Heimskringla - 01.03.1922, Side 4

4. BLAÐ3IÐA,
HEIMSR.RINGLA.
WINNIPEG, I. MARZ, 1922
HEIMSKRINQLA
(Síofn«5 1886)
Krraur út A hvcrjuiu mtftvlkudegl.
ttg;«f«ndur ok elsenduri
THE VÍKÍNG PRESS, LTD.
S53 oe S55 SARGENT ATE., WISNIPEG,
Tmlolml: IV-«557
VerS bltSalu er $3.0« IrKanciirlnr borgr-
lHt fyrlr fram. AJlar bersaalr seadlat
rASsmannl blabslna.
Ráðsmaður:
BJÖRN PÉTURSSON
Ritstjórar:
BJÖRN PÉTURSSON
STEFÁN EINARSSON
Vtandakrlft tlt blaSslaia
THE TIKISvi PRUS, Ltl, Bex $171,
Wlnatfrf, Man.
LtanAnkrift tU rUatjðrans
EDITOH HEIHSKKHISI.A, Bax 8171
WlaalBex, Maa.
The ‘‘Hetmskrln$la’* ls prlntod and ptb-
lishe by the Vlklnr Preas, I.Imlted. at
853 o$ 855 Sargent Ave., Wlnhip*$, Manl-
teba. Telephene: N-S5S7.
WINNIPEG, MANITOBA, 1. MARZ, 1922
Arsrit.
Tímarít Þjóðræknisfélags íslendinga.
III. árgangur. Ritstj. Rögnv. Péturs-
son. Gefið út af Þjóðraeknisfélagi
Islendinga í Vesturheimi. Er nú ný-
útkomið, og er mjög vandað að öllu
leyti og stendur líklega framar, hvað
efni og bókmentalegt gildi snert.r,
hinum tveimur heftunum, sem út hafa
komið á undanfarandf árum.
Ritið er 180 bls. að stærð í stóru átta blaða
broti- Af því hafa auglýsingar, auglýsinga-
skrá og félagatal 52 bls.
Efnisyfirlit þess er sem fylgir:
Goðorðsmaðurinn (kvæði), Stephan G.
Stephansson.
Máttur orðsins, séra Kjartan Helgason.
Á Rústum hruninna halla (kvæði), St. G.
Stephansson.
Landnámabók, séra Magnús Helgason.
Jakahlaup (æfintýri), J. Magnús Bjarna-
son.
Skyn-Þúfa (kvæði), St. G- Stephansson.
Herra Karson (saga) J. Magnús Bjarnason.
Stefnur og straamar, Jón Jónsson frá Sleð-
brjót.
Svanfríður kveður (saga) Guðmundur
Friðjónssori. •
Tvö kvæði (Fjallsýn — Reynsla), Jakob-
ína Johnson.
Gesturinn (saga), Arnrún frá Felli.
Á tindum (kvæði), Richard Beck.
Viðhald þjóðernis íslendinga í Vesturheimi,
Steingr. læknir Matthíasson.
Sumarlok (kvæði), Einar P. Jónsson-
Fýkur í sporin (saga), Guðrún H. F.nns-
dóttir.
Þjóðræknisscimtök Islendinga í Vesturheimi,
Rögnv. Pétursson.
Vestiga, (kvæði), Jón Runólfsson. (Kvæði
þetta kom svo seint, að það komst ekki á
efnisyfirlit ritsins.)
Annað Ársþing Þjóðræknisfélags íslendinga í
Vesturheimi.
Fjárhagsskýrsla Þjóðræknisfélagsins 1920.
Félagatal 1920—’'21.
Eftir að hafa Iesið rit þetta, dettur manni
ósjálfrátt í hug: Lífseigt er íslenzka eðlið —
margan verður grautarpottinn að sjóða úr
afíslenzkuðu mjöluppsópi uppgerfings sníkju-
dilka áður en íslenku þjóðerni verður komið
fyrir kattarnef í Vesturheimi-
Að undanteknum tveim ritgerðum, “Mátt-
ur orðsins” eftir séra Kjartan Helgason, og
“Viðhald þjóðernis Islendinga í Vesturheimi
eftir Steingr- Matthíasson, einníg smásögu,
“Svanfríður kveður” eftir Guðmund Fnð-
jónsson, er innihald ritsins alt eftir Vestur-
íslendinga. Stephan G. Stephansson, þrjú
kvæði, grítt og torfær að vísu en úr hreinum
og kraftmiklum óbilandi efnisvið. “Á rústum
hruninna halla” er vissulega stór viðbót við
hinn mikla skerf sem þessi höfundur hefir
sent íslenzkum bókmentum úr blómdölum
hinna hrikalegu Klettafjalla. Það er heldur
engin barna tilþrif í kvæðinu “Skyriþúfa”.
“Gott væri að eiga orðavalið hans Stephans”,
sagði eitt vestur-íslenzka skáldið, “og fram-
setningu orðanna ekki síður,” svaraði einn
vinur Stephans er þetta var sagt við. Það
mun mörgum er les “Skyn-þúfu” detta þetta
sama í hug.
Skipakoma! Skagfirðingar,
Skip er lagst fyrir Borgarsandi,
Leysir nú frá Norðurlandi
Náheims — jökla hafbyrðingar! —
Ykkar Ijóðum léttur andi
Lyftir, sveitar hagyrðingar!
Þrotinn fimbul-vetrar vandi,
Verharðinda afgirðing?!.
Hólmur og daiirnir komast á kreik,
Kappreið frá sérhverjum bæ —
Sporvakrar stigu sem léttúð í leik,
Lestirnar út að sæ.---------
Svo kenwr tryllingsæðið eftir að hafa
sloppið úr afgirðing, að sækjast eftir svikn-
um og ónýtum glysvarning. Samt er einn er
sér hvað er að ske, það er:
Bóndi, á blásinni þúfu
Bæ sem hafði reist,
Einn hafði önnur
Aðkaup sín leyst-
Hafði klæðin heima tætt
Heima saman þrætt
Hvert eitt fat og heimabætt
Hvar sepi á þeim sá. —---------
Með þessum orðum ræður hann frá þessari
óhappa verzlun:
“Ó, kaupið það eigi,
Ó, kaupið það eigi!
Eg sé það og segi,
Eg sé það og segi!
I þessum dúk er dauðablóð
Og drepsóttir úr feigri þjóð
Voði í verzlun enn—
Varið ykkur þúfum'enní
Þegar sóttin er flust hafði í klæðinu er íólkið
hafði keypt, er búið að eyðileggja sveitina
þegar: “Landið alt er leiðum steypt —
Lík-klæði það hafði keypt.”
Þá var það Þúfa og bóndinn á Þúfu með
skylduliði sínu sem drepsóttin hafði skilið
eftir: “Það er skyn í Þúfu
Þar komumst vér ei að!
Heyrðist svar um hérað,
Hátt frá Móðarsfelli,
j Yfir grjótið glerað
Gos sem aftur felli —
Bændalífi Ijúfu
Lifðu fram á elli
Hjúin þar á Þúfu.
Þessa Skagfirsku munnmælasögu hefir
Stephan nú gert ódauðlega með þessu kvæði
og væri vel farið ef sem flestar af þessum
smá-skáldsögum þjóðarandans yrðu fyrir
slíkum afdrifum, því þjóðsagnimar eru eitt
af skfrustu myndum sálarástands hverrar
þjóðar.
Hin kvæðin sem í ritinu birtast eru óll
frekar lagleg og eru höfundar þeirra allvel
þektir, að undanteknum einum, herra Richard
Beck. Að vísu hafa nokkur kvæði komið út
í vikubiöðunum, eftir þenna unga efnilega
pilt, og eru mlámthljómar þeir er þau gefa
frá ér mjög viðféldnir, þegar honuim hefir
hepnast að slá á rétta strengi.
Sögunum hans Magnúsar J. Bjarnasunar
mun verða vel tekið af öllum þeim sem
skemtun hafa af æfintýrasogum, og rómön-
um, því þær eru skemtilegar og vel sagðar.
Það má Magnús eiga, að hann velur æfinlega
íslending fyrir aðal söguhetjuna, sem öll þessi
kvnjafullu æfintýri mæta. Einu sinni voru
riddarasögur í miklu afhaldi. Hver veit nema
eftirkomendur þeirra verði það emnig?
“Fýkur í sporin”, eftir Guðrúnu H- Finns-
dóttur, er einkennileg. Óvíða mun eiga sér
stað sá hugsunarháttur er kemur framh já
Ingólfi gamla í Vík, sem er aðal söguhetjan
og eiginlega eina persónan í sögunni. íslenzk-
ur er Ingólfur í anda og strang heiðarlegur
á sinn mælikvarða, og hefði hann búið upp
til afdala á íslandi í stað þess að vera skamt
frá stórborg Vesturlandsins í Canada.þá hefði
þröngsýni hans og sérplægni verið afsakan-
leg, en tæplega er hugsanlegt að nokkur sá
faðir er lent hefir í hringiðu útlenskrar menn
ingar geti álitið að dóttir sín væri að svíkja
sig þótt hún vildi giftast. Þótt saga þessi sé
vel rituð, þá mun hún tæplega vekja hug-
sjónir fyrir réttmætum og sönnum skyldum
íslendinga í þessu landi gagnvart þjóðh'finu,
því einangrunar kenningin hversu vel sem
hún er klædd á heima í kotum upp til afdala
en ekki landi framfaranna. Sagan endar
með þessari einkennilegu grein: “Æfilaun
útlendingsins eru oftast rýr, og ávalt hin
sömu: Honum er gefið land að vísu; en I'ann
gefur í staðinn æfina, heilsuna og alla starfs-
kraftana. Já, Iandið tekur hann sjálfan, lík-
ama og sál, og börnin hans í þúsund liðu.”
Þá er að minnast á ritgerðina hans Stein-
gríms Matthíassonar, “Menningarfórnir”
Fjörlega og lipurlega er hún samin, ekl'i
vantar það, og var það óþarft af höfundin-
um að vara lesendurna við því að þeir
fengju ekki að sjá nein “himinljósa-leiftur,
síur eða rósamál”. Hvorttveggja virðist
vera í ríkum mæli. Eftir að höf. hefir lýst
því yfir að blóðleysi hafi orðið banamein
allra fornra nýlenda af íslenzku eða norrænu
bergi brotnu, þá bendir hann á það að það
dugi ekkert, ems og hann kemst að orði, “þó
svo og svo margir “Mssrs so-and-so” skreppi
vestur, og hinsvegar álíka margir vestur-
heimskir “Mssrs so-and-so” skreppi austur
snögga ferð austur í blámóðu fjalla — og
hvorir í sínu lagi dáist að landi og þjóð —
og fari síðan heim og skrifi eða yrki ættiarð-
arkvæði” — Nei, slíkt dugar ekkert. Það
þurfa mannafórnir og mannafórnirnar eru í
því innifaldar, “að skiftast á sonum og dætr-
um, Og menta hvor annars unglinga á vissu
reki, víst árabil.” En svo kemur nú aðal fórn-
færnign: “Vestur-íslendingar eiga að senda
okkur einn amerískan landa fyrir hvern
ómengaðann íslending sem við sendum ”
Mikil er sú fórnfæring! Við eigum að fá einn
ómengaðann Islending að heiman fyrir hvern
amerískan landa sem við sendum heim til
Islands! Slík ósérplægni! Hugsa sér blessað
ómengaða lambið 'fleygt yfir á blótstall vest-
ur íslenzka þjóðernis til kynbætis fórnfær-
ingar!
En sleppum öllu spaugi. Læknum er fyrir-
gefanlegt þó þeir viðhafi sérkennileg orðtæki
Þeir þurfa svo oft að rannsaka — holdið.
Ritgerðin er mjög skemtilega skrifuð, og
af miklum hlýhug í garð Vestur-Islendinga.
Það ætti sem flestum að gefast kostur á að
lesa hana; hún er þess verð.
Meira
Ársþing Þjóðræknisfélagsins.
Það stóc?Vfir í þrjá daga vikuna sem Ieið;
var slitið um háttatíma á föstudagskvöldið,
ef annars nokkur sérstakur háttatími á sér
stað í þessum fyrirmyndar bæ.
Störf þessa þings voru bæði mikil og mörg.
En með því að vér áltum ekki kost á að
sitja nema mjög takmarkaðan tíma á fund-
um, verður ekki farið út í það hér að týna
alt upp sem fram fór. Enda mun ítarlega
verða gerð grein fyrir störfum þingsins af
ritara félagsms í blöðunum innan skamms,
eins og gert var í fyrra. Færum vér að segja
fra þeim, gæti það orðið til þess, að þau
Þingtíðindi litu út eins og alþingistíð ndin
í Þórðarsögu frá Hattadal, sem allir punkt-
arnir voru kroppaðir úr. En í bráðina mætti
þó minnast á þetta:
Ársþingið var fremur vel sótt. Að kvöld-
inu þegar fyrirlestrarnir voru fluttir, var hús-
fyllir- Þá fluttu þeir séra Jónas A. Sigurðs-
son, Séra Guttormur J. Guttormsson og séra
Albert Kristjánsson. Var yfirleitt gerður góð-
ur rómur að máli séranna.
Félaginu virðist farnast mjög vel. Því bæt
ast nýir félagar svo hundruðum skiftir árlega.
Og eftir fregnum frá fulltrúum, sem á árs-
þinginu mættu utan úr sveitum, eru hugsjónir
félagsins ávalt að grafa meira og betur um
sig og Þjóðræknissamtökin að verða víð-
tækari. Oftir ekki lengri tíma en þann er
félag þetta er búið að starfa, hefir það náð
ótrúlega mikilli fótfestu meðal íselndinga.
Erfiðleikana vita allir. En mikið má ef vel
vi’ll. íslendingar vita að bróður- eða ættar-
bandið er þráður sem ekki má slitna. Um
viJja þeirra í því, að vernda það, er ekki að
efast. Leggi þeir hann fram nú, því það er
ekki seinna vænna, er sízt að taka fyrir að
hugsjónir félagsskapar þessa geti orðið lang-
Iífar eða lífseigar í landi þessu og komi því
til leiðar, er þeim er ætlað að gera, sem er
það, að stuðla að þ ví að vér verðum hér sem
mesir menn eða ‘beztir borgarar”, eins og
segir í félagslögunum, en sem hefir stundum
verið misskilið-
Efnahagur félagsins er einnig í bezta Iagi.
Og með þeim fjármálamanni sem félagið hef-
ir, Ásmundi P. Jóhannssyni, og hdfir haft frá
því er það byrjaði, höldum vér félaginu ekki
aðeins borgið, heldur efumst vér um að það
verði hægt að setja það á höfuðið. Fyrir
inntektum þess hefir hann manna bezt unnið
með auglýsinga söfnun til ritsins og að fjárs-
ins sé gætt eftir að það er komið inn, vita
þer sem á þessu þingi hafa setið og hafa hlust
að á féhirðirinn kveða niður hverja útgjalda-
tillöguna á fætur annari, Iþó allur þingheimur
væri á móti honum í fyrstu. Og það bezta
við það er, að hann gerir þetta ekki af blindri
þrjózku, eins og margir slakir fjármálamenn
gera, heldur af viti og glöggskygni á hag og
ástæður félagsins. Félagið er lánsamt að
hafa slíkan fjármálamann.
Ymsar ráðstafanir voru erðar á þessu þingi
fyrir útbreiðslu félagsins. Störfum þess er
ávalt að fjölga og verksviðið að færast út.
það er í því efni auðséð að félagið er á braut
þroska og framfara.
Ársrit félagsins kom út meðan á þingi stóð.
Verð þess er $1.00 eins og að undanförnu-
Efni þess og frágangur allur er hinn bezti.
Embættismenn félagsins eru flestir hinir
sömu og árið áður. Séra J. A. Sgurðsson
foresti, Ásm. P. Jóhannsson féhirðir, Gísli
Jónsson ritari. Fred. Swanson fjármálaritari,
Finnur Jónsson skjalavörður; Árni Eggerts-
son varaforseti, Ásgeir Blöndal, frá Wynyard
vararitari, Ólafur Bjarnason vara féhirðir,
Friðrik Guðmundsson vara fjármálaritari.
Yfirskoðunarmenn reikninga voru kosnir
Jónas Jóhannesson og Halldór Bardal.
Mjög góð samvinna hefir verið með starfs-
mönnum félagsins í ár- Svo var einnig á
þessu þingi. Þó einstöku menn — og þeim
er nú ef til vill altaf að fjölga — standi upp
og haldi þrumandi ræður um ekkert eða út
af einhverju smáræði, hver á móti öðrum,
getur það ekki heitið stafa af skoðana mun.
Það getur- átt rót að rekja til of lengi inni-
byrgðrar mælsku og er ekki hart á
því takandi.
....Úodd’i nýmapillur eru bezta
nýrname'Öaii'5. Lækna og gigt,
bakverk, hjnftabiiai, þvagteppu,
og önnur veikindi, sem stafa fré
nýrungm. — Dodd’s Kidney Pilla
ir $2.50, og fást hjá öUuxn IyfsöL
um eð« frá The Dodd’s Medicine
Ur ymsum áttum
Misbrúkað dómsvald
I Parry Sound í Quebec hafði
Pólverji nokkur haft sig til þess
að brjóta glugga á búð í þeim til-
gangi að álitið var, að stela vör-
um þaðan. Hann var tekinn fast-
ur og hneptur í 40 ára betrunar-
húss vist. Við yfirheyrsluna kom
það í Ijós, að maðurinn var alls-
laus og gat enga björg sér veitt
því vinnu var hvergi að fá Hann!
drýgði gluggaÆrot þetta, ekki
með þeim ásetningi að ræna búð-
ina, heldur til þess að fá fæði og kosta 50c askjan eSa 6 öskjur fyr-
skjól í tugthúsinu. Maðurinn fær
að öðru Ieyti bezta orð. En 40 ára
fangavist þótti dómaranum hæfa | Co. Ltd., Toronto^ Ont.
fyrir þetta lagabrot. Félag sem
velferð fanga annast í Canada,
fanst ekki til um þennan óskapa
refsidóm. Kom það því til leiðar
að málið var tekið fyrir að nýju.
Og það sem upp úr krafstrinum
hafðist, var hvorki meira né minna
en það, að fangavistar tíminn var
styttur um 38 ár.svo að tvö ár voru
álitin réttmæt hegning fyrir mis-
gjörð þessa-
Dómarinn sem hér átti hlut að
máli virðíst því ekki hafa farið
sem sanngjarnast með vald sitt.
Hann ætti að láta sér seinni dóms-
úrskurðinn að kenningu verða, og
allir sem iþannig misbrúka þetta
vald.
Lög þessa lands eru til þess að
þeim sé hlýtt og framfylgt. En þau
eru ekki til þess gerð, að vera
notuð eins fávizkulega og óþyrmi-
lega og hér átti sér stað. Það er
sama hver í hlut á. Atvinnulaus
og hungraður Pólverji er jafn rétt-
hár og hver annar, hversu hátt
sem sá kann að vera settur eða
hversu mikinn auð sem hann hefir
handa í milli.
Dómsmálaráð (Department of
Justice) Canada íhefir með úr-
skurði sínum sýnt dómara þessum
fram á rangleitni hans; það hefir
einnig varað aðra í þeirri stöðu
við því ao dæma ekki svo þeir
verði dæmdir og veitir ekki af því.
halda skýrslur yfir thlaup á þess-
ari vegalengd Finski hlauparinn
Hannes Kolehmainen fór þessa
vegalengd í Antwerp 1920 á 2 kL
32, mín. og 35 sek. og tók það
fram öllu sem þektist þá og síð-
an.
Að keyra hunda og sitja á sleð-
anum af og til, er heimsmarkið
fyrir 25 mílur 2 klst., 35 mínútur
gert af Bandaríkjamanni, Tudl
Kent. Mesta ferð sem hestur hef-
ir farið á einum klukkutíma eru
12 mflur, og gert af Goldheels,
bandaríkjahesti. En enginn hestur
fer 26 niílur á minna en þremur
klukkustundum.
Free Press segir að Óli hafi
hlaupið mest af veginum, og var
mörgum það kunnugt, því menn
með kvikmpndavélar voru hér og
þar að taka myndir af þessu
Maraþons hlaupi, og hafa. mvnd-
irnar verið sýndar hér í borginni-
Já, ÓIi minn, myndin af þér
verður sýnd um allan heím, og átt
þú þac viikilega skilð, þar sem þú
ert “Chc.mpion of the Wo ia”
Lengi lifi Óli Johnson, og hans
“fluskies”!
S. J. A.
Bréf til Hkr.
Spanish Forík 22. febr. ’22.
Herra ritstj óri!
íElins og vant er, verSur aS
byrja á tíðarlfarinu; þaS Ihefir ver-
iS ibærilegt ‘þaS sem a!f er vetrin-
um. AS vísu nokkuS ikailt í jan-
úar >og ifelbnúar, í samanburSi viS
(þaS, sem hér er aS venjast. En
staSviSri og mjög lítiS1 snjófall;
aSeins 12 þumll., þegar mest fé'll
aif honum. Nú er snjór allur far-
inn af iliáglendi, log tiíSarlfariS yfir-
leitt bæSi mildara og blýrra.
Heilsulfar er og ihefir veriS bæri-
Iegt. samit varS kuldinn í janúar
ifiáeinumi aS aldurtila, ihelzt gamal-
mennum, sem fcomin voru um og
yfir áttr’ætt, og var þaS köl’luS
lungnabólga, sem fór meS flest af
þeirn. A8 öSru leyti hefir heilsu-
fariS mátt heita íbezta lagi, og þvf
nær ekki neiitt boriS á "Flú” eSa
bóluveiki.
Yfirlieitt er líSan fólksins held-
ur góS1, og engin stórtíSindi eSa
mikllar umlbreytingar á dagskránni
nýju og heftar ínn í eina bók, sem j vor & meSal. Atvinna er heldur
kostar $2.50. Ársæll Árnason er'daulf- °S verzlun ekki mjög fjör-
ug. iLítiS er IþaS, sem vöruverSi
þokar niSur, en |þó er þaS heldur
skárra yifirleiltt en var í fyrra og ár
iS þar áSur.
SykurgerS á flestum sykurmylln
um vtorum endaSi um miSjan jan-
úar, e'ftir því nær fimm mánaSa
stöSug't verk, bæSi nætur og
Gamansögur
Eftir Ben. Gröndal
Sögur þessar eru Heljarslóðar-
orusta og sagan af Þórði Geir-
mundarsyni. Eldra fólkið kannast
ofurvel við sögur þessar. En með
því að þær hafa ekki verið gefnar
út í 30 ár og eru uppseldar fyrir
löngu, hefir unga íslenzka kpn-
slóðin hér lítil kynni haft af þeim.
En báðar eru þær frægar og vegna
hins ifagra stíls á þeim og fpndn-
innar sem er svo mögnuð að ekk-
ert sem á íslenzku befir verið skrif
að jafnast á við þær, ætti hvert
mannsbarn að lesa sögur þessar-
Sá sem nokkuð vi'll kynnast íslenzk
um bókmentum getur ekki gengið
fram hjá þeim, svo sérstakar eru
þær í sinni röð. Það er víst ekk-
ert ofmælt, að ekki hafi verið eins
velst um af hlátri við lestur neins
er fyr eða síðar hefir skrifað ver-
ið á íslenzku, og lestur þessara
sagna Gröndals.
Sögurnar eru nú prentaðar að
útgefandinn. Bókin fæst hjá Finm
Jónssyni bóksala í Wininpeg.
íslenzkur Maratron hlaupari.
Þess var lítillega getið í Heims-
kringlu 15. þ. m. að Óli Johnson
frá Riverton, hefði unnið hunda--
aksturinn frá Selkirk til þinghúss
ins hér í Winnipeg, sem eru 26 j daga.
mílur, og hin sama vegalengd og > Mylnan, sem hér er viS bæinn,
hlaup hjá ibjó til á þessu tlímabili 280,000
hundraS punda poka a'f hvftum
fínum sykri, og svo er eittlhvaS
eftir af sýrópi >og ýmsu sykurefni,
®em brúnn sykur verSur búinn tiil
úr meS vtorinu, sv'O aS í alt verS-
oir sykuTgerSin, bara í þessum bæ,
í kringum 300.000 pdkar, og er
þaS all-álitLeg ifúllga, aS sjá þaS
adt lí einu lagi, £ einni byggingu.
Samt er verS sykursins í smásölu
10—12 cent á pundiS, en syfcur-
róifurnar voru $5.50 tonniS, svo
hið forna maraþon
Grikkjum.
Þessi ferð Óla á hundunum sín-
um, er víst þess verð að hennar sé
getið fremur en ómerkra hvers-
dagsfrétta, því hún er einstök í
sinm röð-
Ef það er satt sem Free Press
segir að Óli hafi farið þennan spöl
á 2 klst., 15 miín. og 22 sek. tek-
ur það fram öllu sem enn hefir
verið farin af mönnum, hestum
eða hundum, síðan menn fóru að