifrum, byggi hör og
rúgi. Búist er þó viS aS hveiti-j
uppskera verSi fult eins miki! á'
þessu hausti, sem síSastliSiS ár því
enn setm komiS er hefir tíS veriS
BANDARIKLN
tilnefndur Wm. G. McAdoo,
tengdasonur Wilsons'forseta; einn"
ig Thomas R. Marshall varaforsetí,
A. Mitchell Palmer hershöfSingi.
Edward 1. Edwards rlkisstjóri í
New Jersey, Gilbert E. Hitchcock
senator frá Nebraska og Bakerher-
málaráSgjafi.
fyrr
Flokksþing Republikka
Chicago alla vikuna sem leiS, t.l1
þess aS útnefna forsetaefni og full-
komna stefnujkrá flokksins fyrir í
hönd 'farandi kosningar í haust. Er
til þingsins kom voru líklegust for-
setaefni flokksins Hiram Johnson
senator Ifrá CaLi'fornia, Frank O.
Lowden ríkisstjóri í Ililnois, Wood ar
hershöfSingi, Herbert Hoover,
vistastjórinn alkunni og Sproulte,
ríkisístjóri í Pennsylvania. 5n er
fbúiS var aS viShafa nafnakall og
fjórum sinnum aS ganga til at-
kvæSa, kom þaS í Ijós aS enginn
þeirra hafSi nógu eindregiS fylgi
þingsinsi til þess aS hljóta útnefn-
ingu. Hæstir urSu altaf Lowden,
Wood og Johnson. Alls voru
984 atkvæSi greidd, en meiri-
Rochefellter, olíukóngurinn al-
kunni, og George Eastman, eig-
andi Eastman Kodaks félagsins,
auSmaSur í New York, halfa gefic
í samlögum $9,000,000 til stofn-
unar læknaskólayag spítala í bæn-
um Rochester í New York ríki. ViS
læknaskólann á aS kenna allar
greinar lækniáfræSinnar aS tann-
sat 1 i lækningum meStöldum. Á spítal-
anum eiga aS vera 25Ó herbergi
fyrir sjúklinga. Stoffnanir þessar
báSar standa í sambandi viS
Rocþester 'háskólann, sem er viS-
urkend mentastdfnun þar eystra.
aS taka fyrir útflutninginn, því
hann skal hæ^a, og enginn héSan
flytja eSa fara, á hverju sem geng-
t ^ 1 hluta þurfti til útnefningar. Er
margfal't hagstæðan og spretta , . * . .
barattan stoð sem hæst kom nýr
maSur til sögunnar, er eigi hafSi
eru aSeins tvær vikur til! fram aS *>ví veriS u®fudur. eu þaS
langtum þetri.
Nú
kosninga hér í ifylkinu.
kynna sér vöruverS hér og fram-| búiS aS útnefna þi’igmannsefni í
leiSslu landsins. Veizlu á aS halda öllum kjördæmunum ennþá. Fylk-
þeim í Vancouver þann 17. þ. m. j isstjórnin hefir þó orSiS fyrri til,
Búist er viS aS þeir komi hingaS því hún ætlar aS láta flesta hina
til Winnipeg innan skams, og eru
' verzlunarmenn hér aS undirbúa
móttökufagnaS ifyrir þá.
Stjórnin í B. C. er aS láta und'
sömu sækja undir sínum merkj'um ’ Ulm'
og síSast. • Aftur er óháSur flokk-
ur í hverju kjördæmi, er ýrnist
nefnsit* bændaflókkur eSa óháSir
conservativar, .er sem óSast eru aS
Eic,; er ' var senator Warren G. Harding fra
' Ohio. NáSi ihann þegar allmiklu
fylgi í þinginu og hlaut aS lokum
útnefninguna á laugardagskvöldiS
þann 12. þ. m. meS 695 atkvæS-
Harding þessi er blaS'stjóri í
bænum Marion í Ohio, lítt kunnur
maSur. Senator hefir hann veriS
síSan 1914. Margir undu illa
ViS héraSskosningar nýafstaSn-
í Ulster á Irlandi. unnu Sinn
Fein eSa sjálfstjórnarmenn alstaS-
ar sigur. Er eigi aS sjá aS Carson
hafi þar mikiS fylgi né frumvarp
þaS, sem veriS er aS berja í gegn-
um brezka þingiS, og heita á
“Heimastjórnarlög Irlands”. Frum
varp þetta gerir ráS fyrir skiftingu
írlands. þannig aS U’lster Ihalfi þing
út af fyrir sig. Er þaS hin mesta
vandræSasmíS, eins og fleira
sambandi viS írsku málin.
BRETLAND
irbúa rannsóknarferS til Peace ti|nefna merlcisbera, ofe eru líkur tll
River héraSsifts, til þess aS leita aS ( aS m€ginþorri þeirra nái kosningu.
olfu, sem vlíSa er sögS vera þar í j jvag
jörSu.
I 1 ivauan sem fregnir koma er
Dr. John A. Dresser fraiStjórnin talin fallin. Henni treysta
Montreal, sem er einn meS hinulm engir er
„ . iil ráSsmensku hennar
helztu jarSfræSingum hér í landi, þekkja á þessum undanförnu 'ár-
verSur fyrir leiSangri þessum.
Þing Alllsherjar verkamannafé
lags'ins/í Ameríku, “American
Federation df Lábor”, htefir staSiS
yfir þessa dagana í Montreal.
Margt hefir þar boriS á góma.
Gompers forseti hefir flutt þar
hverja ræSuna eftir aSra, er vakiS
hefir mikla effirtekt. Um Stefnu
verkamanna hefir hann komist
þannig aS orSi: “Fjörutíu ára bar-
átta og sigur hefir kent oss hvaSa
leiS vér eigum aS ifara. Kröfur
þær, sem verkamenn gera á hend-
ur vinnuveitendum og þjóSfélag-
inu í heild sinni, er fyrir starf og
þjónustu er verkamenn hafa af
hendi leyst og gert hafa möguleg-
ar þær framfarir, sem orSnar eru.
Þær fréttir háfa' flogiS fýrir aS
rt sambandsstjórnin ætli aS láta ríkiS
málalokum þessum. og þótti eigi
einleikiS aS sem næst ger óþektur
maSur skyldi verSa útnefndur í
þessa stöSu, Hann er lítt ment-
aSur en allímikill fjársýslumaSur,
fremur aíturhaldssámur í skoSun-
um og í engu meira en meSalmaS-
ur. Þykjast margir sjá aS þar
ihafi “maiskíina” flokksins náS yfir-
tökunum og áreiSanlega hafi eigi
um almenningsvilja veriS aS ræSa,
taka í sínar vörzlur Grand Trunkí því eigi haífi til greina komiS meS
?'
staSiS í staS og framfarir orSiS
engar. Verkamennirnir kréfjast
betri og imeiri liífsþæginda, og þeim
bera þau. Vér skoSum eigi lífiS
^iú orSiS sgm þeir, er hálfbognir
standa, beininga bic^ja og á ölmusu
lifa> heldur serrt menr), er' krefja
réttlátra I auna, sem þeim meS
sanngirni ibera. Gæta viljum vér
þess þó, aS kröfur vorar séu hóf-
legar og réttlátar og aS verkin séu
verSug launanna.” Um O. B.^U.
félagiS fórust forseta Gompers
þanng orS aS þaS fengi eigi staS-
lst, “því þaS gengi í 'bága viS lög
°g reglur alls siSaSs mannfélags,
Kvar sem væri í heiminum”. Eitt
af því, sem þingiS hetfir meS hönd-
Um, er aS koma á samtökum meS-
ai allra verkamanna ulm heim all-
an, til þess aS koma lí veg fyrir
brautina og sé búin aS skipa
efnd til aSxvirSa eignir félagsins.
ormaSur þeirrar nefndar er s'agS-
ur aS vera fyrverandi forseti
Bandaríkjanna, William H. Taft.
Fyrverndi póstmálaráSgjafi Rod'
olphe Lemieux, gerSi fyrirspurn í
þinginu þsssu viSkomandi, en
Borden vildi hvotki játa því né
nei'ta. En allir virSast bera hiS
fylsta traust til Tafts aS hann verSi
sanngjarn matsmaSur og þjóSinni
hollur.
-Á þrefi gengur miUi Breta og
Án þeirra verka hefSi menning öll Bandaríkjanna út af lagafrum-
varpi, er nýlega var samþykt í
Washington, er bannar állan vöru-
flutning áf landi burt nema meS
Bandaríkjaskipttm. Telur enska
Stjórnin þetta gerræSi viS ýms
flutni'ngafélö'g canadisk og brezk,
er nú reka StóriSnaS aif þessu tagi.
MeSal annars mundu verzlunar-
skipafélög vestur á strönd tapa
stárlega viS þaS ef lögulm þessum
yrSi stranglega iframfylgt, sem á
hendi háfa flutninga frá og til Al-
aska og eins suSur meS allri
ströndinni. VirSist sem Canada-
stjórn 'hefSi lí'ka átt aS láta þetta
mál til sína taka, og.er eigi ólíklegt
aS henni hefSi orSiS þar méira á-
gengt en Bretum, því vináttu og
gott samkomulag vilja leiSand;
menn í Bandaríkjunum aS haldist
mill’i nágrannáþjóSanna.
mann þennan, er erindsrekar Voru
kosnir á þin'giS, enda er “maskin-
an” sögS aS háfa'hann í hendi sér.
. Er þaS all einkenni'legt aS ein-
mitt svo skyldi til takast, þegar
flokkaskiftingin sjállf virSist heldur
vera í rénun. — Til varaforseta var
útnefndur Calvin Coolidge ríkis-
'stjóri í MassacihusettS, valinkunn-
Ur vitshruna- og hæfileikam'aSur.
ÆtlaSi “maskinan” aS reyna aS
bola honum frá útnefningunni og
koma aS í hans staS Irvine L. Len-
root senator ifrá Wisconsin, en
•
tókst þaS ekki. Eigi er þó Cool-
id'ge vinsældamaSur sí^San í verk-
fallinu mikla í Ifyrra í Boston. Þóttj
veikahiönnurrt hann harSdrægur í
skiftum, og höfir allsherjar þing
verkamanna, er nú stendur yfir í
Montreal, lýst vantrausti sínu á 699. Verkamanna og heimastjórn-
Eitt hiS mesta verlðfall, sem
'komiS he/fir fyrir í sögunni, vofir
nú yfir á Englandi. Allir verka-
menn, sem vinna aS flutningi bæSi
á sjó og landi, 'hóta aS leggja niS-
ur verk nema aS kröfum þeirra um
hærra kaupgjald, sé fullnægt.
Verkfall þetta snertir í þaS minsta
um tvær miljónir manna. Þriggja
vikna frest hafa verkamenn gefiS
vinnuveitendum til aS áthuga,
hvort þer vilja ganga aS kröifum
þeira eSa eigi og er nú frestur sá
senn útrunninn. Allir bíSa meS
ugg og ótta úrslita þessa máls.
Brezk blöS segja aS búast megi
viS upphlaupi á Indlandi, og
kenná Bolshevikum um, aS þeir
hafi kömiS heilmiklu af æsingarit-
um til Indlands, er kveikt hafi
ihvarvetna uppréistarhug hjá þjóS-
inni. LiSsáfnaSur'kvaS vera mik"
ill í Turkestan af völdum Bolshe-
vika, er hafi ií hyggju aS ráSast á
Persland og Afghanistan, og ná
svo samtökum viS indverska upp-
reistarmenn. Spá þá blöSin því
aS yfirráSum Breta verSi hætt, því
eigi sé nægur herafli þar til þess aS
hafa í öllum höndum viS byltinga-
menn þessa, Hvetja. þau þingiS
enska til aS auka viS herinn og
leggja meira til landvarna þar
eystra.
SjálfstæSisflokkur Ira (Sinn
Fein) ihtefir nú unniS alls 525 sæti
viS héraSskosningar á Irlandi, af
honum sem varaforsetaefni. Illa
htefir þeim og getist aS stefnuskrá
Republikka, er samþykt var, og
hefir Samue 1 Compers, forseti
hinna sameinuSu Verkamannafé-
laga í Ameríku, lýst því yfir aS
hún væri verkamönnum fjandsam-
leg í alla staSi— Byrjar Republikk-
um eigi vel tef þeir hafa alla verka-
menn landsins á móti sér.
Flokksþing Demokrata til út-
nefningar forsetaefnis á aS haldast
í San Francisco hinn 28. þ. m.
Margir eru þar í kjöri, hver sem
hlutskarpastur verSur. Helztur er
arflokkurinn, sem nú fylgja sjálf-
stæSismönnum aS málum, unnu
65 sæti. Hafa þá Carsonistar og
aSrir eigi nema 1 09 fulltrúa.
N SjálfstæSismenn hafa bannaS
allan burtflutning manna úr Ir-
landi. Segja þeir aS af honum
stafi hinn mesti háski fyrir þjóSina,
eins og nú standa sakir. “Ungir
menn, sem nú yfirgefa land og
þjóS, vinna sér til bl'eySuorSs og
eru sannefndir föSurlandssvikar-
ar.” hljóSar ýfirlýsing þessi. “En
séu allar fortölur árangurslausar,
þá verSa fundin önnur ráS til þess
ÖNNUR LÖND.
Frá Tokio í Japan koma þær
ifregnir aS búiS sé aS steypa Bols-
hevikum í Rússlandi. Trotzky sé
dauSur en Lenine flúinn. En
hvaS sem hælft er í fréttinni, þá er
þaS víst aS öll fréttasambönd viS
Rússland eru nú slitin, en þær
fregnir, er náSst hefir í meS loft-
skeytum, segja bardaga helzt um
alt land.
. Foster barón hefir veriS skipaS-
ur ríkisstjóri áf brezku stjórninni í
Ástrálíu. Hann var hafinn upp í
barónstign áriS 1910. Fjármála-
ritari var hann í hermílaráSuneyt-
inufrá 1914—1919.
SkaSabótakrafa Itala og sektar-
fé þaS, sem ÞjóSverjar eiga aS
borga, nemur $12,120,000,000.
Eigi er þess getiS hvort sambands-
þjóSirnar hafi ^ viSurkent kröfu
þessa eSur eigi.
Frá MeLbourne í Ástralíu koma
þæ ifregnir aS alment verkfall
standi yfir meSal allra, er vinrm
viS rafaflsstöSvar borgarinnar og
búist viS aS fleiri leggi niSur vinnu.
Um 200,000 fjölskyldur þar í borg
inni standa uppi ráSalausar meS
aS elda og tilreiSa mat, því elda-
menska er þar öl lgerS viS raf-
magn. ISnaSarstbfnanir bæjar-
ins hafa og líka orSiS aS hætta
vinnu, því allar vélar eru knúSar
af rafmagni. — Allir vélstjórar viS
kælihús og vörugeymsluhús borg-
arinnar hafa líka gengiS af verki
og er búist viS aS allar matvöru-
birgSir eySileggist. StjórnarblöS-
in segja aS ástandiS sé hiS ískyggi-
legasta, og búist er viS jafnvel
__Dánarfregn. Látin er á Prest-
bakka á SíSu ifrú Ingibjörg Brynj-
ólfsdóttir, prests í Vestmannaeyj-
um, kona séra Magnúsar prófasts
Bjarnarsonar á Prestsbakka. Hún
hafSi legiS á annaS ár rúm'föst,
merkiskona hin mesta og öllum
góS*.
(Eftir Vísi.)
Jóhann Sigurjónsson.
19. júní 1880 — 31. ágúst 1919.
Eftir Árna Pálsson.
Fih.
III.
Þegar Jóhcmn brendi skip sín og
bjóst til þess aS klífa þrítugan haun
arinn, var hann vitanlega barn,
bæSi aS aldri og reynslu. Hann
hafSi fariS úr foreldrahúsum í
skóla 1 896, sezt í annan bekk og
útskrifast úr fjórSa bekk 1899.
Um skólaveru hanS kann eg þaS
eitt aS segja, aS hann reyndist frá-
bær námsmaSur, óvenju næmur
og fljótskarpur. Sérstaklega hneigS
ist hann aS náttúruvísindum og
stærSfræSi. ViS burtfararpróf
úr fjórSa bekk hlaut hann ágætÍ3"
einkunn í afloknum greinum. Þess
þarf ekki aS geta um svo bráðhuga
og bráSþroska mann, aS á þeim
árum orti hann feiknin öll af kvæS-
um. Sum þeirra lét hann prenta í
dagblöSum, en auSvitaS var þetta
aSeins góugróSur, sem hvarf fljótt
og gleymdist bæSi sjálfum honum
og öSrum. *-•: -.lu*. . A j
Nú horfSist hann í fyrsta sinn í
augu viS álvöru lífsins. Hann varS
þess fljótt var, aS Hstamannsbraut-
in er ekki greiSfær, og áSur en
hann komst eitt fet áfrewn, hafSi
hann full reynt, aS hann mundi
þurfa aS taka á öllu sínu tiL þess
aS koma fram ferSinni yfir þaS
torleiSi. Harirt hafSi trúaS á
skjótan og fullkominn sigur, en nú
voru áriS 1917.
ISLAND
meiri óspektum og umbrotum en j komst hann í kynni viS örSugleika,
sem hann tæpast -mun hafa gert
ráS fyrir, — heilan herskara af örS
ugleikum, sem SteSjuSu áS hon-
| um úr öllum áttum og þyrptus't í
kringum hann. Hann tók ýms
verkefni til meSferSar, en gat, ekki
ráSiS viS þau, þau voru honum of-
Skúli fógeti kom inn af veiSum ureflí, UXu honum yfir höfuS eSa
í gær (5. maí), meS mikinn afla. j smUgU úr höndum hans. Og hann
Heyrst hefir aS hann hafi dregiS | ]aug engu aS sjálfum sér um þaS
upp tundurskeyti í botnvörpunni efni. Sjálfstraust hans var aS vísu
mikiS, en hitt einkendi hann elcki
suSur aff IngólfshöfSa, en ekki
varS IþaS aS tjóni.
VeSriS í dag (8. maí). Frost
hér 0.5, fsafirSi 0,7, Akureyri 0,5,'
SeySisfirSi 2 st. hiti, Vestmanna-
eyjum 1,5 st.
Dánarfregn. Láugardaginn 1.
þ. m. andaSist Margrét Magnús- j aS hann innan stundar mundi taka
dóttir aS heimili sínu, SmiSjustíg 7 | þaS til nýrrar meSferðar, og varS
hér í bænum. Hún var fædd 19. þá oft endirinn sá, aS hann rakti
dag ágústmánaSar 1844, ættuS úr alt upp afturvog fitjaSi svo upp á
Húnavatn^sýálu, náskyld Jóni for,-! ný. Þessi einstaka vandvirkni
síSur, hvaS hann var óvenjulega
kröfuharSur viS sjálfan sig, ó-
venjulega strangur og miskunnar-
laus rannsóknardómari yfir sjálfum
sér. Þó aS hann í fyrstu væri á-
nægSur meS eitthvaS, sem hann
hafSi gert, þá var ekki vissara en
sætisráSherra Magnússyni.
Eitt herbergi var auglýst til leigu
í Vísi í gær, og höfSu um 200
menn komiS til leigjandans síS-
degis í gær, til þess aS falast eftir
því. Má af þvf, marka hve af-
skaplegt húsnæSisIeysiS er í bæn"
um. Verst er aS engar líkur eru
til aS úr því bætist til neinna muna
á þessu sumri.
VeSráttan er heldur aS batna,
en fer þó hægt. Á sumum túnum
má sjá votta fyrir grStenku, en
hvergi í úthögum.
JarSskjálfti allharSur kom hér
um kl. 5.10 síSdegis í gær (15.
maí). Ekki varS hann aS tjóni,
en ótta og óhug sló á margan
mann, sem von var. Annar minni
kippur hafSi komiS laust eiftir kl. 7
skapaSi list hans, en hún varS líka
stundum aS smámunalegri hót-
fyndni, sem tafSi ótrúlega mikiS
fyrir honum, og spilti jafnvel rit-
um'hans á stundum.
( Vitanlega var þetta þyngsta
þrautin, aS cda upp sína eigin
hæfileika, aS láta svipuhögg sjálfs
prófunarinnar dynja á sjállfum sér,
þangaS til hann gat int slíkt verk
af höndum, sem hann sjálfur var
ánægSur meS. En þó varS viS
mörgu öSru aS sjá. Foreldrum
hans og öSrum vandamönnum
mun ekki haf;a veriS þaS ljúft í
fyrstu, er hann hætti viS námiS og
batt alla sína iframtíS viS svo "ó-
búsælt handverk”, sem skáldskap"
inn. En þó er þaS sannast aS
segja aS faSir hans var seinþreytt-
ur aS stySja hann og styrkja á atl-
(Framhald i 5. bb.)