Heimskringla - 29.07.1925, Blaðsíða 7

WINNIPEG, 29. AGÚST, 1925.
i'. ! M ,S K K I N U i, A
7. BLAÐStÐA
Bréf til Heimskringlu
(Frá vini sínum einum hinum
bezta, 86 ára aS aldri, hefir Hjkr.
n-.efitekiS eftirfylgjandi línur, skráS-
ar óskeikulli hönd.)
Detroit Harbor, Wis.
20. júlí 1925.
Heira ritátjóri!
I blaSi ySar Heimskringlu las eg
nýlega grein um Strandarkirkju. Þar
er getiS ýmissa dularfullra viSburSa
viSvíkjandi téSri kirkju, en ekki
nefndur uppruni hennar, sem er þó
mergurinn málsins. Eg þykist vita
aS þeim herrum á íslandi sé hann vel
kunnur, þó eg hugsi aö fæstir hér
vestan hafs þekki neitt til sögu henn
ar. Vil eg því hér gefa nokkrar upp-
lýsingar.
Þegar eg var lítill drengur, heyrSi
eg kvæSi, er kallaö var “Selvogs
kirkjubragur”, ort af þáverandi
presti þar. Er kirkjan látin sjálf
segja æfisögu sína. Hann telur eftir
röö alla presta, er þar höföu þjónaS,
nöfn, föSurnöfn, og hve mörg ár
hver hefSi þjónaS, og endar á þessu:
“l þrjú ár veriö hefir hér, og heitir
Jón Vestmann’’. Eg var of ungur til
aö veita téöu kvæSi næga eftirtekt:
eg man mörg stef hálf, en tvö erindi
lætöi eg þó, og þau nægja til þess
aö leysa hnútinn. HljóSa þau svo:
ÞaS hefi eg fyrst til frétta,
aö frægur höföingi
Islandsför ásetta
efndi úr Norvegi;
AS Hólum biskup vigöur var;
stofu flutti valinn viS
og vildi byggja þar.
HríS svo hrepti stranga
og hörkuvindh los,
•útivist átti langa,
erviöi og vos;
heit vann guöi í þrautum þá:
kirkju aS byggja af knörs farviö
hvar kynni landi aö ná.
Eftir fáa daga fékk skipiö góöa
lending í Selvogi.
MaSurinn efndi heit sitt, og þarna
er lykillinn, aö öllu hinu dularfulla,
er téöri kirkju er eignaö, og vist flest
eSur alt meö réttu. A8 minsta kosti
skyldi enginn ætla sér þá dul, aS
færa hana úr þeim staS, er hann
lét reisa hana í. ÞaS mega allir vita,
aS orS þau, er maSur sá talaSi, þeg-
ar hann sá ekki annaö fyrir en
dauöa sinn, hafa komiö frá hjarta
hans. AS heimurinn, eöa réttara
sagj: náttúran, sé full af smærri og
stærri dularfullum viöburSum, er
vist. Þaö hefir sá, er þessar línur
ritar, fulla reynslu fyrir.
Yöar meö vinsemd,
Gamli Gvendur.
-----------x-----------
Gler og sólarljós.
Eins og kunnugt er, hafa margs-
konar ljóslækningar þotiö upp á
siSari árum, og menn eru nú aftur
íarnir aö segja um sólarljósiS, aö
þaS sé hiö “máttugasta læknislyí”
(sol est maximum remedium). Segir
ekki líka í Hávamálum:
Eldur es bestur
meS ýta sonum
ok sólarsýn.
-
Sennilega á hún fyrir sér aö lækka
eilthvaö á lofti þessi ljóslækninga-
a!da, sem nú gengur yfir, en sjálf-
sagt er meginkjarni hennar á góöum
gtundvelli bygöur. Sólskin drepur
ekki aöeins sóttkveikjur, heldur hefir
þaS máttug og margbrotin áhrif á
líkama manna og sál og læknar ýmsa
kvilla. ÞaS er þannig sólskininu aS
þakka, hversu eitlabólga á “kirtla-
veikum börnum hjaSnar oft niSur aS
suntrinu, þó henni hætti til aö á-
gerast aS vetrinum. ÞaS er flestum
holt, aö veröa útitekimf og sólbrend-
ur, og helzt þyrfti sólin aö ná til ann-
ara parta líkamans en handa og and-
lits: Menn þyrftu aS geta notaö
rtgluleg sólböö.
Þó þetta sé auBvelt t sumarhitunum
eriendis, þá eru fæstir dagar svo hlý-
ir hjá oss, aS þægilegt sé aö liggja
be/ úti. Nú mætti ætla aö þaS kæmi
aS sama gagni, aö sitja í sólskini inni
í húsum, í sólskinsbyrgi eSa viS
stóran glugga; en svo er þó ekki.
Þeir geislar sólskinsins, sem verka
mest á ltkamann og sömuleiöis á sótt-
kveikjur, komast lítt eöa ekki gegn-
um venjulegt gluggagler. — Sólskin-
iS í húsum inni er þvi annars eölis
en útiviö og hefir margfalt minni á-
hrif, þó þaS hlýi aö og gleöji. Til
þessa hafa menn aöeins þekt eitt
gagnsætt efni, sem ekki spillir sólar-
ljósinti, nefnilega kvarzkristall. Hann
e,- notaöur t ljóslækningalömpum, en
er langt of dýr til þess aö nota hann
í rúSur, þó reynt hafi þaö veriö í
amerískum sjúkrahúsum. Stórar rúö
ur geta menn heldur ekki gert úr
honum.
Nú er sagt, aS Englendingum hafi
tekist aS búa til gler, sem alt sólarljós
gargi í gegnum. Gler þetta (Vita-
glass frá Lamplough, nr. 47, Victoria
Road, Kings Norton), er ekki afar-
dýrt, 3—4 shillings ferfetiS. Ef
þetta reynist svo, sem af er látiö, má
þaö heita merkileg uppgötvun, og
lík’egt aö gler þetta verSi alment
notaS í efri rúSur á gluggum á í-
búSarhúsum óg í sólarherbergi, sem
menn kunna aö byggja sér til heilsu-
bctar.
ÞaS er ekki mikill kostnaöur fyrir
þá sem byggja, aS gera dálítiB sól-
skinsbyrgi eöa herbergi í suSaustur-
horni hússins. ÞaS er til mikilla
hlýinda þegar sólar nýtur, og ef þaS
bættist svo viö, aS sólskiniö þar
heföi sama læknandi kraft gg undir
beru lofti, þá mætti ágafetlega nota
herbergiö til sólbaöa, hvort sern veS-
ur væri hlýtt eSa kalt. Annars kvaS
lítiö vera um læknandi geisla í sól-
sk’.ninu á vetrum.
G. H.
—Isafold.
----------x-----------
Halldór Vilbjálmsso i
skólastjóri
kominn heim úr Danmcrkurför sinni.
Halldór Vilhjálmsson skólastjóri
á Hvanneyri, og frú hans, voru meS-
al farþega á Gullfossi hingaö siöast.
Hefir Halldór veriö á fyrirlestra-
xerS unt Danmörku undanfarnar vik-
ur Fór hann þangaS á vegum
Dansk-íslenzka félagsins. Fyrirlestra
hélt hann á öllum helztu búnaSar-
skólum í Danmörku, svo sem Lyngby
skóla, Dalurn, Ladelund, Askov, á
“Husntandsskolen” viS Odense og
víöar. 1 Höfn flutti hann tvo fyrir-
lestra, annan viö IandbúnaSarháskól-
ann, hinn i félagi landbúnaSarkandi-
data.
Allir voru fyrirlestrarnir um ís-
lenzkan iandbúnaö, hvernig hann nú
væri rekinn, og hverjir framtíöar-
möguleikar væru framundan. En til
þess aS gera áheyrendunum þaS sem
skiljanlegast, hver líftaug landbúnaS-
ar vors væri, og hverra umbóta mætti
hér vænta, lagöi Halldór alveg sér-
staka áherzlu á, aö skýra frá þvi,
hvc miklum búfénaSi mætti fram-
fleyta, og hve mikill afrakstur gæti
hér orSiö, af hverjum hektara iands,
sem væri í góöri rækt og vel hirtur.
Eins og nærri rná geta, þótti
dönskum áheyrendum þaS undrum
sæta, aö hér fengjust jafnmiklar af-
ttröir af hverjum túnhektara og fá-
arlegar væru af ræktuöum hektara
í Danmörku.
Má óefaö fullyrSa, aö för Halldórs
hafi orSiö til þess aB auka þekkingu
danskra bænda og búfræSinga á
Ibúnaöarh;Jltum vo-i"" oc högum,
aS miklum mun. En þaö er ekki aö
efa, aö framkoma Halldórs öll hafi
oröiö íslenzkri bændastétt og ís-
lenzku þjóöinni til vegsauka.
(Isafold.)
----------x------------
Athugasemd.
I síöasta tölubl. Tímans getur próf.
PJáll E. Ólason þess t grein um bók
Sig. Kr. Péturssonar: Hrynjandi ís-
ler.zkrar tungu, aö eg hafi í dómi i
Eimreiðinni þózt finna dæmi, er ó-
sa'nni sumar kenningar höf. Fyrra
dæmiS var tekiö úr talmáli og hljóö-
ar þannig: Þegar eg kom til bæjar-
ins í gær, hitti eg manninn. Telur
hann þetta vera rétta íslenzku og
geta lesendur Tímans skoriö úr því.
Eti í síðara dæminu, er eg tók úr
Egilssögu og hljóöaöi þannig: Aðal-
steinn konungr sneri í brott frá orr-
ustunni, kvaö eg höf. Egilssögu hafa
gert sig sekann um tvær höfuösynd-
ir eftir kenningum S. Kr. P.: hryn-
btjót og sporSlið. P. E. Ó. minnist
ekki á sporSHSinn, en telur mig hafa
skift rangt í liöu og skiftir sjálfur
þannig: Aðalsteinn | konungr | sneri
í I brott frá | orrustunni. Má vel
veta aö höf. bókarinnar myndi skifta
þar.nig, en sú skifting er röng; kem-
ur þetta til af því, aö höf. viður-
kennir ékki mjúkliði i málinu, en eg
þykist hafa sýnt fram á aS sú kenn-
ing sé röng. Forsetningar ber vit-
anlega aö telja með nafnoröum þeim
er þau stýra: frá mér -----), í hús,
á veg o. s. frv. OrSiS brott er um-
myr.dun úr þolfalli. orösins braut, og
stendur því á sama hvort sagt er í
braut eða í brott, á brott o. s. frv.,
sbt. vísa e-in á brott, fór hann á brott,
hlaupast í brott, hafa e-t í brott. —
Veröur þetta enn ljósara, ef sagt
vari: Aöalsteinn konungr sneri.
AÖalsteinn konungr sneri í brott. AÖ-
alsteinn konungr sneri í brott frá orr
ustunni. En ekki er unt aS segja:
• ASalsteinn konungr sneri í. Aöal-
steinn konungr sneri í brott frá. —
Megu menn nú sjá, aö skifting mín
var rétt.
Alexandcr Jóhanncsson-
—Tíminn.
----------x----------
Frá Isla A:
Iðnsýhing. — U. M. F. Aftureld-
ing hefir efnt til innansveitar-iSnsýn
ingar aS Brúarlandi í Mosfellssveit.
Sýningin var fjölskrúöug og sveit-
inni til sórria. Slíkar sýningar geta
leitt til mikils gagns og ekki síður
þörf þeirra en búfjársýninga. Væri
ve' til falliS aS ungmennafélög gengj
ust sem víðast fyrir þeim.
L. Kaabcr bankastjóri hefir keypt
fa’.Iegustu myndina á dönsku sýning-
unni, Jómfrúna í ormshamnum, eftir
Joakim Skovgaard, og gefið mál-
vtrkasafni ríkisins. Joakim Skov-
gaard er ágætasti málari Dana, sent
nú er uppi. Gjöf þessi er ágæt og
hin höföinglegasta, því sjálft.þjóö-
félagiö leggur safni sínu ekki meira
átlega en myndin kostar.
Afli hefir veriö meö minna móti
á togarana upp á síökastið. Hefir
sumum þeirra verið lagt upp í bili.
Lýsing á Alþingi 1855. — Áriö
1855 var þektur enskur bókaútgef-
andi og rithöfundur Chambers aö
nafni, á ferö hér á landi. Hann
dvaldi uni hríö t Reykjavík og ferS-
að:st um nálægar sveitir. Hann reit
dálitla bók um ferö sína, og segir
allvel frá ýmsu, er fyrir hann bar.
Hann lýsir Alþingi á þenna hátt:
“Uppi á lofti í skólahúsinu fann
eg þessa smámynd af þingi, og eg
get ekki annaB en dáöst aö þvi, hve
þaö var einfalt og óbrotiö. Þing-
menn um 25 aö tölu, sátu í hálfhring
á stólum, og í miöjum boganum voru
tvö hækkuS sæti, fyrir stiptamtmann
sent konungsfulltrúa, og forseta
þingsins. Milli þeirra á veggnum á
bak viö þá, hékk mynd af hinum síS-
asta konungi.
Auk þess voru aðeins 2 eöa 3 sæti
í salnum, ætluö riturum þingsins.
Sumir af löggjöfunum voru klædd
ir í óbrotnar vaömálstreyjur og bux-
ur eins og þeir væru heima hjá sér.
Aliir höföu þeir einfaldan og viö-
kunnanlegan svip, en þaö var enginn
skortur á góSum höfuðum og gáfu-
legum andlitum á meSal þeirra.
Svona kom Alþingi í ?á daga hin-
um enska feröamanni fyrir sjónir.
Gaman væri ef einhverjir greindir
og athugulir útlendingar vildu lýsa
þinginu nú á dögum.
(Tíminn.)
Hœstaréttardómur er nýlega fall-
i.m í máli þ\Ö, sem Samband íslenzkra
samvinnufélaga höföaöi gegn Birni
Kristjánssyni alþm. voriS 1923, fyrir
bækling hans um “verzlunarólagiö”.
Var hann í undirréti, í fyrra sýknaö-
ur af kröfum S. I. S. um sektir og
skaðabætur, en nokkur atriöi í bækl-
ingnum voru dæmd “dauö og ómerk”,
en geröi B. Kr. þar aS auki 100 kr.
sckt, eöa 10 daga einfalt fangelsi, og
200 kr. greiðslu upp í máiskostnaö
fvrir hæstarétti, en málskostnaöur í
hétaöi falli niður.
GutSmundur Friðjónsson skáld er
her nú staddur og dvelur hér um
tíma. Ljóöabók eftir hann veröur
prentuö hér í sumar, gefin út af
bókaverzlun Þorst. Gíslasonar.
Gróðrorrannsóknir. — Hingað er
kominn danskur grasafræöingur,
Möhlholm-Hansen, og feröast hér
u;r. land í sumar tii gróörarrann-
sókna, og meS honum íslenzkur stú-
dcnt, Árni Friðriksson, sem stundar’
náttúrufræöi við háskólann í Höfn.
I för meö þeim mun einnig veröa H.
J. Hólmjám búfræðiskandidat, sem
líkr. er nýkominn frá Khöfn og ætl-
ar aö fást hér við jarðvegsrannsókn-
ir í sumar.
Aðalfundur Eimskipafélags Islends.
er nýafstáðinn. FormaSur er nú Sv.
Biörnsson fyrv. sendiherra, ög skýrði
hann frá hag félagsins. ArSur af
rekstri skipanna síÖastliSiS starfsár
varð 425 þús. kr., eöa 161 þús. kr.
hærri en áriö 1923, nær því jafnhár
osr áriö 1922. Stafar hækkunin mest
af auknum flutningi á Lagarfossi í
ferðum hans til Hull. Formaöur
sagði, aö meöan félagiö fengi ekki
meiri styrk til strandferöa en nú,
mættu hluthafar ekki ætlast til mik-
iis arös, ef fylgja ætti sömu stefnu
og hingað til meS flutningaþörf
laudsbúa. Gaf hann yfirlit yfir 10
ára starfsemi félagsins, og kvaöst
vona, að menn gætu sameinast um aö
efla vöxt þess og viðgang framvegis
eins og hingað til. — Stjórnin er ó-
breytt. Þeir, sent úr áttu aS ganga,
voru endurkosnir.
Því að kaupa_Tires
með póstpöntun?
Nú getið þér keypt Partridge “Quality” Tires í yð-
ar eigin bæ. Ódýrari en með pósti. Þér getið skoðað
þær og valið það sem yður þóknast í verzluninni, svo
þér séuð ekki í vafa um, hvað þér fáið, og fengið það
tafarlaust.
Allar þessar Tires eru seldar með Partridge ábyrgð.
Þær eru seigar, endingargóðar og reynast vel.
Komið inn og sjáið þessi kjörkaup.
Seldar af
^RÁRTRIDCfOlALITY"^^
Fabrlc Tlre 30x3%
JR7..%0
Cord Tlre 30x3%
$S.O.%
Cord Tlre 30x3 y2
$10.23
(Guaranteed)
Tube - - _ 30x3*4
$1.H5
Tube-----_ 30x3*4
$2-40
(Guaranteed)
Equally low pric-
es on atl sizes
Amaranth..........
Ashern............
Antler............
Árborg ...........
Baldur...........
Beckville.......
Bifröst.........
Brendenbury .. ..
Brown ...........
Churchbridge .. ..
Cypress River ..
Ebor Station .. ..
Elfros............
Framnes.........
Foam Lake .. ..
Gimli............
Glenboro ........
Geysir...........
Hayland...........
Hecla............
Howardville .. ..
Húsavík.........
Hove..............
Icelandic River ..
Isafold ..........
Innisfail.......
Kandahar .. .. \
Kristnes........
Keewatin.........
Leslie...........
Langruth..........
Lillesve..........
Lonley Lake .. ..
Lundar ...........
Mary Hill........
Mozart...........
Markerville .. ..
Nes..............
Oak Point.........
Oak View..........
Otto............
Ocean Falls, B. C.
Poplar Park .. ..
Piney............
Red Deer.........
Reykjavík .. .. ,
Swan River .. .. ,
Stony Hill........
Selkirk...........
Siglunes.........
Steep Rock .. ..
Tantallon.........
Thornhill........
Víðir............
Vancouver .......
Vogar ...........
Winnipegosis .. .,
Winnipeg Beach .
Wynyard...........
Narrows .. ,. ..
.. .. Ólafur Thorleifsson
.. .. Sigurður Sigfússon
........... Magnús Tait
.......G. O. Einarsson
......Sigtr. Sigvaldason
.......Björn Þórðarson
. .. Eiríkur Jóhannsson
,. .. Hjálmar Ó. Lofsson
.. Thorsteinn J. Gíslason
.. .. Magnús Hinriksson
.........Páll Anderson
.........v .. Mag. Tait
.. .. J. H. Goodmundsson
.. .. Guðm. Magnússon
...........John Janusson
............B. B. ólson
...........G. J. Oleson
.......Tím. Böðvarsson
.......Sig. B. Helgason
.. .. Jóhann K. Johnson
. .. Thorv. Thorarinsson
........John Kernested
.......Andrés Skagfeld
........Sv. Thorvaldsson
.......... Árni Jónsson
.. .. Jónas J. Húnfjörð
..........A. Helgason
...........J. Janusson
..........Sam Magnússon
......Th. Guðmundsson
.. .. Ólafur Thorleifsson
........Philip Johnson
........Nikulás Snædtil
...........Dan. Lindal
.. Eiríkur Guðmundsson
........Jónas Stephensen
.. .. Jónas J. Húnfjörð
.. .. .. .. Páll E. ísfeld
.........Andrés Skagfeld
.. .. Sigurður Sigfússon
........Philip Johnson
..........J. F. Leifsson
.........Sig. Sigurðsson
.........S. S. Anderson
......Jónas J. Húnfjörð
.......Nikuláls Snædal
........Halldór Egilsson
.........Philip Johnson
. .. Sigurgeir Stefánsson
.. ... Guðm. Jónsson
........Nikulás Snædal
........Guðm. ólafsson
.. .. Thorst. J. Gíslason
........Jón Sigurðsson
Mrs. Valgerður Jósephson
...........Guðm. Jónsson
........August Johnson
........John Kernested
........F. Kristjánsson
.. .. Sigurður Sigfússon
I BANDARÍKJUNUM:
Akra, Cavalier og Hensel...........................Guðm. Einarsson
Blame..................................St. O. Eiríksson
Bantry.................................Sigurður Jónsson
Edinburg..........................................Hannes Björnsson
Garðar..................................S. M. Breiðfjörð
Grafton................................Mrs. E. Eastman
Hallson .. ............................Jón K. Einarsson
Ivanhoe........... .. .. .. ............G. A. Dalmaún
Los Angeles.........................G. J. Goodmundsson
Miltoc ...................................F. G. Vatnsdal
Mountain.............................Hannes Björnsson
Minneota..............................G. A. Dalmann
Minneapolis...........................................h. Lárusson
Pembina...............................Þorbjörn Björnsson
Point Roberts......................Sigurður Thordarson
Spanish Fork........................Guðm. Þorsteinsson
Seattle..........................Mrs. Jakobína Johnson
Svold..............................................Björn Sveinsson
Upham..................................Sigurður Jónsson
The Viking Press, Limited
Winnipeg, Manitoba.
P. O. BOX 3105 853 SARGENT AVE.