Heimskringla - 14.04.1926, Blaðsíða 6

DSIÐA.
HBIMSKRINGLA
WINNIPEG 14. APRÍL 1926
Víkingurinn.
Söguleg, józk skáldsaga, frá 14. öld.
Eftir
CARIT ETLAR.
“Haldið þér að eg vilji gera þeim manni
mein, sem eg veit að þér elskið?” sagði Jörund-
ur. “Ó, nei, Kristín litla, eg hefi of lengi vernd-
að yður frá óhöppum, til þess að vilja það. Látið
hann nú gera það á ókomna tímanum. Þér
þekkið leiðina frá turninum niður að sjónum,
farið þér með Álfrek þangað og stigið út á knörr-
inn, sem liggur þar ferðbúinn og bíður ykkar.
“En hvers vegna kemur þú ekki sjálfur með
okkur, Jörundur?” spurði Kristín, sehi fann til
samhygðar með honum, sökum sorgarinnar, sem
ríkti í svip hans og rómnum.
“Eg fer þangað sem forlögin leiða mig,”
svaraðl Jörundur. “Verið þér sælar Kristín litla.
Leyfið mér í kveðjuskyni að kyása á hendi yðar,
og þegar yður hlotnast sú virðing og velmegun,
sem þér eruð skapaðar til að hljóta, minnist þd
minna gömlu foreldra, sem búa niður í kjarr-
skóginum. — Hugsið líka ofurlítið um mig,”
bætti hann við lágt og feimnislega og leit til
jarðar.
Jörundur ætlaði að fara, en Kristín lagði
báða arma sína um háls hpnum og kysti hann.
Tárin runnu niður kinnar Jörundar, um leið og
hann með löngum, hröðum skrefum yfirgaf
herbergið.
Á meðan þessu fór fram, breiddist eldurinn
út með ósegjanlegum hraða; í efstu herbergjum
var reykurinn afar þykkur og óþolandi. LTti
breyttu logarnir morgunbjarmanum í albjartan
dag. Turninn, þar sem eldurinn var fyrst kveikt
ur, riðaði með dálitlu braki. Umkringdur log-
unum á allar hliðar, gnæfði hahn eins og risavax-
in eldsúla .við hinn bláa himinn. Niðri í garðin-
um gerðu Þjóðverjarnir hávaða mikinn. Bar-
daginn við hina ölvuðu hermenn stóð ekki lengi,
því óvinirnir sigruðu þá strax. Eyðileggingin var
fullkomin; menn þruftu ekki lengur að yinna að
henni. Hermenn hertogans stóðu aðgerðalausir
í hópum og horfðu á útbreiðslu eldsins, og í
hvert sinn, sem einhver hluti hallarinnar féll nið
t
ur, æptu þeir hátt af fögnuði.
Til þess að komast ofan í garðinn, varð Jör-
undur að ganga gegnum forklefann að herbergi
Álfreks, þar sem hann nýlega hafði barist við
fjóra Þjóðverja. Um leið og hann kom inn, leit
hann yfir klefann, og hrylti við að sjá sitt eigið
starf.
Brakandi logarnir, sem teygðu sig upp eftii
múrveggnum úti, lýstu um allan klefann, dökk-
rauður blóðpollur þakti alt gólfið; þrír Þjóðverj-
ar láu dauðir á sama stað og þeir féllu, af-
skræmdu andlitsdrættirnir, með ljósgráa litnum,
sem dauðinn hafði litað þá með, voru hræðilegir
að sjá við birtuna af eldinum. Undir gluggan-
um heyrði hann lága stunu. Jörundur gekk
nær og sá þar mann, náfölan í andliti í sundur-
tættum herklæðum og þakinn blóði, rétta fram
hendi sína bænarlega, á meðan hann studdi hinni
á gólfið og reyndi að standa upp.
Það var Ubbi Frísi.
“Komdu og hjálpaðu mér, Jörundur litli,”
sagði hann í lágum bænarróm. “Eg vil ógjarna
liggja hér og verða steiktur, á meðan dálítil líf-
tóra er í mér.”
“Vesalings Ubbi,” sagði Jörundur lágt, um
leið og hann gekk til hans, til þess að hjálpa
honum. “Hvernig líður þér? Láttu mig binda
um sár þín áður en við föru mhéðan.”
“Ó, þorparinn þinn, fjandans Jörundur,”
tautaði Frísinn, um leið og hann féll næstum með
vitundarlaus í faðm sjómannsins. “Eg skal láta
úlfa slíta þig í sundur, þegar eg næ heilsu.aftur.
Ó, guð rpinn góður! — því veittir þú mér ekki
heldur bana, en að láta mig kveljast þannig?”
“Að heyra þig tala þannig,” sagði Jörundur.
“Við hvern ætti eg að berjast síðarmeir, ef eg
hefði drepið minn góða vin? En því hljópst þú
ekki í burtu, Ubbi litli?” bætti hann við brosandi.
“Þinn fjandans Jörundur,’’ hvíslaði Ubbi,
“þú endurtekur mín orð, sem eg sagði við þig
í kofanum um daginn niður við brúna. Bíð þú
bara þangað til eg verð frískur.”
“Ef þú nokkru sinni vonar að verða það,”
sagði Jörundur þegar hann var búinn að binda
belti hans um höfuð hans, til þess að hindra blóð-
rásina, sem ávalt streymdi úr sárinu; “nú verð-
um við að reyna að komast héðan, því bráðum
dettur þakið ofan á okkur.”
“Já, en eg get ekki hreyft mig úr sporun-
um,” sagði Ubbi kvartandi.
“Ó, við finnum einhver ráð til þess,” sagði
sjómaðurinn, tók Ubba í fang sér og bar hann
yfir í- þann arm hallarinnar, sem eldurinn hafði I
enn ekki snert.
Hertoginn og Hjeinir Jenicke stóðu niðri í
hallargarðinum og horfðu ánægðir á eyðilegg-
ingu eldsins. Eldurinn hafði reynst þeim dug-
legri til hjálpar heldur en allir herméhn þeirra.
Þegar þeir af hermönnum riddarans, sem
ekki höfðu flúið, voru sigraðir, kallaði hertog-
inn menn sína sama og lofaði að borga þeim
manni tuttugu merkur silfurs, sem færði sér Álf-
rek eða Kristínu. Mennirnir þutu inn í brenn-
andi höllina og leituðu í öllum herbergjunum.
Hróp þeirra og fagnaðaróp blönduðust saman
við eldshrakið. Allir krókar og kimar voru rann-
sakaðir, að undanteknum þeim, sem riddarlnn
dvaldi í, því þar hafði Jörundur lokað öllum
dyrum.
Brátt gerði hitinn og reykurinn, sem iylti
herberginf óvinunum ómögulegt að halda áJfram
rannsóknum sínum. Þeir komu aftur, hver á
fætur öðrum, en enginn hafði séð riddarann
eða Kristínu.
Skyndilega heyrðist hátt kall frá höllinni í
þeirri átt, sem Álfrekur hafði. horfið. Einn af
hermönnunum staJík höfðinu út um glugga og
hrópaði:
“Eg hefi fundið hann! Riddarinn .er fangi!”
Hundrað raddir endurtóku þessi orð, eða
j svöruðu með fagnaðarópi.
Strax á eftir sáu menn fótgönguliðann, svart
an af reyk og með sviðinn fatnað, koma út á
tröppuna. Hann leiddi fangann með sér, sem
1 var í hvítri kápu með hjálm á höfði, til her-
, to^ans.
“Hér kem eg með Álfrek riddara, kæri
jherra,” sagði han nsigri hrósandi; “eg hefi stofn-
jað lífi mínu í hættu, til þess að vinna til laun-
anna, því allerfitt var að ná) honum.”
'“Gott,” svaraði hertoginn-; “þegar við kom-
I um til herbúðanna aftur, getur þú sótt silfrið
lí tjald mitt.”
Fanginn stóð þráðbeinn með upplyft höfuð,
j rólegur og óhræddur, eins og þetta snerti hann
j ekki.
“Nei, svo þú ert Álfrekur?” spurði hertog-
| inn með háðslegu brosi. “Vel logar blysið, sem
I við höfum kveikt þarna uppi, en eg get þó ekki
j séð andlit þitt vegna hjálmsins.”
“TTo- i. - • “Hiega að vera Álfrekur,” svaraði
; riddarinn kuIJcóu^, “þar eð naumast nokkur af
ykkur vill svifta mig þeim heiðri.”
“Það er langt síðan að við höfum sést,”
sagði hertoginn.
“Ó, já, en þér berið þó endurminninguna
um þann fund ennþá, sem blysið þarna uppi ber
nóga birtu til að sýna.” ,
“Hvað hefir þú gert af Kristínu Júl?”
“Kristín er þar, sem hún á að vera, á slíkri
stund sem þessari.” ,
“Hvar?”
“Hjá vinum sínum.”
“Þú hefir þá láítið hana flýja?”
“Og ef það nú væri eins og þér segið, hvað
1 þá?”
“Þá skalt þú hanga á hæsta tré skógarins,
og fuglarnir eta skrokk þinn,” sagði hertoginn
reiður. “Það ætla eg að gera, Álfrekur riddari,
ekki ^ngöngu af því, að þú veitir óvinum mín-
um skjól í höll þinni, heldur og af því, að þú
hefir safnað saman þessum svívirðilegu bófum,
til þess að hefja uppreisn á móti okkur, og af
því að þú ert frjáls maður og neitar að sverja
lénsherra þínu mtrygð og trúnað. Farið þið með
þenna riddara til herbúðanna, sveinar, og gáet-
ið hans vel þangað til eg kem. Þá skal hann
fá verðskuldaða hegningu.”
“Mér finst þetta ekki viðeigandi, kæra
herra,” sagði Heinir Jenicke, sem stóð hjá her-
toganum,” að gera svo mikið fyrir svo lítiö
Riddarinn hefir í fjörutíu daga neitað okkur að
koma inn fyrir virkisveggi PáJsstaða. Við ætt-
um því að endurgjalda ilt með góðu, og veita
honum leyfi til að stíga niður af þeim sem
allra fyrst, einkum þar eð hann getur ekki búið
hér lengur.”
“Við hvað áttu, Heinir?”
“Ó,” svaraði Þjóðverjinn og brosti ilskulega.
“Eg á við að virkisveggirnir hérna fyrir framan
okkur eru háir, og vatnið djúpt; druknaður mað-
ur þarf ekki snæri til að hanga í. Við skulum
hrinda honum niður í síkið, af hans eigin virk-
isveggjum.”
Uppástunga Heinis fékk meðhald hjá öll-
um, sem í nánd voru; hermennirnir væntu sér
skemtunar af þessu, og kröföust þess samróma,
að Álfreki riddara væri hrint niður í síkið. Her-
toginn kóm með mótbárur, en varð að láta und-
an beiðni fjöldans.
Meðan þessi ráðagerö átti sér stað, stóð
Álfrekur riddari rólegur og óhræddur; hann
horfði á hina' brennandi höll, og hjálmröndin
kastaði dimmum og breiðum skugga á efri hluta
andlits hans.
Þegar hertoginn loksins - samþykti uppá-
stungu Heinis, tóku hermennirnir riddarann og
leiddu hann á milli sín upp á virkisvegginn, æp-
andi af ánægju. Heinir Jenlcke og hertoginn
gengu á eftir þeim.
“Hér er veggurinn hæstur,” hrópaði einn
af hermönnunum; “hér skulum við hrinda hon-
um niður.”
Álfrekur gekk í hópnum, eins og hann ætti
að vera áhorfandi þessara framkvæmda.
í austri var sólin að hækka á lofti, og sam-
einaði geisla sína við loga hallarinnar. í skógin-
um bak við vottaði fyrir hvítri þoku. Fuglarnir
sungu í haganum fyrir neðan Pálsstaði. Það
var áhrifamikið alt þetta ásigkomulag, hin Jiálf-
brunna höll, sem bgr við himininn með hinupi
glóandi múrveggjum sínum, liinir tryltu her-
menn á virkisveggnum, æpandi fagnaðaróp, og
þar næst alvaran, hinn hátíðlegi, tignarlegi frið-
ur, sem hvíldi yfir umhverfinu.
Mennirnir tóku Álfrek til þess að hrinda
honum niður af virkisveggnum.
Allur virkisveggurinn var þakinn heripöifh-
um, sem með forvitnum ákafa biðu eftir þess-
um væntanlega viðburði. En alt í einu reif ridd-
arinn sig lausan með háværu ópi.
“Biðjið allir hinn heilaga föður fyrir hans
syndugu sáSu,” hrópaði hann með þrumandi
röddu og starði á höllina.
“Hver fjandinn! Hefir nú ekki hræðslan alt
í einu gert riddarann okkar vitlausan,” sagði
hertoginn hlæjandi. “Við hvað áttu með bæn-
irnar þínar?”
Svar var óþarft, því á sama augnabliki heyrð
ist afarhátt angistarvein, og með því að horfa í
sömu átt og Álfrekur starði, sáu menn mann
koma í ljós í einu hljómopinu á turninum, sök-
um logans inni var mjög auðvelt að sjá hann.
Allir sáu, að þetta var ívar Tota.
Ókunnugur á Pálsstöðum, hafði hann fyrst
stefnt í ranga átt, og þegar liann loks fann dyrn-
ar, bannaði eldurinn honum útgöngu og hrakti
hann frá einum stað til annars, þangað til hann
loks, hálfdauður af liita og reyk, leitaði skjóls
í hljómopinu. Tota rétti hendurnar biðjandi til
hermannanna; köll hans og hljóð báru vott um
vaxandi örvilnan og hræðslu.
“Mig grunaði þetta,” tautaði Álfrekur. “Guð
vill ekki láta vonzku hans þrífast lengur.”
Allir áhorfendurnir urðu skelkaðir. Margír
þutu heim að turninum, í því skyni að veita Totu
hjálp; en eldurinn var fyrir löngu búinn að
hindra öll not stigans; engin björgun möguleg.
Allir gleymdu Álfreki, sem tekið hafði hjálm
inn af höfði sér, knéféll á virkisveggnum og
byrjaöi hátt og greinilega að lesa faðir vor. Ó-
sjálfrátt hlustuöu þeir, er til staðar voru, á bæn-
ina; hinn tryltasti hermaður varð á þessu augna
bliki í mýkra skapi, og vorkendi Totu, þar eð
hann sá, hvernig forlög hans myndu enda; þeir
tóku ofan stálhúfurnar, og sumir þeirra lyftu
höndum til himins, og áður en riddarinn þagnaði,
knéféll allur hópurinn og tók þátt í bæninni.
Hljóð hins ógæfusama manns urðu tryltari
og hærri.
Turninn riðaði; ákafir brestir og brak bárust
til eyrna hermannanna; skelfingaróp ómuðu frá
áhorfendunum, og áður en það þagnaði, var Tota
og efsti hluti turnsins horfinn. Þykkur kæfandi
reykur gaus uþp úr eldhafinu.
Þessi viðburður hafði mikil áhrif á hugi'lier-
mannanna. Hertoginn varð fyrstur til að átta
sig; hann sneri sér að riddaranum, sem stóö
vfð hlið hnns.
Honum varð ósjáifrátt að æpa af undrun;
í hinum góðmannlegu og hreinskilnu andlits-
dráttum þessa manns þekti hann ekki óvin sinn,
sem almenningur kallaði Álfrek svarta.
“Hver ert þú?” spurði liann á meðan her-
mennirnir hópuðust'kringum þá. “Varst það þú,
sem við héldum að væri riddarinn á Pálsstöð-
um?”
“Já,” svaraði maðurinn rólegur; “og eg(
mátti ekki leiðrétta misskfilning ykkar, af því að
eg varð að frelsa vesalings Álfrek. Hann mun
nú úr allri hættu, svo eg hefi enga ástæðu til að
bera nafn hans lengur.”
Að þessum orðum töluðum fleygði hann af
sér kápunni, sem hann var í. Það var Jörundur,
sem stóð frammi fyrir hertoganum.
' “Og hver ert þú?” spurði hertoginn. “Eg
þekki málróm þinn, og þó höfum við aldrei fund-
ist fyrri.”
“Jú, einu sinni.”
“Hvenær?”
“Ó, herra,” sagði Jörundur með rólegu brosi.
“Það var í gærkvöldi, þegar við háöum einvígið.”
“Hvað þá!”, hrópaði hertoginn mjög undr-
andi. “Varst það þú, sem mættir mér í stað
Álfreks!”
“Já, hertogi, l>að varö mitt hlutskifti að
berjast við svo kjarkmikla hetju.”
Hertogiim þagði litla stund, meðan hann var
að jafna ^ig eftir undrunina, sem orð Jörundar
ollu honum.
“Þú barðist eins og rösjtur maður,” sagði
hann svo. “Seg þú mér nafn mitt, svo eg viti
hver það var, sem hlífði mér, þegar líf mitt var, i
þinni hendi.”
“Nafn mitt er Jörundur Hringur, en eg er
vanalega kallaður Jörringer í daglegu tali,” svar-
aði sjómaðurinn.
“Þú ert líklega af aðalsættum?”
“Ó-nei, góði herra, eg er aðeins lítilfjörleg-
ur fiskimaður, sem veiði fisk á færi og í net úr
sjónum.”
“Og þó þú værir fæddur af vesallegri þræla-
ætt,” svaraði hertoginn, hrifinn af hinum hrein-
skilnu og auðmjúku orðum hans, “þá verðskuld-
ar þú samt gæfu hins göfúgasta riddara. Sjáðu
nú, Jörundur, taktú þetta til endurminningar um
mig, og þegar þú um vetrarkvöld situr við ofninn
og ségir öörum frá afreksverkum þínum, þá láttu
þess getið, að Hlöðver liertogi Albertsson hafi
einu sinni rétt þér hendi sína, sem merki trygð-
ar hans og verndar, og gaf þér góða sverðið sitt,
af því hann sjálfur átti svo miklá karlmensku og
djörfung, að hann kunni að meta hana hjá ó-
vini sínunr.” 1
Meðan hann talaði þessi orð, rétti hann Jör-
undi hendi sína, og hengdi sverð sitt, ásamt belti
sínu, skrautsaumuðu með silfurvír, um háls hans.
Jörundur horfði til jarðar; taugarnar í andliti
hans skulfu; hann var sjáanlega djúpt snortinn
yfir framkomu hertogans.
Biðillinn.
Það var unr miðsumarsleytið sama ár, um
dimt kvöld, að 25 menn í einum hópi sáust ganga
í gegnum Tjaldanesskóg, eftir veginum, sem
liggur frá sjónum og Kasodda. Mennirnir báru
axir og sverð að vopnunr. Foringinn, sem gekk á
undan þeim, var klæddur brynju úr stálhring-
um; á höfðinu bar hann stálhúfu, senr endaði
með háum og mjóum brodd, og í hendinni langt
tvíeggjað sverð. Ijiæst honum gekk hár og
hcrðabreiður maður, senr foringinn talaði stund-
um við í lágum róm.
Þegar mennirnir höfðu lialdið áfram göngu
sinni um nokkra stund, án annarar viðdvalar en
þeirrar, sem kjarrgróin brautin og niðurfallin
tré hingað og þángað neyddu þá til aö gera, fór
skógurinn að verða gisnari, og endaði loksins við
stóra sléttu,1sem straumhörð á’rann í gegnum
og út í hafið í fjarlægðinni; hins vegar við ána
var liá og brött breltka. Yzt í brekkunni var virk-
isveggur og bak við hann lóðréttir turnar gam-
allar riddaraborgar; í litlu gluggunum hennar
speglaði tunglið sig, þegar það fékk næði til
I þess fyrir skýjunum, sem voru á hraðri ferð fram
hjá því.
Þegar mennirnjr komu ,í skógarjaðarinn,
gaf foringinn þeim bendingu að nema staðar,
meðan hann gekk á undan og starði skimandi
og hugsandi til hailarinnar.
Meðan hann stóð þannig, breyttist hinn
dimmi svipur hans, sem hvílt hafði yfir andlit-
inu, í bros, sem þó virtist geyma í sér minni á-
nægju en hatur og hefndarliug.
Litlu síðar Sneri hann aftur til mannsins
með breiðu herðarnar og hvíslaði:
“Það var hér, sem þú áleizt hægast að
framkvæma áform okkar, Jörundur?’'
“Já, Álfrekur riddari, ef við hugsum okkur
að ná til hallarinnar í nótt, þá verður það hér.
Á móti Veslabæ og eikarskóginum setja þeir
vörð á hverju kvöldi, undireins og sólin sezt, en
álíta árás frá þessari hlið ómögulega. Samt er
það réttast, að við fylgjum hinu fyrsta áformi
okkar, og sendum njósnara til hallarinnar. Einar
Trana er lævís og hygginn maður; fyrir því liefi
eg margar sannanir . Meðan eg vann hjá honum,'
var það siður okkar að hýsa gesti í litla her-
berginu, þar sem þér sjáiö gluggaholuna í múim-
um, beint á móti okkur, og þann sið hafa þeir
efalítið ennþá. LáJið þess vegna njósnarann
hafa með sér stein, og kasta honum út um gatið
ofan í ána, éf alt er óhult í höllinni. Eg skal
þá fela mig bak við pílrunnana þarna niðri, og.
láta ykkur vita undireins og eg sé rnerki lians.
Á meðan geta hinir búið til stigana.”
“Þú ert vitur maður, Jörundur,” sagði Álf-
rekur með ánægjubrosi!
“Því ekki það,” svaraði sjóniaðurinn glað-
lega. “Sá, sem snertir tjöruna, fær oftast eitt-
hvað á fingurna, og Einar hefir kent mér það,
sem hann verður að þola önn fyrir í nótt.”
Riddarinn gekk nú aftur til mannanna, sem
láu í grasinu. Sá djarfasti og slægasti var nú
sendur til hallarinnar; hinir gengu inn í skóginn
eftir efni í stigabjálkaúa, en Álfrekur og Jör-
undur settust hjá gamalli eik, og héldu áfram
ráöageröinni.
Hér um bil fyrir mánuði síðaii var nesja-
kóngurinn kominn aftur frá Skáni, og liafði síð-
an verið heima. Hann var særður og gat ekki
ráðist í nýjar ferðir.'
Eftir sólsetrið gengu tvær manneskjur út
í litla garðinn, sem var in'nan virkisveggjanna í
Fellsnesi. önnur þeirra var Páli Júl, sem áður
er minst á, einn af hásetum Einars Trönu, og
hin var ung stúlka, naumast átján ára gömul,
grannvaxin, pieð ljóst hár, hreinskilin, dökkblá,
augu og hreinskilinn svip.
“Ó, Anna litla,” sagði Páll um leið og hann
iyfti hendi hennar að vörpm sínum; “en hvað
dagurinn er langur, þegar maður bíður kvölds-
ins.”
' “Það verð eg að samþykkja,” svaraði Anna,
“en eg, sem ekki hefi annað mér til skemtunar
en hænabókina mína og snælduna, en þú liefir
þar á móti að gæta þinna starfa, og spjalla við
mennína í garðinum.”
“Eg skeyti lítið um mennina,” sagði Páll
alvarlegur. “Þú getur naumast getið þess, hvað
eg hefi starfað í dag.”
"Lofaðu mér þá a ðheyra það,” sagði Anna;
“þá skal eg líka segja þér, hvað eg hefi gert.”
“Eg fór út í skóg og náði litlum spörfugli,
sem eg ætla að kenna að n,efna nafn þitt, og
þegar eg vakna árla morguns, verður það fyrsta
orðið sem eg heyri.”
“Eg þarf ekkert slíkt,” sagði Anna og lagði
hendina á brjóst sitt; “hér inni, Páll. á lítill söng-
fugl heima, sem syngur nafn þitt frá morgni ti!
kvölds; já, og á nótíunni líka, býst eg við, þar
eð eg lieyri það í öllum draumum mínumi Nú,
þá er mín vinna betri, ]>ýí eg hefi býrjað að
skrautsauma handa þér axlarfetil, með listfeng-,
um sporum og rósum; hann skalt þú fá einhvern
tíma, ]>egar eg er oröin heitmey þíri, og á meðan
þú úotar þenna fetil, gengur þér alt vel, því að
meðan að eg saumaði hann bað eg hina heilögu
ungfrú að annast þig.”
“En nær ætlar þú að verða heitmey mfn?”
spurði Páll ákafur. i
“Seinna,” svaraði hún brosandi.
“Það er svo langt þangað til seinna. Held-
ur þú að móðir þín sé okkur hlynt í kvöld?”