Heimskringla - 16.06.1926, Blaðsíða 4

4. BLAÐSIÐA.
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG 16. JUNI 1926.
Heímskringla
(StofnuQ 1886)
Kemur flt fi hverjum mlDvlkudearl.
EIGENDCKs
VIKING PRESS, LTD.
883 og 855 SARGENT AVE., WINNIPEG.
, Talslmli X-0537
Verí blaíslns er $3.00 Argangurlnn borg-
lst fyrirfram. Allar borganir sendtst
• / TH E YIKING PREES LTD.
SIGEÚS HALLDÓRS frá Höfnum
Ki'tstjórl.
JAKOB F. IŒISTJÁNSSON,
Ráðsmaður.
UtnnfiMkrlft tll blnttalns:
THE VIKIM'. PIIESS, Ltd., Boz »105
UtnnfiMkrlft tll rltMtjfirnuMi
EDITOR HEIMSKHINGLA, Box 3105
WINNIPEG, MAN.
“Helmskrlngla ls publlshed by
The VlkinK PreMa Ltd.
and prlnted by
CITY PRINTING «V PUBLISHINO CO.
853-855 Snraent Ave., Wlnn Ipeff, Nnn.
Telephdne: N 6537
\ .......................... ~
WINNIPEG, MANITOBA, 16. JÚNÍ 1926.
Fiskikaupmenn í New
yfirlýsingu um, að einskis skyldi ófreist-
að til að veita öllum þeim makleg mála-
gjöld, er á ólöglegan hátt reyndu að eyði-
leggja frjálsa samkepni í verzlun og iðn-
aði.
Mr. Royce segir, að þegar rannsóknin
hafi verið gerð, hafi verzlun á vatnafiski
í New York numið um $30,000,000.00 á
ári, og að vitnisburðurinn hafi sýnt, að
minsta kosti 75 % af henni hafi gengið f
gegnum hendur Fish Purchasing Corp-
oration.
Kæran var í þrem liðum; en aðalliðu’r-
inn, sem hinir í raun og veru fólust í,
var að verjendurnir hefðu átt með sér
samtök, og gert samsæri til að einoka
fiskiverzlun í þessum landshluta. Verj-
endurnir játuðu sekt sína undir þessum
lið, og var þá auglýst, að stjómin hefði
dregið hina liði kærunnar til baka.
Dómurinn var lesinn upp í réttinum,
eftir að verjendur höfðu tilkynt, að þeir
væru honum samþvkkir. Ríkissóknarar
aðrir en Mr. Royce, sem mættu, voru
William D. Whitney og Israel B. Oseas.
Lögmerin verjenda voru Goldsteim &
Goldstein og Rothwell, Harper & Mat-
hews.
York sektaðir.
Fiskihringurinn mikli í New York, sem
sagt er að hafi kúgað fiskimenn í Banda-
ríkjunum og Canada, og sem kærður var
fyrir að hafa okrað á fiski í New York
um fjölda ára, hefir nú loks játað sekt
sína án þess að verja málið, borgað
háa sekt og verið uppleystur af rétt-
inum.
Fiskimenn í Manitoba munu kannast
við mörg af félögunum, sem í samtökun-
um voru, því mörg þeirra keyptu talsvert
af fiski héðan af vötnunum. En fáa mun
taka mjög sárt, þó þeir fengju þessi af-
drif.
Stórblaðið New York Times, dagsett
13. inaí, skýrir frá málinu á þeesa leið:
“The Fish Purchasing Corporation,
sem um mörg ár hefir ráðið kaupum og
sölu á fiski, svo nemur $30,000,000.00 á
ári hverju, var uppleysri í gær, með úr-
skurði Julian W. Mack dómara. Sautján
félög og tólf einstaklingar, meðlimir fé-
lagsins, sem kærðir voru í júlí í fyrra-
sumar fyrir .brot á Anti-Trust lögunum,
sem kend eru við Sherman, játuðu sekt
sína og voru sektaðir $31,000.000. —
Hinir kærðu og sektir hvers voru sem
fylgir: — Einstaklingar: Harry E. Aron-
son, Harry V. Lyons, Aaron Hadin, David
Finkelstein og Sol. Broome, $2000.00
hver; Philip J. Beglof, Jack Maibach,
Frank Maibach, Michael N. Lipinsky, Le-
Roy A. Rice, Alois W. Pini og Bernard H.
Cohen, $1000.00 hver.—Félög: Lay Fish
Company, Finley Fish Company, Port
Clinton Fish Company, Beglof Fish Com-
pany, Charles Lyons Fish Company, Re-
liable Fish Company, Mischler Fish Com-
pany, Majestic Fish Company, North-
western Fish Company, Acme Fish Com-
pany, Lakeside Fish Company og Winona
Fish Company, $1000.00 hvert; National
Fisheries Company, New Fish Company,
Eagle Fish Company og Empire State
Fish Company, $500.00 hvert; og Pollock
Fish Company, sem nú er hætt að starfa,
$1.00.
• Réttarpróf í málinu hafði verið ákveð-
ið þann 17. maí. Alexander B. Royce,
ríkissóknari, sem málið hafði með hönd-
um, bjóst við að málið myndi standa yfir
í þrjár vikur, að minsta kosti, og hafði
stefnt fjölda vitna frá Wisconsin, Minne-
sota, Michigan, Ohio, Canada og víðar.
Kært var að verjendur hefðu gert. sam-
særi til að hamla milliríkjaverzlun á viss-
um fiskitegundum,, keypt fisk á fram-
leiðslulstöðunum, og selt hann í New
York, skapað tálmarkað, og skipað fyrir
tim yerð hjá heildsölum og smásölum í
borginni.
Mr. Royce sagði, að dómurinn, sem á
að fullnægja innan þrjátíu daga, eyði-
legði okrarasamband margra fiskifélaga,
sem hefðu bækistöð sína við Peck Slip.
Hpmurinn eyðileggur ekki aðeins nú-
verandi hring, heldur “fyrirbýður á öll-
um tímum, hindrar og bannar þeim, í fé-
lagsskap, og sem einstaklingum, að til-
heyra eða að ganga í nokkur slík samtök
eða samsæri”, og “að nota nokkur önnur
meðul eða aðferðir”, sem myndu hafa
líkar afleiðingar.
Rannsóknin f fyrra, sem gerð var af
“Special Federal Grand Jury”, vakti mjög
mikla eftirtekt. Yfir tuttugu vitni voru
fengin frá ýmsum framleiðslustöðum, til
að segja frá gerðum- og aðferðum Fish
Purchasing Corporation, og áttu þau öll
að koma fyrir réttinn nú aftur. Uppgjöf
verjenda sparar ríkinu mikið fé, og er
hún af þeim, sem er kunnugt um slík
mál, talin þýðingarmikill sigur fyrir
stjórnina, með því að • hún gerði nýlega
Richard Beck, Ph. D.
Fimtudaginn 3. júní bættist íslending-
um nýr maður og efnilegur, í þann álit-
lega fræðimannaflokk, er þeir höfðu þeg-
ar á að skipa. Þann dag iauk Richard
Beck, M. A., doktorsprófi við Cornell há-
skólann. Var það munnlegt próf, og
grensluðust þrír háskólakennarar eftir
kunnáttu hans í nær því 3 klukkutíma)
Áður hafði verið tekin gild doktorsrit-
gerð Becks, um “Jón skáld Þorláksson
og þýðingar hans úr ensku máli”. Er
það allítarleg greinargerð, 230 blaðsíður
vélritaðar, með smáu letri.
Þetta mikilsverða próf er árangurinn
af ágætu starfi og eljanfýsn.
Richard Beck er fæddur og uppalinn á
íslandi. Voru foreldrar hans Hans Beck
og Vigfúsína Vigfúsdóttir, bæði fædd og
uppalin á Reyðarfirði, og afkomendur
merkismannsins Richard Long, er var
verzlunarstjóri á Eskifirði. Misti hann
föður sinn snemma. Var þröngur efna-
hagur móður hans, en þó var reynt að
koma honum til menta, af því að skjótt
bar á námfýsi og námsgáfum. Móður-
bróðir hans, Sigurður Vigfússon, bjó
hann svo undir skóla, að hann settist í 4.
bekk mentaskólans í Reykjavík 1918. —
Næsta vetur las hann utan skóla 5. og 6.
bekk, og tók stúdentspróf vorið 1920. En
árið eftir fluttust þau mæðgin hingað
vestur til Winnipeg. Var bróðir Richards,
Jóhann Th. Beck, seztur hér að áður.
Haustið 1922 fór Richard suður yfir
landamærin til hskólans. Lagði hann
stund á ensk fræði við Cornell háskól-
ann. Þegar fyrsta árið bar hann úr bít-
um verðlaun fyrir hæst próf í fornensku
og aftur í fyrra. Árið 1924 hlaut hann
“Graduate Scholarship” í ensku ($200)
og ókeypis kenslu ($75). í fyrra voru
honum veitt verðlaun Cornell háskólans
í ensku ($400, og ókeypis kensla, $75).
Voru þó margir, er við var að keppa.
Þótt Richard hafi stundað nám sitt í
með slíkri kostgæfni og raun ber vitni I
um, hefir hann þó sízt legið á liði sínu ,
í félagsmálum. Við háskólann er félag,
sem nefnist “The Cornell Cosmopolitan
Cluh”, aðallega félag útlendra stúdenta.
þótt Bandaríkjamenn einnig geti fengið ;
aðgang. Engin þjóð má hafa fleiri með- j
limi í félaginu en nemi 40% af öllum
meðlimum. Eru um 100 stúdentar frá
30 þjóðlöndum hvaðanæfa í félaginu, og
að auki um 30 kennarar. Árið 1923_______
24 var Richard forseti stjórnarnefndar; j
næsta ár formaður félagsins, en 'í ár for- j
maður skemtinefndar.
Það verður ekki annað sagt, en að
hann hafi verið hiklaus og ^allegur,
j mentaferill þessa unga íslencyngs, er ný/'
kominn að heiman sezt á bekk með allra
landa lærisveinum í einum af merkustu
háskólum einhvers voldugasta ríkis í
veröldinni. Hann hefir aukið á sæmd
þjóðar sinnar.
Dr. Beck kvæntist í fyri a, Berthu, fóst-
urdóttur Jóns lögregluþjóns Samson.
Hún er fullnuma hjúkrunarkona héðan
úr Winnipeg.
Embætti hefir dr. Beck þegar fengið.
Er hann ráðinn aðstoðarprófessor í ensk-
um fræðum við St. Olaf College í Minne-
sota.
Dr. Beck hefir ’agt trau&tan og veg-
legan grund^öll að lífsstarfi sínu, að því
er séð verður. Heimslíringla óskar hon-
um þess af alhug og þjóðflokki hans, að
byggingin, sem hann nú byrjar að reisa
með framtíðarstarfi sínu, verði grund-
vellinum í alla staði samboðin.
Sléttuböndin. /
Það var fyrst um síðustu , helgi, um
sama leyti og blaðinu barst sléttubanda-
vísan, sem hér er á öðrum stað í blaðinu,
að athygli mín var leidd að grein, er stóð
í Lögbergi 20. maí í vor, eftir Finnboga
Hjálmarsson, Tjörnesing, frá Winnipeg-
osis, Man. Eftir ástæðum þykir mér rétt
að fara nokkrum orðum um efni grein-
arinnar.
Höfundurinn hefir auðsjáanlega ekki
getað melt ummæli mín í vetur, er féllu
á þá leið, að það væri ekki “minsti vott-
ur um skáldgáfu, að geta komið saman
fáeinum sléttubandavísum eða sæmilegri
hringhendu”. Hann leitar ráða hjá Ein-
ari Benediktssyni, “þjóðskáldinu og stór-
skáldinu” — svo ekki sé nú hættas á
að farið verði mannavilt—og vísar til um-
mæla hans framan við “Hrannir”, um
sléttubandaskáldskap. Það er nú skemst
frá að segja, að þau ummæli Einars
Benediktssonar koma að engu leyti í
bága við ummæli mín. Eg er E. B. að
mestu sammála þar, og gæti verið hon-
um algerlega sammála, án þess að hrófla
við ummælum mínum. Jafnvíst og það
er, að “annarhver meðalgreindur íslend-
ingur”, sem nennir, getur komið saman
sléttubandavísu, er og hitt, að það er
gríðarleg torfæra að “segja frá” söguefm
”og tengja það saman frá erindi til er-
indis”, eins og Einar Benediktsson kemst
að orði. Og að gera það svo, að úr því
verði svo háleitt mál, að skáldskapur
megi kallast réttu nafni, er nálega á
einskis manns færi. Ágætur vottur um
erfiðleikana, sem á því eru, er einmitt
“Ólafs ríma Grænlendings”. Einar
Benediktsson skipaði ekkert h'kt því það
sæti, sem. hann skipar nú á íslenzkum
skáldabekk, ef sú ríma væri háleitasti
skáldskapurinn, sem frá honum hefði
komið. Og þó myndi framtíðin setja
hann skör lægra en nútíðin, ef svo væri.
Það hefði engum fölskva slegið á skáld-
skap E. B., þótt hann hefði aldrei ort þá
rímu. Þar með er ekki sagt að ríman
sé ekki þrekvirki, sem bragþraut. En
sléttuböndin hafa hvorki skapað né auk-
ið á skáidgáfu Einars Benediktssonar. —
Hafi einhver annar felendingur unnið sér
ódauðlega skáldfrægð fyrir sléttubönd,
þá játa eg hreinskiinisiega, að mér er
ekki kunnugt um hann í íslenzkum bók-
mentum. En hr. Hjálmarsson bendir
vafalaust á hann. Aðeins örfáar sléttu-
bandavísur eru snildariega ortar. Lang-
mest af þeim, sem eg hefi heyrt, er þann-
ig, að eg hefði heldur kosið að vera höf-
undur að einni smellinni ferskeytlu, eins
og t. d. Baldvin Halldórsson yrkir stund-
um. Og heldur vildi eg hafa kveðið
Lagnætti , en allar slettubandavísur til
samans, sem eg hefi heyrt.
Annars er það mjög mikið álitamál,
hvort mönnum. finst sléttuböndin vera
fegursti hátturinn, sem íslenzk braglist.
á. Lýtaiaus sléttubönd eru sjálfsagt
slungnasti brághátturinn. En trúað gæti
eg* að margir þeir, er næmast eyra hafa
fyrir hinu undursamlega hljómfalli ís-
Jenzkrar tungu, væru elskari að ýmsum
öðrum bragháttum, t. d.' stuðlafalli hinu
n.Ýja, aldýrt kveðnu; aldýrum hagkveð-
lingahætti, sem gæti máske þar að auki
staðið í sumum að kveða lýtalaust, ekki
síður en sléttuböndin; eða áttþættingi.
I þessum tveim síðustu, er eg tek til
dæmis, er voldug hrynjandi, líkt og í
hrynhendunni, sem Matthfas að minsta
kosti hefir sýnt, að má nota sem umgerö
nm guðdómlegan skáldskap, svo að heild
arsviþurinn verður stórkostlegri, glæsi-
legri og áhrifameiri.
Það er sitthvað, að vera hagyrðingur
og skáld. Skáld eru teljandi, jafnvel
meðal fslendinga. Tungan sjálf er aftur
þannig þroskuð, að hún leggur hag-
mælskuna upp í hendurnar á þeim, sem
einhverja hæfileika eða nenningu hafa
til þess að koma saman vísu. Það er
misskilningur hjá hr. Hjálmars-
son, ef- liann heldur að menn
geti ekki tamið sér hagmælsku.
Enda getur annhver meðal-
greindur íslendingur komið
saman vísu. Og með dálítilli
æfingu og þolinmæði getur hver
maöur, sem getur gert vísu,
komið saman sléttubandavísu.
Einmitt, vegna, þess, að hag-
mælska og skáldslcapargáfa er
sitt livað. Væri skáldskapur
sama og hagmælska, myndi
Símon Dalaskáld verða, settur
skör ofar en Grímur Thomsen.
Og að því sem eg liefi heyrt,
Finnbogi Hjálmarsson, Tjörnes-
ingur einu þrepi eða. svo fyrir
ofan Bjarna, Tliorarensen. Mér
hefir sem sé verlð sagt, að hr.
Hjálmarsson sé mjög laglega
hagmæltur, auk þess að vera
sérlega. skýr maöur.
Hvað liaginælskan er ákaf-
lega alnienii nieðal íslendinga,
má vel sjá hér á vestanblööun-
um, til dæmis. Fjöldi af lausa-
vísum hefir allaf veriö birtur
þar, eftir liiiia og aðra. Og þó
er það ekki nema sem dropi úr
hafinu, sem aldrei hefir verið
birt. Það er því ákaflega lítil
sönnun, til eða frá, hvort, eg get
komið saman vísu.
Hr. Hjáliparsson liefir mis-
skilið.það. En liann hefir mis-
skilið fleira, T. d. hlýtur hann
að hafa misskiliö stjórn, hlut-
hafanna, í Viking Press, þegar
hann af ummönnun fyVir mér,
leitaði véfrétta um það, livað
lengi eg gæti liaft “atvinnu við
blaöiö fram eftir sumrinu”
þeirra vegna. Honum hefir
skilist að mér tækist það lengst
með því að gefa mig við sléttu-
bandaskáldskap. Mér liefir aft-
ur á móti skilist, að þeir vildu
ekkert þókna mér fyrir þá starf
semi, og að eg myiuli ekki
“hanga” við blaðið, sem mað-
ur segir stundu lengur, ef eg
notaði tímann til að klambra
saman sléttuböndum.
Eg er nú líka sannast að
segja nauðalítið hagmæltur
maður, livaö þá skáld. Og mér
hefir aldrei fyr borist vitneskja
um, að. vísnakveðskapur væri
arðvænleg atvinna. En úr því
að hr. Hjálmarsson, telur svo
bráðnauðsynlegt Að eg yrki,
og úr því að liann svo bersýni-
lega iætur sér ant um atvinnu
mína og framtíð, þá skal eg
gefa honum kost á því. Eg
skal yrkja ferskeytlur, en hann
borgi starfið. Taxta mun heppi-
legast að hafa á vísunum, eft-
ir braghætti. Sléttuböndin
verða vitanlega dýrust. Eg
hefi það eftir hagyrðingi, sem
eg hefi ástæðu til að halda að
hr. Hjálmarsson dáist að, að
ein sléttubandavísa sé honum
líklega alt að því dagsverk. Eg
verð þá þeim mun lengur að
því, sem eg er óhagmæltari.
Hringhendan gæti orðið dálítið
ódýrari.
Hr. Iíjálmarsson, sem er svo
ant um vísurnar, og að tryggja
mér atvinnu, hefir þá þarna
kost á því að vinna það í einu,
að sannfærast um, að annar-
hver íslendingur getur ort
sléttubönd og að tryggja mér
atvinnu. Ennfremur væri ekki
óhugsandi, þótt eg sé ókunn-
andi í vísnagerð, að eg gæti
þjálfast svo, að hr. Hjálmars-
son þurfi ekki að bera kvíð-
boga fyrir því, að búskapararð-
ur hans auki svo hans verald-
legu fjármuni, að hann vegna
drápsklyfja af þeim komist ekki
rétta boðleið í áttina til þeirra
fjársjóða, sem mölur og ryð
ekki fær grandað.
S. H. f. H.
---------x---------
Samanburður.
á sögu skaparans um sköpun jaröar-
innar, mannsins og dýranna, viö
sðgu Gyðinga, um þessi efni,
sem mennirnir hafa tekið góða
og gilda í heilagri ritningu
alt fram að þessum tíma.
DODD’S nýrnapillur eru bezta
nýrnameðalið. Lækna og gigt,
bakverki, hjartabilun, þvag-
teppu, og önnur veikindi, sem
stafa frá nýrunum. — Dodd’s-
Kidney Pills kosta 50c askjan,
eða 6 öskjur fyrir $2.50, og fást
hjá öllum lyfsögum, eða frá
The Dodds Medicine Co., Ltd.
Toronto, Ontario.
Mér kom þetta til hugar, þegar
eg las smágrein í blaðinu Winipeg
Tribune á laugardaginn 22. dag maí-
mánaðar. Þar stendur smágrein
með fyrirsögninni: “England fyrir
100,000 árum”.
Menn voru að grafa þarna í jörðu
í Suffolk-héraöi á Englandi, og
fundu þar mannaleifar frá ísaldar-
tímabilinu fyrir 100,000 árum.
Þegar íshelhan fór að smáþiðna/
fyrir mildara loftslag, mynduðust
dældir og rennur í jarðlagið neðan
við brúnina á jöklinum og urðu
'dæklirnar fullar af vatni. En í vatn-
inu lifðu fiskar, og fuglar syritu 4
því. Og eftir því sem íshellan færð-
ist norður undan hitanum að sunn-
an, fylgdu fuglar og fiskar og önn-
ur dýr á eftir. En á eftir dýrunum
kom maðurinn, því að hann lifði á
þeim, eins og hann gerir enn þann
dag í dag. Þetta skeði á Englandi
fyrir að minsta kosti 100,000 árum.
Menn hafa nú fundið aðsetur þess-
ara hinna fyrri manna hjá borginni
Ipswich. Hún er i Suffolk, eitthvað
100 enskar mílur norður og a.ustur
af Lon.ijon. Á stað einum þar var
dæld ein eður hola stór nokkuð, og
var þar sandur, er sigið hafði ofan
úr brekkunum fyrir ofan. I þessum
sandi fundu menn mikið af steinöx-
um og steinhnífum, sem augsýnilega
voru frá tímum steinaldarmanna, er
lifðu þarna fyrir 100,000 árum. En
nú kemur manni ósjálfrátt til hugar
að spyrja: Hv-að var að segja um
Adam og Evu þá, þegar menn þess-
ir og konur lifðu og dóu og börðust
við dýrin og hver við annan þarna
á Englandi, þetta nálægt 96,000 ár-
um áður en þau voru sköpuð ? Geta
hinir hákristnu vinir vorir nokkuð
frætt oss um það ? Og það er ekkí
einungis þarna, sem menn finna ieifar
útdauðra mannflokka, heldur hér og
hvar um alla jörðina. Og þessir
menn og konur lifðu og dóu, iéku
sér, grétu og börðust, mörgum þús-
undum áná. áður en heilög ritning
segir ag mennirnir fyrst hafi verið
skapaðir á jörðnni. Og fjöldi af dýr-
um, sem fyrst lifðu á jörðinni, eru
nú fyrir löngu dauð og horfin af
henni. En stöku sinnum finna menn
steinrunnar leifar af þeim. Alstað-
ar í öllum álfum heims hafa menn
fundið þessar leifar.
En það er ekki eingöngu á Eng-
landi, að þetta hefir átt sér stað.
Það hefir verið hér og hvar um all-
an hnöttinn; í Evrópu, Asíu, Ame-
ríku, Afríku. En minTia mun vera
a.f leifum þessum í Astrafíu, sem
reyndar getur komið af því, að land-
ið er nýrra og minna kannað.
Það var árið 3760 fyrir Krist, sem
kennifeður Gyðinga hugsuðu sér að
jörðin hefði verið sköpuð. Þá var
það að þau Adam og Eva komu í
heim þenna. Og þá var náttúrlega
engihn annar maður lifandi á jörðu
þessari en þau tvö, eftir því sem þeir
sögðu. En löngu, löngu fyrir þann
tíma voru mennirnir komnir um alla
jörðina, að segja má. Hin mismun-
andi tungumál voru þá meira að segja
farin að myndast. Egyptar, nágrann-
ar þeirra, voru þá farnir að grafa
konunga sína í hinum feykilega miklu
og rnerku steingröfum, sem voru svo
miklar og rammbygðar, að þúsundir
manna voru lengi að grafa hverja
eina þeirra. A þeim tíma, þegar Gyð-
ingar segja, að heimurinn fyrst hafi
verið skapaður, voru Indíánaflokka.rn.
ir hér um alla Ameríku. I Mexíkó
hafa þeir þá haft mikið riki. I gamla
heiminum voru þá þjóðflokkarnir á
reiki miklu og höfðu allmikla menn-
ingu. Þá voru menn lengi búnir a.8
lifa í Suður-Þýzkalandi. Þá komu
þeir að líkindum austan úr Asíu, þjóð
flokkarnir, sem síðar breiddust út yfir