Heimskringla - 03.10.1923, Blaðsíða 5

Heimskringla - 03.10.1923, Blaðsíða 5
WINNIPEG, 3. OKTÓBER, 1923 HEIMSKRINGLA 5 BLAÐSÍÐA. anma, sökum þess að sú sameining hljóti að leysa játninga bandið, en í Bandaríkjunum gegn öllum frjáls- lyndum guðfræðingum, innan preistiasitébtarinnar og í skólunum. En ‘Tundamentaiistar” eru l>eir nefndir sökum þess að ]>eir feggja áherzluna á játningarnar sem ‘grundvöll” (Eundairtentals/ kirkj- uinnar. Með þessari staðhæfingu gerist l>á séra Páll rekstursmaður “Fund ain'entalista’' “Missouri sýn- ódunnar” og sennilega Kirkjufél. Lúth., — eða eetli sé vert að vísa því úr hópnum. Svo fjarri því að kirkjan hljóti að vera reist og grundvölluð á játningunum, mun hitt vera álitið þýðingar meira að hún sé bygð á kenningu Jesú og sa.nnindum lifs- ins sjálfs, eigi hún að fá borið nafnið kirkja með réttu og vera sú eillfðar stofnun er allir þrá að hún sé, er henni unna. En fyrir því er nú, hin nýja stefna að berjast, er “Fundamentalistarnir” viíja láta kveða niður, og fyrir þvi hefir ■Únítarakirkjan barisit allan sinn aldur. I>að ey öllum ljóst nú orðið, að fyrir trúarjátningunum finsf ekki fótur í Kýja Testamentinu — að undanskilinni játningunni um trúna á tilveru guðs. I»eitta er öU- um kunnugt, svo þeim sem vilja láta á þeim byggja siem hinum er telja þær eingöngu sögulegs eðlis, og er af hvorutveggja játað bæði í orði og verki. Jafnvel Kirkjuféi. Lút. viðurkennir þotta, með því að hnýta orðunum: “Og samkvæmt postulliegu trúarjátningunni” aftan við orðin: “Samkvæmt kenningum Nýja Tesitamentisins”, í “Yfirlýs- ingunni” er það gerði á þingi í sumar til utanfélagssafnaðanna. Ef það hefði álitið að játniingamar væri samhljóða kenningum N. T. var þessi viðbót óþörf og þýðing- arlaus. Játningamar eru alveg sér- skilin rit við ritninguna og koma henni lítið eða ekkert við. Upp- runia þeirra er ekki iað leita í rit um frumkristninnar eða hugtökum gyðingdómsirís, heldur í kenning- um grísk^egypskum er hvergi kom'a nálægt kristninni, og eru algerlcga að heiönum toga spunnar. Og þær exu teknar saman, einmitt á þeirn öldum er óheilbrygðin var sem mesit í hugsunarhættinum, er hártoganir og andleg refjabrögð voru notuð r stað sannana, og sverðið var látið skera úr máluim inanria, 1 stað röksemda og vits- muna. Bera þær og þess menjar, eða þcss að minsta kosti að þekk- ingin iiafi eigi setið í fyrirrúmi. En nú jsegir séra Páll með “Funda- menbalisunum” “að lúthersk sé að- eins sú kirkja. er rei.st sé og við- haldið á þessum grundvelli”. Ef nú þebta væri satt, þvf þá að vera að fárast yfir orðum Yoltaires: "Mölv- ið þessa isvívirðingu í spón”. En svo er það ekki satt. Á þessum grundvelli hefir kirkjan aldrei staðið. í hugum almiennings hafa það verið hinar fögru kenningar Meistarans er myndað hafa grund- völl hcnnar, og svo þau sannindi sein heilbrigð og óblinduð skyn- semi hefir getað lesið út úr gangi tilverunnar. Mætti færa ótal rök að því ef niauðsyn krefði. Það nægir að benda aðeins á eitt. Kirkjan, — engin kirkja — er hin sama f dag og hún var fyrir hundr- að árum. Ekki hafa þó játning- armar breyst á þessum tíma. Þær eru hinar sömu. Ef þær hefðu ver- ið grundvöllur hennar þá hefði hún alLs ekki átt að breytast held- ur. Pótt einkennilegt megi virðast, þá er það almenningurinn sem myndar kirkjuna. Og sökum þesis að uppi verður almenningur svo lengi sem heimur varir, líður kirkj- an ekki undir lok. Grundvöilur kirkjunnar er því og verður það sem húin táknar f hugum óspilts almennings. “Guðsríkið er hið innra hjá yður”. Þess vegnia er kirkjan iíka stöðugt að þroskast jafnt því sem alþjóð manna vex að vizku og skilningi, á hinni and- iegu og eilífu hlið tilveru sinnar, svo að segja má, að áfram haldi stöðug siðbót innan kirkjunnar, — “iagfæring þoss sem aflaga fer, umbót”, endurskoðun eldri ágizk- ana og lerfðakenninga. Eftir alt saman er það því almenningurinn sem markar siðbótinni svið, því sem reynslu sannindi hans smám saman neitar að staðfesta, því hafnar hann úr siðum og trú. Framísóknarbrautin er þéttstráð hinu hoia hismi hugmynda og kenninga, er um eitthvert skeið hafa verið fluttar en síðan reynst rökstudd- ar af lífinu sjálfu. Og aldrei het- ir brautin verið þéttstráfTari en einmitt þennan síðasba aldarhelm- ing, því almennum skiiningi, á Jögum nábtúrunnar, hefir aldrei farið eins fram sem á þessum tíma. Meðal hismisins er á veginum ligg- urur, eru flestar staðhæfingar játninganna fornu, en sérstaklega þó skuldbingin er skynsemin var látin vinna að því, að fara aldrei fram úr afdal iiábyljanna. — Framh. Dánarfregn. Þann 24. maí síðastliðinn dó öldungurinn Jónasi Skúlason i SeJ- kirk, og var jarðsettur þ. 27. saina mánaðar í kirkjugarði íslendinga f Selkirk. Yfir Jóni söng séra Steingrímur Þorláksson. Jónas var fæddur í miðþorra ár- íð 183(9 á EgilSstöðum á Vatns>- nesi í Múlaþingi. Foreldrar hans voru þau Skúli Ámason f Yík Skúlason og Sólveig Guðmunds- dóttir bónda á Skinnastöðum á Ás- um. Móðir Skúla en amma Jónas- ar var Guðrún Benediktsdóttir Htelgasonar á VatnL, og Sesselju konu Benedikts, sem var dóttrr Jóns Þorsteimasonar í Þorgeirs- staðarhlíð. En Margrét var kona Jóns, dóttir Björns á Hrafnbjörgum, er druknaði í Miðá f Dölum 1730, og var sonur Jóns sýslumanns, er kall- aður var “Dönustaða” og Hamra- enda-Jón, á víxi, en hann var sonur Jóns Þorvaldssonar í Auðbrekkuv Ólafssonar sýslum. Þiugeyinga 1603, og síðan klausturhaldari á Möðru- völlum 1 Hörgárdal. Jónas fluttist ungur með for- eldrum sínum að Skinnastöðum. I>ar misti hann föður sinn 10—11 ára að aldri. Móðir hans giftist afbur “Skinnastaða-S'emingi” og áttu þau börn. Jónas sál. átti eina systir hér í landi, sem nýlega dó að Betéi. Á hún son á lífi sem Jóhann heitir. — Jónas fluttist til Canada árið 1889, og bjó liengi að Fjóni í Gimli-sveit. Hann átti hvorki konu né bam í þessu landi, og var ætíð einn sínis Jiðs. Hann seldi Jörð sína Fjón, og var svo eiitthvað á Gimli. Flutti til Gel- kirk og bjó einlífi, þar til á jólum veturinn 1909, að hann fór til Jóh- annesar Ólafssonar og Kristínar kou hans, velþektra lijóna í Selkirk, og var hjá þeiin til dauðadægurs. Tvö síðustu árin hafði Jónas ekki fótaferð, og önnuðust ofannefnd hjón hann með mannúð og mann- kærleika þar til Jónas var allur. Jónais var fjörmaður og geðprúð- ur, hygginn og gefinn fyrir fróðleik og las gleraugnalans að síðuetu dögum. Jónas var góðgjarn og kom sér vel alstaðar og mun þess vegna öllum góðum mönnum hafa verið hlýtt í huga til hans, sem kyntust honum. Mætti langt mál um Jónais SkúJason rita, en þetta verður að nægja. Friður isé með Jónasi Skúlasyni. K. Á. B. aukast, sænska í dönskum og norskum skólum, danska í sænskum o. s. frv. Þyrfti í því sambandi, að endurskoða skólabækurnar, og sníða burt úr þeim ýmislegt, sem enn væri í þeim óvinveitt norrænni samvinnu, eða í öðruin anda. í Noregi sagði hann að í ráði væri, að gefa út yfirlit um ýms at- riði í þjóðlífi nágranúalandanna. Alt væri þetta spor í áttina til þess að auka sambandið milli þessara 15 miljónir norrænna manna, sem1 bygðu Svíþjóð, Noreg, Danmörku Finnland og ísland. í umræðum, sem urðu um þessi mál, benti prófossor Eli Heckscher m. a. á þann anda þröngsýninnar og sérhagsmunanna, er væri afleið- ing ófriðarins og menninguiíni mikil Jnætta. Alþjóðlegt menning- arsamstarf yrði að reisa aftur og á öðruin grundvelii, og einn liður þeirrar starf.semi væri norrænafé- lagið að því er til Norðurlanda kæmi. l>jóð, sem væri um 50—100 milj. mannia, væri meira andlega sjálfbjarga, en smáþjóð, eins og hver um sig, af norræu þjóðunum gæti orðið. jþessvogna yrði að vinna að kensla í málum þjóðanna þyrfti að j Paulson og AJbert Johnson( ráðs-1 bæjarins þegar Botnía var hér síð- ast, Hann hefir dvalið um skeið í Reykjavík og hefir lagt sig mjög fram til að kynnast stjómmála og þjóðmálaástandinu í landinu; eink- urn saiminnumálum. Herra Yenn- erström er einn af fremstu stjórn- málamönnum Svía. Hann er kvöng- aður fslenzkri konu og les ísilenzku allmikið en talar hana minna. Horra Vennerström hélt áfram með Botníu. mann kjötfélags ÍSlendinga í C.anada) en þá sem heima voru fyrirliggjandi. — Þó skömm sé frá að siegja, þorð- um vér ekki að leggja Iv. N. nokkurt liðsyrði fyr en mynd hans og kviðlingar, sem vér lærðum jafnt og kverið, birtist í tímarit- inu “Iðunn”, en þá hrópuðum vér: I>eir, sem á íslenzku rita hér á meðal vor, af mikilli andagift og innblæstri, geta vænst þesis að fá viðurkenningu á sama hátt og K. N. En hinum. sem á ensku rita, með öilu bannaðar hinar íslenzku bjargir; \-arla von að menn úti á íslandi verði fyrstir til að vekja athygli á verkum þeirra. “Seandi- navian Review” hefir lokið meira lofsorði á Jjóðmæli skáldkonunnar ísilenzku við hafið, en nokkur ís- lendingur hefir þorað að gera til þessa dags. Hi’tt er oss óhætt að kannast við, að ljóð hennar eru litlblóm og ilmjurtir í kransi þess isem á en'sku er kveðið í Ameríku og vestur-íslenzkar bjarkir, sem lialda ilminum, þó þær séu gróður- settar í enskum jarðvegi. En sá barnaskapur að spyrja um því, að stjórnmálatakmörkin. milli Jaunin! Eina og Mtaægjandi lauii iandanna, yrðu ekki einnig andleg s6u ekki fólgin 1 rœktuðum bletti takmörk eða hindranir. Cari TiaJbitzer ritstjóri benti einnig á það, að hin sívaxaridi samfeepni í heiminuin brýndi fyrir norrænu þjóðunuim nauðsyn efna- legrar og viðslkiftalegrar samvinnu og vinnuskiftingar, sem bygð væri á niáttúruskilyrðum landanna. Til dæmis drap hann á það, að það mundi öllum þjóðum aukinn hag- úr, ef Danmörk fengist við sykur- framleiðsluna, Svíþjóð við eld- spítnagerðina og Noregur við ýmsa efnaframleiðislu. ,«ein krefur mikile rafafls o. s. frv. “Fyllw'smálið. Eigi þyfeir nú annað sýnilegt, en að um bannlaga- brot hafi verið að ræða, þar sem selfluttir voru laumulega tveir kassar af Whisky úr Goðafossi yfir í “Fyllu”. Bæjarfógeti hefir nú tekið málið fyrir og vísað þvf suð- ur tdl frekari rannsólcnar og að- gerða. Norrœn samvinna. Á fundum norræna félagsins, som haldnir voru um mánaðamótin síðustu í Gautaborg, var meðal amnars rætt um samvinnu milli norrænu þjóðanna. Fyrverandi ut- anríkisráðherra Nöregs, Mowinckel sagði þá mieðál annars, að helsta verkefni norræna félagsins væri að útbreiða þekkingu á einu landinu og einni þjóðinni hjá hinum. I>að kemur ekki ósjaldan fyrir, að ein norræna þjóðin verður mjög hissa á sumum ákvörðunum og ráðstöf- unum annarar þjóðarinnar, og ým- islegt kemur á óvart og veldur misskilningi og sundurþykkju, að- eins af þvl að þckking og skilning- ur er ekki nægur. Meðal leiðanna til þess að ná þessu marki nefndi ræðumaður, Árbók félagsins, fyrir- lestr.a, persónulega kynningu og kenniaTa og nemendaskifti milli skólanna. Einnig mintist hann á það, að Sitt pundið af hvoru. öllum andans mikilmennum kem- ur sainan um, að nú séu brögð að hnignun i /bókmentum. Þeir kvarta sfttan undan “jazzinu, þ. e. klám- myndunum, kláinsöguninii og kiámsöngvunum, — segja að góðu bækurnar liggi ólesnar. en hitt sé gleypt með húð og hári. Verði hnignun þestsi hvorki heft né hindruð, >er auðsætt að góðu ritverkin ganga fyrir ætternisstapá en hin lélegu lialda velli. Er eg nú loksins fulltrúa, að ritsmíðar þeirra .Jóna Einarssonar og I,ár- usar Guðinundssonar verða “claissie’’ í framtfðinni. Yáldi eg fara um þau orðum, siem þeir hefðu ástæðu til að mikiast af og mættu vel við una. 1. Sennilega forganga þeirra verk sean annara, en löngu seinna. H. G. fólgin á landi sálarinnar. En þegar að Dr. Jóhannesi Páls- syni kernur, vandast málið. Mig bresta hin nanðsynlegu skilyrði í því innifalin, að þurfa ekki annars við en staðfosta annara manna dóma. Eg varð að láta mér nægja að spila upp á .eigin spýtur eins og George Brandes, en hann varð frægur meðal annars fyrir það að verða fyrstur til að koma auga á unga og upprcnnandi rithöfunda. iSmiásaga eftir Dr. J'ólsson birtist í Ágiist hefti “The Canadian Magazine”. Væri það enginn stór viðburður ef hiin bæri ekki langt af öðru, sem þar kemur fyr- ir sjónir manna. Þykir mér ekki lftiil.s umvert að íslendingur skyldi verða til að rita á ensku smásögu sem vit er í. Sagan heitir “The Humimingbird” •og er táknræn rituð f fullkomnasta ; formi stuttrar sögu. Á yfirborðinu er hún saga landneinalífs í Sask- atchewan. En það sem maður les á milli línanna er aðal efnið. Yfir- borðið er til aðeins vegna undir- öldunnar. Sagan hefst á því að nokkur börn eru að gera eftiriík- ingu kauptúnsins, úr kössum, tunnum og troguin. Kauptúnið þar í héraðinu stendur við stöðu- vatn og eftirlíkingin að sjáifsögðu við tjörn. Stór sbeinn er úti í miðri tjörninni. Börn þessi eru auðsjáanlega álþýða hinnar nýju kynslóðar, sem gengur í fótspor fyrirrennara síns, en ryður engar nýjar brautir. Ohubby heitir sveinninn, sem ekki á samleið með börnununn. Jafnvel fullorðnu fólki er um megn að Jeysa úr spurn Ný reglugjörð um sölu áfengislyf- seðla lækna gekk í gildi um síðustu mánaðamót. Eftir henni mega hér- aðslæknar er lyfsölu hafa á hendi ekki gefa út áfengisseðla árlega npp á meira en sem svarar 1/20 úr liter af vínanda á hvern ihann í héraðinu. Aðrir starfandi læknar í þeim héruðum fá leyfi til áfengis- seðlasölu eftir því hve margir sjúk- ingar sækja til þeirra. Læknar 1 héröðuin, þar sem lyfjabúð er, fá aðeins að gefa úr 300 áfengisseðla á ári. Verði séð um að þessari regJu- gjörð verði hlýtt, ætti “lækna- brennivínið” iJlræmda að vera hér um bil úr sögunni og hiun mogin- hlutl almennings ekki harma það. En læknamir og lyfjabúðirnar missia spón úr askinpm sínum. hér í bænum sennilega mjög ábóta- söm ifyrir kaupmennina, því naum- ast getur verið slíkur geysimunur á flutningsgjaldi. Þess ber að gæta, að í Rvík kosta kolin þetta heim- flutt, en hér eru kolakaupmenn. vaxnir til þeirrar nærgætni við við- skiftamenn sína enda er slíkt í samræmi við áðurnefnt kolaverð, sem virðist óneitanlega benda á, að samfeepnin tryggi ekki ávalt hin beztu verzlunarkjör, heldur kunni að vera til þrengjandi samkomu- Jag um að okra. Smœlki. Allir eru vinir hins ríka. Hinn fátæka vi'll enginn sjá né heyra. I>egar aðrir fresta einhverjum frainkvæmdum, köllum við það sieirilæti; hjáokkur hetiri það djúp- hygni. Kolaverðið hér í bænum þykir vera óþarflega liátt. Meðan I,and«- verzlunin liafði með höndum kola- verzJun, þrýsti hún niður verði á þedrri vöru í Rvík tfl mikilla muna. Nú or Landsverzlunin hætt allri kolaverzlun. Samt er verðið í R\uk tekki nema 72 kr. tonnið heim flutt, en hé,r á Akureyri er verðið 90—95 kr. ólíklegt er að kolakaup menn Reykjavíkur selji kolin hagn- aðarlaust og ef þeir hagnast á því að selja kolin á 72 kr. er kolasalan Þegar aðrir eru hræddir við eitt- hvað, köllum við það ragmensku, en þegar við sjálfir erum hræddir, köllum við það varkámi. Vísindin eða fróðleikur er ekki í því innifalið að miaður riti mik- ið, heldurd því, að maður noti það sem maður veit sem hyggilegast. Lœknaði kviðslit. Eg fékk vont kvl'ðslit vitS at5 lyfta kistu fyrir nokkrum árum sít5an. Lækn ar gáfu þann úrskurt5. at5 hin eina batavon væri met5 uppskurt5i. Um- bút5ir bættu mér alls ekkert. Loksins nát5i eg í nokkut5 sem veitti mér full- an bata. Árin hafa Iit5it5 og kvit5slit- it5 hefir aldrei gert vart vit5 sig, jafn- vel þó eg vinni vit5 erfit5a smít5a- vinnu. Enginn uppskurt5ur var gert5- ur, enginn tímamissir, engin óþæg- indi. Eg hefi ekkert at5 selja, en skal veita fullar upplýsingar um, hversu þér má veitast fullkominn bati án uppskurt5ar, ef þú skrifar wiér. Eugene M. Pullen, Carpenter, 151 J. Marcellus Avenue, Manasquan, N. J. — Kliptu úr þessa umgetningu og sýndu einhverjum er þjáist af kvit5- sliti — met5 því frelsart5u máske líf einhvers et5a at5 minsta kosti kemur í veg fyrir þjáningar og hættulegan uppskurti. Wellia hefir flogið á vél sinni um framtíðina og orðið þess ineðal ] jngUm hans. en úrJausnin liggur annars vte, að bækur og iblöð eru honum sjálfum f augum uppi. hlutir sem ekki Jiekkjast þar. Hví eru þá nokktir aðrir en þeir Jón og Lárus að fást við ritsmíðar? Ekki til neins, góðir hálsar, ann- ans en verða sárfáum samtíðar- mönnum til gagns og gleði — lýsa sem leiftur í gegn um iífsins dimmu damantanámur. • Sökum þess að skáld vor eiga að öllum líkindum enga uppskéruvon í frambíðinni, verður manni að spyrja: Hver eru launin? iSvo hörmulega stendur á fyrir osis Yestur-lslendingum að vér þorrim ekki svo mikið sem Ijúka lofsorði á neinn í vorum hópi fyr en einhver úti á fslandi hefir á- rætt það. Öðru máli er að gegna, þogar höfðingjar frá íslandi heim- sækja oss, enda ber oss að sýna þeim góðvild og gestrlsni í hvf- vetna. Gesti þessa teljum vér, eftir atvikum, meiri skáld en þau sem hér eru á meðal vor; meiri söng- menn og margraddaðri “sóloista” en þá af oss hér, sem opna munn sinn fyrir almenningi; meiri og lærðari presta en þá, sem áruim saman hafa messað yfir oss, bless- að oss, gift osS' í lífsnauðsyn og grafið oss. Og mörgum þessara gesta höldum vér stórveizlur í dýragarði sporvagnafélagsins f Winnipeg. Má vel vera að “bræð- ur vorir heima” veiti gestum, sem að vestan koma álíka viðtökur, þó minnist eg ekki að hafa séð á prenti að þeim fyndist meira um Sigfús Hann er vitringurinn, ihugsjóna- maðurinn, sem fetar engar götur. Meðan löörnin byggja landið við tjörriina, eltir hann vængjaða hug- sjón og er af öllum talinn týndur. Gamja fólkinu lánast að finna hann og snúa honum heitn frá “villu lians vegar”. Frá sjónarmiði hans sjálfe, er villan fólgin aðeins í því, að honurn er varnað að höndla “Hummingbird” sinnar hugsjónar. Honum rennur upp ný hugsjón. ef til vill fegri og hærri hinni fyrri. Hann ætlar að gera bátinn, sem stendur grunn í miðri tjörninni framundan litla kaup- túninu, liæfari fyrir sjóferðir — hola innan isteininn. Hbfir ekki allmörgum með þraut- segju og þolinmæði í heimagarði auðnast að hola innan steininn og láta hann fljóta? Gutt. J. Guttormsson. Frá Islandi. (Eftir “Degi” á Akureyri). Dánardægur. Á þriðjudagsmorg- uninn andaðist á heimili sínu hér í bænum frú Guðríður Jósefsdóttir, kona Kristjáns S. Sigurðssonar, tré- smiðs. Frú Guðríður var á bezta aldri og hin mesta myndarkona. Ivar Vennerström ritstjóri blaðs- ins “Nya Norriand” í Sviþjóð og ríkisþingmaður kom hingað til SÖGUBÆKUR. Eftirfarandi sögubækur fást keyptar á skrifstofu Heims- kringlu, 853 Sargent Ave., Box 3171 : Jón og Lára 7. ...1 50c Viltur vegar - .. 75c Skuggar og skin $1.00 Pólskt Blóð 75c Myrtle $1.00 Bónorð sikipstjórans 40c ÆttareinkenniS 40c BORGIÐ HEIMSKRINGLU. ENN ÞÁ eru margir, »em eidri haifa *ent oes borgun fyrtr Heim*- krinfhi á þ n—um vetri. ÞA víldum vér biðj* «8 drtft þetta ekki lengur, heldur senda borrunina strax í dag. ÞEIR, jem akudda oas fyrir marga árganga eru eérataklega betVn- ir um a8 grynna nú á ekuldum aínusn sem fyrsL Sendið nokkra doilara í d&g. MitSinn á blaSi yðar aýnir frá bvatSa mánuði og ári þér akulditS. THE VIKING PRESS. LtcL, Wmnipag, Man. Kaaru herrar:— Hér metS fylgja .Dollarar, bergun á áskriftargjaldi mfnu vitS Heimakringlu. Nafa__... Aritan BORGIÐ HEIMSKRINGLU.

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.