Heimskringla - 15.07.1925, Blaðsíða 6

6. BLAÐSÍÐA
HfilMSKRINGLA
WINNIPEG, 15. JVLÍ, 1925.
Þrír samfundir.
SMÁSAGA
Þýdd af J. Vigfússyni.
versta, Ragna — heldurðu að þú getir lifað hjá
mér á skipinu? Eg þori ekki að fá mér fast
heimili — og eg get ekki skilið mig við þig.”
“En hvernig þú spyrð,” sagði hún glaðlega.
“Eg hefi aldrei átt neitt heimili, og sá verustaður,
sem þú gefur mér, skal verða líkur himnaríki.”
“Þá ertu mín að öllu leyti,” sagði hann glað-
ur. ‘‘Faðir minn er nú 75 ára, og að honum
látnum fáum við nógu stórt heimili.
Og inn kom Ragna með bakka, fullan af
glösum og flöskum. Há og beinvaxin, rauð og
hvít, með dígru hárflétturnar hringaðar upp í
hnakkanum, í livítum sumarbúningi; svo léttfætt
og lipur, eins og hún hefði lifað alla æsku sína
við auö og mentun.
Ásmund svmiaði og hann lagði aftur auaun.
“Nei, nú v< jðið bér að hafa opin augun, kunn
ingi,” sagði kaupmaðurinn hlæjandi. “Hvað seg-
ið þér nú?” spurði hann og strauk hendinni um
vanga stúlkunnar.
Hún svaraði engu, en hrinti hendi hans frá
sér hörkulega og gekk út. Úr dyrunum leit hún
gremjulega til Ásmundar, sem enn sat vand-
ræðalegur.
“Já, þannig er hún,” sagði kaupmaðurinn og
hló. “Þetta var ekki fyrsta höggið, sem hún hef-
ir rétt hendi minni.
Ásmundur hraðaði sér í burt og út á skip
sitt, settist á þilfarið í þungum þönkum, og sagði
drengnum, háseta sínum, að fara að hátta.
Þetta voru þá samfundirnir, sem hann hafði
þráð í tvö ár. Hvemig gat heiðarleg stúlkt bú-
ið í sama húsi og maður, sem kleip hana í kinn-
ina? Á henni, en ekki mér hvílir nú skömmin.
Meðan hann var að hugsa þessar beisku hugs
anir, kom hratt fótatak ofan bryggjuna, eftir
lausabryggjunn upp á þilfar skipsins — og Ragna
stóð fyrir framan hann.
Þau horfðu eitt augnablik hvort á annað, en
i hennar augum var svo mikið sakleysi og al-
vara, að Ásmundi fanst hann vera staðinn að ill- .hann heilsaði með fánanum á móti.
leitað út, en eg hefi haldið honum í skefjum —
nú get eg ekki ráðið við hann.”
“Það er aðeins eitt, sem eg verð að viður-
kenna,” sagði hann eftir stutta þögn. Hún leit
hræðslulega til hans. “Eg fæ ekki leyfi föður
míns til að gifta mig. Hann er gamall og ósann-
gjarn maður, en eg er neyddur til að hiýða hon-
“Láttu forsjónina ráða þessu,” sagði Ragna.
Hún var hrædd við að hann talaði illa um föður
sinn.
Litla drengnum leið nú vel í káetunni, þó
þröng væri, kjassaður af ánægðum föður og end-
urnærður af ungri, heilsugóðri móður.
Ragna hugsaði sér framtíðina bjarta og gæfu
um. Samt sem áður skulum við gifta okkur, ef ríka, án þess að binda hana við neitt ákveðið
þú samþykikr það. Þú ferð með gufuskipinu ann
að kvöld til Þrándheims. Þar á eg góðan vin, sem
leiðbeinir þér þangað til eg kem þangað að viku j að vinna þar að framförum með dugnaði og
liðinni. Svo kaupi eg giftingarleyfisbréf og við kjarki.
verðum gift í kyrþey. En svo — nú kemur það | Þau afréðu samt, að drengurinn skyldi bera
takmark. Ásmundur hugsaði ávalt um bústað
föður síns. Þegar hann liði burt, ætlaði hann
nafn afa síns, en það brást, hann fékk hvorki það
nafn né annað.
Veturinn var nú liðinn, vorið komið, og Ás-
mundur eins og aðrir byrjaður á starfi sínu.
Talað var um að Ásmundur hefði kvenmann á
skipinu hjá sér, en þar eð enginn vissi það með
vissu, féll það niður.
Vorfð var afar vindasamt í þetta skifti, og
I enda þótt Ásmundur væri sem sjaldnast á ferð-
Þau gerðu nú ráB sín og kvöddust svo. Hún um, varð þó eitthvað að gera, og Ragna var ekki
fór heim, en hann varð kyr á skipinu. I sú persóna, sem teldi hann af framkvæmdum.
í dagrenningu var kaupmaður á fótum, og “Þú og bamið og eg, erum eitt líf, svo guð
þegar hann var búinn að drekka kaffið og kveikja fær að ráiða,” sagði hún.
i pípunni, gek khann út, og rak þá upp undrun- | Ásmundur leit bæði glaður og kvíðandi á
aróp. Ragna, sem grunaði hvað á seiði var, gekk hana, en samt varð hann nú að leggja af stað.
til hans. I Nóttin var myrk með regni og hagéljum á
“Hann þýtur af stað undir fullum seglum!” víxl. Ragna sat í káetunni með barnið í fang-
sagði hann og benti á jakt Ásmundar. En um jnu, til þess að varðveita það fyrir hinu mikla
leið og Ragna kom fram fyrir húsið, var fáni ruggi skipsins, en Ásmundur var uppi á þilfari.
dreginn upp. Alt í einu skalf skipið af voðalegu höggi.
“Hamingjan góða! Eg held hann sé að gera Ljósið í káetunni slokknaði, og alt, bæði uppi og
gys að mér í viðbót!” niðri, lamdist saman með hávaða miklum.
“Hann segir: Þökk fyrir mig,” bætti Ragna Á sama augnabliki opnaði Ásmundur káetu-
við, og lét eins og af tilviljun höfuðskýluna sína dyrnar og kailaði: “Komdu upp með barnið;
blakta í vindinum. Og Ásmundur sá það, því við höfum steytt á skeri, og eg veit ekki hvað þvl-
peningaupphæð fyrir félagið “Bjarki og sonur”,
sem hætta var á, að þeir mistu. Þetta var í fyrsta
sinn sem nafn sonarins kom í sambandi við
föðurinn.
Þegar þetta átti sér stað, var Ásmundur
staddur í stórum bæ, en þar eð hann vildi engan
mann taka á skipið, fór hann strax til afsíðis
staðar, til þess að skilja konu, barn og skip eftir
í umsjá drengsins, sem hann treysti fyllilega til
að vernda hana fyrir forvitni.
Og nú varð hann að flýta sér til þess að ná
í gufuskipið, því til Kristjánssunds átti hann að
fara. Skilnaður hjónanna var eins sáír og þetta
væri í síðasta sinn sem þau fyndust; en nauð-
synin rak Ásmund af stað, og svo kvöddust þau.
Kraftar barnsins fóru rénandi, svo Ragna var
ávalt kvíðandi. Og nú var haustið með regnið
og köldu hafvindana í aðsigi, og á eftir því hinn
langi, dimmi.vetur, sem að öllum líkindum mundi
kvelja lífið úr barninu, og hvar var þá gæfuna
að finna?
Það var sorglegur tímastyttir fyrir hana að
hugsa um þetta. En samt sem áður sá hún, að
aðalógæfan fólst í ósamkomulaginu við föður-
inn. Það var það sem gerði Ásmundi lífið beiskt,
og það var það, sem lagði forsjónarinnar hegn-
andi hendi á þau og börn þeirra.
Á þenna hátt komst hún langt inn í þá eyði-
mörk, þar sem ístöðuleysið smátt og smátt deyð-
ir ljós vonarinnar, einsog skýin skyggja á stjöra-
urnar.
Svo kom einu sinni bjartur morgunn, eftir
margra daga rigningu. Sólin sendi geisla sína
inn í litlu káetuna á magra andlitið bamsins; þá
stóð Ragna upp til að skyggja á þá, en hætti við
það þegar hún sá barnið brosa að geislaflögrinu
á veggnum. Það var fyrsti vottur gleðinnar hjá
skeður.”
sagði hún.
um hugsunum og leit undan.
“Nú voru hugsanir yðar vondar,
Hann þagði.
“Já, þannig er fólkið,” sagði hún gremjulega.
“Þar sem hugsa má gott og ilt, er ávalt hugsað
hið vonda. Eg fékk mér vinnu hjá þessum manni,
af því mér bauðst hún. Og sá sem ekki vill verja
sjálfan sig fyrir vanvirðu, mun heldur ekki vilja
verja kvenmann. En nú er þvi lokið. Eg sagði
honum síðast, þegar hann rétti fingur eftir mér,
að ef hann gerði það aftur, færi eg frá honum
á sömu stundu, og á morgun fer eg í býti.”
“Ragna!” sagði Ásmundur og rétti henni
hendi sína, en hún vék sér undan og hristi höf-
uð sitt.
“Nei, nú verð eg að bera upp mitt erindi,”
sagði hún.
“Komið með mér ofan í káetuna,” sagði hann
“Þökk fyrir, nei. Það sem eg ætla að segja.
get eg sagt hér. Fiskinn, sem kaupmaðurinn
ætlar að fá hjá yður, borgar hann ekki.”
“Eg hefi lofað að líða hann um borgunina
mánaðartíma.”
“En þegar hann er liðinn, biður hann um
umlíðun annan mánuð til — og þá verður hann
gjaldþrota. Eg veit það með vissu. Þér verðið
samt ekki sá eini, sem hann svíkur. Er loforð
yðar skriflegt?”
Ásmundur hristi höfuðið.
“Gott; heimtið þá borgun út í hönd.”
“Það er nú að sönnu gott, en þá Aerð eg bú
inn að afferma fiskinn, og flytja hann aftur um
borð, tekur lengri tíma en eg má missa.”
“Farið þér þá héðan í nótt,” sagði Ragna.
“Eg er ekki hrædd við þenna mann, og fyrramál-
ið skal eg jafna þenna reikning við hann.”
“Ætlið þér þá að segja honum, að þér hafið
aðvarað mig?” spurði Ásmundur og greip hendi
hennar, henni nauðugt.
“Já, það geri eg. Hann skal ekki þurfa að
ímynda sér neina lýgi, þegar eg get sagt hon-
um sannleikann.”
“Ó, eg gæfi honum með ánægju allan fisk-
farminn fyrir það, sem eg nú hefi fengið að vita,”
sagði hann.
“Hvað hafið þér fengið að vita?” spurði hún.
“Að það, sem eg hefi þráð i tvö ár, sem hið
fegursta og bezta í heiminum, er eins og eg hefi
ímyndað mér.”
“Já — nú verð eg að fara,” sagði hún feim-
in og tók hendina til sín.
“Já — þú mátt ímynda þér að eg sleppi þér,
sagði Ásmundur kjökrandi og brosandi, og dró
hana til sín með valdi.
“Hvað meira ætlið þér að segja mér?” spurði
hún og leit kuldalega til hans, en hörkulegi svip-
urinn breyttist brátt í bros.
“Eg vil eiga þig fyrir fult og alt, meðan eg
lifi!” hrópaði hann. “Eg hefi altaf um þig hugs-
að síðan við sáumst og skildum svo fljótlega
fyrir tveimur árum. Vilt þú hafa mig, Ragna?
Eg hefi verið þér jafntryggur og engill.”
Hún leit á hann rannsakandi augum.
“Sérðu nokkra lýgi í augum mínum?” spurði
hann.
Hún hristi höfuðið og tár féllu niður kinnar
hennar.
“Jæja, þá er eg gæfuríkasti maðurinn í heim-
inum!” hrópaði hann og tók hana í faðm sinn.
“Hættu að gráta, Ragna,” sagði hann, þegar
grátur hennar hélt áfram, eins og ástúð hans
hefði opnað stíflu fyrir einhverri sorgarlind.
“Ó!” hvíslaði hún. “Þetta er í fyrsta skifti
sem eg styð mig við nokkra manneskju. En eg
hefi líka þráð þig í tvö ár. Gráturinn hefir oft
“Hann svíkur orð og samninga umsvifalaust,’ j Ragna hraðaði sér upp á þilfarið með barn-
sagði hann enn. (jg en á sama augnabliki féll brotsjór yfir þilfar-
“Hann var hygginn. Þér ætluðuð að gabba íö( sem sio hana um koll svo höfuð hennar lenti
hann,” sagði hún og horfði fast á hann.
“Aðvaraðir þú hann?”
“Já, það gerði eg.”
“Á hvern hátt?”
“Á þann hátt sem mér var hægast,” sagði
hún og fór.
Hann horfði á eftir henni afarreiður. “Vill
þessi stúlka vera mér til ógagns?” tautaði hann.
“Nei, hún vill verða konan mín, og er nú að
sýna mér, hve djörf hún er.” Svo hló hann
háðslega, gekk inn og fór að hugsa um, hvort
hann gæti verið þektur fyrir að giftast stúlku,
sem róið hefði til fiskjar.
Loksins ákvað hann að giftast henni, þar eð
engin önnur úrræði voru með hana.
Þegar kvöldið kom og gufuskipið lagðist við
akkeri fyrir utan, en hann ásamt vinnumönnum
sínum var að afgreiða vörur og póstflutning,
j á viðardrumb og hún féll í ómegin. Þegar hún
j raknaði aftur við, var skipið á floti og drengur-
j inn studdi hana, því Ásmundur var við stýrið.
“Hvar er barnið?” spurði hún og ætlaði að
standa upp, en þá ruggaði skipið svo mikið, að
hún datt aftur og féll í ómegin.
Loks voru þau komin inn fyrir skerin, en þar
var minni öldugangur.
Ragna leit upp. Ásmundur knéféll við hlið
hennar; nú var það hann, sem studdi hana, því
drengurinn var við stýrið.
“Hvað hefir skeð?” spurði hún eins og í
leiðslu.
“Við steyttum,” svaraði hann, “en brotsjór-
inn, sem feldi þig, losaði skipið af skerinu. Þegar
við komum inn á höfnir/i, læt eg skoða skemd-
irnar.”
“Guði sé lof!” "hvíslaði hún. “En barnið?
var nærri liðið yfir hann, þegar hann sá Rögnu
koma út á skipið í leigðum bát f ferðafötum sín- Hvar er barnið? hrópaði hún.
um og með allan farangur sinn. “Ragna! stundi Ásmundur,
Hún gekk róleg til hans og kvaddi hann. j
Hann ætlaði að ausa yfir hana skömmum, en !
Hann hneigði sig þá Sratand>-
fékk engan tíma til þess.
við höfum mist
barnið okkar!”
“í sjóinn?” spurði hún. Hlann laut niður
“Og þú hættir ekki lífi þínu fyrir
djúpt fyrir henni, sem átti að vera háJð, en sem l)að'
í raun réttri virtist verðskulduð virðing fyrir “Nu sPyrðu osanngjarnlega,” sagði hann
hinni djörfu framkomu henanr. , I byrstur’ “Getur nokkur maður elt Það tjl síáv'
I arbotns, sem hann hvorki heyrir eða sér?” sagði
| hann kjökrandi.
Þarna skildu leiðir þeirra.
Tveim vikum síðar voru Ásmundur og Ragna
orðin gæfurík hjón. Litla káetan var þröng, en
þar sem tveir elskendur búa saman, gætir
þrengslanna minna; því í sama hlutfalli og ást
manneskjunnar vex, minka kröfur hennar.
U»gu hjónunum leið vel í þessu litla synd-
andi húsi. Viatskuld var veðrið stundum mis-
Nú rankaði Ragna fyrst við sér. “Fyrir-
gefðu mér, elsku maðurinn minn,” sagði hún
blíðlega og faðmaði hann að sér, og svo grétu
þau í sameiningu.
Sökum þess að Ásmundur hafði svo mikið að
starfa, fék khann ekki tíma til að grátá missi
1 sinn, en Ragna sat tímunum saman og hugsaði
jafnt, en Ragna var vön sjónum og hættunum, um það sem hún hafði mist> 0ft stóð hún við
sem voru lítils virði þegar þau skiftu þeim á hástokkinn og starði ofan í sjóinn, rétt eins og
milli sín. Þau sigldu heldur ekki um hafið, en hún vonaði að fú að sjá bamið sitt aftur, en haf-
um firðina og milli eyjanna, altaf frá litlu til lít- jð skjlar sja]dan ránsfeng sínum>
ils, en atvinnan var góð, hún bætti úr öllum þörf-
um þéirra, og það var nóg.
Er/*inn vissi um hjónaband þeirra, nema
skipsdrengurinn, og hann var jafnþögull og
steinninn.
Tíminn leið, og líf þeirra á sama kyrra hátt-
inn, en nú var gleði þeirra orðin að alvöru, og
vonin að huggun.
Þegar hálft annað ár var liðið, sat Ragna aft-
. ur með tveggja mánaða gamalt barn í káetunni.
En sambuðin á mismunandi vegi, bæði á landi j,að stráði ljósgeislum yfir myrkur liðnu dag-
og sjó þess urðu þau brátt vör. ^ [ anna en samt VOru skuggar yfir, því þett^ litla
Þegar árið yar liðið, ól Ragna son. P*vl barn var veikburða. Móðirin hafði ekki náð sér
fylgdu vandræði og kvíði, en gekk þó vel. 1 aftur eftir hinn sorglega viðburð stormnætur-
Ragna var hugrökk og ekki hrædd við neitt, innar> og þess vegna varð þessi litla vera að
enda kom það séiy yel, því hún hayði litla hjálp. taka þátt f ógæfu foreldranna. Þetta var líka
drengur, og faðirinn leit á hann sem gjöf frá
guði til endurgjalds fyrir hinn látna. En mun-
Hún mundi eftir því, að henni hafði verið sagt,
að hún hefði sjálf fæðst í nausti í allmiklu óveðri,
og að móðir henar hefði enga mannlega hjálp
haft. Átti hún þá að vera kjarkminni; hún, sem
var svo gæfurík í samanburði við hina fátæiku
móður sína. Þessi hugsun veitti henni styrk í
þjáningunni.
“Stór og myndarlegur drengur,” sagði Ás-
mundur. “Fyrrihluta sumars, þegar við komum
suður á bóginn og við vorum gift, Ragna. Hann
fær máske nafn föður míns — þó hann eigi það
ekki skilið.”
“Talaðu ekki þannig um föður þinn, Ás-
mundur. Eg held guð telji það synd af þér.”
“Á eg að álíta það réttlátt, að hann að vissu
leyti hefir neitað mér um heimili? Nú gæti eg
átt þig og barnið sitjandi í stóru herbergi. En
nú stur hann þar einn og teygir úr sér eins og
köngurló eftir flugu í vef. Jú, hann er þannig,
hann dregur undir sig það sem hann getur, en
ann öðrum einskis. En látum hann vera, hans
tími líður.”
urinn á hinum og þessum dreng kom brátt í ljós,
og jók föðurnum gremju.
“Við missúm hann eflaust,” sagði hann, eftir
að hafa horft lengi, á litla, magra andlitlð.
“Segðu ekki þetta,” sagði Ragna og laut grát
andi niður að litla andlitinu.
Þá rann Ásmundi í skap, og bölvaði föðurn-
um fyrir það, að hann tók alt það góða handa
sjálfum sér, sem kona hans og barn urðu að
vera án.
“í guðs nafni, Ásmundur, talaðu ekki svona!”
hrópaði Ragna.
En hann ýtti henni til hliðar, þegar hún ætl-
aði að varna honum að fara, og þaut upp á þil-
far, og þar skalf hann af gremju, eins og þegar
stormurinn hristir tré á hæðarbrún. Þetta gerði
hann þöglan og önugan um langan tíma.
Mánuði sfðar fékk hann bréf frá föður sfn-
um, sem bað hann að fá mann í sinn stað á skip-
ið, en fara sjálfur tafarlaust og bjarga álitlegri
Ragna stóð og horfði á þetta, það gladdi hana
svo innilega. Svo ákvað hún að fara sjálf og
finna föður Ásmundar, og segja honum frá gift-
ingu sinni og sonar hans.
Um hádegisbilið átti gufuskip að nema stað-
ar mílu þaðan sem hún var, og fór hún því
og sagði drengnum frá ætlun sinni, án þess að
nefna staðinn sem hún ætlaði til, og bað hann
að annast vel um skipið og það sem íJ því var
geymt.
Drengurinn flutti hana og barnið á gufuskip-
ið og kom þangað nógu snemma. Þegar Ragna
stóð þar á þilfarinu, sýndist henni alt svo stórt,
eftir þessa löngu dvöl í litlu káetunni. Það var
heldur ekki laust við að hún ætlaði að missa
kjarkinn, en hristi þó af sér kvíðann og herti
upp hugann.
Um sólarlagið lenti hún þar sem Bjarki átti
heima, og gekk hröðum fetum heim að húsi
hans.
“Hér er kona úti á pallinum, sem vill tala við
yður,” kallaði lítil stúlka inn til gamla mannsins.
“Er það greppitrýnið, sem kom frá bryggj-
unni?’ ’spurði hann önugur.
Stúlkan svaraði engu, en Ragna gekk beina
leið inn til hans og horfði fast á hann. Hann
brá á sig þessum grimma hundssvip, sem hann
var vanur að hræða fólk með, en hann hafði eng
in áhrif á Rögnu, hún var föst fyrir.
“Hvað viljið þér?” spurði hann og leit hom-
auga til barnsins.
“Eg er kona Ásmundar og þetta er hans
barn.”
“Kona sonar míns? Hann á enga konu —
farið þér út — úrþvætti!” hrópaði hann og lamdi
prikinu sínu ofan f borðið af afli.
“Þér megið ekki taka meiri syndabyrði á
yður en þér getið borið. MJmið að þér eruð
gamall maður,” sagði Ragna.
“Fjandinn er gamall en ekki eg,” hvæsti hann
og benti stúlkunni við dyrnar að koma inn. —
“Segðu Elíasi að koma og fleygja þessum ræfli
út. Eg fæ líklega enda á þessu máli,” sagði hann
og sneri sér að Rögnu.
“Já, enda fáið þér efalaust, en fyrst skuluð
þér hlusta á mig,” svaraði hún djarflega. Og
þar eð þjónninn og stúlkan komu inn úr dyrun-
um í þessu, sagði hún í skipandi róm: “Ykkar
er engin þörf hér, þar sem kona sonar Bjarka
ætlar að tala við föður manns síns í einrúmi,”
sagði hún. Ýtti þeim svo hæversklega út úr dyr
unum og lokaði þeim.
Svo sneri hún sér að gamla manninum, sem
var allsneypulegur, en jafnframt svipillur.
Ragna stóð fyrir framan hann, föl, fögur og
djarfleg, með barnið við brjóst sér, eins og helga
vörn gegn ranglæti.
“Ásmundur og eg höfum verið gift á fjórða
ár,” sagði hún stillilega. “Við erum löglega gift
og höfum búið saman í skipinu. Þar fæddi eg
mitt fyrsta barn, með aðstoð guðs og manns
míns. Það var stór, þreklegur og myndarlegur
drengur, sem átti að heita Olgeir, og vorum við
með hann á suðurleið til að láta skíra hann,
þegar áreksturinn varð, sem þér vitið um — en
brotsjórinn reif hann úr faðmi mínum, og við
sjáum hann aldrei framar..”
Hún lyfti baminu upp og grét ofurlítið á bak
við það, en harkaði brátt af sér aftur.
“En svo bættist synd við óhappið, því við
álitum, að hefðuð þér verið eins og þér ættuð að
vera, þá hefði drengurinn lifað — hann hefði
leikið sér við afa sjnn, og seinna borið nafn hans
sem ungur og fallegur maður í félagslífinu. En
í stað þess snerist bölvunin að honum eins og
okkur — og guð fyrirgefi yður það.”