Heimskringla - 09.01.1924, Síða 5

WINNIPEG, 9. JANÚAR, 1923.
HEIMSKRINGLA
5. BLAÐSlÐA
GARRICK THEATRE
heitum laugum eða hressandi salt-
vatni. Aðalatriðið er, að alt verði
sem fullkomnast Og komi að sem
hezbum notum- Það þyrftu senni-
lega að vera 4—5 sundlaugar, svo
karlar og konur og börn geti synt
samtímis, svo sem venja er til á
slíkum stöðum erlendis. Hér yrði
]>etta tiltölulega ódýrt- Seinna
byrfti að byggja við sundhöllina
stórt leikfimishús. Soindhöllin og
íþróttaskálinn verða þá höfuðset-
ur allra íþrótta í Eeykjavík.
JSg mætti í morgum einum í-
þróttamanni hér, sem var óánægð-
ur með að þurfa að borga þennan
skatt. En eg sagði honum, að ef
íþróttamenn yrðu mjög skamm-
sýnir, þá liti ekki vel út með fram-
farir í íþrótt þeirra. Það er ekki
svo að skilja, að þétfca fé sé tekið
sér til heilsubótar, og mundi því Látfcu þína loga bjarta
leikfimi, og einkum dagleg iðkun landsins alla gylla parta,
sundíþróttarinnar, koma að góð- lýsa mörgu hreldu hjarta,
um notusm og lengja mannsaldur- hærri takmörk benda á.
inn- Skammlífi nær til allra, bæði Græddu særð og sorgmædd hjörtu,
t*il þeirra, sem eiga að búa við sýn Þeim vonarlöndin björtu,
svokölluð fáguð lífskjör, og hinna,, bak við skugga skýin svörtu
sem við þrengri kost búa. Því verð-
ur að taka tillit íil veðrátfcunnar og
reyna að leiða þjóðina inn á heilsu-
samlegar brautir.
Eg hefi. nú farið um þetta fleiri
orðum en venja er til. Geri eg
það af því, að í þessu frumvarpi
er fólgin ný stefha. Hér er gerð til
skín þar ljóssins hvelfing á,
alt, sem gleðja augað má-
Síst er nú til setu boðið,
sysfcur, bræður, komið, — skoðið.
Vort er frelsi fótum troðið,
framisókn hefjum því á ný.
Strengjum heit í hildarmóði,
hreyfum fornu vikingsblóði,
að hnekkja vínsins voða flóði,
S A G A
af íslenzkum hetjum meS landlagsmyndum teknum
Fyrir íslendinga er myndasýning þessi sérstaklega
1 þessu frumvarpi er farig fram frv- rnínu.
á það, að stofnaður verði sjóður ir þvf, að
af skatti á opinberum íþróttasýn-
ingum, og þessum sjóði sé svo síðar
meir varið til að byggja sundhöll
og íþróttaskála. Það er tvent, sem
hefir gert það auðveidara að fram-
kvæma þetta nú, en það var fyrir
nokkrum árum. Annað en það, að
Sigurjón Pétursson, sem, er áhuga-
maður hinn mesti og einn af
iremstu íþróttamönnum þessa
lands, hefir fundið upp auðvelda
aðferð til að leiða^heitt vatn lang-
ar leiðir án þess að það kólni að
nokkrum mun. En hitt er, að nú
er komið hér uafmagn^ T’iað er
sjálfsagt að geta þess, sem vel er
gert, og skal eg því fara nokkrum
orðum um, hvernig Sigurjón upp-
götvaði þessa aðferð. Hann rekur
eem kunnugt er ullarverksmiðju
á Álafossi. Inn í verksmiðjuna leið-
ír hann heitt vatn og hitar með því
verksimðjuna og íbúðina og léttir
alla sbarfrækslu. En hann fékk
eigi nóg af heitu vatni hjá Álafossi
og var því að hugsa um a$ kaupa
liver ofan í dalnum. Hann fór til
þekts verkfræðings tíl að spyrja
hann 'um þetta, en verkfræðingur-
inn réði honum frá því, vegna þess
að vatnið mundi kólna á leiðinní.
En Sigurjón er orku- og fram-
kvæmdamaður og réðst í þetta eigi
að síður og gerði þá þessa upp-
jfötvun. Hann hlóð torfgarð und-
ir leiðsluna í stað þess að grafa
bana í jörðu, og losnaði með því
við að vatn kæmist eins að leiðsl-
unni. Á þennan hátt tókst honum
að leiða vatnið PAkílómetra án
þess að það kólnaði meir en 2 stig.
Þessi uppgötvun jiefir varanlega
þýðingu og kemur þessu »máli. mik-
Ið við, og gerir kleift að hagnýta
heita vatnið meir en gert hefir ver-
ið að undanförnu.
En fyrst eg mintist á Álafoss,
þá ætla eg að geta þess, að nú
atarfar, eftir ósk þingsins, nefnd,
til að rannsaka ullariðnað hér á
landi. Að hennar tiistilli kom verk-
áræðingur að Álafossi. Þar vinna
willi 40—50 manns, og vinnan/dr
/
ekki góð eða heilsusamleg. En
þessi Verkfræðingur veitti því eft-
irtekt, hversu fólkið var hraust-
legfc og vel útlítandi og spurði,
hverju slíkt sætti. Hann fékk þá
ekýringu á því, að rétt hjá verk-
smiðjunni var sundlaug og verka-
lólkið synti í henni á degi hverj-
um, og sundið gertSi verkafólkið
*vona hraustlegt útlits. Þetta
þótti verkfræðingnum fráhærlega
merkilegt. Þetta er röksemd fyrir
af íþróttamönnunum sjálfum, það
er tekið af tiæjarbúum öllum og
gestum í bænum- Hinar stóru í-
þrótta sýningar mundu veita miklu
fé í þennan sjóð. Þetta er skattur
á skemtanafýsn fólksins, tekinn úr
vasa almennings. Og allur almenn-
ingur mun njóta góðs af ávöxtum
sjóðsins, ef þessi breyting verður
gerð. Ef þannig löguð sundhöll
kæmi rétt við jaðar bæjarins
mundi vera auðvelt að láta hvert
einasta skólabarn í Rvík synda þar
einu sinni á dag. í öðru lagi mundi
námsfólk við aðra' skóla hér vera
tíðir gestir þar, og í þriðja iagi
geri eg^ráð fyrir því, að íþrótta-
menn og konur mundu iðka meira
sund þá en nú er kóstur á. Og
að lokum rná búast við því, að
mjög margir eldri menn hér mundu
nota þetta sér til heilsubótar. Það
er ekki auðvelt hér, vegna veðr-
áttu, að lifa heilsusamlegu iífi í
- | Reykjavík, eins og víða í næstn
Það er ný sönnun í'yr-1 íöndum- Eg veit ekki, hvort menn
líkamlegt hreinlæti er ^ ^afa veitt því eftirtekt, að margir
nauðsyniegt við dagleg störf. | andans menn þessarar þjóðar,
Það, sem ætlast er til hér, er að \ þingskörungar, ráðherrar o. s. frv.,
í framtíðinni verði alt ireita vatn- hafa ^áið fyrir tímann. Ef menn
ið úr Laugunum leitt heim að bæn- minnast þess, að Gladstone var í
um Eg gæti hugsað mér, að sund- fu]iu fjöri um áttrætt, en okkar
höilin yrði t. d. lijá gasstöðinni, afi)Uvöamenn falla oft í valinn 55—
því þangað er skemst leiðsla. Mik- j m ára ])á er sýniiegt. að þetta
ils virði væri, ef hægt yrði að í st,en(]ur f sambandi við okkar ytr'
dæla sjó þangað í eina sundþróna, ijfgkjör. Hér er ekki nema að litlu
svo menn gætu ýmist baðað sig í ieyti hægt að stunda útiíþróttir.
raun til þess að rækta fólkið, og
bæta að dálitlu leyti úr því, hvað
við erum orðnir á eftir tímanum. J að velli leggia svika þý.
Hér er reynt að iáta það lægra og Burt með allar eiturlindir,
minna skapa j)að liærra og meira. áfengs mörgu stóru syndir,
Miklu af því fé, sem hér er eytt í hjálpum þeim, sem hrekjast blindir
skemtanir, er illa eytt í lítilfjör- j hörmunganna myrkri í,
legar skemtanii;- Hér er leitast við
að nota þetta eyðsiufé á þann hátt
að láta skemtanafýsn fólksins
skapa framtíðarheill alþjóðar.
Eg vil að síðustu leggja það til,
að máli þessu verði vísað til menta-
málanefndar.
— Tíminn.
og glata sjálfum sér í því.
Hekla, vertu heit f anda,
hátt þér ber að ná og standa.
Vertu stór í stærstum vanda,
sfcattu fast með bjargsins þrótt-
Þó að ^flrömm aldan skelli
á þér títt, og margan hrelli,
skaltu hugprúð halda velli,
hræðast ei þá voða nótt
andlegs myrkurs, heiftar hríða,
hryllilegra þjóðastrfða,
svalls og nautnasjúkra lýða,
sér, er temja aðeins ijótt
en þurfa’ á hjálp að halda fljótt.
Teygðu þína tinda háa,
teyga himinloftið bláa,
þó að rjúki þokan gráa,
þig í vefji skugga bönd.
Þau eyðast fljótt við elda þína, -
andans blys, er loga, skína,
og láta kalda loftið hlýna,
ljósi klæða vog óg strönd.
Benda sjónum hugans hærra,
hlutvekr það er öllu stærra,
hvað er okkur öllum kærra,
en vor þráðu draumalönd?
þar ástir bindur bróðurhönd-
P. SIGURÐSSON.
-xx-
á íslandi.
skemtileg.
Myndin verurð sýnd í fyrsta sinni laugardaginn 12. janúar.
Afmæliskvœði st. Heklu
28. DES-, 1923.
Þú fekkst það nafn, er funá glæðir,
freðnu jdkulhjörtun bnæðir,
nýjar vonir vermir, glæðir,
vekur oss og béndir nátt.
Björt og hrein mót himin lindu'm,
hreykir glæstum sigurtindum,
sem f grimdar geysi vindum
gnæfa ])ó við ioftið blátt,
yfir moldx-ok meinserodanna,
megna strauma ástríðanna,
og löður svalls og lasta hranna,
er lama vorrar þjóðar mátt,
svo jafnvel hetjur lúta látt.
Berðu nafn með sönnum sóma,
sittu hátt í tignai-ljóma,
leystu þjóð úr dauðans'dróma,
drykkjuskapnum bjarga frá.
EIMSÆKIÐ
VANCOUVER
VICTORI A
og NEW WESTMINSTER
á þessum vetri.
EXCURSION
FARBREF
$12.00
FRA
WINNIPEG
og TIL BAKA
Lag fargjöld frá öðrum stöðum
Ferðist með
Til sölu
JANUAR
3.. 8., IO„ 15.. 17., 22. og'24.
FEBRUAR
5. og 7.
CANADIAN PACIFIC
Áskorun til íslendinga í Ameríku.
Fyrir skömmu síðan birti Heimskringla all-ítarlega grein um
Jón heitinn Ólafsson, og starf hans í þarfir íslenzkrar menningar.
Var þar um leið slkýrt frá sjóðmyndun þeirri, er nokkrir valinkunmr
menn í Reykjavík gangast fyrir, til miinningar um hið mikla starf
Jóns, sérstaklega hvað það snerti, að fegra og auðga íslenzka tungu.
Og nú nýlega fékk ég bréf frá einum (þessara manna, hr. Bene-
dikt S. Þórarinssyni, kaupmanni í Reykjavík, og biður hann mig að
gangast fyrir samskotum hér í Ameríku til eflingar jþessum minmng-
arsjóði. p
Mér er mjög Ijúft að verða við þessum tilmœlum, því mér finst
þessi hugmynd einkar fögur og aðlaðandi. Jón Ólafsson var jafnan
í broddi fylkingar hvenær sem barist var fyrir mannréttindum og
þjóðarsóma. Að ritsnild, djarfmensku og hreinskilni stóðu honum
fáir jafnfætis. Hann var hvorttveggja í senn: Skarphéðinn og Njáll,
er til orustu var gengið á ritvellinum.
Og er það ekki okkar eigin sómi, þegar um slíka menn er að
ræða, “að láta ekki nöfn þeirra gleymast” — að halda minning
þeirra lifandi aldra og óborna?
Það má endurtaka það hér, að þeir sem hófust handa með að
mynda þennan minningarsjóð, eru þeir prófessor Eiríkur Briem, Þor-
steinn Gíslason, ritstjóri og Benedikt S. Þórarinsson, kaijpmaður.
Voru þeir nefnd sú er stóð fyrir að gefa út Orðaþók íslenzkrar tungu,
hið mikla verk, er Jón heitinn var að semjja, og voru aðeins tvö hefti
af henni prentuð, er hann féll frá.
I stuttu málii er hugmyndin, að sjóðurinn skuli aukinn og ávaxt-
aður óskertur þangað ttt árið 1950, en eftir það skuli helming af
vöxtunum árlega varið til þess að efla og úfbreiða íslenzlca tungu.
Og ekkert mundi Jón sjálfur hafa kosið fremur en einmitt þetta, því
að alla sína æfi starfaði hann að því, að auðga og fegra íslenzkt mál,
bæði í riti og ræðu. / i
Samskot í þennan Minningarsjóð hafa þegar mætt góðum undir-
tektum á Islandi, og nú vænta forgöngumennirnir þess, að Vestur-
Islepdingar einnig taki drjúgan þátt í þeim, og vinni með því tvent í
einu: heiðra miinning eins þjóðarinnar mætasta manns, — og mynda
um leið dálítirth bákhjall til þess í framtíðinni að auðga, fegra og
útbreiða dýrasta og þróttmesta tungumál Norðurlanda. i
Það mætti skrifa langt mál um þetta, því nóg er efni fyrir
hendi, en eg læt þetta duga að sinni. Og svo vil eg þá tilkynna, að
eg veiti móttöku samskotum í þennan Minningarsjóð og mun kvitta
fyrir slíkar upþhæðir í opinberu blajði. Öll tillög verða þegin með
þökkum, hversu smá sem þau eru. En skemtilegast væri að sem
allra flestir Jétu eitthvað af hendi rakna, svo að viðurkenningin um
starf þessa mikilmennis yrði sem almennust.
Þeir herrar, séra Rögnv. Pétursson, 45 Home St., Winnipeg og
Dr. Ólafur Björnsson, 764 Victor St., Winnipeg, hafa góðfúslega
lofast til að aðstoða mig í þessu máli, og getur þú þVí, góði lesari
og gagnfús íslendingur, sent dollarana eða centin þín til annars-
hvors þeirra, eða til mín undirritaðs.
Gamlársdag 1923
MAGNÚS PETERSON
247 Horace St., Norwood, Man.
Innflutt whisky getur verið á öllum aldri.
Lögin í Canada geta ekki ráðið neitt við það.
En þau krefjast þess að canadiskt whisky sé
ekki ti! sölu haft yngra en 2 ára gamalt.

WHISKIES
eru talsvert eldri en lögin krefjast. Þau eru
sett í flöskum og aldurinn á þeim er á innsigli því sem á
stút hverrar flösku er. Lestu hann. Hann er þar til
þess.