Heimskringla - 09.06.1926, Blaðsíða 4

4 BLAÐSÍÐA.
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 9. JÚNÍ, 1926.
I^eintskringlct
(StofnuV 1886)
Keranr Út á hverjum miDvlkudetfL
BIGENDDK:
VIKING PRESS, LTD.
853 og 855 SARGENT AVE., WINNIPEG,
Talafmlt N -6537
Ver?5 blattslns er $3.00 árganarurinn borg-
lst fyrirfram. Allar borganir sendist
THE VIKING PRE6S LTD.
SIGEÚS HALLDÓRS frá Höfnum
Ritstjórl.
JAKOB F. KRISTJÁNSSON,
Ráðsmaður.
UtanAMkrlft 111 blatlMlnn:
THE VIKING PHES8, Ltd., Rox 3105
Utanftskrlft tll rltMtjftranut
EDITOR HEIMSKHINGLA, IIox 3105
WINNIPEG, MAN.
“Heimskringla is published by
The Vlklng Presa Ltd.
and printed by
CITV PRINTING PUBLISHING CO.
853-855 Sargent Ave., WlnnlpegT, Man.
Telephone* N 6537
WINNIPEG, MANITOBA, 9. MAl 1926
Borgarstjórinn og
kjósendur.
Fyrir hér um bil hálfu öðru ári síðan
var maður að nafni R. H. Webb, ofursti
að nafnbót, kosinn borgarstjóri hér í
Winnipeg.
Meginþorri þeirra, er þenna mann
kusu, þektu eiginlega engin deili á hon-
um. Það var sagt að hann hefði getið
sér allgóðan orðstír í hernum. Hann var
nýgræðingur í bænum og ráðsmaður
Marlborough gistihússins.
Þessi bráðókunni maður bauð sig fram
svo að segja á síðustu stundu, að tilhlut-
un stéttarbræðra sinna og helztu bjór-
sala bæjarins. Honum var rent í kapp
við valinkuiman heiðursmann, sem um
mörg ár hafði fengist við opinber mál, og
hafði gegnt borgarstjóraembættinu í tvö
ár og gegnt því vel.
Og það var svo sem ekki að kjósend-
unum að spyrja, fremur en vant er, þeg-
ar á kjörstaðina kemur. Lýðurinn kaus
hinn ókunna mann með yfirgnæfandi
meirihluta!
* # *
Þektur uppeldis- og mannfræðingur í
Bandaríkjunum hefir komist að þeirri
niðurstöðu, að sjötíu og fimm manns af
hundraði hverju þar, séu á líku reki and-
lega og meðalgreindur tólf til þrettán ára
gamall drengur, sem náð hefir meðal-
þroska. Manni gæti nú dottið eitthvað
h'kt í hug um pólitískan þroska kjósenda
hér fyrir norðan landamærin, þegar önn-
ur eins dæmi og þetta verða fyrir manni.
Því að þessi kosning fór nákvæmlega
eins fram, eins og kosið hefði verið í
barnaskóla, þar sem börnin með atkvæða
fjölda hefðu borið kennarann ofurliði.
Það var nýjabrumið á þessum ó-
kunna manni. Auk þess hafði hann
verið herforingi. Barnssálin, með óþoli
sínu, forvitni, nýungagirni og bráðlæti,
stenzt ekki freistinguna að hverfa frá því
sem vaninn hefir gert hversdagslegt, þó
að gott sé, og gefa sig á vald því óþekta,
sem svo auðvelt er að sveipa í æfintyra-
ljóma, með svolitlu ímyndunarafli. Af
ðþroskuðum mannssálum, sem skynsam-
leg hugsun hefir ekki verið tamin, er
sömu söguna að segja, þótt þær eigi sér
lengri vistarveru að baki í sambandi við
líkama eigendanna, en barnssálirnar.
* * *
Farmer borgarstjóri hafði setið við
stýrið í tvö ár. Allir viðurkendu að hann
væri duglegur og samvizkusamur maður,
jafnvel pólitískir andstæðingar hans.
Samt er ókunnur maður kosinn í em-
bættið í hans stað. Þeir sem öfluðu
Webb fylgis undir kosningarnar, fundu
Farmer auðvitað ýmislegt, til foráttu, t.
d. að hann væri jafnaðarmaður, og áð
hann hefði oflítið bætt úr þessum erfiðu
tímum. Fáir voru það þó, er svo rök-
færðu. En langflestir — og þar á meðal
ensku blöðin bæði, þótt þau auðvitað
vissu betur — héldu því fram, að nú væri
um að gera að skifta. Það hefði hvort
sem var aldrei verið til siðs, að kjósa
borgarstjóra lengur til embættis en tvö
ár í senn! Um að gera að gefa öðrum
tækifæri til þess að reyna! Þurfti þá
frekar vitnanna við? Webb hlaut ekki
atkvæði kjósenda af því, að það væru
minstu líkur fyrír því, að hann væri snjall
ari Farmer. Það var meira að segja mjög
ólíklegt að Webb væri honum jafnsnjall.
Kjósendur réðu Webb sem borgarstjóra,
af því að hann var flestum þeirra gersam-
lega ókunnugur.
Þetta kann nú að þykja sniðyrt, en
satt er það engu að síður.
* * *
Stundum getur svona slempni farið i
vel. Það hendir líka að menn græða í !
Monte Carlo. En ,langoftast, fara kjós-
endur flatt á þessu. Þess vegna er svo
ótölulega margt öfugt hjáí oss, skyni og
máli gæddum verum, sú óhemja af van-
sælu, rangsleitni, skilningsleysi, kæru-
leysi, hroka og heimsku, í hlutfalli við
það sem ætti að vera, sem vel gæti verið
nú, og sem einhverntíma verður.
Kjósendur, það er að segja almenning-
ur, eru altaf að stórskaða sjálfa sig, fá-
einum öðrum mönnum til ábata, sem
hreint og beint ekki geta komist hjá því |
að þrífast á hjörðinni, eins og spilabank- j
inn á spilafíflunum. Flestir kjósendur ;
eru alia sína æfi að greiða atkvæði eins j
og “pabbi og afi” gerðu á þeirra tíð. Sár- j
fáir nenna að setja á sig reynslu forfeðra i
og farinna kynslóða. En gáfur eru summ- !
an af reynslunni. Yfirleitt nenna menn
ekki að temja sér að vera gáfaðir.
# * *
R. H. Webb ofursti, hefir ekkert gert !
sem borgarstjóri, sem þessum bæ megi ;
að verulegu gagni verða. Við því var í
engin ástæða að búast, samkvæmt kosn- ;
ingu hans. Hann hefir aftur á móti stór- ,
lega óvirt embætti sitt og kjósendur. Við i
því mátti vel búast, svo sem til kosning- j
anna var stofnað.
En hvað verður iangt þangað til að j
næsti “ókunni maðurinn” verður kosinn
í trúnaðarstöðu?
Erum vér stórkostlega þroskaðri stjórn
arfarslega en mennirnir, sem hrópuðu:
“Krossfestu þenna, en gefðu oss Barra-
bas”?
Og þó eru því nær 2000 ár síðan.
“f sekkinn, í sekkinn.
svo hafa íslendingar gert fyr,” er haft
eftir Ara lögmanni Jónssyni, er þeir Mar-
teinn biskup kváðust á, svo að sinnað-
ist. Hugði hann til þess atburðar, er
Norðlendingar pokalögðu Jón biskup
Gerreksson og drektu honum í Brúará.
«, * * *
Webb borgarstjóri hélt mikla og vel
undirbúna ræðu á miðvikudagskvöldið
var, fyrir iðnþrifanefnd Manitobafylkis.
Þótti honum svo mikið undir þessari ræðu
komið, og svo áríðandi að hann yrði ekki
misskilinn, að hann bað hraðritara frá
ensku blöðunum, er hann hafði fengið
þangað, að rita ræðu sína orðrétta. Sú
bón var veitt.
Þessi ræða er líka einstök í sinni röð.
Ólíklegt að nokkur borgarstjóri í jafn-
stórri borg og hér er um að ræða, hafi
nokkurntíma komið öðru eins saman. Ef
þessi ræða hefði verið prentuð, án þess
að tilgreina höfundinn, myndi flestum
hafa dottið í hug, að þar hefði blindfullur
maður verið að verki.
Öll ræðan var hatramleg árás á O. B
U., og leiðtoga þeirrar hreyfingar sér-
staklega. Borgarstjórinn vill nefnilega
reyna að hafa verkamenn hæga meðan
hann húðstrýkir leiðtoga þeirra. Hann
sagði að eiginlega væru verkamenn allra
ágætustu menn, en þeir væru gersamlegay
afvegaleiddir af leiðtogunum. Það væru
menn, sem ekki vildu vinna að nokkru
ærlegu verki, ekkert gera annað en að
spilla og æsa. Þeir væru að vísu fáir,
um 15—20 manns, og nefndi nokkra
þeirra, 4—5. En svo fáir sem þeír væru,
þá væru þeir svo óþokkaðir, og hefðu
gert verkamennina hér í Winnipeg svo
illræmda að ómögulegt væri að fá Banda-
ríkja-auðmenn til að leggja fé í iðnaðar-
fyrirtæki hér í Winnipeg. Hann kvaðst'
hafa reynslu fyrir þessu, borgarstjórinn,
og sagði hjartnæma sögu í því sambandi.
Hann kvartaði undan leiðtogum verka-
manna í bæjarstjórn, á fylkisþinginu og á
sambandsþinginu. En reiðastur var hann j
við O. B. U., og yfir því að stjórnin í Ot-
tawa hefir alveg nýlega viðurkent þenna
félagsskap, út af deilum strætisvagn-
þjóna, sem eru í O. B. U., og Rafveitu-
félags Winnipegborgar. Það væri um að
gera að losna við þessa menn; helzt auð-
vitað á löglegan hátt. Það er dálítið
erfitt, þegar menn hafa engin lög brotið.
að ræna þá frelsi eða fjöri lögum sam-
kvæmt. Þetta hefir borgarstjórinn líka
skilið, því undir lok ræðu sinnar tók
haim af skarið með það. Ef ekki væri
hægt að verða af með þá lögum sam- j
kvæmt, þá með einhverju öðru. Og hann j
leggur til í fullri alvöru, að menn taki
verkamannaleiðtogana, “þessar rottur”,
þenna “þorparaflokk meðal þorparanna”,
og drekki þeim í Rauðánni. í sek'kinn ,
með þá.
* * ¥
Winnipegbúar haida um sig dýran lög-
regluvörð, að þeir megi fara sem óhult-
astir ferða sinna, og til þess að vernda iíf '
og frelsi einstaklinganna. Og nú kemur j
hinn virðulegi borgarstjóri og hvetur þá
borgara bæjarins, sem líka skoðun hafa
á opinberum*málum og sjálfur hann, að
drekkja nokkrum öðrum borgurum, sem
ekki eru á sömu skoðun og sá háeðla!
Góð auglýsing fyrir Winnipegborg.
* ¥ *
Því er nú einmitt svo varið, að hr.
Webb hefir altaf skilið borgarstjóraem-
bættið þannig, að hann ætti að vera aug-
lýsingastjóri borgarinnar. Hann er gest-
gjafi sjálfur og hugsjónir hans hafa aldrei
flogið út fyrir krárborðið, svo vart hafi
orðið við. Hann er slíkur þjóðmálaspek-
ingur, að hann heldur að allur þrifnaður
bæjarins sé undir því kominn, að hægt sé
að smala nokkrum ferðamönnum inn í
bæinn, til þess að eyða peningum á gisti-
húsum og í vörubúðum. Hann hefir
verið eins og útspýtt skinn um allar jarð-
ir síðan hann tók við embætti, að smala
mönnum til Winnipeg, að gorta af Winni-
peg. Hann hefir látið bera mikið á sér,
látið kappsamlega auglýsa þetta auglýs-
ingastarf sitt, haldið fjölda af ákaflega
fávíslegum og einskis verðum ræðum, og
látið prenta þær í blöðunum.
Og nú klikkir hann út með þessari
dæmalausu ræðu, þar sem orðbragð og
látæði, er svo samvalið hugsuninni. Hann
stendur og sprettir fingrum framan-í á-
heyrendur sína, “blooming gangsters”,
o. s. frv., kemur iðulega fyrir. Það er
eins og liðþjálfi frá East End væri að
brýna boðorðin fyrir áheyrendum sínum,
dátunum.
Hann segist hafa gert ákaflega mikið
til þess að reyna að fá iðnrekendur og
peningamenn úr Bandaríkjunum, til þess
að setjast hér að. Aftur auglýsing. En
það sé ómögulegt fyrir þessum fjandans
verkamannaforingjum hér, sem eyðileggi
hina hrekklausu verkamenn. Stóriðju-
höldarnir amerísku þori ekki fyrir sitt
lifandi líf að koma hingað, af ótta við
verkamennina í Winnipeg!
# * *
Alt er þetta ein guðdómleg endileysa,
og ^gagnsæ þar eftir. Fyrst klúðurstil-
raunin, að koma sér við verkamenn, en
slátra foringjum þeirra. Það er rétt, sem
hann segir, að Winnipeg-vsrkamenn, sem
eru í iðnsamlögum, eru sæmilega grfeind-
ir og mjög gegnir menn. Ennfremur, að
þeir allir, 'lað 15—20 manns undantekn-
um”, hafi vilja á að bjarga sér og vinna.
Þeir eiga nákvæmlega þá foringja skilið,
sem þeir hafa. Svo er um öll sæmilega
skyni borin félög. Þess vegna er það
segin saga, að ef þeir, sem verkamenn
hafa kosið til að sjá málum sínum far-
borða nú í nokkuð mörg ár samfleytt,
eru “rottur” og “djöfuls þorparar”, þá
eru verkamenn það áreiðanlega líka,
nema verri og lítilmótlegri séu. Eigi að
drekkja forystumönnum þeirra, þá ætti
jafnskjótt að koma þeim sjálfum fyrir
kattarnef, í allsherjar blóðbaði. — En
séu verkamenn það, sem borgarstjórinn
að minsta kosti ekki hefir kjark til að
neita að þeir séu, hvað sem sannfæringu
hans kann að líða; sem sé upp og ofan
greindir menn og gegnir, þá er jafnvíst,
að menn, sem eru leiðtogar þeirra áir frá
ári, eru af sama tæi, nema auðvitað, jafn-
greindari og gegnari.
Æfintýrið um hræðslu stóriðjuhölid-
anna amerísku við verkamannaforingj-
ana í Winnipeg, er skemtilegt. Verka-
menn hér eru ákaflega friðsamir og iáta
að öðru leyti miklu minna til sín taka en
verkamenn í flestum eða öllum amerísk-
um stóriðjubæjum. Séu iðnaðarhöldarnir
amerísku smeykir við Winnipeg, þá eru
það sannariega ekki verkamennirnir, sem
orsaka það. Heldur eru þeir það hyggn-
ari en borgarstjórfhn, að þeim dettur ekki
í hug að iðnaður geti þrifist á gortinu
einu. Það þarf einhvern sjáifstæðan lífs-
merg til iðnaðarframleiðslu, þar sem
verksmiðjurnar eru reistar. Flughana-
gal, skrumarahót og tilberalæti, eru eng-
inn varanlegur •framleiðslujarðvegur.
En hefði nokkurntíma nokkur fótur
verið fyrir þessum ótta við Winnipeg-
verkamennina, hvað myndu stóriðjuhöld-
arnir þá halda, og hvað munu menn út í
frá yfirleitt haida, er þeir geta borið sjálf-
an borgarstjórann fyrir því, að Winnipeg-
verkamenn séu svo haldnir, að eina ráðið
sé að drekkja þeim án dóms og laga?
Dásnotur auglýsingastarfsemi. Mað-
urinn er jafnhæfur til auglýsingastjóm-
ar, sem borgarstjórnar.
* * *
Þegar við þykir eiga, eru menn kærðir
fyrir æsingatilraunir til stjórnarbyltingar
eða upphlaupa. Á ófriðairtiímum eru
slíkir menn vanalega skotnir; á friðar-
tímum eru þeir tugthúsaðir. Lagastaf-
urinn er þá sem oftar teygður dálítið,
eftir því hverjir að standa.
/
Bæði væri gagn og gaman að
þv! að geta vijtað, hve margra
ára fangelsisvist ainhver verka-
mannaforinginn hér, t. d. Rus-
sell, hefði hlotið, eða hvort
hann hefði sloppið átölulaugt,
ef hann hefði opinberlega skor-
að á samherja sína, að drekkja
Webb borgarstjóra, fylkisstjór-
anum og fáeinum öðrum valda-
mestu og auðugustu mönnum
bæjarins, nema þeir gengju ah-
gerlega á skoðanir og band
verkamanna. Verkamannafor-
íngjarnir kvörtuðu undan borg
arstjóranum við dómsmálaráð-
herrann. Sögðu sem satt var,
að þetta væri háskaleg hvöt til I
þeirra manna, sem ógætnir og
skammsýnir eru, þar sem hún
kemur frá manni í þessari
stöðu. Þeir vildu sækja borgar
stjórann til laga. Dómsmála-
ráðherrann fór undan. Þá leit-
uðu þeir til réttarins hér, og
nú er svo komið, að borgarstjór
inn verður dreginn fyrir lög í
dag. Vafalítið sleppur hann
Wgningarlaust. Það ætti að
vera reiðilaust af flestum. En
sleppi hann, sem telja má víst,
þá er þar ipeð gefið fordæmi,
að taka vægt á svonefndum
“upphlaupsræðum og æsinga-
fortölum”, sem hinir svonefndu
“minni háttar menn” eru svo
oft sakaðir um. — Það er fátt
svo ilt, að ekki megi verða til
nokkurs góðs.
* * #
Það er ekki við því að búast,
að hinn sprengvirðulegi, eins og
Bjöm Jónsson myndi hafa
komist að orði, sjái sóma sinn
í því að segja af sér. En von-
andi hafa nú kjósendur féngið
nóg að sinni af afrekum hans,
þótt honum dytti í hug að bjóða
bænum þjónustu sína eitt ár
enn.
Það er heldur engin ástæða
til þess' að óttast um framtíð
hans. Auk gestgjafahæfileik-
anna virðist hr. Webb hafa
flesta þá hæfileika, sem einn Ku
Klux Klan höfuðsmanq mega
prýða. Sá flokkur manna er nú
tekinn að láta til sín heyra hér
nyrðra. Þeir vilja láta drekkja,
brenna, hengja eða krossfesta
alla, sem ekki eru goðumlíkir
og ómengaðir Engil-Saxar. Það
væri alveg tilvalið að herra
borgarstjórinn safnaði Klux-lið-
inu um sig. Þá myndi sízt
skorta röggsamlegar pyntingar
og bráðskjótar drekkingar. En
bezt væri þó að sneiða í lengstu
lög hjá‘ íslendingunum, að vorri
hyggju. Það gæti skeð, að þeir
væru ekki allir búnir að gleyma
sögunni um afdrif Jóns Ger-
rekssonar.
--------v -X--------
Fjær og nær
StyrktarsjóSur Björgvvns Guð-
mundssonar.
,Aður meðtekið ..........$1074.44
J. J. I Helgason, Riverton .... 1.00
J. H. Helgason ................ 1.00
Mr. og Mrs. G. Einarsson,
Riverton .... .... ...... 2,00
$1078.44
T. E. Thoríttcinsson.
Málfundafélagið heldur fund að
Labor Hall næsta sunnudag, kl. 3 e.
h. v- S. B. Benedictsson talar um
“Heimspeki heilbrigðrar skynsemi”
— Komið og hlustið á hvað hann
hefir að segja. — Allir hafa þar
málfrelsi. S. B.
----------x-----------
Avarp.
til Islendinga í Norður-Dakota....
En heyrðu mig, vin.ur, ef hikar þú
við,
Til hersveita lúðrarnir karlla.
Þú berst með Högna, ef hann á þitt
lið,
Með héðni þó eg eigi að falla.
Þvi norrænan hugrakka. á helvegu
reið
og hræddist þar náttstaðinn aldrei.
St. G. St.
Grettir sagði: Ber er hver að baki,
r
DODD’S nýrnapillur eru bezta
nýrnameðalið. Lækna og gigt,
bakverki, hjartabilun, þvag-
teppu, og önnur veikindi, sem
stafa frá nýrunum. —- Dodd’s
Kidney Pills kosta 50c askjan,
eða 6 öskjur fyrir $2.50, og fást
hjá öllum lyfsögum, eða frá
The Dodds Medicine Co., Ltd.
Toronto, Ontario.
nema bróður eigi. Líkt fer mér, þeg-
ar eg legg út í kosningabaráttuna
fyrir fulltrúaþing Bandaríkjanna.
Islendingar hafa oft sannað, a.ð þeir
duga vel, þegar á hólminn er komið.
Það sem knýr mig mest til að koma
fram fyrir kjósendurna í Norður-
Dakota, er það, að bændur hafa svo
sem enga málsvara á þjóðþingi
Bandaríkjanna. Meira en níu af tíu
eru lögmenn eða fjárglæfrasinnar,
sem þekkj.a lítið sem ekkert inn á
akuryrkjumál og búskaparástand
bænd^, og þar af leiðan.di hifa litla
hugmynd um, hvað er nauðsynlegt
a.ð ráða fram úr þeifn vandræðum,
sem búskaparþarfirnar útheimta. —
Það liggur hverjum manni í augurrt
uppi, að bændur sjálfir geta betur
ráðið fram úr sínum eigin vandræð-
um en nokkur annar flokkur, og þess
vegt^a er náuðsynlegt að bændur séu
sendir á þing. Akuryrkja er stærsta
atvinna hér í Bandaríkjunum. Akur-
yrkja kaupir hér um bil 80 prósent
af öllum iðíia.ði í Bandaríkjunum,
og þar af leiðandi líður allur iðnað-
ur tap, þegar bændur fá einungis
hálfvirði fyrir vörur, sem þeir fram-
leiða, sem eru kornvara og gripa-
afurðir, í öllum þeim margbreyttu
niyndum.
Eg er með Republican flokknum,
því að það eru meiri líkur til, a5
hann geri umbætur á hag .bænda en
j nokkur annar flokkur. Eg hefði feg-
inn viljað sjá alla íslenzka kjósendur
í Norður-D.a,kota fyrir kosningarnar
i júni. En það er ómögulegt, þvi
kjördæmið, sem eg lifi í, er 13 stór
Counties, svo eg verð að tala- vi5
Ikjósendur í gegnum blöðin, Lögberg
| og Heimskringhu Og eg vona, að
íslenzkir kjósendur i Norður Dakota
verði vel við kvöð minni, að styrkja
mig við kosningarnar. Eg hefi vericf
búandi í Norður Dakota síðan 1880,
og þekki vel öll þau átumein, sem
bændur hafa þurft að verja sig fyr-
ir. Og eg hefi alla þá tíð tekið
þátt í stjórnmálum, og var sendur á
kjörþing Republicans fyrir tveimur
ánim, þar sem voru útnefndir for-
seti og varaforseti fyrir Bandaríkin,
og þar lærði eg rneira af, hvernig
stjórnin kemur fram, en nokkru sinni
fyrri.
Og eg lofa því hátíðlega, ef kjós-
endur í Norður Dakota senda mig á
þing, að þeir skulu aldrei þurfa að
iðrast þess.
Virðingarfylst,
Magnús Snowfield,
420 — 13th St. North,
Fargo, N. D.
------x------
Bréf til Hkr.
5325 Qliver Ave. S.
Minneapolis, Minn.
50 júní 1926.
Herra ritstjóri!
Ein af hinum mörgu ágætis ritstjórn
argreinum yðar var “Jónas Spá-
maður og Grundvellingar” í seinustu
Heimskringlu. En það mun ekkert
efamál, a.ð Grundvellingar ná inn
þessum $25,000,000, ekki eingöngu
frá fáráðlingum og bókstafstrúar-
mönnum, heldur og frá hinum miklu
iðnrekendum og verzlunarmhnnum
þjóðarinnar; því Roger W. Bobson,
hinn mikli fjármálamaður, sagði
ekki alls fyrir löngu: “Virði eigna
okkar og hlutabréfa. er ekki undir
því komið, hvað hankarnir eru sterk-
ir og traustir, heldur er það alger-
*