Heimskringla - 15.07.1925, Blaðsíða 1

VERÐLAUN GEFIN FYRIR
COUPONS OG UMBCÐIR
ROYAK
CROWN
— SenditS verílista til — í
ROYAL ( LTD. S
654 Ma' •/.; ,/<*. p |
------------ÍSb&>» 1
C/Ty X-
XXXIX. ÁRGANGUR.
VERÐLAUN GEFIN FYRIR
COUPONS OG UMBCÐIK
royau,
CROWN
I — SendiS eftlr veríilista til —
( ROYAL CROWN' SOAP LTD.
i 654 Maín Street^ Winnipeg.
NÚMER 42
Fjórðunga-mót.
Til séra Rögnv. Péturssonar, 12. júlí 1925.
Gott er, að heilsa heilum
Hofgoða í ranni
Komu-sveit í kvöld!
Prúðym í dáð og deilum —
Dyggum landnámsmanni
Pjórðungs-ferð úr öld,
Sem hefir trútt í arfi vorum annast
Alt sem vissi frjálsast, djarfast, sannast,
Þegar lá til orð, að úrgangs-mannast,
Eða um hrós vort skrumsamlega að glannast.
Gott er, að vinna og verja,
Vel er ef fylking heldur,
Afl er eigið þor,
Þegar heimskur herja,
Hver sem skildi veldur
Spyrnir sóknarspor.
Liggja órækt óðul beztu í geimi,
Afnáms-tíð að rísa í Vesturheimi —
Tuttugu og (imm ára starfsafmæii
séra Rögnvaldar Péturssonar.
Sunnudaginn 12. þ. m. voru
liðin 25 ár frá því að Rögnvald-
ur Pétursson, sem þá var guð-
fræðinemi við Meadville, hélt
fyrstu ræðu sína við guðsþjón-
ustu. Þar með hóf hann starf
sitt og baráttu í þarfir trú- og
slcoðanafrelsis. En annars hef-
ir æfistarf hans verið svo rnarg-
þætt, honum sjálfum til svo
mikils sóma og löndum hans
hér og íslenzkri menningu yfir-
leitt, svo mikill ávinningur, að
vafa er það ekki lengur bundið,
aC hann er einn af þeim fáu
niönnum íslenzkum hér vestra,
sem sagan geymir og minning-
arnar.
Þótt séra Rögvaldur sé mað-
ur á allra bezta skeiði, og eigi
annað eins starfssvið og engu
ómerkilegra framundan, ef ekki
bregðast mannlegir reikningar,
þá þótti safnaðarnefnd Sam-
bandssafnaðar, sem til varð
niest fyrir ötula framgöngu
séra Rögnvaldar, ekki annað
hlýða en að minnast þess heilla
dags, er hafið var þetta starf.
Heimskringla er sömu skoð-
unar. Veldur því ekki það eitt
að séra Rögnvaldur er hennar
öfiugasti styrktarmaður, þótt
fleiri ágætir menn hafi verið þar
að verki, og ekki heldur það,
aö honum ber að þakka, öðrum
fremur, að Heimskringla getur
verið sá ljósberi lesendum sín-
um, inn á lönd víðfaðma og
fagurrar menningar, sem hún
vill vera.
Heldur er þáð í viðurkenn-
ingarskyni fyrir æfistarf hans
alt.
* * *
Séra Rögnvaldur er beðinn
að halda guðsþjónustu í Sam-
bandskirkjunin á sunnudaginn
var. Varð hann við þeirri bón.
Fiutti hann þar ágæta ræðu, og
höfðu menn troðfylt kirkjuna
til þess að hlusta á hann, þrátt
fyrir hinn gífurlega hita, er
liggur við að bræði borgarstræt
in þessa dagana.
Eftir messu bauð Kvenfélag
safnaðarins til veitinga í sam-
komusal kirkjunnar, og báðu
séra Rögnvald og frú hans að
setjast fyrir háborðið. Er menn
höfðu sezt að borðum, bað for-
setinn, dr. M. B. Halldórsson
séi hljóðs, og las upp þakklætis
og heillaóskaskeyti frá hinum
virðulega forseta Únítarafélags
ins í Boston, dr. Samuel Elliot.
Því næst kallaði forseti á menn
til kvæðaflutnings, söngs og
ræðuhalda. Stóð samsætið yf-
ir meira en þrjár klukkustundir.
En þótt hitinn væri afskapleg-
ur, sökum veðurs og fjölmenn-
is, þá fanst öllum sá tími sem
örskotsstund, og er áreiðanlegt
að skemtilegra samsæti hefir
ekki lengi verið haldið í Winni-
peg.
Ræður héldu fyrir minni heið
ursgestanna, og kvæði fluttu,
séra Ragnar E. Kvaran, — er
fyrstur ávarpaði séra Rögnvald,
og flutti um leið kvæðið Steph-
' ansnaut, er birt er að ofan hér
í blaðinu; — Magnús Peterson,
prentari; J. B. Skaptason, kap-
teinn, frá Selkirk,, er aðallega
'mintist frú Pétursson, ásamt
Mrs. F. Swanson; Þorsteinn
Borgfjörð; Mrs. Borgfjörð;
Fred Swanson; Páll S. Pálsson,
er flutti erindi sitt bundið og ó-
bundið, og ritstjóri þessa blaðs,
Sigfús Halldórs frá Höfnum.
Áð síðustu bað heiðursgestur-
inn sér hljóðs, og þakkaði
mönnum fyrir hlýhug og hjarta
þel, og brýndi fyrir þeim, að
halda vakandi velferðarmálum
sínum.
Heimskringla flytur hér á
eftir þau ávörp, er til náðist.
Víst á æfin yfir
Eilífð manns að ráða —
Mannlífs-tíð er tvenn —
Allar aldir lifir
Andi göfgra dáða,
Þó að moldist menn —
Hér má útum heimsálfuna þvera
Hækka dag og Ijósaskifti gera.
Láta sig út í íslenzkt sólskin bera
Ættmenn sína, er búið er hér að vera.
Stephan G—
N
Hver er von, að sálar-fylli af seimi
Silfri kasti, og mannvits gullöld dreymi?
Hvað sem dæma og dylgja
Dul, að guðir banni,
Smeyk við örlög alls: v
Gott er að fagna og fylgja
Fremsta landnámsmanni
Hæst til heiða og fjalls!
Verða ungum óruddar, sem galdar
Afvenjunnar betri leiðir taldar,
Þó þeim síðar engar kveðjur kaldar
Kveðnar veröi, næsta fjórðung aldar.
Gott er, í fullu fjöri
Foringjans að tryggja
Langra ára eld.
•Hugurinn hænist öri
Himin og jörð að byggja v
Fram á fremsta kveld —
Ekkert, fanst sig æskuvini, stoða
Eftir liðinn Vatnsdælinga goða. T1 <;
Sýndist betra saknaðarins voða,
Sjálfa sig til Valhallar að boða.
Ávarp séra R. E. Kvarans. <
Herra forseti!
Þú hefir kvatt mér hljóðs.
Eg ætla að kveða þeim hljqðs,
sem betur getur túlkað mál
vort í kvöld heldur en eg. Skáld-
jöfurinn Stephan G. Stephans-
son hefir í erindum' nokkrum
sett saman þær hugsanir, sem
okkur hinum orðleysingjunum
er varnað að setja saman í
þann búning, er heiðursgesti
okkar sæmir. Hann sendir sr.
Rógnvaldi Péturssyni kveðju
sína og mælir þar fyrir hönd
okkar allra. (Hér flutti séra
Kvaran kvæði Stephans, það er
prentað er hér að ofan.)
Það liggur við að maður kyn-
oki sér við að taka til máls, eft-
ir að svona hefir verið mælt,
það er hætt við að það bragðist
eins og 2% öl á eftir vel þrosk-
uðu víni. Eg sé mér það eitt
fært, til þess að bæta ölið, að
nota orð Stephans G. sem texta.
'Það hefir margur góður texti
bjargað lélegum ræðumanni.
Þessi dagur og þessi stund
oltkar er aldarfjórðungs-mót
prestsskapar séra Rögnvaldar
Péturssonar. Það er margur
hér kunnugri prestsdkap Béra
Rögnvaldar en eg. Sum yðar
hafa verið með honum og stutt
hann í starfi hans aldarfjórð-
unginn allan. En svo mil^ið
hefi eg þó hugmynd um hann,
að eg veit að það hefir að mörgu
leyti verið örðugra verk, held-
ur en lagst hefir á herðar nokk-
úrs annars íslenzks prests. Það
er ekki eingöngu fyrir þá sök,
að hann hefir barist fyrir óvin-
sælum hugsjónum — það hafa
margir aðrir gert. Það er held-
ur ekki fyrir þá sök, að hann
hefir mætt óhlífinni mótspyrnu.
Hann hefir verið nógu mikil
maður til að finna, að ekki var
til mikils barist, ef honum hefði
aldrei verið kveðjur kaldar
kveðnar um fjórðung ald-
ar, eins og St. G. segir. Enginn
maður verður betur þektur af
öðru en óvinum sínum. En það
sem mestu örðugleikunum hef-
ir vafalaust valdið, er það, að
hann hefir sjálfur nálgast prests
starfið öðruvísi, tekið á því öðr-
um höndum, heldur en menn
eru vanir. Stephan G. hittir
nákvæmlega naglann á höfuð-
ið, þegar hann einkennir starf
hans og hann sem þann, sem
“hefir í arfi vorum annast, alt
som vissi frjálsast, djarfast,
sannast”. Hér er lykillinn að
trúarbrögðum séra Rögnvaldar.
Hann hefir aldrei aðgreint trú
sína frá hinni óbifanlegu. vissu
um það, að við hefðum sjálf
“hefir í arfi vorum annast, alt
eingöngu gæti varnað því, að
við úrgangs-mönnuðumst, held-
ur það, sem “út um heimsálfuna
þvera má hækka dag og Ijósa-
skifti gera”. Trú og boðskap-
ur séra Rögnv. er svo nátengt
trúnni á íslenzka menn — á
okkur sjálf, — að enginn með
minni hæfileika en hann hefði
gotað gert sér vonir um að fá
nokkra áheyrn. Sr. Rögnvald-
ur héfir séð í lífi þjóðar vorrar,
er.gu síður opinberun guðs,
heldur en í lífi nokkurrar ann-
arar þjóðar, nema fremur hafi
verið. Hann er sannfærður um
aö hendi guðs hafi ekki síður
stýrt tslendingum yfir Atlants-
ála og til Norður-Ameríku,
heldur en Gyðingum yfir Rauða
hafið: Honum hefir vafalaust
fundist, sem verið væri að lifa
40 ár á eyðimörku og tekin væri
upp hjáguðadýrkun oft og ein-
att, þegar, honum hefir virzt
landar hans vera að troða í sig
“sálarfylli” af hégóma, en hætta
að dreyma þá) gullöld mannvits
og drengskapar, sem hann trú-
ir að sé takmark íslenzkra
manna. Séra Rögnvaldur hefir
verið of stórtrúaður og mikil-
trúaður til þess að hjá því gæti
forið, að mönnum veittist örð-
ugt um að skilja hann og fylgja
honum svo, sem hann hefir
haft kröfur til fyrir vitsmuna-
sakir og manndáðar.
Eg veit að um hugi yðar, sem
þekt hafið séra Rögnv. Péturs-
son um langan aldur, fara nú á
þossum degi margvíslegar hugs
anir. Sumir munu ef til vill
staðnæmast við það, hvað mik-
ill vinur vina sinna hann hefir
verið. Trygð hans við þá
menn, sem hann hefir lært að
meta, er satt að segja meiri, en
eg hefi nokkursstaðar séð dæmi
tii. Mörg yðar hafa reynt það.
Um hann má sannarlega segja
það, sem kveðið var um
Tryggva Gunnarsson, að “Þú
hefir mörgum skilað upp á
land”. Og viss er eg um það,
að skáldinu, sem eg las kveðju-
orðin eftir, hefði stundum fund-
ist sem hann væri nokkuð ber
að baki, ef hann hefði ekki átt
þann andlega bróður, er séra
Rögnvaldur var. Það er á allra
manna vitund, að kvæði St. G.
væru enn óprentujð, og sum ef
til vill óört, ef þessi maður hefði
ekki eytt tíma, fé og kröftum
til að bjarga þeim og ge*fa þau
þjóðinni.
En ekkert okkar, sem tilheyr-
um þeirri stofnun, undir hvers
þaki við nú erum stödd, getur
komist hjá því að hugsa til
þess á þessari stundu, að sú
stofnun væri alls ekki til, ef sr.
Rögnvaldar hefði ekki notið
við. Hún er hans verk. Og
hitt er ef til vill líka ýmsum
Ijóst, að þótt hún hefði orðið
til, þá væri hún nú dauð, ef
hans hefði ekki notið. Eg veit
að vísu, að þeir eru ýmsir, sem
ekki myndu telja það tjón mik-
ið og myndu gráta þurrum tár-
um, þó hún væri ekki lengur til.
En hinir eru þó nokkurir, sem
telja ekki einskis verða þá til-
r?un til frjálslynds trúarlífs,
scm þessi kirkja vill reyna að
breiða út. Og allir þeir, sem
það geta metið, hljóta að meta
starf séra Rögnvaldar jafnmik-
ið. Það er trúa mín, að þegar
fram líða stundir og saga ís-
lenzks frjálslyndis verður rituð
hér í landi — og einhvemtíma
verður það gert — að þá verði
það nöfn séra Friðriks J. Berg-
manns og séra Rögnvaldar Pét-
urssonar, sem skyggja á öll
önnur. Engir tveir menn eiga
nákvæma samleið í öllum efn-
um, og þessir tveir menn hafa
heldur qkki átt það, en þar sem
vegir þeirra mætast, þar er
stefnt í átt framtíðar-frjálslynd-
islns. Eg leyfi mér í nafni
þessa félagsskapar alls, í nafni
ailra frjálslyndra manna af ís-
lenzku bergi, í nafni þeirra
mannvina, sem þrá ljósaskifti
og hærri dag, að þakka séra
Rögnvaldi Pétursgyni fyrir hans
óþrotlegu trygð við málstað
hans og þeirra.
Skáldið lauk kvæði sínu með
því að minna á söguna um Þor-
kel mána. Hann var einhver
vitrasti maður, sem sögur fara
af í fomum sið. Hann lét á
banadægri bera sig út í sólskin
ið, og kvaðst fela sig á vald
þeim guði, er sólina hefði skap-
að. St. G. hefir oft verið nær-
færinn, en sjaldan sem hér.
Sr. Rögnv. hefir ávalt séð guð
í sólinni. Hann hefir séð hann
í víðsýninu, ylnum og birtunni.
Og hann hefir aldrei séð hann
eins skýrt eins og í íslenzkri
sól. Augu hans eru íslenzk, og
fyrir því er íslenzk birta honum
ljúfust. Hann hefir leitast við
manndómsár sín öll að veita
þeirri birtu yfir þjóðflokk sinn.
. Hann á mörg árin eftir áBur
en hann lætur bera sig út í
birtuna. Eftir mannlegum út-
reikningi er hann um það bil að
Ijúka við helming æfiára sinna.
En ef ekki verður bjart um
hann af þeirri birtu, sém hon-
um er kæfust, um það lýkur, þá
er það af því, að við höfum ekkl
reynst ættmenn hans, þá er það
a? því, að við höfum ekki skil-
ið, að
“Gott er að fagna og fylgja
fremsta landnámsmanni
hæst til heiða og fjalls!”
Manndómur íslenzkra Vest-
manna reynist á því, hvort þeir
reynast andlegir ættmenn sr.
Rögnvaldar Péturssonar. Hon-
um heill, honum heiður, þér
standið upp honum til sæmd-
ar!
(Frh. á 4. bls.)
\