Heimskringla - 20.09.1922, Blaðsíða 2

2. BLAÐSIÐA.
HEIMSKRINGLA.
WINNIPEG, 20. SEPT. 1922.
Gullkrossinnj) ennþá •
(Þýtt úr Current Opinion.)
Einn eftir annan eru þeir nú ai5.
hrynja, stólparnir, sem þjó'ftirnar
hafa verið aö byggja friöinn á síö-
astliöin þrjú ár, eða síðan stríöinu
mikla lauk. Sum helztu atriöi Ver-
salasamninganna eru að verða að
engu. Þjóðirnar horfa á þetta a)t
undrandi. Og þær eru vaknaðar til
meðvitundar um það nú, að iðnaðar-
og pewingamál hins gamla heims séu
t mjög viðsjárverðu ástandi. Fyrir
fótum flestra þessara þjóða er nú
svimhátt hengiflug. Ætla þær að
snúa aftur eða ganga fram af því ?
Stigi þær mörg fet áfram, eins og
þær nú stefna, bíður þeirra bseði hátt
fall og krókalaust.
Eitt af því, sem gerir leiðina til
viðreisnar svo ógreiða, eru hinar gíf-
urlegu skuldir, sem ein þjóð skuldar
annari. Þser skuldir eru nú um 56
biljónir dollara, eða einn fjórði af
allri stríðsskuld heimsins. Hiair þrír
fiórðu hlutar stríðsskuldarinnar eru
ýmsum ákvæðum þjóða á milli háð-
ir, og mættu því allar skuidir þjóða
á milli teljast 213 biljónir dollara, ef
allar sakir ætti að jafna nú þegar.
Skaðabótaskuldir Þýzkalands, sem
nema 33 biljónum dollara, eru
hærri en skuld nokkurs annars lands.
Næst koma skuldir þær, er sam-
bandsþjóðirnar eru í við Hándarík-
in. Með áföllnum rentum nú nemur
sú skuld alls ellefu og hálfri biljón
dollara. Bretland hefir lánað Ev-
rópuþjóðunum um 10 biljónir doll-
ara. Frakkland hefir lánað smærri
sambandsþjóðunum fé, sem nærri
nemur þremur biljónum dollara.
Hve mikið er nú hægt að kalla inn
af þessum 56 biljónum dollara lán-
um? *
Seth stendur er það minna en 10 af
hundraði. Það er með öðrum orð-
um aðeins það, sem Bretland skuld-
ar oss (Bandaríkjunum), sem hægt
er að kalla inn; en sú skuld er fjór-
ar biljónir og sex hundruð miljónir
dollara, eða sem næst tiu af hundraði
af allri skuldinni.
Þýzkaland hefir nú goldið tvær og
hálfa biljón dollara af sinni skuld;
hefir það mestmegnis verið gert í
vörum. Það borgar meira, ef það
fær að koma fótunum fyrir sig, með
þvi að veita því gjaldfrest.og jafnvel
fán og skaðabótaskuldin sé færö nið-
ur. En hér er þá upp talið. Ef
hreinskilnislega skal segja frá, er
ekki útlit fyrir, að afgangurinn af
allri skuldinni — eða 50 biljónir
dollara — sem hjá öðrum þjóðum er,
verði borgaður, sumpart vegna þess,
að þjóðir þessar, í svip að minsta
kosti, hvorki geta það né virðast
æskja þess.
Þetta á sér einkum stað um skuld-
ir þær, er Bandaríkin eiga hjá þjóð-
i;m á meginlandi Evrópu. Astæð-
urnar, sem þjóðirnar bera fyrir sig,
er skulda oss (Bandaríkjunum), erti
þær, að lánsfénu hafi verið eytt, í
Bandaríkjunum, og að það hafi far-
i? í vasa verksmiðjueigenda þar og
verkalýðs þeirra. Auk þess hafi fé
þesstt verið varið til striðsins, sem
Bandaríkin hefðtt verið þátttakandi í,
stríðsins, sem þau lýstu yfir, að hefði
verið háð af sambandsþjóðunttm til
verndunar heims-siðmenningarinnar,
stríði, sem Bandarikin hefðu siðferð-
islega verið skyldug til að taka þátt
í. eins og hinar sambandsþjóðirnar.
Og loks segja þessar þjóðir., að
Bandaríkin hafi ekki neina þörf fyr-
ir peningana, eða helmingi minni að
minsta kosti en þær sjálfar hafa fyr-
ir þá. Ef þær borguðu Bandaríkj-
ttnum í gulli, myndtt þatt aðeins
hækka gullhrúgur sínar. Ef þær
borgttðu t vörttm, myndu verksmiðju-
eigendur kvarta um það, að heima-
markað þeirra væri verið að eyði-
leggja. En þessir skuldunautar vor-
ir líta ekki á það, að yíir 20 biljónir
dollara af þessttm lánum, eru Liberty
JvOan Bonds (verðbréf), og að ef þau
væru goldin, færði það skuld þeirra
niður. En sannleikurinn er þessi, að
eí þessar þjóðir fýsir ekki að greiða
þessar skuldir, er ekki hægt að kúga
þær til þess með valdi; og þær ætla
sér vissúlega ekki að borga þær, sem
stendur.
Þegar svona stendur nú á, er ekki aft
furða, þó að því hafi verið vikið, aðj
"Bandartkin gæfu ttpp skuldir þess-
ar. Ekki nema einu sinni hefir því
I
samt verið hreyft opinberlega. En'
Wilson forseti mótmælti því strax.
J>að lengsta, sem gengið hefir verið'
í þessa átt, var eflaust á fundinum
i Lundúnum 7. ágúst, þegar Balfottrl
lávarður tók ntálið upp við Frakk-
land og aðrar af sambandsþjóðun-
um. En auðvitað náði það ekki
nema óbeinlínis til Bandaríkjanna,'
þvi þar var átt við, að aðrar þjóðir
gerðu hið sama.
Balíour lávarður sagði hreint og
beint, að Bretland væri íúst til að
taka sinn þátt í því, að láta allar
skuldir falla -niður, því það værf skoð
un þess, að allar þjóðir myndu græða !
meira á því, en þær töpuðu. Banda- 1
ríkin hafa nú samt sem áður krafist j
þess, að Bretland borgaði. Af því
leiðir atiðvitað, að Bretland verður1
að fara eins að; það getur ekki rifið|
ní'ður með vinstri hendinni, það sem
það byggir upp með hinni hægri. OH j
er inneign þess hjá öðrum þjóðum
fjórum sinnutn meiri en skuld þess
við Bandarikin. En það er víljugt
að láta þrjá fjórðu þeirrar skuldar
falla niður, gegn því, að Bandaríkin
gefi því eftir skuld sína.
F.n hér eru aðrar ástæðifr, sem til
greina kotna og athuga ber við upp-
gjöf og samanburð þessara skulda. I
þessari brezku inneign eru skuldir
Rússlands taldar, sem ekki verða inn-
kallaðar; einnig hluti Bretlands af
skaðabótum Þýzkalands, sem nemur
22% af þýzku skuldinni. En jafnvel
þeir Frakkar, sem bjartsýnastir hafa
verið og trúaðastir á, að Þýzkaland
gæti borgað, eru nú hræddir um, að
því verði ekki að heilsa. Er nú á-
standið á Þýzkalandi búið að sasn-
færa suma þeirra um það, að tólf og
hálf biljón dóllara sé alt, sem J'ýzka-
landi muni auðnast að borga af
skuldum sinum.
Að Frökkum sé svona fallinn hug-
ur, að því er skaðabótaskuldirnar
snertir, sannar ekkert Iietur en það,
að Frakkland tók tillögum Breta vel
um það, að láta skuldir þess í Bret-
landi falla niður, ef skaðabótaskuld
Þýzkalands væri færð niður í tólf og
hálfa biljón dollara.
J'rátt fyrir alt þetta er talað um að
i veita þjóðunt þessum lán, eða gjald-
frest á skuldum sinunt. I>egar um
gjaldfrest Þjóðverja var að ræða,j
var enginn efi dreginn á, að skuldin
yrði ÖII borguð. Það eina, sem á
milli bar, var það, að Frakkar vildtt
ekki veita gjaldfrest nema til nokk-
urra mánaða, en Bretland til nokk-
urra ára.
Hvað eiga nú Bandarikin að gera
að því er uppgjöf skuldanna snertir?:
Bandaríkjaþegna langar til að sjá
ástandið bætt i heiminum og jöfnuði
og hófi kornið á í efnalegu tilliti.
Gerir uppgjöf skuldanna það?
Balfour er ef til vill ekki fjarri því
sanna, er hann segir Bandarííkin
græða meira á því, að hagur Evrópu-
þjóðanna batnaði, heldur en að
hcimta fleskpundið af þeim. I>að er
ekki mikið fengið með því fyrir!
Bandaríkin, að standa hjá og sjá aðr-
ar þjóðir heimsins riða á fóttinumj
undir byrði gullkrossins, sem á herð-
um þeirra hvilir, gnllkrossbyrði, sem
cr eigi að síður þung, þó gullið sé,
ekki tií! Ef vér erum sannfærðir
um það, að þessi umtalaða ttppgjöf
skuldanna yrði til þess, að rétta við
hag þjóðanna, þá ættum vér vegna
vorra eigin hagsmuna og fleira, ekki
að hika við að stíga þetta spor.
F.n því miður eru engin líkindi til
ennþá, að þjóðhöfðingjar eða lands-
lýður annara landa sé í því andlega
ásigkomulagi, að * treysta mætti
nokkru unt það, að uppgjöf skuld-
anna yrði þeim til friðar og hags-1
tmtna. Aiþjóðafundirnir, sem haldn-
ir hafa verið ttndanfarið, bera það
ekki með sér, að þjóðhöfðingjarnir
hafi tekið miklum sinnaskiftum í
seinni tíð.
Ráðandi aflið í F.vrópu þjóða á
milli er ennþá, þó leitt sé frá að
segja, hatur. Hergögnum er hrúgað
upp. Samhugur þjóða á milli er^
ekki til. Hinttm eitraða bikar ófrið-;
at og þjóðahaturs er enn haldið að^
alntenningi og hann er beðinn að
bergja á honum. Hin dýrtkevpta
lcxía síðasta stríðs hefir ekkert kentj
þjóðttnum, og mannafórnirnar miklu
virðast hafa unnar verið fyrir gíg.
Hit\ nýju ríki, eigi síður en þau
gÖmlu, hvíla á sama grunni, grunni
valdstjórnar og hervalds. Þau hlaða
viljandi upp girðingum á landamær-
um sínum, til þess að hindra eðlilega
rás hagsmuna hvers annars. Púður-
kagginn gamli á Balkanskaga er enn
til staðar, og alt , sem þarf með, er
eldspita, til þess að sprenging eigi
sér stað. Og í Vestur-Evrópu er á-
standið snoðlíkt þessu.
Þótt Bandaríkin gæfu upp allar
skuldir þessara þjóða, myndi ástand-
ið ekki hót bajtna; það myndi ekki
einu sinni batna í svip. Ef að fall
liggur fyrir þessum þjóðum, er það
of nærri til þess, að Bandaríkin geti
hjáJpað eða afstýrt þvt, jafnvel þó sú
hjálp gengi miklu lengra en það, að
gefa upp skuldirnar, sem engin Ev-
rópuþjóðanna lætur sig stórt skifta.
F.f að hintt leytinu roða fer aftur
fyrir bjartari degi í httgum þessara
þjóða, þá mttn það varla dyljast, að
eitthvað verðttr gert. Þá, e« ekki fyr,
e’’ tækifæri Bandaríkjanna komið, og
það mun sjást, að þau ktinni a& meta
það.
EndurminBÍnf ar um
Itlandsför.
Eftir Sir John Fleming, L. L. D.
frá Aberdeen.
(Tekið úr Lögréttú.)
I.
J- fjölda mörg ár hafði eg þráð að
konta til Islands, þessa fjarlæga lands
frægrar sögtt, sem eg hefi kynst vel
af bókum og fylst aðdáun yfir þjóð-
inni, sem á hana, og sögttnni sjálfri.
Því er eins varið um Island og um
ættjörð mína, Skotland, að það ligg-
ttr mikltt norðar á hnettinum en þjóð-
in, sem það heíir verið í stjórnmála
satnbandi við, og Islendingar hafa
eins og Skotar, þrátt fyrir liðnar ald
ir ekki látið kúgast, helditr varðveitt
hið frjálsmannlega lundarfar, sem
gerir allar þjóðir miklar og ntikils-
virtar.
Mér fanst það þvt likast heimsókn
til löngu liðinna forfeðra minna að
komast íil Islands, en ónæðissamt
lífsstarf mitt, sem nú er orðið meira
en 70 ára, hefir aldrei gefið tnér
tækifæri til að uppfylla ósk mina fvr
en nú í sumar.
Eg hefi fariö víða uni veröld og
komið oftar en einu sinni til allra
landa á meginlandi Evrópu nema
Balkanrikjanna. Eg hefi farið
könnunarferðir til Ceylon, Indlands
og Egyptalands og oftar en einu sinni
um Ganada og Bandaríkin þver og
endilöng.
1 endtirminningunHÍ geymi eg því
mikið af sýnum og atvikum víðsveg-
at úr veröldinni.
Þegar eg kom til Istands — það
var með hinu góða skipi "Gttllfoss”
12. júní — bjóst eg vfð því að þessi
vifya eða hálfur mánuður, sem eg ætl-
aði að dvelja hér, niyndi veita mér
nýja reynslu og atburði t skauti stór-
fenglegrar og æfintýralegrar náttúru,
og eg hefi sannarlega ekki orðið fyr-
ir vonbrigðum. y
Fyrstu kynnin af ‘'eldfjallalandirtii
í norðri*’ fékk eg, þegar skipið kast-
aði akkerum í Vestmannaeyjum og
við mér blast þverhnýptur rauðhrúnn
klettaveggur með hraunrimahettu,
þakinni grænutn torfum, þar sem hóp
ar af harðfengu sauðfé voru á beit,
en litið þorp i fagurri kvos til vinstri
handar. Þessi fyrstu kvnni voru
töfrandi og siðan hafa þau aukist og
áhrifin orðið dýpri við það, sem fyr-
ir augu mín hefir borið á ferðum
mínum ttnt landið, austur að Geysi
um Skálholt og á bakaleiðinni að
LaugaVatni og Þingvöllum.
Geysir dró mig sérstaklega að sér,
Op hefði eg getað dvalið þnr t ntarga
daga, og hið guðdómlega kvöld og
morgun, sem var t Laugardalnnm —
nteð vatnið fagra fyrir framan mig,
umgirt af smáhverum og laugum og
i fjarsýn Hekla og önnur snjóklædd
fjöll svo ttndra fögur — hefir látið
eftir í huga mínum mynd, sem aldrei
mttn hverfa.
AHur fjallahringurinn heíir ó-
vsnjulega göfuga mynd, gersamlega
ólíka nokkru því, sem eg hdfi séð áð-
ttr í heiminum. J>að er vitanlega eld-
gosauppruni fjallanna, sem er orsök í
þessu. Daladrögin á leiðinni úr Laug-
ardalmtm til Jdngvalla eru tröllaukin
og töfrandi svo afburðtim sætir og
sjóndeildarhringurinn með hvösstim,
stórskornum ijallabrúnum, einstakur húsum, að fremur líkist góðum hest-
í sinni röð. i húsum, en skiftistöðvar rafveitunnar
Vötn ár og Iækir prý'ða sléttlendið eru úr steinsteypu og byggingarstíll-
og undir hlíðunum standa bæirnir j inn eins og á grísktim musterum.
með veggjum úr toffi og grjóti og Nokkrar a'ðalgöturnar eru ágæt-
bárujárnsþaki, og grænum túnum lega úr garði gerðar, malbikaðar, og
eins og skínandi emeröldum. Fénað- komast í námunda við hið fullkomn-
ttr, hross og hænsni á hverjum bæj asta, en aðrar — þó undarlegt megi
Þar búa að sið feðra sinna menn, er virðast, einkum þær sem næstar eru
um má segja að séu sjálfum sér nóg- höfninni — eru eiginlega lítið annað
ir, fremiir en annarsstaðar, bóndinn * en fen. Enda þótt kol séu ntjög dýr
er fjölhæfur maðttr og er trésmiður í Reykjavík, þá er gas og rafmagn
og járnsiniður í senn, eftir því sem notað jöfnum höndttm að kalla má,
þarfir heimilisins krefjast, og þekk- og er sjaldgæft að hitta það fyrir
il alls ekkert til þeirrar venju, sem nú ‘ annarsstaðar í bæjum á stærð við
er orðin svo algeng á Englandi, að Reykjavík. I Skotlanði, ættlandi
sami maðurinn geti ekki unni'ð úema mtnu, eru margir bæir stærri en
eitt verk. Bóndinn spyr ekki um á- Reykjavík, sem ekki hafa rafmagn
kve'ðinn vinnudag, hann vinnur eftirjennþá.
því sem þörfin kreíur og þol endistj Sennilega hafa miklir peningar
með hjálp konu hans og barna að því streymt til Reykjavíkur siðan 1909,
að rækta jörðina og elur upp hrausta, þvi eigi er þetta, sem eg hefi minst á,
kynslóð, sem unir glöð vi'ð sitt og
miklast af ættjörðinni, sinni “Ast-
kæru fósturmold”.
Eg hefi orðið mjög hugfanginn af
þeim myndum, sem eg hefi séð úr is-
Jenzku bændalifi, af framkomu bænda
og gestrisni þeirra og hinni fjöl-
breyttu mentus þeirra. Eg hefi t. d.
rekist á orgel á sveitabæjum, þar sent
eg bjóst sizt við, og heyrt ótrúlega
vel leikið á þau.
Og hjá þessu yfirlætislausa fólki
er hófsemi og siðferði á hátt stigi, og
þvi má vænta landinu góðrar fram-
t-ðar, ef þær dygðir haldast. Er eg
sé fyrir mér heimilislífið og heimil-
1 eini sjáanlegi velmegunarvotturinn.
Tildurdrósirnar sjást líka hér norð-
ur við heimskautabaug, á háttm hæl-
um, nærskornttm pilsum og silkisokk-
um, og hingað er einnig komima
spjátrungurinn á gulttm stigvélum,
legghlífttm, með vindling i munni og
slráhatt á hofði — sömtt tegund og
Georg Englakonungur notar sjálftir,
segja búðirnar.
Tvö kvikmyndahús hafa verið sett
i bænttm, og er sagt, að þau hafi nóg
að gera, þó skömm sé frá að segja.
Knattspyrnan hefir hertekið bæinn,
og næsta skifti, sem eg heimsæki
Reýkjavík, skyldi mig eigi furða, þó
ir i íslenzkttm sveitum komtt mér í hraun hefði verið rutt einhversstað-
hug orð þjóðskáldsins skozka, Robertlar og gólf-brautir lagðar þar.
Bttrns, er hann lýsir líkri sýn með j Eg segi það satt, að niér finst
þessum fögru og sönnu orðum í! Reykvikingar mttni hafa haft peninga
kvæðintt “Cottar’s Saturday Night”;jti) að brenna, eins og Astralíumenn
I'ront scenes like these auld Scotia’s,
Ekkert hefir vakið athvgli mina
grandeur springs
That rnakes her loved at home re-
vered ahroad
PrÍHces are but the breath of kings —
an honést man’s the noblest work of
God.-----------
/
II.
Reykjavík.
ems ntikið og tala bifreiða, eða mót-
orvagnanna, sem við köllum heima.
Mér er sagt að þeir muni vera um
200 talsins í Reykjavík og hljóta þeir
að hafa kostað um 2,400,000 krónur,
og ’ rekstur þeirra kostar nálægt
1,000,000 króna árlega. Af þessuni
tölum geta tnenn séð, hve ntikltt fé er
fleygt út í bifreiðaakstur. Einhver
Eg er hræddur um, að heimurinn ,a«inn °S tungumjúkur bifreiðasali
viti of lítið um tsland, og þó ennþá
minna utn höfttðborg þess, Reykja-
frá Vesturheimi hlýtur að hafa kont-
ið til Reykjavikur, því vagnarnir ertt
vík. Nafnið eitt, Iceland, eins og við f,estir ameriskir-
heima erum vanir að kalla það, gef-
ur aðeins hugmynd um ís, snjó og
kttlda. Því er það, að sáí sem heim-
En hvað setu þessu liðttr er Reykja
vík alls ekki stór bær. Eg er gamall
tnaðttr, en get þó gengiö bæinn end-
Hvers
sækir Island í fyrsta skifti, fyllist anna a nn"' a ^0 minútum.
fttrðti, er hanrf kemttr inn á hina veSna IiKSnr fölk! Þa svo mikifi a- aS
fögrtt höfn Reykjavíkttr og sér breið- Þa® borgar stórfé fyrir að komast
ast út fyrir sér hin fallegu hús, sent 'l!ram
nú eru að þjóta upp i Reykjavik. A íslandi er mikið af agætum
Það er eins og gamall sjómaður hestum, sem gætu sem bezt unniö það
sagði um höfnina í Sydney: "I’að er verk, setn bifreiðarnar hafa nú. I ’u
áreiðanlegt, að gttð almáttugur hef- l.'ifreiðar eða svo ættu að nægja
ir gert þessa höfn”. þörfinni, þegar tniþið liggur á. Að
Þannig mætti einnig scgja um höfn öðru leyti ættu /'hestar postulanna
ina í Reykjavík, inst í faðmi Faxa- að nægja og þeir myndu hafa gott af
flóa, varin vel af eyjum, sem mynda aukinni hreyfingu. Og peningarnir,
brimhrjóta við hana ásamt rambygð- sent fara í bifreiðarnar, myndu vera
unt, stnekklegum steingörðum, setn miklu lætur komnir í sparisjóðutn
bygðir hafa verið til varnar henni. eða lagðir í einhver framleiðsltifyrir-
y\ð tiltölu við stærð, og ef litið er á, tæki. En eg má víst ekki fara að
hve Reykjavík er norðarlega á hnett- halda umvöndunarræður! \
inunt, ntá bærinn með réttu gera til-j Það vildi svo til, að eg var i bært-
kall til þess, að hiifn hans verði talin um, þegar haldin var háttðleg afntæl-
meðal hinna fegurstu í heimi. j isminning hins mikla og góða manns
Vist er höfnÍH fögur. En hvaö er jóns Sigurðssonar. Minning hans er
að segja ttm bæinn? jhöfð i svo miklurn heiðri á Islandi,
Sumstaðar er hann svo gamaldags/að jafna má til virðingar þeirrar, sent
annarsstaðar svo furðttlega nýr, svo' Skotar bera fyrir nafni W. E- Glad-
mikill mótsetninganna bær, að það erjstone.
tr.jög erfitt að lýsa áhrifunum, sem Eg hefi aldrei séð prúðmannlegra
hann hefir á skap komumannsitis, fjölmenni, karla og konttr, frísklegt,
eða fittHa lýsingarorð, sent eigi við j hraustlegt og fritt fólk, og eg dáðist
um hann. j ntjög að því, sent' fram fúr, eÍHktim
Að likja honttm við gorkúlu-bæ ræðunni við gröfina og fyrstu iþrótt-
(bæ, scnt byggist í skjótri svipatt) i ttnum, er sýndar voru, sem cigi ertt
ntyndi senniléga vera talið of mikið algengar heima, en miklti tiðari á
lastmæli, en þó væri það ekki svo Frakklandi.
f'arri sannleikanum. j ðefi séð mynd Jóns Sigttrðs-
Mér hefir verið sagt, að ferðamað-. sonar í nálega hverju húsi, sem eg
ttr, sem kom hingað 1908 og kæmi j hefi komið í hér, og að útliti virðist
svo hingað eftir 1922, hefði 'ekki get- jmér hann vera annar William Tell.
að þekt bæinn aftur, og eg get vel Þegar eg gekk um kirkjugarðinn
trúað því. 1 eftir hátíðahöldin, vakti sérstaklega
Hvað snertir flestar norðlægar; einn legsteinn eftirtekt mína, þvt
l>orgir,, sem eg hefi komið til, þá hann var úr rauðtt Peterhead-graníti.
hefir vöxtur þeirra farið hægt og Mér þótti þetta einkennilegt, en kom
bítandi ,fullorðið fólk situr miðbik1 ekki á óvart, er eg sá, að undir hon-
borgarinnar og ungviðið verður að ttnt hvildi Skoti einn, Paterson að
leita til útjaðranna. * j nafni, sem hafði daið í Reykjavík.
En hér í Reykjavík er þessu alt,Lík1ega hafa vinir hans haldið, að
öðruvísi varið. Gömul timburhús' s’ðasta hvildin, yrði homtm hægari,
standa við nýjar og fallegar bygging-Jef þessi steinn frá ættjörðinni stæði
ar úr steinsteypu, sem vel gætu sómt á leiði hans, eða éf til vill hefir hann
sér í miðbiki Lundúnaborgar. Stjórn- óskað þess sjálfur á deyjanda degi.
arskrifstofurnar eru í svo lélegum1 Um leið og eg lyk máli mtnu um
Reykjavik, verð eg biðja góða borg—
ara bæjarins afsökunar, ef þeim finst
a'ð eg hafi að einhverjtt leyti talað ó-
virðulega tim þeirra góða bæ.
Eg hefi dáðst að, hve göttirnar
voru breiðar og reglulegár. F,g hefi
komið í hið óbrotna en fullnægjandi
Alþingishús og háskóla og einnig
Landsbókasafnið og Þjóðmenjasafn-
ið. Eg hefi, sem gamall borgarstjóri
: Aberdeen, heimsótt og átt gott og
skemtilegt viðtal við Knud Zimsen'
borgarstjóra, sem hefir lík störf með'
höndttm hér. Hann er ánægður með’
bæinn og allsendis óhræddur við>
skuldir hans og skatta, sem sam-
kvæmt tölum þeim, er hann sýndi
mér viðvíkjandi bæjarhagnum, eru'
eigi óeðlilegar.
Eg befi drukkið mikið af hinir
tæra vatni Reykjavtkur’ og leyfi mér
að segja, að hvergi fáist betra vat» í
heiminum. Með svo góðu drykkar-
vatni hefði bannið átt að vera ónauð-
synlegt, en þó hefi eg verið vottur að
þeirri leiðu sjón, að fleiri en einn
ungur maður hafa borið merki þessr
aö hafa drukkið annað og miklu1
sterkara. Kemur það mér til að'
halda, að nauðsynlegt sé, að hert sé
a bannlögunum í vissum atriðum.
Awnað, sem mér þótti mjög leiðin-
kgt að sjá, var að kornungar stúlkur
skyldu koma án fylgdar sér eldra
fólks inn á kaffihús, til þess að eta
og drekka og reykja.
Timbur, steinsteypa og bárujám
getur ekki talist að gera eina borg
fallega, en þegar það er smekklega
málað, verða áhrifin í heild sinni
ekki slæm. En sanit held eg, að meira
mætti gera að því að nota grástein-
tnn, sem réttilega meðfarinn er mjög
þekkilegur, á að líta, eins og sjá má
aí hæstarátti.
Eg get ekki lokið máli minu um
það, sem eg hefi séð í Reykjavík, án
þess aö minnast á, að eg var svo lán-
samur. aö kynnast hinum fræga
myndhöggvara Etnari Jónssyni í
kastalaborg hans Hnitbjörgum. Er
eg fullttr lotningar fyrir snild Einars
cg vona, að eg fái síðar að sjá ein-
hver af hinttm frábæru listaverkum
hans í Skotlandi.--------
I næstu og síðustu grein minni ætla
eg, með leyfi lesandans, að koma
fram með nokkrar tillögtir fvrir ís-
lenzktt þjóðina, er varða ýms atriði,.
er að ntinni hyggju væri hægt að
breyta til bóta.
Ný jarðyrkjuvél.
I ritinu “Popular Science Monthly'
er lýst jarðyrkjuvél einni, sem ný-
lega hefir verið uppgötvuð. Vél
þessi vinnur nokkttrnveginn sömu
vinnu og hver önnttr dráttarvél, aö
því undanskildu, að hún fer ekki
beint áfrant við jarðyrkjuna, heldt/
í hringi, og stýrir sér auk þess sjálf
við vinnuna, svo þar þarf enginn
maðttr nærri að koma. Að byggingu
til er vél þessi í tveim pörtum. Er
annar parturinn vélin sjálf, er mjög
líkist lítillí dráttarvél, en hinn partur-
inn er ttppi standandi sílvalningur,
og er vélin fest við hann með löng-
ttm vír. Þegar vélin fer áfram, er
henni stjórnað eða stýrt með þessum
vír á þann hátt, að annar endi vírsins
vefst upp á sívalninginn, sem vélin
fer t kringum; þetta vinnur alt mjög
líkt þvt, sem vélin væri skepna, sem
tjóðruð væri við tré. l’egar skepnan
fer í kringum treð, vefst bandið ttpp
á það, og eftir því styttist það og
hringurinn niinkar. 'J’annig er leið
þessarar vélar farið. Tekin frá mið-
stöðinni eða sívalningnum, vinnur
hún eins óg hver önnur hreyfivél, og
má láta hana snúa þvottavélum,
strokkum eða hverjtt öðru áhaldi, er
vera skal. Sá er um hana ritar, segir
rneðal annars:
“Lifandi vera var hún ekki, það
var auðséð á ölhi, og maðttr gat
hyergi leynst í henni, en samt hélt
verkfæri þetta áfrani að erja á tíu
ekra svæði á landi í ðfýju Hjörsey
(New Jersev). Að sjá hana þræða
brautina sjálfkrafa, betur en nokkur
maður hefði getað gert, var sjón„er
vert var að sjá.
Hún vann nætur sem daga. I
tunglsljósinu mátti eygja hawa þræð-
andi brant sína eins og hún hefði
mannsvit, á meðan eigandinn svaf og
dreymdi um allsnægta-tippskeru.
Hún fór hvern hringinn á akrin-