Heimskringla - 19.09.1923, Blaðsíða 2

2. BLAÐSIÐA.
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 19. SEPT. 1923.
Peningar orsök allra
vorra mannfélagsmein-
semda.
ryrir fáura árum síðan kom út'
bók eftir Anatole Franee, sem heit-
ir “Le petit Pierre” (Pétur litli).
Hún er bemskuminning'ar hans
sjálfs, að nokkru leyti í söguformi.
Fyrir rnörgum árum síðan, 1885
reit hann æskuminningar sínar í
bók, sem hann kallaði “Le Livre de
Mon Ami” (Bók vinar míns), yndis-
lega bók og andríka, sem íslenzkir
unglingar ættu að lesa. Þeir, sem
það geta, skyldu lesa jressar bæk-
ur á frummálinu, frönsku. Það mál
eru íslenzkir unglingar nú óðum
að læra í skólunuto. Eg veit það
á því, að eigi alþfáir unglingar,
sem komnir eru í hærri bekki
mentaskólanna, koma iðulega til
miín, og lána hjá mér bækur eftir
Anatole Franee á frönsku, og segja
að þeir vilji ekki lesa þær á ensku,
því þeir geti vel skilið frönsku, þó
þeir hafi dálítið meira fyrir því,
en að lesa þær á ensku — þurfi dá-
lítið að í’ara í orðabókina!
Jæja, eg sný mér þá að því, að
segja ykkur frá aðdragandanum aS
kafla þeim, sem hér fer á eftir.
Þe,gar Pétur litli (Anatole Fran-
ec) var þriggja eða hálfs fjórða árs
gamall, fór hann eitt sinn í búðir
með mömmu sinni, og varð mjög
hrifinn af öllu sem hann sá þar.
Þegar þau komu heim, tók hann
eig til og fór að búa til úr þessu
leiksýningu með allskonar glingri,
sem hann hafði hjá sér í leikher-
berginu. En þegar að því kom, að
leiða fram á leiksviðið aldraða
konu, sem var að færa reikninga
inn í stóra bók, varð drenghnokk-
anum ráðfátt, svo hann hljóp fram
i setustofuna og segir við mömmu
sína:
“Mamma! er það fólkið í búðun-
um, sem selur eða fólkið sem kaup
ir, sem borgar peningana?”
ÍMóðir mín horfði á mig stórum
augum, alveg hissa, brosti að inér
án þess að svara og féll síðan í
djúpar hugsanir. Rétt í þessu kom
faðir minn inn í stofuna.
"Hvað héldurðu að Pési hafi ver-
ið að spyrja mig um rétt núna”,
sagði hún. Þú mundir aldrei geta
upp á þvf. Hann vill fá að vita
hvart það er fólkið sem seiur eða
fólkið sem kaupir, sem borgar pen-
ingana”. -
“Vesalings litla flónið”, sagði
faðir minn.
“Það er engin algeng barnsleg
íáfræði þetta,” sagði móðir mín.
“Pétri lærist það aldrei, að meta
gildi peninga.”
“Móðir mín las lundarfar mitt og
framtíð mína. Hún var að spá.
Það átti ekki fyrir mér að liggja,
að geta metið gildi peninga. Það
sem eg var þriggja eða þriggja og
hálfs árs gamall barn í setustof-
unni, piTddri rósapappír, það hefi
eg verið fram á gamals aldur, og
eilin legst létt á mig eins og alls
þá, sem lausir eru við ágirnd og
og stærilæti. Nei móðir mín sæl!
eg hefi aldrei kunað að meta pen-
Jnga, og jafnvel nú veit eg ekki
hvað peningar eru, eða eg gæti öllu
helduir sagt, að eg vissi það alt of
vel. Eg veit að peningar eru or-
sök allra vorra mannfélags-mein-
eemda. Drengurinn, sem end-
urminningin kalla fram í huga
mínum, þá hann var að
leikjum sínum, vissi ekki hvort það
var seljandinn eða kaupandinn,
sem borgar peningana, minnir mig
á hina yndislegu hpgsjóna-
sögu Williams Morris, um fram-
tíðarborgina, þar sem pípu-
smiðurinn, sem öllum tók fram í
listfengi, hafði svo mikla unun af
að smíða pípurnar og skera þær út,
að hann gaf þær hinum og öðrum,
án þess að taka peninga, sem end-
urgjald.”
Sigtr. Ágústsson
þýddi.
------------»-----------
Þrekvirki.
[Eg ætla, að menn muni yfir-
leitt verða sammála um það, að
ýmsar frásögur um þrekraunir
þær, er forfeður vorir komust í, og
sagt er frá f íslending^asögunum,
hafi orðið unglingunuin íslenzku
til hvatningar og stælingar, meðan
þeir fengust til að lesa slíkar sög-
ur og höfðu næði fyrir þjóðlífs-
öngþveitinu til að lifia sig inn í
þær. Eg hygg þó, að ekki yrði
unginennum vorum slður drjúgt
til þroska, að safnað yrði þrek-
raunasögum frá síðari tímum og
þær birtar f fjöllesnu blaði eðu
tímariti. Sá munur er á þrekrauna-
sögum hinna fyrri og síðari tíma,
að frá fornöldinni hafa mestmegn-
is geymst frásagnir um þrekraunir
við vopnaviðskifti og vígaferli, en
frá sfðari tímum hijóta að vera til
margar sögur uin “krappan dans”
á láði og legi og ljómandi fram-
göngu einstakra manna í barátt-
unni. Vitanlega liggur hin sama
hugaarstefna bak við allar frásagn-
irnar, bæði eldri og yngri tíma
þrekraunasögumar. Sú hugar-
stefna, að gefast aldrei upp fyr en
í “fulla hnefana” hefir skapað
vörn Egils í klifinu og eins blásið
ófeigi Guðnasyni kjark í ibrjósti í
Biskiayaflóanum. Eigi má gleyma
að benda unglingunum á þetta,
því að annars er hætt vlð, að sjálfir
atburðirnir skyggi á ffina dásam-
legu mannsiund, sem skapar sjálfa
söguna. Minni eg að eins á, hvern-
ig fór fyrir Matt.híasi og bræðrum
hans, þegar þeir lúskruðu kálfin-
um undir nafni Egils og Víga-
Glúms!
Einstaka menn hiafa í mín eyru
kvartað sáran yfir iþvf, að ungling-
arnir sem nú alast upp, væru ó-
fúsari iað leggja nokkuð á sig en
áður hei'ði verið. Má vel vera, að
nokkuð sé hæft i því. Gömlu ævin-
týrin og sögurnar sagðar og/>lesn-
ar, hafa sjálfsagt )iajt sfn áh^if
til skapgerðar æskulýðsins. Rökk-
urstundirnar og kvöldvakan á bæj-
unum hefir að hyggju minni ver-
ið einskonar námskeið í skapgerð-
arfræði; þá hefir amma gamla, ef
til vill, verið þar aðalkennarinn.
Amma gamla og ævfntýrin, sam-
vera á heimilum og samtal um
þjóðleg efni á kvöldum, er nú
tæplega njóðins lengur, en önd-
vegið skipar nú kaffihúsalíf,
kvikmyndasýningar, dægurskraf og
útlendar skáldsögur, alténd að
miklu leyti í stærri kauptúnum og
bæjum iandsins, eftir því sem eg
veit best. Ef þetta er rétt, er þá
furða þó á komi snurða? Breytt
aðstaða, breyttir þjóðhættir — af-
leiðingin: þjóðarlundoi-nið hlýtur
að breytast smámsaman, og ef til
vill, talsvert snögglega.
*Sárt væri, ef svo tækist til að ís-
lendingar yrðu ekki með réttu tald-
ir; þéttir á velli og þéttir f lund,
jirautgóðir á raunastund. Það hafa
l>eir veríð gegnum aldirnar, og ]iað
eru þeir enn, vona eg.
Eg ætla að birta hér eina þrek-
raunasögu. Vona eg að fleiri fari
á eftir, og fús mun ritstjóri Eim-
reiðarinnar að Ijá þeim rúm frá
hverjum sem þær koma.
Eftir örstuttan inngang gef eg
Rögumanni mfnum orðíð. Eg ætla
að eins að fylgja honum úr garði
með svolitlum upplýsingum um
hann sjálfan.
Jón Sigurðsaon, sögumaður minn
er fæddur 22. sept. 1856. Eigi er
mér kunnugt um ætt hans og upp-
runa að öðru leyti en því, að hann
mun vera Sunnlendingur. Á ung-
lingsárunum var hann um skeið á
Bessastöðum hjá Grfmi Thomsen.
Gæti eg vel trúað, að sú vera hafi
ráðið nokkru um skapgerð Jóns,
án þess eg geti þó fullyrt nokkuð
um það með rökum. Að sunnan
flytur Jón til Vopnafjarðar og var
um nokkur ár hjá Pétri sál. Guð-
johnsen verzlunarstjóra, en þaðan
flytur .Jón til Seyðisfjarðar og
dvaldi þar lengi. Um aíðustu alda-
mót fluttist hann hingað til Norð-
fjarðar og hér ibýr hann nú.
Eftir sjóhrakning þann, er hér
verður sagt frá misti Jón báða
fætumar. Teknir voru þeir
af honum án þess að hann væri
svæfður, og er mælt, að lítt hafi
.Tóni brugðið. Jón hefir látið gera
sér stígvél með vissu lagi, og snýr
hællinn fram, en táin aftur, þegar
hann er kominn í þau. Þvf er
þannig varið, að knjáliðina notar
hann sem hæla, en nú vor.u fætum-
ir teknir af u.m nái. miðja fótleggi
o.g gengur því sá hlutinn sem eftir
var skilinn út f skóristina, en legg-
ur stígvélsins er reimaður um lær-
ið ofan við knjáliðina. Oftast
gengur hann staflaust, en eðlilega
er honum erfitt um göngulag. Jón
stundar sjómensku enn þann dag
í dag og ei' hann þó 67 ára gam'all
og svona fatlaður. Hann á róðrar-
i
bát og útgerð og er sjálfur formað-
ur. Jal'naðarlega rær liann nú orð-
ið við annan mann. Aflasæll hefir
íiann verið, og sjó sækir hann engu
síður en aðrir, er heilir ganga til
leiks.
Mér er ekki kunnugt um, að
hann hafi nokkurn eyri þegið af
sveit. Eg held mér sé óhætt áð
fullyrða, að hann hafi komist
hjálparlaust af fyrir sig og sína.
Nú skaltu þá, kæri lesandi, koma
með mér inn til Jóns gamla fóta-
lausa — svo nefndur í daglegu tali
hér — og hlusta á sögu hans. Nú
e.r hann orðinn hvítur fyrir hærum
á bár og skegg, en augun eru dökk,
kvikleg og skýrleg. Söguna hefi
eg áður ritað upp, en engu atriði
í henni breytt.j
HRAKNINGASACA
Jóns fótalausa.
iSeinustu mánudagsnóttina í nóv.
1880 lögðum við Jóhann Ringsted,
Þorsteinn Sigurðsson, Jón Valde-
marsson og eg, Jón Sigurðsson,
sem allir áttum heima á Seyðis-
firði, í fiskiróður undir Skálanes-
bjarg. Við ýttum um þrjú-leytið
í tvísýnu útliti. Við rerum með
líriu á stóru íslenzku fjögramanna-
fari. Allir vorum við einhuga uin
að fara í róðurinn, þrátt fyrir tví-
sýnt útlit, og sóttum útróðurinn
kappsamlega, og segir ekkert af
för okkar fyr cn við vorum komn-
ir á fiskimiðið, sem við ætluðum
ao leggja á. Þá var kominn storm-
ur af norðvestri, en þrátt fyrir ]>að
lögðum við alla línuna. Frost var
lítið um nóttina, en í birtingu
herti verðrið mjög, og altaf jókst
frostið, unz það var orðið 10 sig
uin kvöldið. Við náðum með herkju
brögðum hálfri línunni, og byrj.uð-
um svo að berja til lands, en l>að
skal tekið fram, að lands var
hvergi að leita fyr en á Skálanesi.
Altaf óx veðrið og haugabrim var
komið. Við börðum svona allan
daginn fram í rökkur, en það var
með öllu ódrægt, því auk brimsins
var veðrið ógurlegt. Réðum við
þá af, að hleypa undan og freista
lendingar í svonefndum Vogum, en
það vissuin við allir, að var sama
sem að hleypa til skipbrots. Eg
veit ekki til, að þar hafi nokkur
lent fyr eða síðar, aðrir en við,
enda bjuggum.st við jafnvel við því
með sjálfum okkur, að þar yrði
síðastia landtakan okkar hérna
inegin. En okkur lentist vel ]>ótt
ótrúlegt sé fyrir manna sjónum.
Við stóðum allir við bátinn og ætl-
uðum að kippa honum upp með
næsta ólagi, en þá hvolfdi honum í
höndum okkar. Lentum við þá
3, Jóhann, Þorsteinn og eg, í sjó-
inn; skoíaði mér og Jóhanni strax
upp, en Þorsteini varð það til lífs,
að 'hann í'estist á línunni aftur úr
bátnum, en línan hafði flóknað ut-
an um eina þóftuna. Var þá ekki
til þur þráður á okkur, þessum
þrem, og var það vondur undir-
búningur undir komandi daga.
Næsta ólag slengdi bátnum á rétt-
an 'kjöl, og náðum við í hann. Gát-
um við með harðneskju bjargað
honum upp í urðina. Var hann þá
með 2 stórum götum og engu í
—- ekki einu sinni línuspottanum,
sem varð Þorsteini til lífs. Hans
g.erðiist heldur ekki lengur þörf.
Að þessu loknu gengum við á
rekann, og fundum þá mastrið og
seglið ,en ekki þangstöngina, eina
ár heila og aðra brotna og stýrið.
Nú var skollinn á blindbylur. Veð-
urhæðin var afstoapleg og frostið
mikið (10 stig). Eða alténd fanst
okkur það, eins og við vorum und-
irbúnir. Voru nú góð ráð dýr, og
hvað ótti nú til bragðs að taka?
Við urðum sammála um, að leggja
af stað út í Dalakálk, þótt eigi
værum við vissir um, hvort leiðin
væri fær, vegna harðfennis og gler-
hálku. Okkur var Ijóst, að leiðin
var stórhættuleg, þótt menn hefðu
góða hjambrodda og broddstaf'i,
og hvað þá heldur okkur, sem hvor
ugt höfðum og vorum að pjakka
okkur spor í gljána, sem og varð,
og til þess höfðum við ekki annað
en vasahníf og part af draginu
undan bátnum. Smáspýtur fund-
um við í urðinni, og völdum við úr
þeim göngustafi. Þannig útbúnir
lögðum við af stað. Ekki höfðum
við langt farið, er Þorsteinn misti
fótanna og hrapaði, á að giska 15—
20 faðma. Var þá ekki annað sýni-
legt, en að leiðarlokum drægi fyrir
honum. En þegar hann er kominn
á blábrún ibjargsins, þá gat hann
stöðvað sig — við smástein, er fros-
inn var fastur f gljána, og sein
varla var stærri en svo, að hann
I hefði getað falið hann í lófa sín-
um. Enn voru góð ráð dýr. Þor-
j steini varð að bjarga, en möguleik-
arnir voru litlir. Við pjökkuðum
spor í gljána niður eftir og sel-
færðum okkur, við Jóhann. Þeg-
ar toomið var niður á bjargbrúnina,
j kastaði eg mér flötum og lét Jóh-
ann halda í fæturna á mér, og
þamnig náði eg með mestu herkju-
brögðum í Þorstein. Jóhann hafði
dágóða viðspymu og var heljar-
menni að burðum, endra dró hann
okkur báðia upp, og má það heita
vel gert. En Þorsteinn hafði
meiðst mjög mikið, og var ófær til
gangs að mestu leyti. Okkur var
þvf einn kostur nauðugur, að sklja
hann eftir, og varð Jóhann eí'tir
hjá honum. Hinsvegar ætluðum við
nafni minn að freista áframhalds
og reyna að komast út í Kálkinn
til bæjar, og áfram héldum við
það sem eftiir var nætui'inanr og
fram á hádegi þriðjudagsins. En
þá var alt upp barið: hnífur, spýt-
ur, dragparturinn, gómar og negl-
úr. ógerlegt var, að komast lengd
sfna, án þess að spora sig í gljána,
en nú voru öll þau sund lokuð. Við
komumst ekki lengia. Við urðum
að snúa við. En eftir mælingu
Magnilsar bónda f Dölum áttum
við að eins eftir 16 faðma upp á
brúnina.
Félaga okkar. þá Jóhann og Þor-
sbin. fundum við á sdina stað og
i við skildúm við þá, og hjá ]>eim
'settumst við að. Veðrið var alt al'
jafn ógurlegt og frost frá 10—18 stig
nótt og dag. Vegna ofviðris festi
aldrei svo snjó á hjallann, sem við
höfðumst við á, að við gætum graf
ið okkur í fönn. Rokið var hams-
laust, já alveg vitlaust. Nú tók
hungrið að sverfa að, og þá sótti
ckkur svefn, einkum ]>á Jón, nafna
minn og Þorstein. Við gengum
alt af ur>i gólf, nótt og dag, til að
| halda okkur vakandi, og höí'ðum
við dágóðan flöt til að hreyfa okh-
| ur á. Sakir þess, að Þorsteinn þoldi
: göngulagið svo illa, ásótti kuldinn
j hann mest okkar alira. Steinn all-
stór var á hjallanum, og undir hon-
um var nokkurt skjól. Þar hvíld-
um við Þorstein og hlúðum að
honum eftir föngum þannig, að Við
sátuin ákveðurs við hann, þegar
við þoldum sjálfir við. Eg skal
ekki orðlengja um líðan okkar
Veðurhæðin var alt af hin sama
og frostið eins fram á föstudags-
morgun. Sulturinn var sárastur
á þrðjud. og miðvikudaginn. En
enginn okkar mælti þó æðru orð.
Þó var ekki sýnilegt, að okkur yrði
nökkuð til bjargar, fyr en þá á
j föstudagsmorguninn. Og á fimtu-
dag bjóst eg ekki við, að við sæjum
allir næsta dag. Eg kveið þvf mest
J að eg myndi verða sá, er hina lifði
J Og sannast að segja, ætlaði eg að
I sjá svo um, að eigi yrði langt á
milli okkar.
IÁ föstudagsmorguninn um fimm
le.vtið var veðrið farið að lægja og
sérstaklega var farið að draga úr
briminu, en frostið var um 12 stig.
Vindstaðan var nú af norðaustri.
Okkur kom þá saman um, að brölta
oijm að bátnum, og skoða hann.
Báturinn var óhreyfður, alveg eins
og við gengum frá honum. Við
álitum hann engan veginn sjófær-
an, en hins vegar vorum við allir
samhuga um, að betra væri að
drukna, en að kveljast eins og und-
anfarna daga. Við tróðum öllu,
sem við gátum fest hönd á, í göt-
in á bátnum, og ýttum svo á flot í
herrans nafni. En bátinn fylti strax
af brimólgunni, og komumst við
ekki út í það skiftið. Þá vildi
okkur það til, að útfall var, svo
að undan bátnum flæddi og tæmd-
ist hann þannig. Lágum við á
meðan í fjörunni. Brimið var óð-
um að lægja, og jafnhliða lyngdi.Við
freistuðum þá að ýta í annað sinn
og gekk þá vel. Lögðum við Jóh-
ann þá út árar, eða þessa einu
heilu og brotnu árina, En 'oátur-
inn fyltist skjótlega, því að hann
hriplak auðvitað. Settum við þá
upp, höfðum brotnu árina fyrir
þanstöng og stýrðum með hinni,
því að stýrinu komum við aldrei
fyrir, végna þess að beygluð voru
stýrisjárijin. Nú var orðið sjólítið,
komin tiltölulega hæg norðaustan-
gola, en samt var svartur bylur.
Bátnum urðum við altaf að hleypa
beint undan, þar eð hann var borð-
stokkafullur. Á þvf reið líf okk-
ar, enda var gætilega stýrt. Svona
héldum við áfram inn á Hánefs-
etaðaeyrar og er sú vegalend talin
5 sjómílur. Þar náðum við landi
kl. 8 um kvöldið og lentum þar
sjálfir, en sleptum þó bátnum.
Gerðum við vart við okkuir þar í
húsi einu, og urðu menn all-hissa,
því að við vorum löngu haldnir
dauðir. Þar fengum við mjólk a$>
drektoa og svolitla ögn af brauði.
Mér varð ekki meint af, en hinum
leið hálf illa eftir á. Bát og 2 menn
fengum við léða inn á ölduna,
þangað sem við áttum heima, og
komum við þangað um kl. 11 e. h.
Nort5firí5i, í maímán. 3923.
Vald. V. Snævarr.
— Eimreiðin.
------------x-------------
Ulfljótur og Grímur geit-
s\ór á Þingv. 930-1930
Flestir menn dreyma. Sumir taka
mark á draumum, aðrir ekki.
Draumar eru margvíslegir. Einn er
sá flokkur drauma, er vökudraum-
ar heita. Eru þeir sumir ekki ó-
merkari ]>eim, er vitund manna
leiðir fram úr huliðsheimum svefns.
Hér fer á eftir ógrip af slíkuin
draumum tveimur.
Vér erum staddir ó Þingvelli. Er
það um 'hádegisbil á öndverðu sumri
árið 930. iSólin skfn í heið'i og staf-
ar á Þingvallavatn. Er sem ein-
hvem töfraljómi leiki um þingvöll
allan. Hljótt er í Almannagjá. öx-
ará rennur ekki fram af berginu.
.-iioir eru engar, en hér og hvar
er verið að hlaða tóttir. Eni þræl-
ar þar að verki. En tjöld em mörg
á völlunum. Mannfjöldi mikill er
þar saman kominn, og margir eru
þeir í litklæðum, höfðingjarnir.
Yíða sjást menn á gangi í smáhóp-
um, en sumstaðar tveTi- og tveir
saman. Er það auðsætt að búist
er við tíðindum nokkrum. Loftið
virðist þrungið eftirvæntingu.
Sjáum vér hvar maður nokkur
gengur austan frá tjaldi einu, e,r
stendur á völlunum miðjum. Hef-
ur hann veifu eða merki og stefnir
vestur að Lögbergi. Hann er hinn
hvatlegasti, þótt kominn sé hann
nokkuð yfir fimtugt. Spyrjum vér
inann einn, er vér mætum, hver
hann sé, þessi maður, er mertoið
iber. Segir hann, að maður þessi
heiti 'Grfmur og kallaður geitskór.
Grímur nemur staðar, er hann er
kominn nokkuð upp í brekkuna.
Safnast þá mannfjöldinn þangað.
Höfðingjar ailir skipa sér í fylking
umhverfis merkið. En þrælar
standa utar frá á víð og dreif.
iSíðan sjáum vér, hvar maður
gengur að Lögbergi, þegar kyrð er
komin á og allir höfðingjar komn-
ir upp í_brekkuna. Hann er maður
hár vexti, djarfmannlegur og hinn
tígulegasti. Er það auðsætt, að
hann er vel til foringja fallinn.
Ætla má að hann sé toominn undir
sextugt. Spyrjum vér þá, er nœst-
ir oss standa, hver hann sé þessi
hinn tígulegi maður. Og er oss
sagt, að þar sé kominn Úlfljótur
bóndi í Lóni.
Úlfljótur tekur til máls.
Hann ávarpar mannfjöldann
kallar hann bændur og búalið.
Síðan flytur hann eins konar inn-
gangsræðu. Kveður hann sér hafa
verið það Ijóst fyrir löngu, að
mikið væri undir því komið, að
landsmenn hefðu ein og sömu lög.
Kvað hann ]>að auðsætt, að svo
búið mætti ekki lengur standa, að
þing væri háð á ýmsum stöðum,
en ekkert væri allsherjar þingið.
Sagði hann, að það væri sitt ráð,
að hér skyldi það háð ár hvert, og
skyldi Alþing heita. Kvað hann
heyja mætti hin minni þingin eftir
sem óður, ef allir höfðingjar sæktu
þetta. Þau hin minni þingin
skyldu héraðsþing heita. En ef
ekkert yrði úr Alþingi, mundu
landsmenn setja sér lög hver í sínu
héraði; sagði hann, að það mundi
leiða til þess, að landið greindist
í fylki eða smá rfki, er ættu í ófriði
hvert við annað. Það mundi og
ekki líða á löngu, unz landsmenn
yrðu að sætta sig við ofríki og
harðstjórn, er þeir sjálfir og feður
sumra hefðu flúið undan. Kvað
hann ekki þyrfti, nema her a£ einu
langskipi eða tveim, til þess að
leggja undir sig eitt hérað og svo
hvert af öðru.
Fyrir því sagðist hans liafa farið
utan og dvalið vetur þrjá x með
Þorleifi hinum spaka syni Hörða-
kára, móðurbróður sínum. Hvaðst
hann hafa numið lög af honum.
Voru ]>að helst Gulaþingslög. Þó
kvaðst hann hafa breytt þeim
nokkuð, numið af eða aukið við,
eftir því, er Þorleifur hafði ráð til
lagt og þeim frændum hafði kom-
ið saman um að henta mundi, svo
að lög þessi yrðu við hæfi lands-
inanna, er sumir væri komnir aust-
an, en aðrir vestan um haf.
Þá kvaðst hann hafa beðið Grím
geitskó, fósturbróðir sinn, að hann
kannaði landið og kysi landsmönn-
um þingstað. Hefði hann nú gert
það. iSagði hann, að sú væri trú
sín, að flestir myndu vel una vali
hans.
Þegar er hann hafði lokið ræðu
sinni, kvaðst hann vilja lesa mönn-
um fyrsta bólk laga sinna. Hann
sagði og, ef þeim þætti eitthvað í
lögunum ofsagt eða vansagt, þá
gætu þeir sjálfir, er framliðu stund-
ir aukið við eða afnumið, eftir því,
er hinum vitrustu mönnuin þætti
ráð.
“Það er upphaf laga vorra”,
sagði hann, “að menn skulu eigi
hafa höfuðskip f hafi. en ef þeir
hafa, þá skulu þeir aftaka höfuð,
áður þeir koma í landsýn, og sigla
eigi að landi með gapandi höfðum
eða gínandi trjónum, svo að land-
vættir fælist við.”
Hamraveggir gjáarinnar kasta
hljóðinu út yfir mannfjöldann, er
stendur niður í brekkunni. Allir
eru hljóðir og hugsandi. Það er
verið að lesa þjóðinni lög þau, er
hún á við að búa, — hver veit hve
lengi. Maður sá, er flytur henni
þennan fyrsta lagaboðskap, er
sannur hugsjónarmaður. Hann
stendur við takmark það, er hann
hefir kept að árum saman: að láta
allan landslýð gangast undir ein og
hin sömu lög. Hann hafði fundið
hjá sér köllun, fyrir mörgum ár-
uin, að vinna þetta afretosverk.
Guðmóður- hefur og gag(ntekið
hann. Orðin hljóma hvell og snjöll
og líða eins og logaskeyti af vörum
hans. Setningarnar eru þrungnar
lífsmagni hrynjandans og festast
því í minni manna, eins og sáð-
korn, er íalla f frjóvan jarðveg.
Þar næst les hann mönnum lang-
an og snjallyrtan lagabálk um hcf
og hörga og hofhelgi, goð og goð-
oið. Þar i voru þessi ákvæði:
“Baugur, tvíeyi'irgur eða meiii,
skal liggja f hvtiju höfuðhofi á
stalla; þann baug skal hver grú
liafa á hendi s/r til icgþinga allra
þpiira er hann skal s.iálfur hey,a,
í 'iéða hann þar ftður i roðru nauts-