Heimskringla - 13.02.1924, Blaðsíða 1

Verðtaa
SendlTS eftir vertillsta til
Royal Grftwa Soap Ltd.
6S4 Maln St„ Winnlpeg. gmbúðir
Verðlam
gcfía
fyrir
Conpens
Og Sendl® efttr verfSlliita tll
. , Royal Crown Soap Ltd.
umbudir 0r»4 Maln St., Wlnnlpeg.
ROYAU,
CROWN
XXXVIII. ÁRGANGUR.
WINNIPEG, MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN
1 - x
13. FEBRÚAR, 1924.
NÚMER 20.
Gaaada.
MANITOBA ÞINGIÐ.
Mánud- 4. feb. Umræðunum s.
1. viku lauk ,um það leyti, er byrjað
var að hreyfa við bví að takmarka
tíma þann, er þingmönnum væri
leyft að tala Craig er flutnings-
maður þess ákvæðis. Andstæðing
ar stjómarinnar eru margir því
andstæðir. Craig heldur að þetta
ákvæði sé nauðsynlegt ,er tillit er
tekið til þess, hve lengi sumir
þingmanna tala um ekkert. En
ing á fjármála-reikningunum.
Evans var flutningsmaðurinn. Ef
Evans væri ekki eins fallegur mað-
ur álitum og hann er, væri leitt að
sitja undir ræðum hans- Þessir
þúsund dalir áttu að vera á öðmm
stað en þeir eru; þessi miljónin
annarstaðar. Að minsta kosti 10
villur þessu líkar. Alt til að sýna
að reikningarnir væru ekki gerðir
lögum samkvæmt.
löngu ræðu iauk, svaraði Black
fjármálaritari því til, að reikning-
arnir væm færðir eins og færustu
lögimenn og yfirskoðunarmenn
um einnig einhvemveginn kom'ast
fram úr þessu”. Og eitthvað sagði
Shakespeare líka sem við reikning-
ana átti- Á það minti Black. Ver-
um bjartsýnir. Iðkum það sem til
þrifa horfir. Sýnum hverjir öðrum
hluttekningarsemi. Og skuldirnar
mxmu hverfa. Á þetta alt var
umi við veriðöruggastir um það,
sem okkur er hjartfólgnast, í hönd-
um þeirra.
íslenzka St(údentafélagið hefir
undanfarandi á hverju ári stofnað
til mælskusamkepni, þar sem fleiri
eða færri af þess hæfustu mönn-
andmælendur hans kváðu þing-! vildu vera láta. Og syo var það
mönnum skömm gerð með þessu;
J>eir væru með því settir á bekk
xneð kjaftakerlingum, sem taka
l>yrfti fyrir munninn á- Að þeir
væru eitthvað æðra, sjálfir þing-
mennirnÍT en það, mátti lesa út
úr orðum þeirra og látbragði. En
meira um það mál seinna.
Bej'ley ])ingm. frá Assiniboia hélt
langa ræðu. Hann var með hlut-
fallskosningar frumvarpinu í sveita
kjördæmum- ,Kvað það í jafnrétt-
is áttina og það er hugmynd sem
honum «r kær. Hann fann að þeim
ríkjandi anda hér, að skoða útlend-
ingana óæðri mannlegar verur en
Engiendinga, Skota og íra. Einnig
mántist hann á hervald. Sagðist
hafa spurt dreng að þvf, hvað
verða myndi, ef tveim staukum af
púðri og einhverju öðru væri
blandað saman. Drengurinn svar-
aði, að af því myndi leiða hávaða-
Bracken stjórnarformaður hrosti
að þessu, sem annars er þó hinn ró-
legasti. 1 sæti sínu situr hann og
tekur nákvæmloga eftir öllu sem
frarn fer. En hann er laus við fitl
•og fálm út f loftið, sem flesta hina
þingmennina hendir. Hugur for-
.fiætisráðherrans er við það vísinda-
lega. Þvf brosti hann að efnafræð-
Isdænii Beyleys- Haig andmælti
kosnínga frumvarpinu. Einnig
Yakimischak, óháður þingm. frá
Emerson. En aðal ástæða hans á
móti frumvarpinu, kvað falin í því,
að ef þingmenn mieð minni hluta
atkvæða mcgi ekki á þingi sitja,
þá sé úti um að hann komi þar
framar — og væri þar meira að
eegja nú efeki, ef slíkri reglu hefði
verið fylgt.
Þriðjud- 5. feb. Málið uim tak-
mörkun ræðutfmans, var eina mál-
ið, sem rætt var á þinginu þeirna
dag. Andm/æiin gegn því voru
mörg. Queen krafðist að heyra á-
stæðu stjórnarinnar fyrir að gora
það að lögum, að þingmenn mæbtu
ekki tala nema einar 30 mínútur 1
senn. Svarið því, sagði hann. Hví
hafi þið ekki sagt okkur það- í>ið
þegið eins og Tut komungur og
hinir tuttngu og fjórir bræður
hans. Svarið kom. Craig hélt langa
ræðu uim málið. Kvað hann frum-
varp þetta umbætur á þingreglun-
um, sem í þessu efni sem öðrum,
væru iangt á eftir tímanum. Af-
leiðing af þeim reglum væri sú,
skemtilegt að hlýða. En ýmislegt, um hafa leitt saman hesta sína í
annað dróg einnig athyglina að sér- j drengilegri' samkepni, og skemt
Þegar þessari j Eitt af því voru hroturnar í Comp-, mönnum oft með góðum ræðum. —
ton þingmanni. Augu Haigs glóðu. j f vetur heldur félagið áfram upp-
Evans geymidi eitthvað upp í erm- j toknum hætti, og hefir það nú
inni. Taylor var vel vakandi. All- . stofnað til samkepninnar mánudag-
ir virtust reiðubúnir að stökkva j inn 18. þ- m., ki. 8.15 e, h„ í Good-
upp. Og það gerðu þeir til skiftie, • templara-húðinu. íslendingar ættu
mál útrætt.
Bernier krafðist svars við spum-
ingu Hamlins áður á þinginu við-
víkjandi opnun skólana. Til stjórn-
arinnar og fylgismanna hennar
sagði liann: “Getið ekki talað. Seg-
ið eitthvað. Bofið ekki
Standið upp”- Han spyr spurning
ar. Nei, ekkert svar. “Já, þið bros-
ið. Þið megið það. En segið eitt
með eins óþægilegum spurningum
og hægt var- Black sagði í ræðu
sinni, að hann vonaði, að þing-
menn litu eins og bræður á málin.
Vér efumst um, að það verði gert.
í aðal-atriðunum var getið um
lengur.! hvernig reikningarnir sýndu hag lSfnUm, að styrkja íslenzka náms-
fylkisinS í síðasta blaði. Að taka menn, þá sem hjálpar þurfa með.
það hér upp nennir maður ekki. I ^ pátt-takendur í þetta sinn eru:
Höfum því hugsað oss að iáta
að fjölmenna þar, því bæði er það
hvatning fyrir ræðumennina, að
fá góða áheyrn fjölda manna, og
. svo hitt, að ckki mun félaginu
i vei’ta af skildingunum,, ef það á
að gefca orðið við þeim tilgangi
hvað- Vaknið!” Þannig
maðurinn, sem sjaMnast situr
lengi á þingfundum án þess að fá
sér fugls-blund.
Bracken stjónarformaður stend-
ur upp. “Seztu niður, seztu niður!”
kallar þá Bemier. Bracken sinti
því ekki en bepti á að skólunum
liefði ekki öllum verið lokað í ár;
kvað hann 3 ár síðan sumum var
lokað. En þegar ákvæði stjórnar-
innar yrði iagt fyrir þingið, gætu
háttvirtlr þingmenn kynt sér, hvað
stjómin ætlaði að gera í skólamál-
inu-
Stjórnin tilkynti að hún hefði
talaði beesa lýsingu nægja af því, sem
fram fór á þinginu þessa viku. Og
hún ætti að nægja, ef lesarinn er
eins þreyttur á að fara yfr hana
og sá er, sem situr inni við að sjóða
efnið niður, f öðru eins blíðveðri og
er þennan drottinsdag-
Mælskus mkepni Stú-
dentafélagsins.
Það er mikið rætt um það með-
al þjóðræknisvina íslenzkra, hve
nauðsynlegt sé að halda móður-
málinu að vestur-íslenzkum ung-
minkað gjaldið til akuryrkjufélaga hngum, og Þjóðræknisfélagið ver
fylkisins um
það skömin
$10,000. Norris fanst
af bændastjórn að
talsverðu fé árlega til íslenzku
kenslu. Laugardagsskóli er liafð-
gera þetta. Brncken svaraði ,að í i ur cina stlmd á viku. Þetta er a.t
engu fylki væri þessi veiting eins
há eins og hér t iltölulega. Hér
i væri rúm háif miljón mann og fcil-
J lagið væri nærri $80,000- í Ontario
| væru nærri 3 mlijónir, en þar
| væri veiting þessi aðeins $125,000- En
j mark cg mið stjómarinnar hér væri
| að gr-ynna á skuldum. Hann sagði
]>að sannleika, að liér væri bænda-
saman gott og blessað og sjálfsagt.
Það verður aldrei of mikið fé til
]>css lagt, að kenna unglingiinum i
mál feðra þei.rra og mæðra, efi
mögulegt væri að innræta þeim'
sjálfum áhuga fyrir því og opna ^
augu þeirra fyrir fegurð og styrk I
islenzkunnar og þeim andlegu
orkulindum, sem sú tunga hefir
A-deild: ^
Miss Aðalbjörg Johnson
Ed. Thorláksson.
B-deild:
Heiðmar Bjömsson,
Hávarður Elíasson
Agnar Magnússon
Axel Yopnfjörð-
Dómendur eru þessir:
Guðm. Thiorsteinsson.
Ragnar E. Kvaran
Skúli Johnson
Jón Stefánsson
Jón J. Bíldfell
J. T.
------------6-------------
Úr bænum.
Séra Ragnar E. Kvaran messar í
Árborg, Bunuudaginn 2. marz kl.
2 e- h. Á eftir guðsþjónustu held-
I ur Sambandssöfnuðurinn ársfund
sinn.
stjórn. En henni væri ant um að ' umráð yfir’ En hví miður hefir
allir nytu góðs af iöggjöfi.nni, sem ^1>etba ott tekist ver en skyldi- °£
samin væri. Margt sagði hann ! er 1>ar ymsu um að kenna- en ut
fleira, sem kom Hamlin í skilning if hað skal ckki farið 1 l>cssnm
um það, að stjórnar-sinnum á
þingi væri ekki ósýnt um að hugsa,
])ó lieiritöluðu fátt. En liann var
saurt á móti því að tiiiag þetta
væri iækkað Notið peningana.
Eyðið þeiim, sagði hann. Var
hann miintur á, að með þessu fé
sem spafað væri með þessu, væri
liægt að opna skólana. En samt
hrópaði hann nú eyðið, eyðið, en
annað veifið sparið, sparið.
Bracken vann sitt mál við at-
kvæða greiðsluna.
Fimtud- 7. febr. Bernier, Tann-
er, Ivens, Evans, Bachynskyog Yak-
imischak voru allir reiðir og létu
Nefndin, sem kosin var til þess
j að sjá um 'undirbúning mótsins
| mikla sem “Fróm” efnir til, og
I haldið verður annan daginn sem,
Þjóðræknisþingið stendur yfir,
leggur virðingu sína við, að alt sé
í bezta iagi, og á mótinu sé meiri
skemtunar að vænta fyrir íslend-
inga en nokkursstaðar í þessum
bæ og þó víðar sé letað. Skemti-
skráin verður auglýst í næsta
blaði. Gieymið ekki “Próns”-miót-
i inu, 27. fehrúar.
- SMASÍLDARAFLI
er allmikill um þessar mundir á
Akureyrarpolli og utan við Odd-
-eyri- Yar sagt í símtali við Akur-
eyri 14. des., að síldin væri í háu
verði.
- DÁNARFREGN.
Nýlega lést á Akureyri Ragnh.
Halldórsen, ekkja Jóh. Halídórs-
sens, sem lemgi var bamaskóla-
stjóri á Akureyri. Hún var 83 ára
að aldri, og var fædd Thorarensen
Stefán amt-maður á Möðruvöllum
var afi hennar. (14. des.)
HJIUK RUNA ItF ÉLAGlfe
“LlKN”
hcfir gefið út fallegt myndaspjald,
sem nota má við öll tækifæri, til
himingjuóska, fyrir bréfkort, bréfs-
öfni, bókarmiða o. s. frv., og selur
það til ágóða fyrir starfsemi sfna,
sem er sérstaklega útrýming
berklaveikinnar. — Vegna erfið-
leika almennings hefir þörfin á að-
stoð Líknar aukist mjög hér í
bænum, . en jafnframt kostnaður-
inn- Félagið hefir því gefið þetta
bréfspjald út til þess að auka tekj-
ur sínar. LLstamaðurinn Jóh. S.
Kjarval teiknaði það, og hefir hon-
um með sínum bjjörtu bamamynd-
um, ágætlega tekist að sýna óskir
og tilgang félagsins; af öllum
mætti að berjast fyrir heilbrigði
og gegn hinni voðalegu útbreiðslu
) berklaveikinnar.
j Bréfispjald þetta ætti að fá út-
breiðslu um alt land, og einnig í
I Vesturheimi, svo að hið þarfa og
góða félag, sem gefið hefir það
út hafi haignað af útgáfunni.
i
DÁNA.RFREGN.
línum
Einn gleðilegan vott áhuga vejrð-
ur mlaður þó var við, og það ein-
mi-tt þar sem bezt gegnir, en það
er íslenzka stúdentafélagið. Það |
er sannarleg huggun að verða var
við þann áhuga, sem hinn fámenni
hópur íslenzkra námsmanna, er
félagsskap heldur saman, sýnir f ____________
því að efla gengi feðratungunnar | Th0rsbelnn Johnson frá Otto,
meðal vestur-íslenzks æskulýðs. Eg|Man w staddiw f bfBnum s. L
segi huggun, vegna þess, að ]iað mánudag
hryggir mann fásinnið, s-em víða '
I Séra Alber:t Kristjánsson.
I norðan frá Árborg, s- 1. mánudag.1 aðar
Hinn 28 okt- s. 1. andaðist að
heimili sínu, Minnabæ í Grímsnesi,
lióndinn Sigurjón Jónsson. Hann
hafði legið lengi, og var hanamein
hans krahbamein. Var hann tæp-
kom, lega fim/tugur. Mikilsmetinn dugn-
og ráðdeildarmaðut þótti
Hann messaði þar yfir helgina.
ríkir í þessu efni.
Mér finst að Stúdentafélagið eigi
að njóta alls mögulegs styrks allra
tilfinningar sínar óspart í ljósi út góðra þjóðræknisvina, í viðleiitni
af því hvað blaðið Free Pr-ess sinni, og nieiri en verið hefir undan-
Páll kaupmaður Reykdal og
Kris-tján Backmain frá Lundar,
Man-, komu til bæjarins s. 1. mánu-
dag í verzhinar-erindum.
að þingstörfin þörfustu væru dreg-'llefði saSt um andmæli þeirra gegn farið. Þjóðræknisféiagið hefir að J5n jj j0hnson fiskikaupmaður
hlutfallskosningai-frumvarpinii. Að | vísu sent því dálítinn fjárstyrk, og rr^ point, Man„ kom til bæj-
in á langinn og væri minna sint en
rugli snertandi hag vissrá stjóm-
málaflokka- Um slfkt væri þing-
tíminn nú teygður — og þannig
tefðist þingstarfið og svo yrði að
lengja þingtímann — og hið obin-
þeir væru á móti frumvarpipu' mun Stúdentafélagið minnast þess' arins g L mánudag
vegna ]>ess, að þeir gætu ekki náð ! ineð þakkiæti. En það þarf að gera 1 erindum-
kosningu með m-eiri hluta at- meira- Þjóðræknismenn þurfa að _________
í verzlunar-
liann jafnan. Ekkju og 16 börn læt-
ur hann eftir sig.
VÍSA.
örðugt var mér oft um gang
yfir hrauna klungur;
mér hefir risið fjall í fang
frá því jeg var ungur.
J- S. B.
MA]ÐUR VERÐUR ÚTI.
Fyrir rúmri viku lagði maðutr á
stað úr Reykjavík, Valdimar Guð-
mundsson frá Miðfelli i Þingvalla-
sveit, ástamt öðm fólki á leið aust-
ur. Gisti hann og samferðafólk
kvæðar-væri auðvitað helber ó- styrkja vestur-ísi-enzku námsmenn-! Rafnkell Eiríksson frá Oak
sannindi. Þeir voru alveg hissa á [ ima og félag þeirra með ráði og dáð,! point, Man., kom til bæjarfns s. 1. hans á Kárastöðum um nóttina,
bera horga fyrir brúsan. Ræða ! hví’ hvað blöðin feætu altaf iogið. I menn eiga að fjölmenna á sam- mánudag. Hann var að sækja kon-u 1 en daginn qftir skildi hann við
l>essi er ef til vill hezta ræðan s-em
flutt hefir verið á þinginu. Var
þá gengð til atkvæða um málið —
og var stjórnin í miklum^ meiri
hluta. Frumvarp þetta er því sam-
þykt og mega því ræðumenn gá að
sér hér eftir hvernig þeir verja
tíma þeim cr þeir eiga völ á til
að tala. Þessu máli lauk um það
leyti sem strætisvagnarnir eru
troðfullir af fólki, sem er að halda
heim til kvöldverðar-
Miðvikud. 6. feb. Löng ræða.
Seint flutt- Og það sem verst var
oflátt til að heyrast öll. Að efni
til þreytandi. Hún var gagnrýn-
Og augu þingmanna störðu öll
upp á pallinn til fréttaritaranna.
önnur þingverk komust ekki að
þenman daginn.
Fösfcud. 8. febr. Þetta var dagur-
inn, sem Blaoks flutti fjármála-
ræðu sína Vel hugsuð var hún.
En að fylgjast með ræðu í tvær
klukkustundir tekur í taugarnar.
Fjármáiaritajnn hafði oft orðið
miljón yfir, ennhá oftar hundrað
þúsundir og iðulega tíu þúsundir.
Og verðbréf og gengi peninga,
skattar og tekjuhalli klingdu oft
við í ræðunni. En vel var ræðan
samin og fögur með köflum.
Abraham Lincoln sagði. “Við mun-
komur þær, sem félagið heldur; sina og dóttir, sem hafa dvalið hér ]>að nálægt Skógarkoti og ætlaði
opinberlega og I daglegri umgengni | um tíma; hin gíðar, talda undir! sem lcið liggur að Miðfelli. Síðan
við stúdentania, hvetja þá á allan | íæknishendi. | hefir ekki til hans spurst, og mun
mögulegan hátt í þeirri viðleiti að!
viðhalda íslenzkri tungu.
Þó að það sé gott og sjálfsagt.!
að seai mest áherzla sé lögð á að
i
kenna allri fslenzkri alþýðu hér
vestra íslcnzka tungu og innræta
lienni virðingu fyrir henni, þá er
/hitt þó meira áríðandi, að hug-
fes-ta námsmönnunum ágæti tung-
unnar, hjá þeim er henni bezt borg-
ið, því méntamennirnlr eru og
verða altaf Ijómi hverrar þjóðar
og lyfta henni stig af stigi á
þroskahrautinnj, þess vegna get-
-----------hann hafa vilst. Ekki vissu menn
Þór. L. Lifman frá Árborg, Man-, > um hvarf hans fyr en nú nýlega, því
var staddur í bænum s. I. mánu- á heimili hans var álitið, að hann
dag. Hann var á leið út til j væri enn í Rvík. Leitað hefir ver-
Beausejom, Man., og fleiri staða í ið síðustu daga af mörgum mönn-
þarfir félags þess er hann vinnur um, þar sem hans þýkir helst^ von
fyrir. I og sömuleiðis á öðrum stöðum. En
----------- { í*ú lelt hefir orðið árangu'rslaus.
Valgeir kaupm. Hallgrímsson frá Hyiggja menn helst, að hann haft*
Wynyard, Sask., kom til bæjarins J fallið í einhverja gjána, sem mlkið
þ. 9. þ. m- Hann hélt heim sam-; er af á þessu svæði- Valdimar var
dægurs Með honum fór kona hans, 22 ára að aldri, sonur Guðmundar
sem verið hefir á sjúkrahúsi hér í '■ hónda á Miðfelli og var hinn efnl-
bæ undanfarið. | legasti maður. (19. des.)
DÁNARFREGN.
Á sunnudaginn andaðist að
heimili sínu, Barkarstöðum í
Fljótshlíð,' merkisbóndinn Tómas
Sigurðsson. Banamein hans var
hjartaslag. (19- des.)
DRUKNUN.
Frést hefir til Rvík, að einn há-
setanna á togaranum “Maí”, hafi
nýlega tekið fyrir borð og druknað
Hann hét Jóhann Gíslason og átti
heima á Lindargötil 30. Hann var
kvæntur og átti tvö börn ung.
(20. des.)
ODDGEIR GUÐMUNDSEN
PRESTUR.
2. des. kom sú fregn frá Vest-
mannaeyjum, að þar væri dáinn
séra Oddgeir Guðmundsen, prestur
þeirra Eyjamanna* yfir 30 ár.
iHann var fæddur í Reykjavík
11. ágúst 1849, sonur Þórðar Guð-
mundsen, sem síðar varð sýslumað
ur í Árnessýslu, og konu hans
Jóhönnu Lámsdóttulr kaupiiíanns
í Reykjavík Knudsen. Hann út-
skrifaðist úr latínuskólanum 1870
og úr prestaskólanum 1872- Vígð-
ist til Sólheimaþinga 30. ágúst 1874,
fékk Miklahoitsprestakall 1882,
Kálfholt 1886 og Vestmannaeyjar
1889, og hefir þjónað þvf prestkalli
síðan. Út á við kom hann lítið
fram, en var vel látinn af sóknar-
börnum sfnum,
Kona hans var Anna Guðmunds-
dóttir prests í Arnarbæli Johnsen.
TUTTUGU OG FIMM AR
"t
voru leðin 3. jan. síðan K. F- U. M.
var stofnað í Rvík. Mintist ungl-
ingadeild félagisins þess og stofn-
endur í gærkvöldi, eh aðaldeildin
mipnist~afmælisins »íðar. (14. jan.)
EMBÆTTI-
1 Flateyjarhéraði hefir Katrín
Thoroddsen verið skipuð læknir.
Hún er fyrsta konan sem situr í
embætti hér á landi.
DAINN
er nýlega í Rvík Ármann Jónsson
bátasmiður, faðir Kristins Ár-
mannssonar mentaskólakennara og
þeirra systkina, Ármann var góð-
kunnur mörgum Reiykvíkingum,
hafði dvalið hér frá því um alda
mót, en var áður á Saxhóli. Hann
var sjötulgur þegar hann lést og
hafði legið skamtma stund. (4. jan.l
ISLENZKAR AFURÐIR
HÆKKA f VERÐI-
Af vöruskeyti, sem kaupþingið í
Rvík hefir fengið nýlega, má sjá,
að íslenzkar afurðir hafa hækkað
töluvert í verði nú um áramótin, að
undantekinni síld, sem hefir lækkað
og lýsi, sem stendur alt að því í
stað. Verð á útlendum vörum hef-
ir lítiK breysts, nema á rúgmjöli,
hefir það hækkað.
DÁNARFREGN.
4- jan. s. 1., lézt á Landakots-
spít-aia Gu,ttormur Jónsson járn-
smiður, bróðir þeirra Páls Jóns-
sonar og Jóns læknis. Hann var
gamall borgari hér í bænum, hagr
ieiksmaður hinn mesti og prýði-
lega látinn af öllum.
NOKKRU ÁFENGI
náði lögregian í nótt úr efi. Activ,
sem nýkomið er frá Spáni. Skip-
stjóri og bryti munu hafa verið
eigendur þess-