Heimskringla - 03.05.1922, Síða 2

2. BLAÐSIÐA.
HEIMSKRINGLA.
WINNIPEG, 3. 'MAI, 1922
Sitt af hverju.
Eftir Lárus Guðmundsson.
Blaðadeilurnar.
Ekki dettur mér í hug að fara
neitt út í stjórnmálin. En það er
fleira matur en flesk. Og ekki
heldur um skrípaleikinn frá Piney,
sem er eitt af því aumkunarleg-
asta sem eg hefi séð á prenti, og
þar dró hvorugur annan um garð
að viti eða vandvirkni. En mér
kemur til hugar að ráðast í það
sem eg hefi aldrei gert áður, að
rita um trúmálin nokkrar línúr.
Mér skilst, og hefir alla tíð skiU
ist, að meiri vandi sé að rita um
trúmál en nokkurt annað málefni
sem rætur á í hug og hjarta al-
mennings af tveimur gildum á-
stæðum. Sú fyrri, að málefnið er
brennheitt tilfinningarmál og helgi
dómur sem er séreign þessa eða
hins. I öðru lagi er málið þannig
vaxið að flokkar standa saman
undir sama merki og þar af leiðir
að taki eg einhvern einstakling
fyrir að þeina skeytum mínum að,
þá særi eg jafnt aijla hans trúbræð-
ur. Þessa gætti ekki konufork-
urinn í Leslie, eg meina frú Ragn-
heiður, sem byrjaði á deilunni, og
situr nú eftir særð og hnýpin og í
aumkunarlegu ástandi. Ekki var
Ágúst Einarsson hótinu betri. Ef
svar hans hefði eingöngu átt við
frúna eina, þá mætti segja honum
það til málsbótar, að óvandari
væri eftirleikurinn og við sem hjá
stóðum hefðum sagt á fornri ís-
lenzku “Þarna hæfir skel kjafti”,
eða “þarna hittir fjandinn ömmu
sína”. Nei, það var öðru máli að
x gegna. Gústi varði svo voðalega,
stóran hóp af mönnum og konum
sem tilheyra gömlu lútersku kenn-
ingunni að honum verður það al-
drei fyrirgefið. Bæði eru jafn sek
og fara með skömm og skaða út
úr málefninu sem ekkret hefir á
deilunni grætt annað en þverúð
og þykkju, á hvora hliðina sem
er.
Mér finst að um þetta helga
mál — trúmálin — mætti rita án
þess að særa fólk mjög tilfinnan-
lega, og einmitt nú sé réttur tími
til að hreyfa því máli af afþýðu.
Það er ekki til neins að fara í fel-
i ur með það, að á nýja átt horfir
hér á trúmálasviðinu. Það sjá
bæði skygnir og óskygnir. Prest-
i ar okkar sjá það öldungis eins
j skýrt og við alþýðumennirnir. Og
j mér er það efamál þótt þeir séu
j mætir menn og vel þokkaðir, að
áhrif þerrra yrðu nokkuð frekar
til sátta og sameiningar en orð
vor hinna; þeir yrðu langtum
frekar misskildir og kallaðir draga
táum sinnar gömlu kreddu. Það
er þá fyrst að gæta að trúarlífs-
ástandinu eins og það hefir legið
hér fyrir um nokkurn undanfar-
inn tíma og er að vissu Ieyti enn.
Það var að koma veiki, visnun og
máttleysi á alt sálarástandið; það
var í aðsígi að deyja *ír blóðleysi,
ein sog Stgr. læknir segir með
sönnu að verði afdryf vors þjóð-
ernis. Hvað er þá annað hendi
nær til lækninga en taka á mótn
nýju og ferskara blóði frá móður-
kirkjunni á Islandi, og byggja þar
með upp vort trúarlíf og trúar-
styrk. Eg skal nú reyna að setja
mig í spor gömlu, ströngu og stöð-
ugu kenningarinnar og segja:
Þetta getur engri átt náð; þar er
alt svo hlauprúmt og lausagapa-
legt; menn komast aldrei að dyr-
um himnaríkis á þeirri braut, og
því síður að þeir nái þar inngöngu.
En lítum nú á kringumstæðurnar.
Hvð verður um þá sem hvergi eiga
heima, sem ekkert fast heimili
hafa? Engum verður þröngvað
nú á tímum til að fara þessa eða
hina leiðina, og Kristur vill það
heldur ekki, enda yrði sú fylgd
að engu nýt og ætti engar fastar
rætur í guðseðlinu sem í mannin-
um býr. Mér kemur ekki til hug-
ar að hvetja fasta og hreina gamla
lúterska menn eða konur til að
sleppa neinu sem þeir hafa hald
á eða eru bundnir við sér til sálu-
hjálpar, eða að reyna að losa um
þá á nokkurn hátt. Það sem mönn-
um er hrein og heilög sannfæring
í þeim efnum, er þeim áreiðan-
lega og efalaust fullnæging sem
gefur þeim styrk og hjálpræði. En
veikleikinn liggur í því hjá oss að
umburðarlyndið vantar. Ekki má
einrti nótu breyta frá gamla grall-
aralaginu, þá fer alt til helv...
Þetta er sorglegi mi^skilningurinn
sem á sér stað í truarefnum og
spillir ^eining vorri og samúð,
skiftir mönnum til hægri og vinstri
og veikir allan okkar þjóðernis-
lega kraft.
Eg sé ofurvel hvert stefnir. Eg
var einn sunnudag nýlega í Sam-
bandskirkjunni í Winnipeg og
hlustaði á ræðu séra Kvarans. Þar
var fult hús af áheyrendum, og
vei hefði mátt heyra mýflugu
anda því svo var hljótt um menn
að undanteknum ræðumanni, svo
ekkert orð gæti tapast. Sú ræða
gekk eingöngu út á Jesú Krist, og
hans verk á sínum hérvistardög-
um. Hann var sál heimsins í trú-
arlegum skilningi, og það yrði
myrkt um alla jörð ef að hans
nafn væri tekið í burtu. Aldrei
hefir guðdómseðli nokkurs manns
komist í neinn samjöfnuð við
hann og hefir þó margur lífið lát-
ið fyrir trú sína og kenningar
fleiri en hann, og fagurt og eftir-
breytisvert líferni. Þetta var m.
a. þráður ræðunnar. Fyrir minn
part gat eg ekkert að þeirri ræðu
fundið annað en það, að hún var
of stutt og hefði eg viljað hlusta á
þann mann miklu lengur.
Þarna rann nýtt blóð inn í trú-
armeðvitund tilheyrendanna, og
frá því fjöri og þroska sem það
eflir myndast stór söfnuður af
sundurbrotnum molum og heimil-
islausum og óánægðum trúhneygð
um lýð. Eg álít þetta stórhapp
fyrir kirkju og kristilegt líf meðal
vor. Og vel gæti eg trúað að
þessi nýja kirkja yrði innan
skamms alt of lítil til að rúma
þann fjölda sem að henni sækir.
Hafi eg nú með línum þessum
tilfinnanlega sært nokkuð hrein-
trúað hjarta þá er það óafvitandi
og vildi eg fenginn biðja afsök-
unar þar á.
Kórónan.
Fyrir skemstu rakst eg á í Lög-
bergi vísnabull sem líklega hefir
átt að heita eftirmæli, eftir mætan
mann, Þorstein kaupmann Þórar-
insson sem verzlun hefir haft í
Winnipeg um fjöldamörg undan-
farin ár. Og mér er óhætt að full-
yrða að var öllum að góðu kunn-
ur. Sá rembingur J. J. G. sem á
þessum óskapnaði felst, kórónar
alla bölvaða vitleysu sem út hefir
komist á prent nú fyrir háa herr-
ans tíð í ljóðagerð. En látum það
nú vera, það er ekki þungamiðja
málefnisins. Hér er stórkostlega
misboðið ihinningu dáins sóma
manns senl átti fjölda marga vini.
Manni sem var vandaður, stiltur
og gætinn í allri sinni framkomu
og líferni, og í hvívetna kom fram
til góðs á allri samleiðinni sem
löng var orðm hér meðal vor. Það
er ófyrirgefanlegt að Ieýfa slíkum
rustikusum að dratta inn í helgi-
dóm ró og friðar dáinna manna
og þurka þar skarn af sínum
skáldsk.! ! rosabullum.
Og nú sný eg mér að vini mín-
um E. P. J. meðritstjóra Lögbergs,
því þarer maðurinn sem kann að
meta fegurð á sviði ljóðhstar-
innar. Maðurinn Scuni sem náði
hugarhaldi á sólargeislanum rétt
nýskeð og segir:
“Mig langar, sólgeisli að senda
þig
í svolitlum erindum fyrir mig,
núna einmitt á stundinni örlítið
niður í bæinn.
Eg get skotið því að þér ^ður en
fer,
þú átt að skila kossi frá mér
til hennar Ástu á afmælisdaginn.;
og framvegis áttu að ylja og lýsa
æfi hennar stig
Elsku góði geisli minn þú gerir
það fyrir mig.
Það er eins og Þorsteinn Er-
lingsson væri að kveða til bless-
uðu litlu smáfuglanna. Maður
sem á eins fagran smekk til sem
Einar P. Jónsson, ætti alls ekki að
leyfa neinum ljóðahroða inntöku
í hlaðið, og allra sízt undir þeim
kringumstæðum sem hér um ræð-
ir, þar sem minning sæmdarmanna
og kvenna hvílir í ró.
Eg hefi snúið mér að vini mín-
um E. P. J. af því að eg ætla hon-
um að hafa umsjon á þeirri deild
blaðsins sem skáldskap tilheyrir,
því þótt herra J. J. Bíldfell sé skýr
maður, þá stendur meðritstjórinn
honum langt frapiar í þeirri grein.
Eg er nú búinn að sýna lit á
að hafa þessa ritsmíði nógu langa.
Um gæðin tölum við síðar.
Arborg, Man. 6. april, ’22.
Athugasemd: —
Vér þökkum vini vorum Lárusi
Guðmundssyni fyrir þessa að
mörgu leyti vel sömdu ritgerð,
þótt þar sé sumt að finna sem að
yoru áliti hefði betur verið ósagt.
Sum orð hans og ummæli í garð
ritstjóra Tímaritsins eru algerlega
óverðskulduð og mun ritstjóra
þess síst verða brugðið um dóm-
greind hvað áhrærir innihald þess
er að réttu lagi eigi heima í slílA
riti. Ritdómur herra Guðmunds-
sonar um skáldið vort Stephan G
er svo fjarstæður að manni ó-
sjálfrátt dettur í hug að hann *é af
öðrum rótum sprottinn, því tæp-
lega er hægt að hugsa sér að Lár-
us sé svo blindur að han nsjái ekki
geislastrauma slíkra gimsteina.
—Ritstj.
Eiríkur rauði kominn.
Heimskringla flytur þá frétt ný-
lega, að fornaldarmaður sé kom-
1 inn aftur til mannheima, og að
það muni vera Eiríkur rauði.
Margt hefir skeð í heimi þess-
! um síðastliðin tíu til tuttugu ár, og
■ sem hefði verið kallaðar kerling-
arsögur, ef það hefði staðið 1
gömlu sögunum, og margt hefir
verið fundið upp sem engan
dreymdi um, og sem ekki var nefnt
á nafn í sögum gamla tímans.
Ætli það hefði þótt trúlegt, ef ís-
lendingasögurnar hefðu sagt frá
því, að Eiríkur rauði hefði heit-
strengt, að koma til mannheima
i aftur árið 1921 —22, eða þá að
hann skyldi koma og verja Græn-
land fyrir ágirndarseggjum, sem
vildu sölsa Iandið undir sig, sem
Danir eru nú að gera. Þetta Ht-
ur dálítið einkennilega út, og eng-
inn veit hvermg á ferðunvþess-
fornmanns stendur. Það er hætt
við að þeir sem þykjast alt vita og
skilja, sem stendur í gömlum sög-
um, hefðu sagt það fjarstæðu, ef
þar hefði staðið að Eiríkur ætlaði
að koma í ár — en nú er þetta
skeð. Mér þætti nú ekki undar-
Iegt þó blöðin flyttu þá frétt bráð-
um, að jörðu þessari yrði snúið a
næsta ári, svo að heimskautið
yrði þar sem miðjarðarlína er nu,
til þess að bræða ís og jökla þa
sem nú eru við heimskautin, og
jörðinni yrði svo snúið hér eftir
á vissum tíma, svo aldrei festist
snjór á jörðu, eða ís myndaðist í
höfum. né jökull í fjöllum, en þá
væri öll íshús og íssala úr sög-
I
unm.
! Getur nú ekki átt sér stað, að
maður þessi komi lengst norðan
úr höfum, frá einhverju landi sem
þar er, og enginn af sunnanmönn-
um veit um; hann hafi lagt af
stað um aldamótin 1900, til þess
að leita sér að kvonfangi. Máske
Hka að hann hafi lagt af stað
1915 er hann heyrði hávaðann
sem 'stríðið gerði (við vitum að
hljóð berst undur fljótt og hátt í
ísnúm), hafi ætlað í stríðið. Þetta
er mjög líklegt fyrst hann var með
....~i»
m
í fyrirtæki voru i dag
i
y
Ættu að verða orðnir $1000.00 þegar vér höfum
komið hugmynd vorri í framkvæmd.™LESÍÐ!
Vér birtum þessa auglýsingu með því augnamiði, að bjóða yður að kynnast félagi voru, með því að skrifa yður fyrir $10.00, og biðjum yður að lesa það sem hér fer á
eftir: VÉR HÖFUM ÞEGAR TVO BRUNNA OG ÞANN ÞRIÐJA VEL Á VEG KOMINN. Hlutabréf okkar eru $3.00 virði í dag, hvert, og hlutabréfamiðlarar hafa þau skráð á $1.50
til $2.50 hvert hlutabréf. y
Vér bjóðum því nýja hluthafa velkomna, og geta þeir þá rannsakað sjálfir. Tíu hlutir NÚNA fyrir $10.00, en ekki fleiri en 100 hluti til hvers manns, eða 1000 hluti till
einnar fjölskyldu, — á$ 1.00 hvern hlut.
Byrjið með okkur á þennan auðvelda hátt, og kom-ist að aðstöðu vorri, fyrirkomulagi o. s. frv., og ef þér eruð ánægð, þá er ykkur í lófa I^gt, að kaupa fleiri hluti, á því
gangverði sem þeir kunna þá að vera. EF ÞÉR VERÐIÐ EKKI ÁNÆGÐ, skulum vér framvísa þessum $10.00 yðar, þegar þér krefjist þess, það er að segja, gerið þér kröfuyð-í
ar áður en 30 dagar eru liðnir frá því að þér senduð okkur peningana.
ER ÞETTA EKKI NÓGU AÐGENGILEGT- GETIÐ ÞÉR KRAFIST FREKARI TRYGGINGAR?
Ætlun okkar er sú, að setja af stað tíu brunna svo fljótt sem peningar, vinna eða efni fæst útvegað, og við sannariega búumst við að hlutir vorir seljist frá $100.00 tU
$1000.00 hver, undir eins og ætlun vor hefir komist í fram-'kvæmd. 'v !
Vér erum ekki einungis samrýmt heldur einnig samhent og vel á veg komið félag, og við búumst ekki einungis við að vinna hundruð brunna, líkt og hefir verið gert, af
hinum stóru félögum, t. d. Standard Oil Company, Sinclair Oil Company og fleiri félögum, heldur búumst við einnig við aðleggja okkar eigin leiðslu, og byggja eigin hreinsunar
stöð, og hafa okkar eigin gasoiíu-stöðvar um alt Iand.
Þegar þessi ætlun vor hefir komist í framkvæmd, þáættu hverjir $10.00 í fyrirtæki voru að vera ÞÚSUND DOLLARA VIRÐI, eða meira. — Byrjið því á réttan hátt, með
lítið, og þá getið þér sannfærst sjálf, að þér séuð með réttu félagi eða ekki, og þá getið þér bætt við yður hlutum, eða ' hætt, ef þér eruð óánægð.
TÍU DOLLARAR koma þér á veg velmegunar, ef þér leggið þá í félag vort, og hafist að nú þegar, í dag, undiHeins. Allar frekari upplýsingar gefnar með ánægju.
I
P,
/
cr
MOTEX COMPANY
EL DORADO, ARKANSAS
BOX 653
SEM ARÐVÆNLEGT FYRIRTÆKI—Kaupið þessi hlutahréf í dag fyrir $1.00 hvert, og eymið þauþar til þau fara að gefa arð.
SEM GRÓÐRARTILRAUN—Kaupið hlutabréf þessi í dag fyrir $1.00 hvert, og seljið þau svo aftur, þegar þau hafa hækk að í verði, frá 8.00—$10.00 hvert.