Heimskringla - 16.09.1925, Blaðsíða 7

WINNIPEG 16. SEPT. 1925.
HSIMSKRINGLA
7. BLAÐSÍÐA
(Framhald írá 3. sííu)
um heldur en sjálfum sér. Þessum
mikla búnaöarfrömuöi, er bjó hverj-
um manni betur fyrir aöra og öörum
kunni búráö aö leggja, mistókst bú-
skapur fyrir sjálfan sig. Ofdrykkja
hefir aö líkindum átt á þvi einhverja
sök. En ólán hans var áreiöanlega
fleiru að kenna.
Þingmaöui Búnvetninga var hann
árin 1900—1908. Var hann tregur
tii framboös, sem stundum mun raun
á veröa um þá, er flestum fremur
eiga erindi í þingsali.
Ráðsmaöur Laugarnesspítala varö
hann 1905. Er það flestra mál, aö
þar hafi stjórnsemi hans og hagsýni
notið sín, þótt kært væri honum enn
ölið sem áöur, svo aö keyröi úr hófi
fram. Af þeim sökum vék Björn
Jónsson honum frá ráösmannsstööu.
Haföi hann þá stýrt búi á tveimur
biskupssetrum og búið á einum
klausturstaö og oröiö að hrekjast af
öllum.
tJr þessu var hann á faraldsfæti.
Nú leitar hann inn á við verkefna,
er hann er sviftur sýslunum og stööu,
fer aö rekja drauma sína og dulræn
efni.
Áriö 1917 fór hann til Vestur-
heims. Börn hans og kona, Guörún
Jónsdóttir, voru flutt þangað. Höföu
þau hjón slitið samvistum fyrir
nokkrum árum. Varö hann samferða
þangaö granna sínum gömlum,
Stepháni G. Stephánssyni. Fór hann
þar víöa um bygðir landa vorra, og
hitti þar marga æskuvini og frændur.
Flutti hann þar fjölsótt erjndi, og
dugöi honum lágur inngangseyrir til
viöurværis og feröa. Síðar fékst
hann viö laxveiöar að gömlum siö.
Honum leizt meðallagi vel á ráö-
lag og menningarstefnu vestur þar.
Hann ritar Unni frændkonu sinni 27.
des. 1921:
“Hér í landi kvarta menn um erf-
iða tima. Mjög andstætt er fyrir
bændum, og verkafólk hefir þetta ár
gengið hópum saman atvinnulaust,
eöa réttara sagt, svo aö miljónum
skiftir. Vörur hafa allmikið falliö
í veröi, en kaupgjald lækkaö tiltölu-
lega meira. Þótt erfitt þyki heima á
Islandi nú sem stendur, álít eg þó
hina mestu fásinnu aö flytja þaðan
• vestur. ,Margir heima hafa sýnt hina
mestu ráðleysu á fyrirfarandi árum,
svo aö þaö hlýtur aö 'koma í koll.
En hiö sama hefir átt sér staö i flest-
um löndum. Mennirnir standa enn
á svo sorglega lágu stigi, bæöi siö-
feröilega og vitsmunalega. Og hin
svokallaöa mentun gengur aö svo
mörgu í rangar stefnur.’’
Heim kom hann haustið 1922.
Hann var nú sloppinn úr álagahamn-
, um — hann var hættur drykkjuskap.
En hann var nú farinn aö heilsu,
sjónin tekih aö bila.
Einkadóttir hans, er hann unni
mjög, var dáin, kona hans, sonur
og barnábörn vestra. Hann átti —
sem komið var — lítið ógert. Erind-
iö heim gat ekki verið annaö en aö
bera beinin í islenzkri moldu.
Hann var nú orðinn margreyndur
maöur. Hann hafði reynt mannlegt
magnleysi gegn ástriðum og örlögum,
hverfulleik gæfu vorrar og gæöa lífs-
ins. Hann var sáttur við þaö alt og
viö alla. Hann hafði sæzt við þann
gestahöfðingja, er flestum veitist
erfiöast við að sættast — við sjálfan
dauöann. Eftir lát dóttur sinnar rit-
ar hann vestta: ‘‘Finst mér, aö hér
eftir muni eg hvergi eiga heima fyr
en i gröftnni. Slíkt set eg þó eigi
fýjir mig, því aö aö sumu leyti er
þaö bezt.” Hann var nú oröinn trú-
maöur. í bréfi 27. sept. 1921 kveöst
hann vita, aö “niikið og göfugt starf”
liggi fyrir dóttur sinni nýdáinni, “og
aö eg fæ siðar aö mæta henni”. —
Honum var ekkert aö vanbúnaði i
siöustu för. \
HJennar var ekki langt aö bíða.
Banalegan var löng. Hann ^ók öllu
meö stillingu. “Hann er eins og
hetju og mikilmerini sæmir, æöru-
latts, glaöur og þolinmóöur,” skrifar
frændkona hans syðra, er vitjaöi hans
oft í legunni.
Hann lézt 6. des. 1923.
II.
Var Hermann merkur maöur? Aö
hverjti leyti? Tugi ára af æfi hans
liggur leiö hans niður & við. Hann
var “altaf aö tapa”. Eigi er óliklégt,
að einhver spyrji og hugsi á líka leiö.
Hann fékst aldrei við æöstu viö-
fangsefni menningar vorrar, hvorki
vísindi né listir, uppfundningar né
fögrum iþróttum skyldar mentir.
Hann skipaði aldrei efstu stööur þjóð
félags vors. En hann stundaði öll
þau störf, bæði trúnaðarstörf og dag-
lega vinnu, er íslenzkur sveitabóndi
fær unnið, og miklu fleiri en flestir
þeirra fást nokkru sinni viö. Alt fórst
honum, svo aö af bar, flest, svo aö
alþjóö sér merkin. Hann var einn
þeirra, sem greri eftir. Hann viröist
veriö hafa, um frjósamasta skeiö æf-
innar einn þeirra fáu, er ganga eigi
svo að neinu að þeir hugsi eigi um
þaö á sjálfstæða vísu. Þaö gildir
einu, aö hvarju hann starfar eöa á
hverju hann snertir: Altaf hugsast
honum eitthvaö nýtt og merkilegt.
Hann var skáld, er orti framkvæmd-
ir, húmannleg ráö og tillögur, er
horföu til viðreisnar einstaklingi og
þjóö.
Auðgert er að rökstyðja slíkan
dóm.
Eg tel fyrst það, sem mér finst
úiinst um vert og ógöfgast: Hann
var veiðimaður með afbrigðum.
Hann var á unga aldri fjármaður.
Áðurjen hann hóf bústjórn og bú-
skap, samdi hann ritgerð “um fóörun
búpenings” (í 1. árg. Búnaöarrits-
ins). Merkir bændur, bæöi sunnan-
lands og norðan, telja hana hiö bezta,
er til þessa hafi verið skráö á vora
tungu um það efni, bendingar henn-
ar eru gildar og góðar enn í dag.
Fjármaðurinn Hermann velti fyrir
sér og reyndi, hversu bezt mætti
venja hvolpa, svo aö þeir spöruöu
vinnukraft og snúninga. Má þar
margt þarft nema af dæmi hans og
bendingum. Hann var bæði vinnu-
maður og húsbóndi. Öll stjórn lék
svo i höndum honum, aö þaö er allra
kunnugra mál, að hann hafi verið
fæddur stjórnandi. Eg vík síöar aö,
hver hugkvæmd og hverjar athugan-
ir spruttu af hugleiöingutn hans um
aga og heimilisstjórn. Á þingbekkj-
um reyndist hann hvorki skörungur
né mælskumaöur, talaði stirt og seint.
En hann flutti þar þó frumlegasta
nýmæliö og djarfmannlegasta, er
flutt hefir verið á Alþingi. Eg á viö
þegnskyldutillögu hans. Hann var
og einn frumherji gaddavírslaganna
(frumhöfundur þeirra var Guöjón
Guðlaugsson), var í ráðum viö samn-
ing frumvarpsins, framsögumaður
þess í neðri deild, ódeigur og ótrauð-
ur. Epn er ótalið, aö hann var skap-
aður rithöfundur. Hjeföi þaö bezt
sést, ef stundað heföi hann fagrar
mentir og gert bókiðnir aö æfistarfi.
Voru hugvekjur hans því vænlegri til
áhrifa, er hann var svd oröfær og
ritfær. Alt orðaöi hann ljóst og lið-
lega. Óskýrleikur ^erðjur naumast
fundinn í ritum hans. Hann hafði
hvorttveggja til brunns aö bera: vald
á tungunni og smekkvísi, orölipurö
og næmleika á mál. Honum virðist
verið hafa jafnlétt um aö rita og öör-
um aö tala. Þó er stíll hans stundum
gallaöur af ofnotkun sniáorða, er aö-
eins lengja og lýta, draga þrótt úr
oröfæri og hugsun.
Hermann hefir því verið mikil!
hæfileikamaöur. Þórarinn Jónsson
ritar: “Hermanti var einna bezt
gefinn maöur, aö öllu samanlögöu,
sem eg hefi kynst. Skarpari menn
getur þó sjálfsagt marga, en alls eng-
an hefi eg þekt meö slíkri dómgreind
á öllum sviöum. Ætti eg aö svara
þvi, til hvers eg áliti, aö Hermann
heföi veriö færastur aö starfa, eöa
hvar sjálfshneigö hans heföi verið
ákveönust, væri eg í töluverðum vafa.
Svo jafnvígur var hann á alt, sem
hann vann aö. F.n þó tel eg hann
sem stjórnara hafa verið á sinni réttu
og beztu hillu.”----“Var hann í raun
og veru fæddur foringi, entía heföi
hann viöa orðið í fararbroddi, ef ó-
regla heföi ekki oröiö til spillingar
hinum góöu kostum hans. F.öli
hans var aö stjórna, skapa skipu-
lag (“organisera”). Böövar lögmað-
ur Bjarkan, hinn glöggvasti maöur,
dáist aö því„ hvel vel Hermann hafi
eitt sinn stýrt selveiðum í Húnaósi.
Var Böövar þar viðstaddur. Her-
mann hafði álitlegan liðsafnaö, yfir
20 manns. öllu kom hann fyrir meö
hagsýni, skifti liðinu i deildir og
kaus sér foringja fyrir hverja fylk-
ing. Meðal, veiöimanna vortt ýmsir,
er þóttust eigá ekki lítiö undir sér.
Fn allir létu þeir viðstöðulaust aö
hoöum Herntanns og skipunum. Ann-
aö þótti Böövari og merkilegt: Þá
er sezt var aö útidrykkju aö loknum
veiðiskap, varö Hermann af sjálfu
sér drykkjustjóri. Skipulagsgáfa
hans og stjórnsemi dottuðu ekki viö
flöskur og þjór.
I Stjórnsemi hans naut sin bezt á
Hólum. Réttorður granni hans
þaðan kveöur verið hafa unun að
horfa á Hiermann, er hann gekk þar
um sýslur og skipaöi fyrir um verkn-
að. Svo fallega fóru honum úr
hendi allar forsagnir, og svo mikils
mátu hann allir heimantenn, bæöi
námssveinar og húskarlar, segir
heimildarmaður minn. Sama segir
Þórarinn: “Naut hann fylstu virð-
ir.gar allra, er undir hann voru gefn-
ir.”
Enn ritar Þórarinn, er hér má gerst
um vita: “Á skólastjórn Hermanns
og bústjórn vissi eg engan bláþráö.
, — — Hún var frábær og einstök í
| sinni röö.” Árangur sýnir, að hér er
eigi ofhermt. Hann reyndist ekki
| einn þeirra ráösmanna eða forstjóra,
er sjálfur græöir á ráðsmensku, sam-
tímis því sem fésýslueigandi bíöur
tjón. Búiö á Hólum græddi, er Her-
rnann var bústjóri. “Verkið lofar
meistarann” — smjaöurlaust Her-
mann hefir sannaö, að ríki eöa hér-
uö þurfa ekki aö skaðast á frani-
leiöslu. Þótt eigi lægi annaö eftir
Hermann en sú sönnun og ráödeild-
ar- og ráðvendnisstjórn hans á Hól-
um, væri hann af slíku einu hinn
merkasti maðair.
Mér er ofraun að lýsa fram-
kvæmdum Hermanns á Hólum. En
hitt veit eg, aö merkur ntaöur og
varkár í dómum, Rögnvaldur Ólafs-
son, húsameistari, taldi unibætur hans
einna beztar og til mestrar frambúöar
af því er þar heföi gert verið. —
Merkileg og næsta umhugsunarverð
viröast ntér ummæli fyrneftjds,
granna. Hann kvað margt unnið
og reist veriö hafa til frambúðar á '
Hólum, siðan Hermann fór þaöan. I
En þær umbætur hefðu veriö svo dýr- J
ar, aö bændur heföu eigi getaö tek-
ið þær eftir. Þaö gagni litt bænd-
um, þótt reist séu stórhýsi á kostnað
ríkissjóðs. Það sé eigi nóg aö sýna,
hvaö gera megi. Hitt þurfi aö sýna,
hvað gcra mcgi smátt og smáft, mcð
vcnjulcgum islcnzkum bútckjum.
Slíkt hafi einmitt auökent fram-
kvæmdir Hermanns. Þær hafi verið
eigi kostnaöarmeiri en svo, aö bændur
gátu gert þar aö dæmi hans.
Sama auðkenni sést á kenslu Her-
manns. “Kennari var hann góður,”
skrifar Þórarinn, “þótt þaö væri ekki
hans sterka hliö, og lærdómur hans^
á því sviði, sem hann kendi, var sér-
staklega heilbrigður og sniðinn eftir
okkar þörfum og staöháttum. Var !
hans einstaka dómgreind þdr eins og
annarsstaöar hin trausta undir-
staöa.”
Merkilegustu verk hans er stofn-
un Búnaðarritsins, ritstjórn þess og
ritgeýðir hans þar og flutningur
þegnskyldutillögunnar. Sameiginlegt
öllum þessum afrekum er þaö, aö
þau stafa frá því, er hann var i
kringum þrítugt. Á þetta, að minsta
kosti að mestu, heima um þegnskyld-
una, þótt eigi kæmi hann henni á
framfæri fyr en á Alþingi 1903. Það ]
sést á “Athugasemdum um heimilis-
stjórn, vinnumensku og lausamensku”
i 2. árg. “Búnaðarrits” hans 1888.
Þar eru ýmsar athuganir, er þegn-
skyldutillaga hans er beinlinis sprott-
in af.
Hann var ritstjóri og útgefandi
Búnaöarritsins fram aö aldamótum ]
1900, eöa alls 13 ár. Sýndi hann þol j
og seiglu, er hann annaðist það svo
lengi,en bjó þó sjálfur fjarri út-
komustað..
En glæsilegasti ritstjórnartíminn
1 eru fyrstti ár ritsins. Þá ritar hann
langmest sjálfur. Fyrsta árgang
samdi hann mestmegnis einn. Um
þær1 sönut mundir samdi hann og
margar blaðagreinir. Eftir 1891, eöa
eftir 33. aldursár, birtist lítiö eftir
hann í ritinu.
Beztu ritgeröir hans ertt nteir en
samtíningur úr ' bókum og blöðum
héöan og handan. I þeim sést altaf
sjálfstæð hugsun og athugun. Ef
, til vill sjást gáfur hans bezt í grein-
, inni “um hundahald”. Er nýjabragð
i áö skoöunum hans á þessu efm.
j Hermann kveður menn ekki athuga,
'hversu dýrt sé hundahald. Því hafi
! menn marga hunda, venji þá illa,
fæöi þá illa. Ilitt væri hagfeldara,
aö hafa þá fáa, venja þá vel, fæöa
þá vel. Vel vaninn hundur spari
mjög vinnukraft.
I ritgerð hans um aga og heimilis-
stjórn er margt vel athugað, t. d. um
magnleysi húsbænda gagnvart hjú-
um, ranglæti í kaupgjaldi, er konur
fái tiltölulega lægra kaup en karl-
menn, o .s. frv. Ritgerð þessi er,
sem fyrirsögn hennar gefur í skyn,
aö eins athuganir, ekki almenn rann-
sókn á markmiði aga né meginreglum
þeim, er fara beri eftir í stjórn.
Hann gaumgæfir því eigi hættur þær,
er sjálfstæöi hjúa og þroska þeirra
getur staðið af langri þjónustu og
hlýðni, né hversu samþýöa megi sjálf
stæöi og hlýöni í “æðri eining”.
Ritgerð þessi sýnir, að ungur skil-
ur hann kosti heraga og skipaga.
Hann kveður eigi auöið aö segja,
hve mjög heragi hafi alið upp út-
lendar” þjóöir, né hvers vér höfum
farið á mis viö það, aö vér höfum
aldrei vanist herstjórn. Hann er hér
meö þegnskyldu sína á vörunum.
Sómi má oss þykja aö því, aö sjö
árum eftir flutning þessarar tillögu
reit einhver ágætasti sálfræðingur
vorra tírria, William James, um
nauðsyn samskonar skyldu, sem þessi
íslenzki búandmaönr lagði til. Efu
rök hans hin merkilegustu. Þá er
herskylda hverfur, segir hann, verö-
ur að finna siðferðilegt samgildi
hennar, því aö hún elur dygöir, er
aldrei má án vera, t. d. hugrekki,
haröfengi og sómatilfinning. 1 staö
útboös í stríö þjóöa í milli yröi aö
koma útboö æskulýðs til hers þess,
er stefnt er mót náttúrunni.
Þótt hin verstu álög og örlög að
mestu kiptu Hermanni ungum frá
þjóðþörfu starfi, var hann einn
þeirra, sem orti og ruddi menning-
armörkina. Þegnskylda hans var
uppdráttur að nýju skipulagi, sem
sennilega verður ekki fullskapaö né
framkvæmt, fyr en bein hans eru
löngu fúin í Víkurgarði. Þá snýst
í aðdáun kuldaglott og óspakra spott,
sem fyrst mæddi á honum fyrir til-
lögu hans, og löngum eru fyrstö.
þakkirnar fyrir hverja nýja og göf-
uga hugmynd. tJtgáfu “Bún^ðftr-
rits” hans verður — á einhTern hátr
— haldiö áfram eins lengi og land-
búnaöur verður stundaöur á Islandi.
Hermann hefir drengilega unnið aö
þvi, aö með þekkingu veröi búiö á
landi hér. Framtíö íslenzks land-
búnaöar fer eftir árangri slíkrar viö-
leitni og vinnu. Hermann Jónasson
hefir hlúö að rótunum, er þjóöþroski
vor og gengi á marga vegu rennur
af.
(Niðurl. næst.)
Énn í dag hugsa íbúar Dalfjaröar
meö lotningu til höfðingjanna, sem
þar áttust við, og einkum þeirra, sem
leituðu hins nýja lands.
Ekki alls fyrir löngu var Sveinn
Jónsson kaupmaður hér í bænum, á
ferð í Noregi, ásamt konu sinni og
Júlíönu dóttur sinni. Eins og góöum
og gömlum Reykvíkingi sæmir, vildi
hann ekki fara svo um Noreg, aö
hann kæmi ekki í Sunnfjörö og sæi
sveit Ingólfs Arnarsonar.
Er þangað kom, var þeim vísaö á
konu eina, Nikka Vonen aö nafni.
Hún myndi vita bezt deili á öllum
ummerkjum og munnmælum þar í
sveit, er kæniu viö sögu Ingólfs.
Nikka Vonen er þjóðkunn kenslu-
kona. Hefir hún haldið kvennaskóla
Frá Dal í Dalfirði,
Þar lifa munnmœli um Ingólf og
Hjörlcif, cr þaðan fóru til að lcita
Islands.
Þúsund ára liátíð þar 1874 og gjafir
scndar til Islands.
Eftir viðtali við Svein Jónsson, cr
kom í Dal nýlega.
Fæstum íslendingum er um það
kunnugt, hve Norðmenn finna enn
í dag til skyldleikans við okkur Is-
lendinga, hve niikil ítök þeir atburð-
ir eiga í hugum Norömanha, er uröu
til þess, aö margir beztu menn þjóö-
arinnar tóku sig upp, og leituðu til
hins nýja lands, þar sem þeir lögöu
grundvöll aö sjálfstæðu^ riki, sjálf-
stæðri þjóö, er var af holdi og blóöi
Norðmanna.
I augum Norðmanna stendur al-
veg sérstakur ljómi um nafn Ingólfs
Arnarsonar, Norömannsins fyrsta, er
nam hér land.
I hinum djúpu dölum Noregs mun
átthagaástin vera engu minni en hér,
og tilhneiging manna, til þess aö
halda sveit sinni í heiðri umfram
aörar sveitir landsins.
Er það þvi eigi nema eðlilegt, að
íbúar Dalfjaröar haldi minningu Ing-
ólfs Arnarsonar i heiðri og þeirra
fóstbræðra. Þar eru Gaular fyrir
fjaröarlxitninum, en Dalitr, dalverpi
eitt frá miðjum firði. Þar var föður
leifö Ingólfs Arnarsonar.
um langt skeið, sem hafði hiö bezta
orð á sér, meöan hann starfaði og
hún gat staöiö straum af. En nú
er Nikka Vonen 89 ára að aldri og
skóli hennar ekki lengur við lýði.
Þessi kona, sem er eldfjörug og
bráöskörp að andlegu atgervi enn í
dag, en gengur nú við tvo stafi, hefir
aliö þá ósk í brjósti alla sína æfi,
aö kynnast Islandi og Islendingum.;
Dalfjöröur er það úr almannaleið,
aö þangað er litil gestakoma. Haföi
hún ekki á sinni löngu, æfi hitt neinn
Islending fyr en nú, nema niann einn
fyrir mörgum árum, sem annaðhvort
hét Felix eöa var Felixson. En*
hún gat ekki meö nokkru nióti tekiö
þeim manni sem væri hann af ís-
lenzku bergi brotinn, með svo af-
káralegu og óíslenzku nafni.
Viötökurnar hjá Nikka Vonen
voru þvi hinar alúðlegustu, eins og
n^erri má geta.
En eitthvaö af þvi fvrsta, sem hún
spuröi gesti sina um, var þaö, hvorkj
aldrei heföu komið til skila málverk
tvö, er send voru úr Sunnfirði til ís-
lands í tilefni af þúsund ára hátíð-
inni.
Sumariö 1874 var hátíð haldin í
Sunnfiröi, j tilefni af þúsund ára af-
mæli Islandábygöar, eöa öllu heldur
þúsund ára afmæli Ingólfsbvgöar.
Þá var Nikka Vonen í blóma lífsins
og naut bæöi trausts og álits í sveit
sinni.
Hún fékk því til leiðar komið, aö
hafin var fjársöfnun i sveitinni, til
þess aö gerð yröu málverk tvö af
L>al. En málverkin skyldi senda til
íslands, sem kveöju frá Sunnfirðing-
um.
Myndir þessar voru gerðar. En
síðan vissi Nikka Vonen ekki söguna
meir. Aldrei hafa henni borist nein
þakkarorö eöa viðurkenningar fyrir
gjöfina.
1 Alþingishúsinu eru málverk tvö
úr Dal í Sunnfirði. Er enginn efi
á þvi að þaö eru myndir þær, sem
Nikka Vonen á við. — Málaranafniö
kemur heim viö þann, sem hún sagöi
aö fenginn heföi verið til þess að
mála myndirnar; Askevold hét hann.
En hvernig sem á því stendur, þá
virðast rayndirnar ekki vera málað-
ar fyr en 13 árum seinna. Ártaliö
1887 stendur á þeiin báðum. Og i
hinni prentuðu skrá yfir myndirnar
i þinghúsinu er þess getið, aö málar-
inn sjálfur hafi gefið þessar myndir.
Á Ingólfshátíðinni i Sunnfiröi ár-
ið 1874 var fjölmenni mikiö saman-
komið. Voru þar ræöur haldnar
fyrir Ingólfi, Islendingum o. fl.
Nikka Vonen hefir aliö allan aldur
sinn í Dal. Faðir henar keypti Dal
fyrir nálega 100 árum. Var það þá
ein jörð. Nú er þar mikið hverfi.
Á lágum höföa viö sjóinn, fram af
kirkjunni, voru greinilegir fom-
mannahaugar. Munnmælin hermdu,
að þar væru þeir heygöir feður Ing-
ólfs og Hjörleifs.
Skönunu eftir aö Vonen keypti Dal
og flutti þangaö, leyföi hann fátæk-
um manni búlausum að byggja þar
þurrabúö.
En er hann hafði átt þarna heima
æöi lengi, fóru menn aö stinga sam-
an nefjum um það,‘ að þessi þurra-
búðarmaður þyrfti ekki mikið fyrir
lifinu að hafa. Hann réri sjaldan á
sjó, og engar landnytjar haföi hann.
En altaf hafði hann nóg af öllu.
Seint og síðarmeir, er Vonen gamli
gekk mjög á hann, hvaðan hann
hefði tekjur sínar, þá gaf karl þaö
upp, aö hann hefði fundið gullfat í
haugnum, rétt hjá kofa sínum. Og
á gullfatinu stóö stór gullkrús. Gripi
þessa hafði hann bútaö í smátt og
haft bitana með sér til Björgvinar.
Þar seldi hann gulliö og fékk fyrir
það nauösynjar sínar.
*
Þegjar þurrabúðarmaöurinn meö-
gekk þetta seint og síöarmeir, voru
aðeins lítilfjörlegar leifar eftir af
jgripum þessum. Þó var svo mikið
éftir af þeirn, að hægt var aö sjá
með hvaða gerö útflúrið hafði verið
á þeim. En af stíl þeim, sem þar
sást, var auðséð, aö gripir þessir hafa
verið af grískum uppruna, eöa gerðir
undir áhrifum grískrar stílmenning-
ar. |
Á haugunum voru bautasteinar
tveir. Ánnar þeirra lenti í byggingu
þurrabúöarmannsins, en hinn fór i
dyrahellu. Vonen bjargaði dyrahell-
unni. Var á steini þeim kross af sér-
stakri gerð, meö punkti út af hverri
krossálmu. Nikka Vonen áleit þessa
krossagerö af irskum uppruna.
En krossinn á steinintim setja Dal-
búar ótvírætt í samband viö hugar-
far Hjörleifs. Sagnfræðingar hafa
hallast aö því, að Hjörleifur muni
veriö hafa lítill trúmaöur. I Land-
námu stendur, aö hann “blótaöi
aldrei”.
Hin suöræna stílmenning, sem sást
á gripum þeim, er í haugnum fund-
ust, er órækur vottur þess, aö sam-
band hafi þeir fornu Dalsmenn haft
við menningu Suðurlanda. Er ekki
nema eðlilegt aö Irlandsferöa Hjör-
leifs sé minst um leið.
— Munnmælin í Dalfirði telja
Hjörleif hafa haft annaö heim meö
sér en gullið, sem í jöröinni fanst.
Að hann hafi hallast aö kristinni
trú, sem hann hafi kynst á írlandi.
Krossinn á bautasteininum á haugi
'Hróömars, er að trú Sunnfirðinga
vottur þess.
(Isafold.)
BORGIÐ HEIMSKRINGLU.
ENNÞÁ eru margir, sem ekki hafa sent oss borgun
fyrir Heimskringlu fyrir síðastliðið ár.
ÞÁ vildum vér biðja að draga það ekki lengur, held-
ur senda borgunina strax í dag.
ÞEIR, sem skulda oss fyrir marga árganga eru sér-
staklega beðnir að grynna nú á skuldum sínum sem
lyrst. Sendið nokkra dollara í dag.
Miðinn á blkði yðar sýnir, frá hvaða mánuði og ári
þér skuldið. *
THE VIIvING PRESS, Ltd.,
Winnipeg, Man.
Kséru herrar:—
Hér með fylgja ........... Dollarar, sem
borgun á áskriftargjaldi mínu við Heimskriöglu.
Nalfn .............................
Áritun .............................
BORGIÐ HEIMSKRINGLU.