Heimskringla - 05.03.1924, Blaðsíða 1

I

Verðlaon
gefi*
fyrir
Coupotu
02
•iemlUJ ©ftir ver?51ista til °
Roytl Crown Soap Ltd.
054 Maln St., Winnlpog. QinbÓ'ðÍf
Verðlam
gefi*
fyrir
Coupons
o«
umbuðir
ROYAU,
CftOWN
Sendið eftlr veröllsta tll
Royal Cro’ivn Soap Ltd.
6Ó4 Main St., YVInnlpejr
XXXVIII. ÁRGANGUR.
WINNIPEG, MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN 5. MARZ 1924.
NÚMER 23
FRA ISLANDl.
| ^BWBBMaÉMÉIIIIBppWiroillI
FRÁ STYKKISHÓLMI.
23- janúar
Asahláka hofir verið hér í dag og
í gær og er jörð orðin auð að kalla .
Ofsarok hér í gser, en ekki hafa
neinar skem.dir orðið af því, svo
kunnugt ^sé.
Á sunnudaginn reru bátar hér
bg öfluðu dáveþ einn þeirra fékk
500 af fiski. En mjög sjaidan bef-
ir gefið hér á sjó undanfarlð.
VfK í MYRDAL-
23. janúar.
Þýzkur. togari, “Amrunbank”,
frá Greesfcomunide strandaði í ör-
æfum 15. janúar. Eregnir þær, er ,
borist hafa af strandinu éru mjög :
óljósar, en sennilega hefir einn.
nnaður af skipshöfninni druknað-
Mjög lítil líkindi eru til að skipið
náist út aftur. Skipverjar verða
fluttir til Hornafjarðar og sendir
heim þaðan.
Óvenjulega mikilir vatnavextir cru
í öilúm ám hér nœrlendis og vatns-
ílóð liafa gert skemdir á nokkrum
bajum í Mýrdalnum.
FRÁ EESSASTÖÐUM.
25- jan.
1 ofsaveðrinu í fyrrinótt fauk
hlaða með áföstu hesthúsi, 10 álna
löng. Voru undirstöðuveggir steypt
ir ííu á þeim .vcggir úr jámi og
timibri, á 6. alin á hæð. Járnveggirn-
ir vioru ekki festir niður í stein-
steypuna og hcfir hlaðan ásamt
hesthúsinu lyfst upp í heilu lagi
]>egar vindurinn komist inn í hana
, og fokið rúmlega húslengdina’, fall-
ið síðan niður Og brotnað í spón,
nema hlöðuþakið, sem er nokkurn-
veginn heilt. Hlaðan hefir tekist
hátt á loft, því heyið í henni, sem
ók upp á móts við veggjahæðina
er ag sjá ósnortið að henni og hefir
lítið af því fokið-
Hestur var í hesthúsinu og var
bundinn á báus. Hefir kengurinn,
sem hálsbandið var fest í, dregisit
út, er húsið fauk og stóð hesiturinn
eftir óskaddaður að því er Séð verð-
ur. Aftur á móti drapst hrútur,
sem var 'í húsinu.
fauk hlaða, sem Guðmundur lækn-
ir (átti og fór hún í spón, en hey
fauk ekki til muna, því netjum
varð komið á það. Ymisiagt laus-
legt fauk einnig og girðingar lösk-
uðust víða.
Vélbátiurinn “Barði”, sem lagt
hafði á stað fyrir nokkrum dögum
til Rvíkur en snúið aftur, var far-
inn á stað héðan aftur í gærmorg-
un nokkru fyrir veðrið. Vita menn
ekki hvernig honum hefir reitt af-
Tveir Iiátarnir reru einnig héðan
til fiskjar í gærmorgun, en hvorug-
ur þeirra er kominn aftur. Vona
menn að þeir hafi komist til
Bjamareyja og legið þar af sér
veðrið.
Á Sandi réru margir bátar í
gærmorgun, en gátu forðað sér
i liöfn áður en vensta óveðrið
'Skáll á. Um skemdir af óveðrinu
á gandi eða Ólafsvík hefir ekkert
frésfc, því síminn út á nesið hefir
slitnað í gær Og er ekki kominn í
lag ennþá.
voru (ásamit skúrnum?) fyrrr tíu
þúsund krónur og hafði. trygging-
in nýlega verið hækkuð að mun.
Enginn þykist hafa verið í húðinni
seinni hiluta dagsins, sem skúriim
brann. bykir bruninn grunsam-
legur og er rannsókn hafin, til þess
að komast að því, hvort kveikt hafi
verið í skúrnum af ásettu ráði.
skekst svo mjög, að þeim varð ekki
lokið upp. Á sama bæ fauk skúr
og hjallur og gjörey^ilögðust. ]
Fólkið frá Fagradal hefir komið sér'
fyrir á nágrannabæjunum.
FRÁ ÍSAFIRÐI.
30. jan.
Mesta stórviðri var hér um slóð-
ir í fyrrakvöld og fyrrinótt. Hafa
skemdir, orðið á bátum og húsum
víðsvegar um Vesfcfirði. Þrír mótor-
bátar sukku, sinn á hverjum, Álfta-
ftrði, fsafirði og Súgandafirði.
Langmestar hafa skemdirnar
orðið 'í Súgandafirði. Þar fauk í-
búðarhús með öllum innanstokks-
miunum í sjóinn, en fólk bjargaðist
með naumindumi niður í kjallar-
ann. Samkomiuhús Súgfirðinga
fauk,af grunni, en hofir eigi brotn-
að nema lítið. Ejós og heyhlaða
fauk þar 'einnig, en gripir og tveir
menn, sem þar vora inni, slupþu
við meiðsli. Skaðinn, sem orðið
hefir í Súgandafirði einum, er tal-
inn nemia 30—40 þúsund krónum.
VÉLBÁTURINN “BLIKI”
TALINN AF.
Stykkishólmá 4- febr. |
Vélbáturinn “Bliki”, sem ekkert
iiefir spurst ti.1 síðan á þriðjudag- j
inn var, er nú talinn af. Þykir lík-
legt, að ihann hafi rekið upp á sker
og farist þar með allri áhöfn, 7
mönnum.
Þessir mienn voru á bátnum:
Sigvaldi Valentínusson, hafnsögu-
maður í Stykkishólmi, formaður
bátsins. Var hann kvæntur maður,
40—45 ára og átti 3 böm stálpuð-
Þorvarður Helgason, Hannes Gísla-
son, maður yfir þrítugt og lætur eft-
ir sig 3 börn. Guðjón Guðlaugsson,
kvæntur'og lætur eftir sig 1 barn.
Guðmiundur Stefánsson, 18 ára
unglingur Kristinn Stefánsson, um
tvíiugt og Kristján Bjarnason,
kvæntur maður en barnlaus-
vegna þess að þar vtoru orðnir fjar-
verandi í gær eftir hádegið 97
nemlendur af 247 aile. Þessi á-
kvörðun var tekin í samráði við
skólastjómina og er einkum gerð
kenslunnar vegna, en ekki sóttar-
innar. I Barnaskólanum vantaði
í gær um þriðjung nemenda, en í
Kennaraskólanum ekki nerna 4 af
46 eða 47 og í Stýrimannaskólan-
um vantaði líka aðeins 4 af á-
líka mörgum nemendum-
FRÁ SEYÐISFIRÐI
ÁSIGLIN G-
Ásigling var á höfninni í Vest-
mannaeyjum 28. jan., og sikemdist
einn bátur talsvert.
OFVIÐRIÐ Á B REIÐAFIRÐI.
Tveir bátarnir komnir fram-
Ófrétt um einn.
Stykkishólmi 30. jan.
Tveir af bátunum, sém saknað
var í gærmorgun héðan, komu
hingað að aflíðandi hádegi í dag,
Barðinn og Baldur. Höfðu þeir
báðir legið til drifs á meðan á ó-
veðrinu stóð- í Baldri hafði vélin
stöðvast og báturinn fengið svo
miikla ágjö,f, að alt bloitnaði í
bátnmn og eyðilögöust eldspýtur
skipverja, svo að eigi var unt að
hita vélina upp á ný. Komistt bát-
urinn undir Bíldsey kl. 2 í nótt og
lá þar þangað til veðrinu slotaði.
Um þriðja bátinn, Blikann, hef
ir ekkert frézt, og ekki hefir hans
orðið vart í Elatey. Eru sjö rnenn
á bátnum og formaður hans er
Sigvaldi Valentínusson, hafnsögu-
maður hér í Stykkishólmli.
I er síniiað 1- febr., .að þar hafi rekið
á land, tvo mófcorkuttiera, í rokinu
þes&a dagana: “Unnur”, eign Br-
Signrðssonar, Og “Geir” eign Páls
'Árnasonar. Á' Hánefsstöðum við
Seyðisfjörð hafði veðrið tekið of-
an af íbúðarhúsi heila hæð, sem
bygð hafði verið I sumar. —
BOTNIA STRÖNDUÐ
AfgrQÍðslu' 'Sameinaða gufuskipa-
| félagsins í Rvík barst skeyti 1. feb.
umt að Botnina hefði strandað
! skamit fnsl Helsingborg í Eyrar-
(sundi- Segir í iskeytinui að póst-
j flutningur og farþegar sé á leið til
I Kaupmannahafnar. En ekkcrt er
á það minst, hvort horfur séu á, að
skipið náist út aftur, eða hvort
vörur í því hefi skemst.
HAFÍSINN í NÁND.
Ei’á ísafirði var símað 1. bef. til
veðurathUig|unarstofunnar í Rvík:
Mikil hafísbreiða er í norðvesitur
af ísafirði og virðist vera á hraðri
leið að landi.
!
VfK í MYRDAL-
N- 26. jan.
' 1 ofviðrinu hér á föstudagsnótt
gerðust ákafir vextir í áiú, þar á
meðal Víkurá. Skemdust tívær
Ibrýr á henni til mikilla muna. En
bvergi hefir frést um, að hús hafi
fokið hér nærlendis-
OFVIÐRI.
Frá VESTMANNAEYJUM.
27. jan.
Væg innflúenza hefir komið bér
upp, í tveimur húsum. Hafa 10
mianns lagst- r
SIGLUFJARÐARKAUP
STAÐUR,
hefir afhent Byggingarsjóði Stú-
dentagarðsins fim|m þúsund krón-
ur að gjöf, gegn því að eitt her-
bergi í ISfcúdentagarðinunr megi á- j
valt vera heimkynni stúdents frá j
Siglufirði, öðrum fremur. Er þetta
fyrsta gjöfin, sem iStúdentagarðin- j
um berst frá kaupstöðum og hefir
yngsti kaupstaður Jandsins orðið
til þess að ríða myndarlega á vaðið,
hinum til eftirbreytni.
Rvík. 30. jan-
Ofviðri af vestri gerði/ í Rvík
Jaust fyrir miðnætti í nótt, og
gekk heldur til norðvesturs, en
istóð stutt- Vélbáturinn Óskar frá
Kefilavík lá hér við auisturbryggj-
una og sökk þar, en bátsmenn
komust af með naumindum. Voru
10 smiálestir af saiti í bátnum, og
átt hann að flytja það til Njarð-
vfkur. Hafði hann brotnað við
bryggjuna- Elutningapramma og
skipið Stateley rak út að hafnar-
garði, en munu ekki hafa brotnað.
Björgunarskipið Geir varð að
sleppa landifestum og Jaskaðist
bryggjustiifuvinn, sem hann lá við.
OFVIÐRI Á BREIÐAFIRÐI.
Stykkishólmi 29. jan-
1 gær um kl. 2 síðd. gerði hér
ofsaveður, sem stóð til kl. 9 í gær-
k^eldi- Var það miklu meira en
veðrið í síðustu viku. í veðrinu
' EGILL SIGURJÓNSSON,
óðalsbóndi á Laxamýri, andaðist á
heimili sínu 30. jan., koimnn þátt
á sextugsaldur- Hann hafði búið
mörg ár á Laxamýri, mesta höfuð-
bóli f Suður-Þingeyjarsýslu, fyrst
móti föður sínum, en síðari móti
Jóhannesi bróður sínum. Bjó hann
stórbúi xog var þjóðkunnur að
gestrisni.
BRUNI.
AkUreyri 30. jan.
Íámvarinn timburskúr, er smár
verzlun var rekin í, brann á ólafis-
firði á ifimtudagskvöldið var. I
honum Voru vörur, sem vátrygðar
2 MENN DRUKNA.
Landsímastjóra barst 1. feb- sím-
ökeyti um það, að á fimtudaginn
var hofði, stöðvarstjórinn á Hóiina
vík, iSteingrfmur Magnússoii tré-
smrður, ásamt öðrum manni til,
Guðmundi Bergmann, druknað á
siglingu þar á firðinum. Höfðu þeir
ætlað að líta eftir bilun á símalínu
þar skamt frá og ætluðu að sigla, í
stað læss að fara gangandi á stað-
inn. Hafa þeiir sennilega koösiglt
sig. Menniriiir voru óreknir þegar
síðasit frétti og báturinn ófundinn-
Báðir voru mienn þessir ungir.
Steingrímur var nýlega kvæntur og
Bergmann j ai kvæntur og átti
tvö börn.
JOSEEH LARSEN,
skipsjóri
á “Isiandi” varð bráðkvaddur i
nótt á leið hér inn flóann. Hafði
hann ætlað að fara að sofa kl- 11 í
gærkvöldi, en beðið um að vekja
sig, ef veður versnaði. Einni stundu
sfðar kom stýrimaður inn til hans
og var hann þá örendur. Skipið
hefir fengið óvenju vont veður í j
þessari ferð og skipstjóri orðið að
reyna afar mikið á sig- Ej- senni-
legt, að það hafi fiýtt fyrir dauða
haps, því að hann var miaður frem-
ur heilsutæpur. Larsen heitinn
mun hafa verið f siglmgum hingað
um 25 ár, fyrst í strandferðum og
síðan í millilandssiglingum og
þótti dugandi skipstjóri og gæt-
inn.
FRÁ STYKKISHÓLMI.
1
1. febiúar-
Helistu slys og tjón af ofsa-
rokinu 28. f. m. sem enn hefir frést
um hingað, eru þess:
Á iSkallabúðum(?) í Eyrarsveit
hrundi íbúðarhús úr steini- 17 ára
wrmul stúika varð undir reykháfn-
uín og beið bana af. Nokkur böm
meiddust, len þó ekki hættulega.
Á Bryggju í Eyrarsveit fauk fjár-
hús og hesthús út á sjó.
í Gröf í sömiu sveit fauk hlaða
að miklu leyti og mikið af heyi
tapaðist.
f Eagradag (Innri-Eagradal) á
Skarðsströnd fauk Ihálft íbúðar-
húsið af granni- Eólkið gat flúið
út urn glugga, því dyrnar höfðu
“ICELAND IS DANISH”-
Síðast þegar íslenzki forsætisráð-
herranh var í London, komu mynd-
ir af honum! í ýmsum blöðum þar
og greinar um hann og komu hans.
í samtölum við biaðamennina hef-
ir hann m. a- verið að reyna að
leiðrétta ýmsan misskilning, sem
fram kom hjá þeim eða í blöðun-
um um ísland og íslenzk efni, og
var ekki vanþqrf á í sumum grein-
um, þó skiljaniegar séu missagnirn-
ar stundum.
Eitt er það þó, sem blöðin gera,
þ'átt fyrir aJia sína vizku um Is-
land: Þau segja að “ísland sé
danskt”, og er það ekki nýtt
reyndar, og tilgangslítið að ætla
að fara að elta ólar við slíkt í blöð-
um-
En það er annað, sem þetta
minnir á. Það er ekki óalgengt að
•sjá þossa vitleysu um fsland og
Danmörku á þeim stöðum og í
þeim ritum, þar sem óþarft ætti
að vera og getur valdið mieiri mjs-
skilningi og tjóni en í smá blaða-
greinum, svo sem í opinberum
skýrslum, skipaskrám (Lloyds^
Register) t. d- o. fi.
Yæri ekki hægt að komia því ein-
hvernveginn svo fyri.r, að þetta
yrði leiðrétt í þeim ritum t- d. sem j
nýjar útgáfur koma af árlega og j
hagnýtt gildi hafa ifyrir verzlun og j
viðskifti t. d. og samband íslands
og álit út á við í þeim efnum- I j
sumúm atriðum er þetta aðeins
þjóðemislegt metnaðarmál, er. í
öðrum getur það oltið á talsverðu
að réttur skilnimgur sé á mienning-
arlegri og pólitískri afstöðu þjóð-
arinnar út á við, og eru það alls
ekki fslendingar einir, sem verða
fyrir slíkum ruglingi. En hann er
ekki betri fyrir það.
INNFLUENSAN-
Landlæknir ákvað í gær, að
Mentaskólanum skyldi lokað,
TOGARI STRANDAR.
Vestm-eyjum 6. feb-
Enskur togari Kelvin frá HuJl,
strandaði í mlorgun kl- 6 suðaustur
af Hielgafelli. Manntjón varð okk-
ert. Togarinn var við veiðar rétt
áður en hann strandaði og verðu’-
því ákætður fyrir brot á fiskiveiða-
löggjöfinni-
Björgunarskipið “Geir” fór aust-
ur í Eyjar í gærmorgun, til þess að
reyna að ná togara þessum út aft-
ur.
---------xx---------
IIILMAR FINSEN
LANDSHÖFÐINGI-
1824. — 28. janúar- — 1924,
í dag eru hundrað ára afmæli
Hilmars Einsens landshöfðingja-
Eldri og yngri íslendingar þekkja
nokkuð ti.1 starfsemi hans í þarfir
þessá lands, en eldri mennirnir j
einir hér í Rcykjavík þektu per-
sónuna.
Það var vel til faliið, þegar þeir,
fyrir nokkrum árum létu gera af
honum olíumálverk, sem þeir gáfu |
Aílþingfishúsinu. iMyndin mun
geyma minningu þessa fnikilmenn-
is og íslapdsvinar í því húsi, sem
hann lét reisa handa Alþingi sein-1
ustu árin isem iiann var hér- Þar j
miega hinir ungu Jíta svip manns- j
ins og yfirbnagð.
Allir þeir, i&em vita nokkuð veru-
lega um frelsisbaráttu vora, vita!
líka, hvern þátt hann tók í henni.
Er þó sennilegt að enginn geti
dæmt rétt um starf hans á því
sviði, nema sá, semi þekkir leyni-
þræði stjórnmálanna á þeim tím-
um- Hitt er öllum kunnugt og
skiljanlegt, að staða landshöfð-1,
ingjans var afar erfið, annars veg-
ar freisiskröfur þjóðarinnar, hihs!
vegar tregðan danska.
Hilmari Finsen rann fslenzkt blóð
í æðum), og honum rann blóðið til
skyldunnar- Hann var sannur ís-
landsvinur. Fyrir hálfri öld hefði
þessi dómur um hann flestum þótt
firra; nú, á hundrað ára afmæli
hams, þora allir að viðurkenna
hann, 8vo segja menn, að aldrei
hafi Jón Sigurðsson látið falla mis-
jafnt orð til Hilmars Einsen, lield-
ur virt hann og metið mikils. Þeir
vildu báðir hið samla, heill íslands
og heiður, en aðstaða þeirra var
óiík-
Emlbæ tt isf ærsi a I a n d sh ö f ð in g j a
þótti ávalt fyrirmynd. Starfsþrek-
ið var mikið og skylduræknin ekki
síður- Hann var orðvar og mildur
í dómum, en réttsýnn og staðfast-
ur, enda alls óháður annara skoð-
unum og dómum.
“Læra börnin það, sem á bæ er
títt”- Synir hans og dætur urðu á
únga aldri að yfirgefa Island, en
skoðuðu það þó ávalt sitt annað
föðurland. Þegar þau nú í kveld
koma samfan ásamt fjölskyldum
sínurn til að halda aldarafmælið
hátíðlðgt, mfinnast þau íslánds
með hlýjum hug, og skylt er Is-
lendingum að minnast föður þeirra
og samfagna þeim-
------------0--------------
Frú Guðrún
Indriðadóttir.
25 ára leiklistar-afmæli.
15. janúar eru 25 ár síðan frú
Guðrún Indriðadáttir lók fyrsfca
hJutverk sitt hér f leikhúsinu í R-
vík. Yann hún sér þegar hylii
leikvina hér í bæ, í þessu fyrsta
hlutverki sínu (Esmeralda), og
vakti ipiklar vonir um glæsilega
framtíðí listinni. Og að liðnum
þessuin aldarfjórðungi, er víst ó-
hætt að segja, að þær vonir hafi
verið uppfyltar jafnvel enn betur
en búast mátti við, því að auðvitað
varð að taka tilJit til þeirra kjara
og þroskaskilyrða, sem leiklistin og
leikarar'hér á landi áttu þá og eiga
enn við að búa. En um ifrú Guð-
rúnu er það viðu'rkent, að hún
hafi náð þeim tökum á leiklistinni
að fyllllega sé sambærilegt við
bestu leikara annara þjóða.
Erú Guðrún hefir Jeikið mörg
og margvísleg hlutverk á þessum
25 árum. Það er ekki síst merki-
legt, hve margvísleg hlutverkin
hafa verið. Og það er erfitt að
skera úr því, hvað henni lætur
best. En svo fjölhæf er hún, að
sjálfsagt mætti víða leifca, til að
finna hennar líka í því efni. Af
hlutverkum hennar er Halla 1
FJaJlaŒyvindi vafalaust flestum
minniisstæðust. En mar£ir munu
líka minnast þess, hvað snildarlega
hún lék Gvend i “Skugga-Sveini”! N'
— Og þrátt fyrir aldarfjórðungs
afmælið, þá er ómögulegt að ætla
á það, hvort hún tekur n.ú næst
fyrir að leika 10—12 ára fcelpu.
(“Ungi 'hermaðurinn”) eða þá að
hún 6-faldar aldurinn (Þura
gamia); hvort hún birtist í
ámóta keriingar-svaki eins og í
“Bónorði Semings”, eða þá að hún
svífur einhvens staðar um í ljós-
vakanum með Hönnu Jitlu, hátt
uppi yfir þessum synduga heimi.
Það er enginn vafi á því, að slík
fjölhæfni kemur sér vel, ekki síst
þar sem eins er ástatt og hér. Og
nú er frú Guðrún ekki aðeins
leikkona, sem ekki þarf ánnað að
gera • en að hugsa um sín hlutverk.
Það er| húh sem heldur uppi^sjón-
leikjum hér í bænum nii; hún hef-
lr veitt leikfélaginu forstöðu síð-
ustu tvö árin, sjáif er hún aðal-
Jeikkonan og leiðbeinandi annara
leikara um leið. Henni kemur það
því sérstaklega veJ, að vera fjölhfiS?
að geta sjálf leikið nokkurn ve|inn
hvert hlutverk sem er. Hins veg-
ar er slík ifjölhæfni engan veginn
hættulaus leikaranum sjálfum,
okki síst ef hann á að spila alger-
lega á eigin spýtur, án aðstoðar
sérstaks leiðbeinanda. Og ]>ó að
frú Guðrúnu hafi tekist þetta vel
þá veit hún vafalaust betur en
nokkur annar, hve erfitt það er.
Enda hefði hún líklega ekki tek-
ið að sér forstöðu ieikfélagsins,
mieð öllu seni því fylgir, ef hún
hefði ekki þótst sjá fram á það, að
starfisemi 'þessi mundi að öðrum
kosti lokið, og íslenzk leiklist þar
með komist á vergang, ef svo mætti
að orði kveða.
En þess er þá að minnast á, að
við eigum frú Guðrúnu ekki að eins
að þakka ágætan leik hennar
sjálfrar í mörguinl hlutverkum
þessi 25 ár, heldúr líka það, að hún
hefir líklega béinlínis gerst bjarg-
vættur íslonzkrar leiíklkstar, með
að halda uppi sfca.rfsemi leikfélags-
ins þessi ár.
Það hefir verið ákveðið, að leika
“Heidolberg” þann 15. jan. í tilefni
dagsins”. Er það erlendur siður,
að halda þannig upp á afmæli
helstu leikenda, en afmælisbarnið
Æær allan ágóðan af leiknum í af-
mælisgjöf. Þpssi siður hefir þegar
verið fcekinn upp hér Yafalaust
verður aðsókn mikil að leikhúsinu
þetta kvöld, því allir leikhúsvinir
munu fúslega vilja heiðra frú Guð-
rúnu með því að sækja leikinn f
þetfca siinn, jafnvel þó að þeir séu
oft búnir að sjá hann áður. Vfsir
: