Heimskringla - 03.08.1921, Blaðsíða 1

✓
Sendifi ertir vertSllsta til
Iloyal Crown Sonp, Ltd. L
664 Main StM V. öinÖUOir

J
Verílann
gefín
fyrir
‘Coupons’
og
umbúiir
SenditS eftir vertSlista tll
Royal Crown Sonp, Ltt
654 Main St., Winnip««
XXXV. AR
WINNIPEG, MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN 3. ÁGOST 1921
NÚMER 43
CAi
NADA
I mílna breiSa skamt frá Bismarck í sýndi Northcliffe þá virSingu aS
NorSur Dakota ríkinu þann 25. háfa fund eSa samtal viS hann um
júlí, og orsakaSi stórtjón. Einn þetta mál, sem hann er aS leyta
....Dr, Stone hét maSur og var bóndi sem úti var staddur lét líf sér upplýsinga um. Til Canada
kennari viS Pardue háskólann í 9itt. Hús feyktust um koll og í kemur hann bráSlega, stendur
Lafayette í Bandaríkjunum. Hann sumum þeirra kviknaSi og brunnu tæpan klukkutíma viS í Winnipeg
var fyrir skemstu í Banf'f meS þau til kaldra kola. Þrjár korn- og fer svo vestur aS hafi.
konu sinni. og höfSu þau í hyggju hlöSur eySilögSust og sandhóll
aS klífa upp á tind einn í Kletta- einn er varg á vegi bylsins tókst' Lloyd George. ForsætisraS-
fjöllunum, sem aldrei hafSi áSur upp og var drerft yHr sporveg herra MeiShen hefir veriS aS
veriS stígiS fæti upp á af neinum. Northern Pacific brautarinnar. I hvetja Lloyd George til aS heim.
Hj ónin voru alvön fjallagöngum . sækja Canada eftir fundinn í
og þráSu hiS heilnæma svala Frank Miller heitir maSur sem Chicago um afnám herútbúnaSar.
fjallaloft eins og flestir er þess heima a ‘ baenum Muskegan í j Er haldiS aS Lloyd George verSi
hafa einu sinni notiS. Þau lögSu Mich- Mætti ha"n konu sinni viS því og komi. AS brezkir
af staS frá Banff og bjuggust viS fJórum börnum úti á stræti, réSist stjórnmálamenn hafi þá um leiS
aS vera 4 daga í burtu. En svo á hana sleit af henni bæSi ***-
liSu fleiri dagar og hjónin bmu'un meS bemm höndum’ Sagt er
ekki til baka. UrSu menn þá aS afbrýSissemi hafi olIaS þessu
hræddir um aS eitthvaS hefSi voSa tlltaekl- Hann gaf sig á hond einnig hingaS
komiS fyrir þau, og fóru aS leita' Hgreglunnar undir eins á eftir.
þeirra^ Þau fundust en dr. Stone j Enn er hreyfing á fót komin, til j land^jóri
Canada, er sagt a8 sigli
var bá andaSur. Hann hafS! er a8 fá Bandaríkjastjórnina til aS frá Englandi áleiSis til Canada til
bau voru rett komm upp a t.nd-; heimta af Bolshevikum aS Capt. aS taka héf viS emhætti sínu 4.
inn hrapaS og beiS bana af. Kona. Emmitt Kilpatrick frá Uniontown
hans kleif niSur í gjána þar sem f Alabama, sé laus látinn. Hreyf-
hann lá, en treysti sér víst ekki aS ing þessi hefir upptök sín hjá
komast til baka. En fyrir hljóS frá amerísku hersveitunum á Pólandi.
fund meS sér hér, er ekki taliS
ólíklegt; koma þá forsætisráS-
herrar Ástralíu og SuSur-Afríku
Byng lávarSur, hinn nýkjörnu
ágúst. Var sagt aS forsætisráS-
herra Canada kæmi meS honum,
en fundir á Englandi í sambandi
, viS Chicagofundinn um a'fvopnun
henni um hjálp fundu leitarmenn( Sagt er aS ástand amerísku fanga þjóSanna> munu hafa aftraS hon.
þau. Þetta þykir eitt hiS hörmu-| þeirra sem sitja í fangelsinu í um ffá
legasta slys er fyrir hefir komiS; Moscow sé mjög aumkunarvert.
■er dr. Stone mjög tregaSur af Capt. Kilpatrick tilheyrir RauSa-
Lans mörgu vinum.
Hin árlega búnaSarsýning í
Brandon var sett 18. júlí af ak-
kross félaginu og var tekinn fangi
í Crimea.
29,901 . tóku út borgarabréf í
uryrkjumála ráSherra fylkisins,' júní mánuSi eftir skýrslum frá
Geo. H. Malcolm. Sýning þessi Washington aS dæma. Af þeim
hefir undanfarin ár vakiS mjög voru 64453 þýzkir, 4014 austur-
mikla eftirtekt, enda þyrptist fólk'rískir, 3508 Itali r og 3313 frá
til hennar nú í eins stórum hóp- ’ Stór-Bretlandi. Fæst var af Spán-
um, ef ekki stærri, en nokkru sinnij verjum, aSeins 19.
áSur aS sagt er.
Hægra er aS kenna heilræSin
T. H. Johnson dómsmálaráS-j en halda þau”.—MaSur flutti fyr-
herra, er sagt aS fari til Englands irlestra víSa í Indiana um:”Hvers ‘lufvc‘u'l“’
’ s , , ,, . c ii- aS þeir vilji aS mtnsta kosti etgn-
í ttl veria mál fvrir vegna menn væru ahyggjutullir?
ast 4UU flugvelar. Keynt hefir ver-
Stærsta loftfar í heimi, hefir ný-
lega veriS reynt í London, og voru
á því 48 farþegar. ÞaS getur
flogiS 5000 mílur (enskar) hvíld-
arlaust.
ÖNNUR LÖND.
Flugvélar Bolshevika. Frá Eystra-
saltslöndum berast þær fregnir, aS 1
aS Bolshevikum sé mjög í mun aS
koma sér upp flugvélum. Er sagt
i haust til aS verja mál fyrir( vegna menn væru áhyggj
Manitobastjórnin í leyndarráS- Fyrirlesturinn þótti góSur og hö'f.
inu. Málinu á stjórnin í viS Kelly, hans var orSinn all-frægur fyrir
út af þinghúsbyggingunni. Kelly hann. 1 vikunni sem leiS réSi þessi
yar dæmdur til aS borga stjórn- maSur sér bana. Menn hafa síSan
inni $615,000 fyrir svik á verk- veriS aS spyrja, hversvegna hann
hafi veriS áhyggjufullur.
inu, en hann áfrýaSi þeim dómi.
Hermáladeildin í Canada hefir
Kvenfélag eitt í Bandaríkjun-
ákveSiS aS fækka herliSi hér um| um hefir undanfariS veriS aS
10% eSa úr 4000 manns niSur í starfa aS því, aS fá þaS meS lög-
3600. Þetta er gert til þess aS um bannaS, aS prestar gjifti hjón
færa kostnaSinn viS herliSs út- sem eitthvaS ,eru andlega kvilluS,
baldiS niSur.
iS aS fá þær keyptar í SvíþjóS, en
ekki lánast, því aS Svíum þykir
viSurlitamikiS, aS fá svo hættu-
leg hergögn í hendur jafnvoldug-
um nábúum. ÞjóSverjar eiga ekki
flugvélar aflögu, en sagt er aS til
mála hafi komiS, aS brezk verk-
smiSja smíSaSi þessar flugvélar
handa Rússum.
Fríikkar eru enn í þann veginn
eSa ekki eru fullkomlega hraust á aS senda her til Slésíu, þó Bret-
. sálinni. — HvaSa Daniel dómara um geSjist miSur aS því. ÞaS
Stjórnendur “Great War Veter- , r ætla sár aS fá til aS skera úr virSist sem þaS ætli ekki aS geta
___99 C' 1_:_L L f » i r
erans” félagsins hér í Canada hafa . , ,.
& þvi, er oss raSgata.
beSiS Lloyd George aS koma og
tala á ársfundi þeirra sem haldinn
verSur í haust í Port Arthur.
BANDARIKIN
Stórkostleg samvinnufélagsverk
smiSja, sem býr til allar tegundir
af kvenfatnaSi, hefir veriS mynd-
uS í New York og er höfuSstóIlinn
$20,000,000. Félag þetta býr til
alt mögulegt er kvenfolk þarfnast,
og er sagt aS þaS muni lækka a8
mun verSlag á allri slíkri vöru.
Fjörutíu og átta mismunandi verk-
stæSi sem hefir yfir 20,000 manns
í vinnu, sameinuSu sig félagi þessu
Hin nýja bygging þess, sem er ein
sú allra fegursta í borginni, héfir
veriS í smíSum um langan und-
anfarandi tíma, en er nú lokiS. 1
henni eru þær þægilegustu og' feg-
urstu verkstofur er þekst hafa. Þar
eru salir fyrir líkamsæfingar,
skemti- og hvíldarsalir. Uppi á
þakinu er til búin sundlaug meS
baSklefum alt í kring, og blóma-
reitum úti frá.
Á böglapósti skaSaSist póst-
stjórn Bandaríkjanna $50,000,-
á síSasta ári eftir því sem Steven-
son segir, sem er formaSur póst-
stjórnarnefndarinnar í Washing-
tonþinginu.
Skýstrókur æddi yfir spildu
þrjátíu mílna langa og tuttugu
um heilt gróiS milli vestur-þjóS-
anna út af Slésíu. Frakkland hefir
aS öllum líkindum gert leynisamn-
inga viS Pólland, snertandi Slés-
íu. AS hinu leytinu'eru ÞjóSverj-
ar svo óSum aS ná sér eftir stríS-
iS, aS sagt er aS Frakkar séu
smeykir viS þá, og ætli nú aS
draga betur afl úr höndum þeirra
en ennþá hefir veriS gert. Bretar
líta svo á, sem lítil sanngirni sé í
þessu fyrir Frakkland, og þaS færi
betur, aS sú ósanngirni kæmi því
(Frakklandi) ekki í koll.
Frá Litlu Asíu kom sú frétt ný-
lega, aS herliS Tyrkja hefSi yfir-
gefiS borgina Angora, sem hefir
veriS höfuS aSsetur nationalist-
anna tjrrknesku, og aS íbúarnir
séu aS flýjaa ustur á bóginn til
Sivasborgar, sem er um 230 mílur
frá Angora. Um borgina Ismed,
um 50 mílur suS-austur frá Con-
stantinople, er haldiS aS líkt fari
innan skamms.
í Morrocco hafa uppþot og ó-
eyrSir átt sér staS milli innfæddra
manna og spánverja. Er sagt aS
Spánverjar hafi fariS halloka og
BRETLAND
írsku málin halda hugum
manna vakandi ennþá. De Valera
er farinn til baka tíl Irlands meS
friSar-skilmála þá er Lloyd Ge_
orge hefir dregiS upp milli land-
anna. Hvernig þeir skilmálar eru,
vita ekki aSrir en þeir er um þá
fjölluSu, því þeir hafa ekki veriS
birtir; haldiS er þó aS þeir séu
töluvert rýmilegir fjrrir Ira, ef ekki
alger uppfylling á kröfum þeirra.
Fýsir menn nú heldur en ekki aS
heyra, hvernig Irar taka þeim.
Northcliffe lávarSur, blaSakon-
ungurinn alkunni á Bretlandi, er
nú staddur í Bandríkjunum í sam-
bandi viS fundinn er halda á þar
um takmörkun herútbúnaSar, eink
um til sjávar. Þegar til þe9s kom
hverjir yrSu á Englandi kosnir til
aS mæta á þeim fundi, reis North-
cliffe í aSal blaSi sínu London
Times” mjög andtvígurj því aSj
Curzon, landritari Indlands, yrSi .
, . . .. . a-.* mannfall talsvert orSiS a þeirra
utndtndur til tararinnar. Blaoio e .
............. , . . „ I hliö. Dtjornm a bpam heldur ollu
snenst einmg ondvert Lloyd Lie-: , ,
v. ! leyndu um tþetta, en liS til hjalp-
orge. Hafa þe ír 1 staoinn gert I , .. , r. , ,
., , ar smum monnum hehr hun sent
Northclitfe ymsar skraveifur, svo! x l
sem aS koma í veg fyrir aS blaS ■ an^a
hans fengi fréttir frá fréttastofu' Á Frakklandi greip svo illkynj-
stjórnarinnar, sem þaS hafSi notiS uS svefnveiki konu eina er Dela-
um tugi ára; einnig aS sendiherra-: harge hét, aS hún er nú búin aS
stofan brezka í Bandaríkjunum! sofa eSa vera í svefnmóki rúma
5 mánuSi. Nýlega ó'l kona þessi
barn og var þá búist viS aS hún
mundi vakna. En svo varS ekk
og hún sefur enn. BarniS var
frízkt og efnilegt og alveg eins og
nýfædd börn eiga aS sér aS vera.
Var 33 ára og hafSi aldrei séS
kvenmann. Tracy Gillis heitir 33
ára gamall maSur í Omaha í Ne-
braska. Hann hafSi ekki fyr en
rétt fyrir skömmu séS járnbraut-
arlest, strætisvagna, loftför, dag-
blöS, tímarit, eSa rakarastofu.
Og kvenmann hafSi hann aldrei
augum litiS. FaSir hans, George
Gillis, dó nýlega á bújörS sinni
sem er 40 mílur frá járnbraut.
Hann hafSi flutt þangaS fyrir 30
árum frá Chicago. Kona hans var
leikona; yfirgaf hún mann sinn og
fór til St. Paul skömmu eftir aS
þau hjónin voru sezt þarna aS
búi. MaSur hennar tók þetta all-
nærri sér og ásetti sé aS lifa þaS
sem eftir var æfinnar sem fjærst
skarkala og glaumi heimsins. Son-
ur hans var altaf á búi föSur síns.
Hann fór aldrei aS heiman og sá
ekki fólk nema í fjarska. Þegar
faSir hans dó, einsetti hann sér
aS litast um og sjá dálítiS af menn
ingu heimsins. Hann rak því gripi
til markaSar, seldi þá og og byrj-
aSi meS því aS fá sér föt og láta
raka sig fyrir andvirSi þeirra. Þeg-
ar hann hafSi séS hvernig lífinu
var háttaS í mannheimi, ákvaS
hann aS ganga á búnaSar skóla og
— giftaist, því ekkert af því sem
hann hafSi augum litiS síSan hann
kom úr einverunni, hafSi heillaS
huga hans sem kvenfólkiS.
MetramáliS í Japan. Japar
hafa, aS því er franskur frétta-
ritari segir, innleitt metra-máliS
hjá sér.
Bann. I Argentínu hefir stúlk-
um veriS bannaS aS koma 1 kirkju
meS bera handleggi og í fleygn-
um kjólum. Sagt er aS fólki þyki
ekki eins gaman aS fara í kirkju
síSan.
VerSfall á trjáviSi. Búist er viS
miklu verSfalli á trjáviSi í SvíþjóS
og Finnlandi í haust, því aS enn
sem korniS er, hefir ekki selst á
þessu ári nema 5 % móts viS þaS
sem venjulegt er.
Norska ráSnejrÚS nýja er svo
skipaS: Blehr, forsætisráSherra og
fjármálaráSherra; Ræstad, utan-
ríkisráSherra;01sen_Nalum, kirkju
málaráSherra; Aavatsmark, her-
málaráSherra, Amundsen, doms-
málaráSherra; Mjelde verkamála-
ráSherra, Mowinckel, verzlunar-
málaráSherra og Oftedal, Social-
ráSherra.
Franskur verkamaSur , sem
heima á í Vínarborg, og veriS hef-
ir blindur áruirij saman, kveSst
hafa smíSaS sko úr málmi, er
muni útrýma leSurskom. Árum
saman hefir hann gert tilraunir til
aS finna hentugan málmblending
í þessa nýju skótegund. Einir skór
vega ekki fult pund, eru afarsterk-
ir, vatnsheldir og eldtraustir.
Grimmileg hefnd. I byrjun maí
í sumar * brann sveitabær einn
skamt frá Bergen, og brunnu inni
þrjár manneskjur, 6 kýr og all-
margt sauSfé. — MaSur um þn-
tugt, sem fengiS hafSi hryggbrot
hjá vinnukonunni, var tekinn fast-
ur, grunaSur um aS hafa kveikt í
bænum í hefndarskyni viS stúlk-
una, sem þarna beiS bana ásamt
húsbændum sínum.
Frá Islandi.
Eftir Vísi
Rvík, 4. júlí ’21
Dr. Saimbon prófessor, frægur
enskur læknir frá London, er hér
staddur fyrir hönd heimsblaSsins
Times. Hann er kunnur sérfræS-
ingur í hitabeltissjúkdómum og
hélt fyrirlestur í Læknafélagi Is-
lands um þau efni fyrir fám dög-
um.
Infúenza er nú aS breiSast út
víSsvegar vestan lands og norSan
og í BorgarfirSi. Hennar gætir
mjög einnig í Reykjavík.
Haraldur Níelsson'prófessor og
kona hans ASalbjörg, fóru til Eng-
lands nýlega; búast þau viS aS
dvelja utanlands fram á haust.
Konungsförin. BlaSiS Nation-
altidene flytur vingjarnlega riL
stjórnargrein um fsland og för
konungs þangaS. Getur blaSiS
þess, aS Island sé nú orSiS fjórSa
ríki NorSurfanda og muni sýna
þaS í viStökum konungs, aS þaS
sé þeim vanda vaxiS. KveSst þaS
og ekki efast um, aS hinum ís-
lenzka konungi verSi veittar jafn
hjartanlegar viStökur á Islandi,
sem danska konunginum voru
veittar í nýlendunni Færeyjum,
og sami skilningur muni koma
fram meSal Islendinga á mikil-
vægi konungsdómsins. Ennfrem-
ur segir blaSiS: “Framganga
Kristjáns konungs, djarfmannleg
og tilgerSarlaus, mun gera sitt til
aS vi'nna hjörtu manna og lslend-
ingar munu kunna aS meta þaS,
er konungur þeirra kemur sjálfur
á fund þeirra, þó aS stormar og
illviSri geri sitt til þess aS hindra
för hans.”
“Kurér” heitir danskt blaS, sem
Helge Wellejus ætlar aS gefa út
meSan konungur verSur hér.
Fyrsta iblaSiS kemur út sama dag
og konungurinn kemur. 1 því
verSa myndir og ritgerSir um hin
og þessi efni, snertandi Island, auk
frétta, símskeyta o. fl. BlaSiS er
aSallega gefiS út til þess aS auka
þekkingu á fslandi erlendis og
verSur sent út um öll NorSurlönd
og víSar.
Sektir hlutu allir botnvörpung-
arnir semt eknir voru aS veiSum í
landhelgi, tveir 10 þúsund kr.
hvor og einn (þýzkur) 1 5 þúsund
kr. Afli og veiSarfæri upptækt.
Aflinn og veiSarfærinn verSur alt
selt á uppboSi.
Bandaríkjakolin, sem h. f.
Kveldúlfur hefir fengiS, reynast
ágætlega. Er nú fariS aS nota þau
í GasstöSinni og fæst gas til af- nema
nota allan sólarhringinn eins og
áSur. Ennfremur er byrjuS vinna
viS rafnaruppfylinguna nýju, en
hún hafSi stöSvast vegna kola-
skorts.
Önnur sex sönglög eftir Loft
GuSmundsson eru út komin
Kaupmannahöfn og Leipzig hjá
Wilhélm Hansen, sönglagaútgef-
anda. Lögin eru viS þessar vísur:
“HvaS dreymir þig?” eftir Jakob
Jóh. Smára; “Nú lokar munni
rósin rjóS,” eftir GuSm. GuS-
mundþson; “ÞiS sjáist aldrei
framar,” eftir Steingr. Thorsteins-
son; “Ósk og ætlun,” eftir Ste-
phan G. Stephansson, “Til stjörn-
unnar”, eftir Bjarna Jónsson frá
Vogi. öll kvæSin hefir Bjami
Jónsson þýtt á þýzku og fylgja
þeir textar hinum íslenzku. Á káp-
unni er mynd eftir E. Th. af ís-
lenzkum sveitabæ og smala, sem
er aS sjmgja í hjásetunni. Frá-
gangur allur er hinn prýSilegasti.
Rafljós frá ElliSaárstöSinni er
nú komiS í notkun, og má sjá þaS
í kaffisalnum í ISnó. Þó mun þaS
ekki enn orSiS til almennings af-
nota, enda nú lftil Ijósaþörf.
Háskólinn tíu ára. 17. júní var
háskóli Islands 10 ára. Háskóla-
rektor næsta ár var kosinn pró-
fessor ólafur Lárusson. — Heim-
spekisdeild háskólans sæmdi tvo
merkismenn doktorsnafnbót, þá
prófessorana Þorvald Thorodd-
sen og Finn Jónsson.
Nýtt málmfélag. Á bæjarstjórn-
arfundi í Rvík var lagt fram bréf
Kristófers SigurSssonar og 5
manna annara um málmleitarleyfi
í landi bæjarins. Samþykt að fela
fasteignanefnd aS íhuga máliS og
eiga tal viS leyfisbeiSendur.
Ný bók. Um þetta leyti er von
á nýrri bók ámarkaSinn. Eru þaS
sögur og æfintýri eftir Andrés G.
Þormar, ungt skáld og efnilegt
sem margir kannast viS af upp-
lestri hans hér í vetur. Er óhætt
aS fu'llyrSa aS unga fólkinu verS-
ur einkum kærkomin þessi bók.
Fyrirlestra um hestasölu er-
lendis ætlar GuSm. HávarSsson
aS fara aS halda. GuSm. hefir
unniS mikiS aS útbreiSslu þekk-
ingar á ísl. hestum erlendis, og
sækir nú um styrk til þingsins til
útgáfu nýrrar bókar um íslenzka
hesta. Sennilega fær han nstyrk-
inn.
RíkislániS íslenzka. Konung-
urinn á aS koma ‘færandi hendi’I
BlaSiS “Politiken” segir frá því,
aS íslenzki forsætisráSherrann og
bankastjóri Landsbankans séu aS
semja viS stórbankana í Kaup-
mannahöfn um 10 miljóna kr.
lántöku fyrir hönd ríkissjóSsins ís-
lenzka. Segir blaSiS enn fremur,
aS þaS sé alkunnugt, aS lslend-
ingar eigi viS talsverSa fjárhags-
örSugleika aS stríSa í svipinn, og
stafi þessir örSugleikar einkum aS
því, aS, aS fjárkröfur á hendur
Islendinga séu ekki seljanlegar er-
lendis og af því aS Island eigi í
raun og veru hvergi höfSi sínu aS
aS halla til lántöku, annarsstaSar
en í Danmörku. “I sambandi viS
þetta mál mætti nú hitt og annaS
hugsa og segja um framtíSarmögu
*leika Sögueyjarinnar sem sjálf-
stæSs ríkis,” bætir blaSiS viS, ‘en
þaS liggur ekki fyrir. Og þó aS
hér sé ekki heldur vaSiS í pen-
íngunum, þá tekst Islendingum
vonandi aS fá þetta lán, svo aS
konungur geti haft góSa ‘ gjöf”
aS færa þeim, þegar hann nú bráS
’lega heimsækir þá.” — “Vísir”
finst, aS þessi ummaéli danska
blaSsins gefi líka tilefni til ýmsra
hugleiSinga, þó aS ekki sé þaS
mannlegt”, aS dönsk blöS
eigi bágt meS aS stilla sig um aS
hlakka hátt yfir því, aS Islendmg-
ar skuli hafa neySst til aS leita á
náSir Dana, sem hálfgerSir öl-
musumenn. En þaS eru tvær hliS-
ar á því máli; veit önnur emkum
aS stjórn vorri, og verSuT hún at-
huguS síSar.
Svíar kváSu ekki ætla aS senda
hingaS sendiherra aS svo stöddu.
Eftir því sem heyrst hefir, skar
sænska þingiS niSur fjárveiting-
arbeiSni stjórnarinnar til sendng-
ar sendiherra eSa ræSismanns
meS sendiherraumboSi hingaS til
lands. — En sjálfsagt mun máliS
verSa tekiS upp aftur síSax.
16. AlþjóSaþing gegn áfengi,
verSur haldiS í Lausanpe viS
Genfervatn í Sviss frá 22. til 27.
ágúst í sumar undir forustu Schult-
hess forseta sviesneska lýSveldie-
in«. — lslenzka ríkinu hefir ver-
iS boSiS aS senda þangaS oþm-
beran fulltrúa.
. . ,<lK. . .»«4