Heimskringla - 15.09.1926, Síða 7

WINNIPEG 15. SEPTEMBER 1926
HEIMSKRINGLA
7.BLAÐSIÐA.
(Frh. frá 3. bls.)
innihaldi geta notiS vöövanna í
veggjum sínum til þess aö ýta áfram
til tæmingar þarmainnihaldinu. Þaö
er einmitt þetta, sem fyrirbyggir ó-
eÖlilega innvortis rotnun. Þetta hefir
einmitt regin mikla þýöingu fyrir
ar, ekki sízt börnum og unglingum,
seni eru aö taka út vöxt.
Fyrir hér um tveim áratugum var
þeirri kenningu mjög haldið fram af
einstöku mönnum innan læknastéttar
innar erlendis, aö bezt og heppilegast
konum nieöan þær ganga meö fóstur. J
Þaö stafar af því aö þær þurfa að .
miðla fóstrinu miklu af kalki og járn ;
samböndum. Þar áö auki hafa þær |
vanalega tregar hægöir. Þar af leið j
andi veröur meiri rotnun og gerla- j
væri aö nærast á sem kröftugastri gerð i ristli þeirra, og meira um gerla
heilsu manna og þrif, bæöi likamlega' fæðu, fæöu, sem taki senr minst rúm' í öllum meltingarveginum. Hin or-
og andlega. Eg hefi' áöur tekið það J og meltist svo að segja upp til agna. | sökin er svipaös eölis. Hún er sú, að
Þaö var talið áríðandi aö tyggja í fæöu manna vantar úrgangsefnin,
matinn vel, sem og rétt er, þar til
fram, aö það er jafnáríðandi aö mat
urinn og hinar ómeltanlegu leifar
hans fari með eölileguni hraöa gegn-
um þarma eins og að blóðið fari
með eölilegum hraöa i gegnum æöar
likamans. Við hvorttveggja þaö starf
vinst það tvent: Fyrst, að flytja öllum
frumum líkamans næringu, og í ööru!
lagi að flytja burtu brensluefni, sem
valda eitrun i líkamanum, komist þau
ekki nægilega fljótt burtu, á svipaðan ^
hátt og eldurinn kafnar, ef reykurinn
kemst ekki í burtu. j
Það er því óhætt aö fullyröa, að
fóörun manna er meira vandaverk en j
í fljótu bragöi virðist eöa margan
grunar. Fyrir allar syndir og yfir- ;
sjónir á þessu , sviöi taka menn út
hegningu i einhverri mynd. Yfirsjónj
irnar eru eflaust margvislegar. Eg
skal hér aðeins nefna tvær eÖa þrjár. |
Er þar fyrst aö telja ofnautn. I ööru j
lagi brottnám lífgjafaefnanna. I
þriðja lagi brottnám úrgangsefnanna
eöa trjáefnanna, sem ómeltanleg eru.
Hér viö má og bæta. því, aö vana-
lega inniheldur fæðan ofmikiö af
eggjahvituefnum. Allar þessar vfir-
sjónir leiða til hins sama: Ofmikillar
kyrstöðu í þörmunum og ræktunar
rotnunar og bólgmyndandi gerla i
þörmunum, í stað mjólkursýrugerla.
Eiturefnin (toxin) sem myndast við
meltingu og bruna þessarar fæðu,
komast ekki uægilega ört burtu úr
líkamánum. svo að þau valda skaða
og skemdum á líffærunum, á svipað
an hátt og reykurinn skemmir húsið,
ef hann kemst ekki út um reykháf-
inn. Reynsla vor á dýrum færir oss
heim sanninn um þetta. Því fer
fjarri að það bæti úr skák fyrir mönn
um, þótt þeir þykist upp ur þvi vaxn-
ir að læra af dýrum, sem ennþá heyra
rödd náttúrunnar. Því það kostar þá J
árektsur þar til þeir sjá að sér. —
Erlendis eru hestar .fóðraðir með j
höfrum eöa byggi eöa korni. Eu
þeir þrifast ekki á því eingöngu til
lengdar, vegna innvortis kyrstööu og
rotnunar, sökum skorts á nægilega
miklu af úrgangsefnum. Þeir verða
að fá hálrn með til þess að þrífast. J
Hálmurinn er að mestu leyti ómelt-
anlegur. En hann hefir mikið-' af
trjáefni, “sellulose”, sem fyllir þarm-
ana og ýfir þá til hreyfingar og tæm-
ingar, og það fyrirbyggir innvortis!
rotnun. Þegar eg var drengur heima
í foreldrahúsum, tók eg eftir því, að
þegar grös stóöu í sem mestum blóma 1
og voru safaríkust, að hestar átu ^
þurt torf úr veggjunum þegar þeir (
voru reknir heiin í hlað, sérstaklega j
þeir hestar, sem gengu á mýrlendi.
„ , / .
Mig furðaði a þessu. En nu veit eg
“sellulose” eða trjáefni. Með öðr-
hann væri orðinn fljótandi. Trefju- um oröum, fæðan er of sterk, of
efni, sem í honum voru, átti helzt að “concentreruð , og skilar ekki næg-
taka í burtu, og neyta þeirra alls um úrgangi til þess að ýfa þarm- ^
ekki. Sá hét Horace Fletcher, sem ana til eölilegs starfs og fljótrar
þessi kenning var kend viö í Englandi tæmingar og til þess að fyrirbyggja
og í Ameríku. Margir urðu til þess rotnunina. Tannátan er fyrst og ,
að taka upp þessa siöi í mataræöi, fremst starf rotnunargerlanna, á-
þar á meðal heimspekingurinn Wil- J rangur^f starfi. uppleysandi og bólgu
iam James. En bæði hann og aðrir
urðu að leggja þessa siði niður aft
myndandi gerla. Þair, sem neyta
iðulega súrs skyrs fá miklu síður
ur, vegna þess að þeir ollu þeim tannskemdir, vegna þess, að skyr-
kyrstöðu í þörmunum og þar af leiö-1 gerlarnir og mjólkursýsrugerlarnir
andi innvortis rotnunar. A síðustu eyðileggja rotnunar- og bólgumynd-
andi gerla í þörmunum og örva þarm-
vöðvana til eðlilegs starfs og tæm-
tóku upp og ingar. Mjólkursýrugerlarnir eru,
árum hefir enn betur sannast, aö
þetta er hin argasta villukenning. —
Þeir menn, sem hana
reyndu að lifa eftir henni, gátu ekki ( eins og áöur er fram tekið, sá eðli-
hægt sér svo vikum skifti. Hægð- j legi og náttúrlegi gerlagróður þarm-
irnar urðu harðar og ]yktarlausar, [ anna. Rotnunargerlarnir eru verstu
vegna þess að öll rotnun fór inn í og skæöustu óvinir mannlífsiris. Lif-
líkamann, og er það vel skiljanlegt, \ ið er stööugt barátta við þá frá
hvort það hefir valdið vellíðan einni. ] vöggunni til grafarinnar, þar sem
Það er nokkurn veginn áreiðanlegt j ýmsir mega betur. Sjúkdómar tlest-
að þeir menn eldast betur og endast ir eru bráðabyrgöasigur gerlanna, og
lengur, sem hafa örar hægðir, heldur
en hinir, sem tregar hægðir hafa.
Eitt af því, sem veldur kyrstöðu i
dauði manannna er fullnaðarsigur
þeirra. Þá verður Hkaminn þeim að
bráð fyrir fult og alt. Læknisráðin
meltingarfærunum og þar af leiðandi j er þekking í þeirri hetnaöarlist, að
rotnun í ristlinum, er ónóg hreyfing j verjast ásókn þessara ósýnilegu ó-
eöa kyrsetur. Það, að menn hafa ekki j vina- f þessari baráttu er sólarljós-
nægilegt likamlegt erfiði úti undir j ’ raun og veru langöflugasta eða
beru lofti, eða eru ekki nægilega mik| Íafnvei e'na v°pnið, ef vér aöeins
ið á hreyfingu eöa við starf háðir j höfnm Þekkingn. geP' °g vilja til þess
áhrifum lofts og sólar. Starf og j aíi notfæra það oss til heilsubótar og
hreyfing úti undir beru lofti örfar j hagsmuna. Aöur var það eðlisávís-
efnaskifti likantans, til þess að leysa
starf sitt betur af hendi. Menn anda
dýpra; melta betur, hafa örari hægð-
ir og losna fljótar við öll þau eitur-
efni, sem lífsbruninn framleiðir, ef
menn eru iðulega undir áhrifum lofts,
sólar og líkamlegs erfiðis. Ejöldinn
allur af kvenfólki hér á landi, og ekki
sízt húsmæður, lifa kyrsetulífi í hús-
um inn.i. Er ekki ólíklegt að þetta
kyrsetulíf, oft i lélegum húsakynnum,
hafi haft veiklandi áhrif á þjóðina.
un, sem oftast benti manninum á
rétta braut. Þaö litur út fyrir aö
þeirra áhrifa gæti minna nú orðiö
en áður. En þá verður þekkingin,
vísindaleg þekking og reynsla að
koma í staðinn.
I öllum skólum, ekki sízt kvenna-
sk,plum, þyrfti lifeðlisfræði (biology)
og heilsufræði (hygfene), bygð á
nýjustu visindalegri þekkingu, að
vera fyrsta og helzta námsgreinin,
kend af þar til hæfum lærðum
eru lyfin og læknarnir. Þetta rninnir,
mig á auglýsingu, sem eg sá suður i
Kaupmannahöfn fyrir mörgttm árum.
Hún var svona:
"Ödelæg kun ganske rolig Deres
Mave, Islandsk Bitter gör den god
igen.”*)
En þetta er alröng skoðun. Ef vér
brjótum til muna í bág við lögntál
náttúrunnar, þá verðum vér fyrir á-
rekstri í mynd sjúkdóma. Ef mikið
kveður að þesstt og lengi, kemur hegn
ingin fram í úrkynjun og aldauða.
Vér veröum að taka það til greina,
að sólin er hin mikla líf- og orkulind
alls jarðlifsins, og lifa samkvæmt því.
En þótt líf mannanna barna sé stutt
er leiðin villugjörn. Oss hættir við
því að villast út úr ljósinu og Sirt-
unni og út í myrkrið, og velja skugg-
ana í stað sólskinsins. Vér erutn oft
glámskygnir á hið sanna manngildi.
Vér eltum hrævarelda tízkunnar t
flestum greinum, en afrækjum só'.
sannleikans. Fyrsta sporið til aftur-
hvarfs i þeim efnurn er ítð sjá hvert
stefnir, og þá er auðveldara að snúa
við í rétta átt.
Berklaveikin er tíðari í konum en mönnum. Mæður þyrftu að fá miklu
körlum hér á landi. Það stafar efa-
laust mest af því, að kvenfólk hefir
meiri kyrsetur strax frá barnsaldri
í köldum og sólarlitlum húsakynnum.
Enn er ótalinn einn mjög algeng-
ur kvilli, er eg fyrir mitt leyti efast
ekki uni að stafi frá mataræðinu.
nteiri fræðslu en nú er kostur á í
eðlisfræöi meltingarinnar. Truflun
á meltingu ujjgbarna sökum óþægi-
legs fæöis er mjög algeng. Því veld-
ur mikltt fremur fáfræði 'en fátækt.
Yfir höfuð er öll matreiðsluþekking
á lágu stígi hér á landi, eins og vér
að hestarnir voru að fá sér úrgangs-
fóður, eöa ómeltanlegt fóöur, til þess
að bæta sér upp skort á “sellulose
En af því fengu þeir ekki nægilega
mikið úr mýrgresinu meðan það var
sem safaríkast. Hestarnir eru börn
náttúrunnar og heyra rödd henriar.
Mannskepnan er orðin of siviliseruð
til þess að heyra rödd fóstru sinnar,
og er ekki að furða þó það kosti á-
rekstur.
Margir hafa veitt því eftirtekt, að
ungbörn eru stundum sólgin í að eta
öskt*. Það stafar af þvi að þau vant- I
ar kalk, og ef til vill fleiri sölt, og
eÖlisávísunin vísar þeim rétta leið
meðan menningin hefir ekki sljóvgað
hana.
Vilhjálmur Stefánsson landkönn-
uöur segir frá því í einni af ferðasög
um sínum að hann og félagar hans
urðu matarlausir af öðrum mat en
selspiki. En þeir þoldu ekki spikið
eintómt, og fann hann þá upp á því ^
að eta fiður með spikinu, til þess að ^
komast hjá innvortis rotnun, seni
hefði sjálfsagt riðiö þeim að fullu,
þvi spikið meltist upp til agna en
fiörið var úrgangsfóður, sem kom
því til leiðar að það gekk úr þeim.
Lífgjafaefni og úrgangsefni fylgj-1
ast mjög oft aö í fæöunni, til dæmis
i korntegundum. Það er þvi ekki að
furða, þó það kosti árekstur, þegar'
hvorttveggja er numið burtu úr fæð-j
unni, og hins neytt, kjarnans, sem
þar að auki skortir bæði járn- og
kalksambönd, sem nauðsynleg eru
líkamanum til blóð- og beinmyndun-
Sá kvilli er tannpínan eða tannskemd t Islendingar stöndum öðrum þjóðum
irnar. Oft heyrist fólk hafa orð á
því hvað tennur í fólki séu orðnar
ónýtar. “Ekki veit eg til hvers guð
hefir skapað tennur í börnin, fyrst
þær eru svona ónýtar og börnunum
aðeins til kvalar. Þeim er ekki fyr
sprottin tönn í góm en hún eyðilegst
og holast. Þetta var ekki svona áð-
ur.” Menn finna sjaldnast orsakir
til meinsemdanna hjá sjálfum sér.
Læknum kemur sarnan um orsakir
tannskemdanna.
Að mínu -áliti er það tvent, sem
veldur tannskemdunum, þó fleira
geti komið til greina. Fyrst og fremst
er það skortur á gnægð lífgjafaefna
i fæðunni ásamt lífrænum söltum,
sem lífgjafaefnum eru ætíð samfara.
Þessi skortur veldur tregum hægðum
meðal annars og þar af leiðandi rotn-
un í innýflum og truflun á meltingu.
A hinn bóginn veldur slík matreiðsla
kalkskorti í beinum líkamans og þar á
meðal í tönnunum. Þetta hefi eg
oft haft tækifæri til þess að athuga
á börnum, sem hafa litla eða ónóga
mjólk, og eru nærð á hafraseyði, tví-
bökum og annari lífgjafasnauðri
fæðu, sém vantar jafnframt bæði
kalksölt og járnsambönd. Tennur
þessara barna skemmast strax og þær
koma í ljós. Þær eru móleitar, næst-
um því skíðislinar og tannglerung-
urinn örþunnur.
Vanalega er munnur á mönnum
gerlasnauður eða því nær ef melting-
in er í lagi og munnvatn þar af
leiðandi ríkulegt og ' eðlilegt Eti
þegar óeðlileg kyrstaöa á sér stáð í
innýflum, er mergð af gerlum í öll-
um meltingarveginum, þar á meðal i
munni, og þar sem tannglerungurinn
er og tannbeinið þar undir laust í
sér, möskvar þess meira og minna
bandvefskendir í stað kalks, þá er
I
að baki i verklegum framkvæmduni
og verklegri þekkingu.
Við alla matreiðslu þarf fyrst og
fremst að taka tillit til þeirra atriða,
er nú skulu talin :
1. Efnasamsetning fæðunnar. —
Að í henni séu hæfileg hlutföll^milli
eggjahvitu, kolvetna o§ fitu.
\
2. Að i matnum sé gnægð lífgjafa-
efna, ásamt þeim*söltum, sem likam-
inn þarfnast, svo sem kalk og járn-
sölt í lífrænu efnasambandi.
3. Að maturinn innihaldi hæíileg-
an fjölda af hitaeiningum -sniðið eft-
ir þörfinni.
4. Að maturinn sé lifandi. Þaö
er að segja, að frumbyggingunni í
1 honum sé hvorki raskaö né breytt,
hvorki með ofmikilli suðu né á ann-
an hátt.
5. Að í matnum sé nægilega mikiö
af ómeltanlegum úrgangsefnum í
hverri mátið, svo trygging sé fyrir
eðlilegri tæmingu.
6. Að nokkuð af matnum sé að
minsta kosti þannig úr garði gerður
að hann útheimti áreynslu tannanna,
eða þurfi að tyggjast.
7. Að forðast alt krydd annað en
matarsalt, svo sem mustarð, pipar,
edik o. s. frv.
8. Að forðast alla skemda fæðu;
fæðu, sem hefir orðið fyrir breyt-
ingu af ýldu eða rotnun.
Það er ekki óalgengt að kalla þann
mat góðan og fínan, sem mikið. er
kryddaður og breyttur, þar sem flest-
ar þessar meginreglur eru'brotnar.
Fjöldinn allur af fólki heldur að
það saki ekki, hvernig þáð lifir og
á hverju það lifir. Líkami mannsins
hafi hæfilegleika til þess að haga sér
eftir öllum mögulegum skilyrðum,
i þó brotið sé í bág við lögmál náttúr-
opin leið til tannskemdanna. Það er i unnar á flesta lund. Ef líjfaminn
kunnugt að tennur skemmast mest á sjálfur er þess ekki megnugur, þá hann aftur.
Djupið mikla.
Eftir Ásgeir Magnússon.
(Tekið úr Iðunni.)
II. Rúiniff.
VJ&átturnar þrjár. — Allir hlutir
hafa þrjár víðáttur. Nefnast þær
lcngd, brcidd og hæð.
Engin af víðáttum þessum getur
skilið við nokkurn hlut, án þess að
hann hverfi með öllu.
Með því að sérhver hluti rúmsins
hefir þessi 3 stærðastig, þá álíta
menn, að rúmið í held sinni hafi
einnig 3 viðáttur.
Lengdina má hugsa sér aftur og
fram, það er 1. viðátta, breiddina til
hægri og vinstri, það er 2. viðáttan,
en þá er dýpt og hæð einnig eitt og
hið sama, eða 3. viðáttan.
Rúmfræðin hefir bygt kerfi sitt á
þristiga rúminu yfir 2000 ár, enda er
það alveg samtvinnað meðvituncl
mannkynsins Hvorki fleiri né færn
víðáttur geta menn hugsað sér að
hlutur hafi. Þó líta sumir stærð-
fræðingar svo á, að^ tlminn sé hið
4. stærðarstig rúmsins og nefna þetta
rúm tímarúm.
Rúmið hljóta menn að álita enda-
laust á alla vegu, en alt sem lýtur að
óendanlegum stærðum er ofvaxið
mannlegum skilningi.
Eölisfræðingurinn Helmholtz og
stærðfræðingurinn Riemann o. fl.
hafa þó leitast við að sýna að rúmið
gæti með vissum hætti skoðast end-
anlegt.
Stundum sjást staðir, sem i raun
og veru liggja undir sjóndeildarhring
svo sem eyjar langt úti í hafi eða
pálmalundar í heitum eyðimörkum.
Allir vita að þetta stafar af því, að
ljósgeisli frá þessum stöðvum berst
eigi beina línu til sjáandans, eins ^og
honum er eðlilegt.
Helmholtz segir nú á þessa leið:
Ef ljósið færi boglínu í rúminu, er
svaraði alveg til ummáls jarðar, þá
ætti maður, sem stæði á sjávarströnd,
að geta séð í bak sér, ef eigi skygði
neitt á, og vegalengdin væri ekki því
til fyrirstöðu að maður sæi sig úr
slíkri fjarlægð, sem er umhverfis
jörðina.
Beygja ljósgeislairs — þó að ein-
hver sé — er nú hvergi nærri því-
lík. En hugsast gæti að ljósgeisli
næði heim til jarðar aftur, eftir áð
hann hefði runnið óraviegu út í
rúmið — út fyrir allar stjörnur
Vetrarbrautar.
Þetta er nú hugmynd ein, sem
hafði eigi við neitt að styöjast á
þeirri tíð. Eigi að siður er hún
markverð, og með kenningu Ein-
steins, er hún vöknuð til nýs lífs
í breyttri mynd.
Fari ljósið boglínu í rúminu, þá
leiðir at þvi, að út fyrir ákveðin,
mjög fjarlæg takmörk, er aldrei hægt
að skygnast.
Ljósgeisli, sem bærist frá sólu i
Vetrarbrautinni kæmist að lokum
heim aftur i stað þess að berast
endalausan veg út í rúmið.
Ljósgeisli frá heimskerfi utan
*) Eyðileggið þið bara í ykkur
magann. 'Islenzkur Bitter læknar
Innköllunarmeim Heimskringlu
í CANADA:
Árnes ...........
Amaranth.........
Antler .. :......
Árborg ..........
Baldur...........
Bowsman River . .
Bella Bella......
Beckvil'e...........
Bifröst ............
Bredenbury.......
Brown........... ..
Churchbridge ....
Cypress River .. ,
Ebor Station .. ..
Elfros...........
Framnes..........
Foam Lake .. ..
Gimli............
Glenboro ........
Geysir...........
Hayland..........
Hecla............
Hnausa...........
Húsavík.............
Hove..........,
Innisfail........
Kandahar ........
Kristnes.........
Keewatin.........
Leslie...........
Langruth.........
Lonley Lake .. ..
Lundar ..........
Mary Hill........
Mozart...........
Markerville .. ..
Nes..............
Oak Point........
Otto.............
Ocean Falls, B. C,
Poplar Park .. ..
Piney ...........
Red Deer.........
Reykjavík .. ..
Swan River .. ..
Stony Hill.......
Selkirk..........
Siglunes.........
Steep Rock .. ..
Tantallon........
Thornhill........
Víðir............
Vancouver .......
Vogar ...........
Winnipegosis .. .,
Winnipeg Beach .
Wynyard..........
....... F. Finnbogason
.......Björn Þórðarson
..........Magnús Tait
.......G. O. Einarsson
.......Sigtr. Sigvaldason
......Halld. Egilsson
..........J. F. Leifsson
.......Björn Þórðarson
. .. Eiríkur Jóhannsson
.. Hjálmar Ó. Loftsson
.. Thorsteinn J. Gíslason
.. .. Magnús Hinriksson
......Páll Anderson
..........Ásm. Johnson
.. .. J. H. Goodmundsson
.. .. Guðm. Magnússon
...... John Janusson
.............B. B. Ólson
.............G. J. Oleson
........Tím. Böðvarsson
........Sig. B. Helgason
.. .. Jóhann K. Johnson
. . .. F. Finnbogason
......John Kernested
.......Andrés Skagfeld
.. .. Jónas J. Húnfjörð
.. .... .. F. Kristjánsson
.........Rósm. Árnason
.........Sam Magnússon
.... Th. Guðmundsson
.. .. Ólafur Thorleifsson
.......Nikulás Snædal
...........Dan. Lindal
.. Eiríkur Guðmundsson
....... Jónas Stephensen
.. .. Jónas J. Húnfjörð
...........Páll E. Isfeld
.........Andrés Skagfeld
........Philip Johnson
........J. F. Leifsson
.......Sig. Sigurðsson
........S. S. Anderson
.......Jónas J. Húnfjörð
.......NikuláJs Snædal
........Halldór Egilsson
........Philip Johnson
.......B. Thorsteinsson
.......Guðm. Jónsson
......Nikulás Snædal
.......Guðm. Ólafsson
.. .. Thorst. J. Gíslason
..........Aug. Einarsson
Mrs. Valgerður Jósephson
..........Guðm. Jónsson
.......August Johnson
.......John Kernested
......... F. Kristjánsson
í BANDARIKJUNUM:
Akra, Cavalier og Hensel .. .. Blaine Bantry Chicago Edinburg Garðar
Grafton
Hallson
Ivanhoe Califomía
Milton Mountain
Minneota Minneapolis Pembina .'.
Point Roberts Seattle
old •• •• • • •• 00 00 # ^ Upham Bjöm 'Sveinsson
The Viking Press, Limited
Winnipeg, Manitoba.'
P. O. BOX 3105 e 853 SARGENT AVE.
sömu takmarka kæmist heldur eigi tii
í áttina, en hyrfi þó heim aö lokum,
vor. Að vísu kæmist hann óraleið
án þess að geta náð til vor.
Þetta minnir á, alþekt dæmi úr dag-
legu lífi.
Maður er á ferð í logndrífu. Hann
villist, en kemst þó loks að hól og
þekkir sig. Tekur hann n.ú stefnu
beint til bæjar, en gengffr, miklu leng
ur en búast má viö. Sér til mikill-
ar undr'unar kemst hanri loks að sama
hólnum Hvað eftir annað fer hann
sömu leið. Altaf þykist hann ganga
beint en alt af fer hann í hring og
ávalt kemst hann á sama stað.
I ljósi Einsteinskenningar verður
rúmið að vísu ótakmarkað, en þó
cndanlcgt með vissum hætti. Þetta
ber að skilja svo, aö út fyrir á-
kveðin takmörk er alls eigi hægt að
skygnast, hversu mikið sem sjón-
aukinn stækkar, því að ljósgeislinn
fer boglínu, eða tímarúmslinuna um
geiminn.
Geislar frá þeim stjörnuveldum, er
liggja utan þeirra endimarka, ná
aldrei til vor, eigi aöeins vegna þess,
hve daufir þeir eru, heldur einnig
vegna þess, að þeir hafa snúið heim
til sín, löngu áður en þeir hafa kom-
ist í námunda við það stjörnuveldi,
sem vér byggjum.
Þannig hyggja sumir menn að
náttúran. einangri hnattasöfnin miklu
í rúminu. Regindjúp liggja á millum
þeirra, öllum ófær, og jafnvel sjálf-
um ljósgeislanum.
Er þá vonlaust að fá hina miristu
vitneskju um tilvist þeirra.
Alstaðar eru þá hindranir. Ein
er skammsýni vor. Onnur ef til vill
eðli rúmsins sjálfs, sem útilokar fjar-
læga heima alla tíð frá athugun
vorri, þótt eigi væri annaö í vegi.