Heimskringla - 24.03.1926, Blaðsíða 1

Heimskringla - 24.03.1926, Blaðsíða 1
I XL. ÁRGANGUR. WINNIPEG, MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN, 24. MARZ 1926 NÚMER 25 OM ' CAN i Frá Sambandsþing'mu. Stjórnin notaöi hvíldartímann, sem þó va.r viku styttri, en búist var við, til þess aS búa sig- undir þingstörf- in, er fara í hönd, sérstaklega, aS leggja síSustu bönd á fjárlögin. Sagt er, aS þrátt fyrir ýmislegar sparnaSartilraunir, muni aSalút- gjöldin fara fram úr síSustu árs á- ætlurf, sem svari $5.000,000. Segja sumir aS þetta muni stafa frá þvi, aS stjórnin ætli sér aS láta meir aS óskum vestanmahna en verið hefir ÁlitiS er aS tollsvikarannsóknin muni kosta rikiS um $50,000 Auk lögfræSisaSstoSa.r þarf aS greiSa 14 fullgildum yfirskoSunarmönnum fult kaup, fyrir aS yfirfara bækur og skjöl, er þessu máli koma við. Fremur gengur hægt og bítandi ■ meS ránnsókn toltsvikanna, sem Stevens nefndin hefir meS höndum. Öskaplgur tími og mál * fer í yfir- heyrslur og gagnyfirheyrslur; hár- toganir og lögfræSilegur reipdráttur um smáatriSi; mótmæli og brögS, sem enginn leikmaSur skilur í. Ef trúa má fregnum frá Ottawa þá er og flokkadráttur kominn í máliS. Er sagt aS liberalar virSist ósjálfrátt spyrna á móti því, aS öll kurl komi til grafar, og conservativar ósjálf- rátt virSast aS eins vera sólgnir t þau atriSi, sem liberalaflokknum má verSa til miska. Þannig sé þessi lögfræSis hólmganga háS, dag frá degi, hárin toguS, svo a.Ö oft liggi viS aS menn missi algerlega sjónar á aSalatriðum í ákæru Mr. Stevens. A D A | Samt hefir margt komiS í ljós. Sanna.nir um tollsmyglun og um hirðuleysi, svo vægt tsé að orSi kont- ist, ýmislegt sem lítur ver út, en svo aS hiröuleysi einu sé kent um. Og þótt svp fari, aS ekki komi alt í ljós, en aS því má ganga vísu, og aS ein- hverjum verði sýnd línkind, þá ætti þó ahnenningur eitthvaS að græða á rannsókninni. AS minsta kosti þaS, aö strangara e'ftirlit verði haft með tollaskrifstofum stjórnarinna.r, og séð um aö Bisaillion-unum ekki fjölgi. Málmnám í Canada gaf af sér $125,410,000 áriS 1925, samkvæmt stj órnarskýfslum, en árið þar áður var málmnámiö $102,406,528 virði. 9. þ. m. sendu hveitisamlögin i vesturfylkjunum meSilmum 'sinum 190,000 peningaávísanir, samtals $37,000,000. Hafa þá meðlimir feng- iö borgaö sem hér segir: Hveiti no. 1 Northern, Fort William, $1,20; Ihafrar, 2C.W. Fort William, 40 cent; hygg, 3 C. W„ Fort William, 56 ent; hörkorn, 1 N. W„ Fort Willi- am $1,75; rúgur, 2 C. W„ Fort Willi- am, 80 cent. Af þessum $37.000,000 hafa rúm- ega $25,000,000 veriS greiddir til samlagsbænda í Saskatchewan, en þar eru 72,074 samningsaöilar, meS 9,- 599,355 ekrur undir samningum, eða hérumbil 75% af öllum hveitiekrun- tim. SamningsaSilar um aöra.r korn- tegundir eru alls 35,157, meS 2,737,- 429 ekrur undir samningum. Er þetta samkvæmt skýrslum frá 3. marz í áf. Frá ýmsum iöndum. Alþjóöabandalagiö er í hinni mestu úlfakreppu sem stendur. Samkvæmt Locarno sa.mningunum átti Þýzka- Land að fá fast sæti í ráðinu, með því skilyröi, að engri annari þjóö væri veitt þaS, aö svo stöddu. Var þetta sérstaklega aS ráSi Austin Chamberlain. Voru allir ráösfull- trúar sammála um þetta. Leit alt vel út í fyrstu, en bráðlega kom babb í bátinn. Pólland heimtaöi inn- göngu í ráöiS, ef Þýzkaland fengi þaS. Frakkland studdi Pólverja, sem skjólstæöinga sína, þvert ofan i samningana.. Mun það vera af hræöslu við ÞjóSverja og Englend- inga. Svíar standa meS ÞjóSverj- um og hóta aS stanga. alt, ef ekki séu loforðin haldin viö ÞjóSverja, en ráSiS getur enga samþvkt gert, nema allir meSlimir séu sammála.Þá vildi Kína, Brazilía og Spánn fá sæti í ráðinu, en Brazilía ogUruguay vilja ekki Spán þangaS inn og hóta aö segja sig úr bandalaginu, ef Spánn fái ráðsæti! Er nú alt i hinni mestu þvögu og óreiSu, og kenna Englendingar og ÞjóSverja' Frökkum um alt saman og telja þá hafa beitt undirferli i þessu máli, af hræöslu við að missa vald sitt á meginlandinu, en þar hafa þeir ráðið tiæstum lögum og lofum síSan 1918. meS þvi aö kaupa leiguréttinn í sín- ar hendur af landeigendum, en aftur á móti eigi námureksturinn aS vera i höndum einstakra manna. Ennfrem- ur mrelir nefndir* meS því aS hinum smærri námufélögum sé steypt sam- an, og að meira sé gert að nothæfu rannsóknarstarfi, og sem afleiöing af því allur útbúnaður of aðferSir endurbættar. Sölu á kolum ættu samvitmutélög aö annast.. Vinnudag megi ekki lengja. Auk þess skuli ekki styrkur til kolanema ekki veitt- ur lengur en til 30. apríl í ár. — Búist er viS, aS verkamenn^myndu vilja ganga. aö þessum tillögum. öll- um, nema kauplækkuninni. VerSi henni haldið til streitu er búist við verkfalli. Fyrir nokkrum mánuSum síöan leit mjög út fýrir kolanemaverkfall eöa verkbann á Englandi. BjargaSi Baldwin forsætisráSherra því við með því aS skipa konunglega rannsóknar- nefnd, aS íhuga ástandiS, undir for- mensku Sir Herbert Samuel, og með því aS veita. verkamönnum fjárhags- hjálp. Voru margir flokjcsntenn hans honum reiSir fyrir. Nú hefir nefnd þessi sent frá sér skýrslu. Er verkfall talið sennilegí, ef fariS verður eftir tillögum nefndarinnar. Leggur hún til aS hæösta kaup sé lækkað um* 11% . En til hippbótar fyrir þaö vill nefndin aö rikiö taki kolanámiS í sínar hendur hendur Helgra tnanna bein fundin í Orkneyjum. I Kirkjuvogi (Kirkwall) í Orkn- eyjum stendur forn dómkirkja, sem Rögnvaldur jarl helgi lét reisa 1137, og er hún helguð Magnúsi jarli helga Erlendssyni. Þar fundust í vetur tvö greniskrín, fólgin innan i súlum í kirkjunni. Voru manna- bein í báöum skrínunum, og ætla menn aö þar sé bein þeirra frænda Magnúsar jarls og Rögnvalds. — Svo sent kunnugt er af Orkneyinga sögu, var Magnús jarl drepinn áriö 1116, og beið hann bana af höfuö- högþi, Rögnvaldur var veginn 1158. En er beinin voru rannsökuö, kom þaö í ljós, aS aftan á annari haus- kúpunni var gat eftir öxi eSa annað slíkt vopn, og því ætla menn að þaö sé höfuSkúpa Magnúsar jarls. —Vísir KappræSan um Brandson bikarinn sem fer fram á samkomu sem Stú- dentfélagiS heldur á laugardagskvöld- iS kernur í fundarsal Fyrstu lút. kirkju, verður háð af Ingvari Gísla- syni og Salóme Halldórsson á móti Heimi Thorgrímssyni og Astrós Johnson. Efniö sem valið hefir verið snertir mentmál, og halda Mr. GísLason og Miss Halldórsson því fram aS fyrirkomulag líkt þvi er tíökast á Englandi og víðár í Ev- rópu, að miðskólamentun barna sé kostuð a.f foreldrum eSa’ aðstandend- um barnanna en ekki af þvi opin- ibera nema þar sem um sérstakan mentastyrk er a.S ræöa, sé æskilegra en það fyrirkomulag er nú tiSkast alment. Upptekning þessa umtalaSa fyrir- komulags kom í nefnd sem sett va.f i “Civic Bureau of the Greater Winnipeg Board of Trade” til þess aS athuga hvernig mætti lækka hina a.farháu útgjöld sem árlega jganga til þess aS halda uppi skólum í borg- inni. Ef nefnd verður sett af skólanefnd bæjarins til þess aS starfa í sambandi viS sérstaka mentamála- neifnd er kosin hefir verið af Civic Bureau, • verSur þetta fyrirkomulag eflaust rækilega athugaS. I þetta skifti verður seldur inn- ga.ngur að kappræöunni 25 cent. Hljómflokkur undir stjórn Stefáns Sölvasonar skemtir og Miss Agnes Daníelsson leikur á piano. Byrjar kl. 8,30. Avarp Ritstj. Hkr.! Kæri herra! ÞaS gleður mig aS styðja tillögu þá er hr. Ásgeir J. Blöndahl gerir í yöar síðasta blaöi — nefnilega aö stofnaður sé sjóöur á meðal Vestur- Islendinga til minningar um Stefaníu GuSmundsdóttur, og a.S sá sjóöur stySji aS einhverju leyti hina fyrir- huguðu þióSleikhússbyggingu Aust- ur-Islendinga. I fullu trausti aö fleiri vilji minn- ast frúarinnar á þenna hátt legg eg hérmeS loforS mitt setn eg skal borga hvenær sem þörf gerist. O. A. Eggertsson. Aths. Ef einhverjir vinir frú Stefa- níu hér vestra hugsuS't sér að leggja dálítinn sveig á leiði hennar á þenna hátt, þá skal Heimskringla gjarna koma til skila því sem sent er. Ritstj. Pétur Jónsson operusongvari. Drómundur. (Til Björgvins Guðmundssonar.) Fyrst eigin rödd treysta einungis má, — Úr annara róm’ verður glingur — Þá breyt henni eigi, hver boð sem kant fá: Þú Björgvin—Þó dæmd sé of lág eða há, Hún aldrei sé umskiftingur! Þú einstæði útlendingur: Ef sjálfhælnum vinnur þu Önglum á í bróðurhefnd, baldinn og slyngur Og lendir í varðhaldi, vor-kveddu þá! Svo vonhýrgi brá Hver vinarlaus vesælingur, En glæsileg Spes, sem að gengur þar hjá Með gullskart og hirðsiða-flingur, Af röddinni hrífist og þinni þrá, Er Þorsteinn í dýflissu syngur! 14.-3.-’26 Stephán G.----- Opið bréf til ritstjóra Heimskringlu. Akureyri 20. jan. 1926. Herra ritstjóri Sigfús Halld^trs frá Höfnutn, Winnipeg. að, og fagnaöarlátum áheyrend- og farið um það góSum orSum og anna ætlaði aldrei aS linna. eg hefi ekki orðið var við að grein A söngskemtun, sem nýlega var min hafi valdiS neinu hneyksli. Að ha.ldin í Bremen, söng hann þrjár eins fundu tveir kunningjar mínir aríur eftir Handel, og láta blöSin a.S því við mig, aö sér fyndist eg mjög af því, hversu vel hann hafi taka nokkuS djúpt árinni, þar sem eg farið meö þau. lög. __ mintist á fátæktina eins og hún birt- —Vísir v ist i lökustu mynd hér heima. ÞaS skal eg fúslega játa a,ð eg dró upp svarta mynd en þó sanna og vildi láta mynda.rskap Vestur-Islend- inga verSa til brýningar ýmsum ’hér heima, sem una vœrSinni í eyind og óþverra af einskcerri leti, ómensku og gömlum vana. Enda mun hver sá sem les greinina hlutdrægnislaust skilja, aö þessi var meining mín í þetta skifti eins og svo oft áður þegar eg likt og aörir læknar hefi veriS að leiöbeina lörtdum mínum um þrifnaö og 'holla lifnaSarháttu. Því eg veit aS íslenzk alþýða er 4 GjörSu svo vel aS levfa, rúm í tílaði þínu þessum línum út af grein- inni ósvífnu, sem þú leyfðir ein- hverjum “Austvestan” aS birta í Heimskringlu fyrir stuttu síðan. Eg á bágt meö að trúa' því, aS þú sem , það viti bornari en alþýöa í öSrura til þessa hefir sýnt mér sóma og vin- j löndum, að það er ómaksins vert að semd, skyldir leyfa dónanum pláss fræð.a hana og segja henni til synd- til að svívirSa mig eins og hann anna. gjörir. Þú hefir sennilega. látið Eg stend því alveg við það, sem aðra ráSa í bili. fyrir mér vakt(_ þá, aS það er ári En’ þaS er sannast að segja, að hart að slíkir sóðar og letingjar viS lestur greinarinnar varö mér á- sem þeir er eg beindi orðum mínum líka gramt í geSi eins og manni sem að, skuli þurfa útlegðardóm iil Ur bænum. Ungmevjafélagiö Aldan, er að undirbúa skemtisamkomu í fyrstu viku næsta mánaðar. MeSal annars. verSur leikinn þa.r smáleikur, ein- þættingur. VerSur samkoma pessi auglýst síöar hér í blaðinu, og eru menn beðnir að taka eftir auglýs- ingunni. Hanti er nú, eins og getið heftr veriö um hér í blaSinu, aðalsöngvar- in við Stadttheater í Bremen — Hef- ir hann sungiö mikið i leikhúsum þar í vetur, og einnig í ýmsum öðr- ,um borgum. — Auk þess syngur ha.nn oft í “víöboS” og þá ávalt eitt- hvaS af íslenzkum lögum. Nýlega söng Pétur hhttverk Ra- dames í óp. “Aida.” og láta blöðin mikið af söng hans og leik. Telja þau meöferð hans á hlutverki ^þessu afburða góða, enda muni þa.ð vera eitt af allra beztu hlutverkum hans. Þá hefir hann og sungiS “Lo- hengrin” fyt-ir skömmu. Eitt blaðiö segir meS.al annars: “Aðalhlutverkin voru í ágætum höndum, -og þó eink- um aðalhetja leiksins. — MeS það hlutverk fór Pétur Jónsson. — Leik- ur hans var laus viS alla tilgerS og væmni og borinn uppi af miklum, dramatiskum krafti, sem geröi hetj- una sérstaklega minnistæSa áheyr- endum. — P. J. gaf hlutverki sínu slíkt ltf og þrótt, að mörgum mun hafa fundist, að svona ætti að leika það og ekki ööruvísi. Hinni hljómfögru og voldugu rödd sinni beitti hann svo, að unun var á að hlýða. — Að leikslokum var söng- varinn kallaður fratn hvað eftir ann- í grandleysi gengur eftir förnum vegi og verður fyrir aðkastUa.f fúleggj- um frá götustrák sem liggur í leyni. Mér gramdist aS geta ekki náö í fantinn til aS berja hann. Hér stóð eg vopnlaus bombardéraöur í bak- iö af fúlmenni og bleySu í annari heimsálfu árj þess að geta va.riS mig. Mikill er andskotinn! varð mér að orði (því þaS oröatiltæki læröi eg af greinarhöfundi), og mér da.tt í hug gr. 363 í Grágás (í VigslóSa). Þar svo er fyrir mælt: “en scóggang varðar þat^ ef maðr scitur á tnann”. En sleppum öllum hegningará- kvæðum og lofutn þessum óvildar- manni mínutn að telja mig blekbull- ara, blaörar^ og ómerking í öllu mínu ritmáli. Ef eg er það, þá er eg þegar dæmdur, því eg hefi lengi átt marga lesara og á enn bæði austan hafs og vestan. —AS eins vil eg hérmeð leyfa. mér, að hnekkja þvt sem hann vísvitandi eða af óvita- skap lýgur á mig til aö rrleiða æru mína. Því mig tekur sárt til þess, ef hann kemur einhverjum vinum rninurn vestanhafs til aS halda mig vera ættjarðarníSing og illmenni fyr- ir engar sakir. Ritgjörö min “Frá heimilisháttum Vestur-lslendinga," sem komiS hefir öllum Austvestan-vindganginum á Vesturhcims til að crfiða þar og sjá þar í tvo heimana í nokkur ár til, þess að losna við lús og skít og l<era að hirða sig cins og siðuðum mönn- um sœmir. En hitt veit eg vel, að til eru fátækir roenn hér <sem víðar, er vegna ómegðar, heilsuleysis og ó- nógrar eða engrar hjálpar geta ekki þrátt fyrir góðan vilja og alla sina orku haft sig upp úr örbirgð og ó- þrifum. Þessum mönnum getur enginn láð það, heldur miklu fremur nágrönnum þeirra og sveitastjórnum. Setn betur fer fækkar nú slíkum dæmum hér á Fróni og tel eg okkur læknunum það nokkuS aö þakka og sízt lastvert þó viS bendum á þau mein sem unt er að lækna. Svo var annað, sem eg get ekki þagaö viS. Mér féll illa að vera borinn þeirri lognu sök, að eg vildi afnenta skóla á Islandi og senda í þess stað alla unglinga í vinnumensku vestur um haf. Samileikurinn er sá, að eg hefi einna fyrstur stungið upp á því, að skifst yrði á unglingum Stutt svar. Til dr. Steingríms Matthíassonar. Herra læknir Steingrímur Matthí- asson Akureyri. Eg þakka þér bréfið og þykir gott að sjá, hve mikið skap er í þér, þótt eg á hinn bóginn heldur vildi mega telja þig í hóp vina minna en ó- vina. Þú ert reiöur “Austvestan” og skil eg þaS; en eg get með beztu skynsemi minni og samvizku ekki séö annað, en að þú hafir ekki áttaö þig á aSalatriðinu; því, sem öllu kom af stað. — Þú segir að það séu “rakalaus ósannindi’’, -að þú hafir sent Lögbergi greinina. Hún hafi birst' í ársritinu “'Hlín”. En rétt áður' farast þér þannig orð, að eg fæ ekki séð betur, en að þú haldir því fram, að það hefði veriö mjög illa af stað fariS hjá þér, ef þú hefð- ir sent greinina vestur. Eg á viS orðin: “Því mig tekur sárt til þess, ef hann kemur einhverjum vinum mínum vestanhafs til að halda mig vera ættjarðarniöing og illmenni fyr- ir engar sakir.” • Eg er þér sammála um það, að greinin gat verið ágæt brýning fvrir menn heima, sérstaklega sóðana. En eg vona, að þú sért mér einnig sam- mála um þaS, aS greinin gat ekkert gott erindi átt í vestur-íslenzk blöð. Hún gat ekkl aukið velvild hér og því siður virSing í garð Austur Is- lendinga. Hún gat aftur á móti valdið stórkostlegum misskilningt, jafnvel hjá eldri Islendingum héf vestra, hvað þá heldur hjá ungu kynslóðinni. Og eg veit jaftjvel að eitthvaS er um það. Einmitt af þessu veit eg aS þú hefir fariS svona hörð- um orSum um það, ef þú hefðir sent greinina vestur. Og það var einmitt af þeirri á- stæðu, að eins og grein þin var birt hér vcstra, var ómögulegt annað að sjá, en að þú hefðir sent hana sjálf- ur, aö “Austvestan”, réðist svo hvast á þig. Undir greininni stóð að eins nafn þitf, skýru letri, en eng- in tilvísun eða athugasemd. Og þetta var ekki leiðrétt, er “Austvest- an” reit grein sína. Og það var ekki einungis hann eða eg, sem ekki gátu skilið hvernig í dauSanum á þvi stæði að þú skyldir senda þessa grein hingað vestur. Það eru eng- ar ýkjur að segja þaö, 'að fjöldi beztu manna, jafnvel þeirra, sem höfðu ícynst þér hér vestra, og að góðu einu, voru þér sárgramir fytir tiltækiö, og alveg forviöa. Eg gæti sannað þér þetta, bæöi munnlega og bréflega, en eg veit að þú skilur þaS. Og tilgáturnar um hvatir þínar voru sízt allar fallegri en “Austvestans”. En ef ilt ætti að ske, kysi eg þó heldur að mér væri álasað fyrir gjálfurmælgi eða hégómadýrð, held- ur eft heimsku eða ættjarSarníSings- hátt. Tertium non . datur. Austvestan skrifaði grein sina samkvæmt þessum forsendum. Og eg veit að þú ert svo ágætur föður- landsvinur, aS mér er stórlega til efs, að þú hefðir orðiS mildari í hans sporurn. Og vist er um það, að hefSi rétt tilvisan komið með til vistar og skólanáms milli þjóö- í grein þinni, þá hefði hvorki “Aust- brotanna jafnt austan hafs sem vest- vestan" eða nokkur önnur mann- an (Sbr. ritgjöröir minar Mann- eskja hér hallað hnjóösyrði í þinn fórnir og / Þjóðrœknis 'hugleiðingum vestan hafs, sem birtust í Timariti Þjóðræknisfélagsins 1923 og 1924. Og er enn þeirrar skoðunar, að þetta væri helzti og líklega einasti vegur- stað, birtist í ársritinu “Hlín” sum- inn til þess eitthvaS að tefja fyrir arið 1924 eftir aS eg var nýkominn ! þvi að íslenzk tunga gleymist í frá Vesturheimi. ÞaS eru því rakalaus ósannindi, að eg hafi ritað hana handa Lögbergi og látið hana birtast þar í blóra við landa mína austanhafs og þeim til háðungar. Arsritið “Hlín” er gefið út af Sam- ba.ndi norðlenzkra kvenna og er víð- lesið. I þetta skifti eins^ og áður var á ritið minnst í ýmsum blöðum Vesturheimi). AS svo mæltu bið eg þig vel að lifa, og ef svo skyldi vera aö þú hallist að skoðun “Austvestans" á rithætti minum, þá vil eg biðja þig að birta aldrei framvegis greinar eftir mig í Hjeimskringlu. Þinn einl. Steingrímur Mattliíasson. garS. Þvi það skilja allir að það er allur njutmr á þvi að vera bersög- ull við nánustu kunningja sína og börn, og á því að fara með þá ber- sögli í lítt kunnar heimsálfur. Eg vona nú að þú skiljir hvers- vegna eg léði greininni rúm, þótt eg sé ekki á sama máli um ritstörf þín og greinarhöfundur er þar. Og þaö ætti að vera. óþarfi að taka það frani, að þú ert mér. og áreiöanlega öllum .hinum mörgu vinum þinum hér vestra, jafnmætur, eins og áður var en þessi leiöi misskilningur átti sér stað. Þinn einlægur Sigfús Halldórs frá Höfnum.

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.