Heimskringla - 01.12.1926, Qupperneq 6

6. BLAÐSÍÐA.
UEIMSKRINGLA
WINNIPEG 1. DES. 1926.
Almennings Alit.
Hann er mjög einkennilegur í því hveru
misjafnlega honum geðjast að fólki. Það er
algerlega óhætt að fara eftir dómgreind hans
í þeim efnum.” þegar Czar heyrði nafn sitt nefnt,
gekk hann yfir til eiganda síns, og auðsýndi
honum vinahót, og lagðist því næst niður á sírt-
um vanalega stað við hliðina a stól skáldsins.
Listamaðurinn hló. ‘‘Eg reyndi alt, er eg
framast .gat þér til afsökunar, en hún sagði að
það dygði ekkert.
Þú yrðir sjálfur að færa fram afsakanir
fyrir fjærveru þinni.’’
“Þú hefir getað mint hana á, að eg keypti
mér undanþágu frá að koma svo oft fyrir fáein-
um vikum.” y
Ungi maðurinn hló aftur.
‘‘Eg vona ungi maður, að -þú reynir að
nota þér tækifæri þín sem allra best,” sagði
Gonrad Lagrange í háðsleguift gremjuróm, og
gaf nákvæmar gætur að listamanninum.
Látum okkur nú sjá, fimm sinnum hefir þu
nú verið boðinn þangað til kveldverðar, og auð
vitað verið þar alt kveldið- jafnmargar skyndi-
heimsóknir seinnihluta dags — ferðalag í bifreið-
um á alla fegurstu staðina hér í kring — og
leikhúsferð til Los Angeles
Þú mátt alveg reiða þig á, að það er ekki
farið svona með mörg listamanns efni, sem eru
að berjast áfram.”
“Eg hefi verið latur undanfarið, og/’vanrækt
verk mitt skammarlega, finst þér ekki?” sagði
málarinn — og hálffeimnislega bætti hann
við: “En eg ætla nú að fara að starfa fyrir
alvöru.” “Eg vissi það,” sagði hinn í hæðnis-
róm — “eg vissi það undireins og eg sá þig koma
upp tröppurnar. Eg sá það á göngulaginu —
sá það á því hvernig þú barst þig. Heyrði það
á rödd þinni og hlátri. Það er komið svo mikið
allsnægta og framasnið á þig. Þú ætlar að mála
mynd af henni.’’
“Já, því ekki það?’’ svaraði -ungi maðurinn
í þykkjurómi af hæðninni og kuldanum í orð-
um skáldsinss.
“Já, eg segi það, því ekki! tautaði eldri mað-
urinn — því ekki — það er svo sem sjálfsagður
hlutur að þú gerir það. Þú virtist vera svo
viss um að þér tækist þetta verk til fullnustu.
að þú hlýtur að ná hámarki frægðarinnar ein-
mitt með því — og því skvldirðu þá ekki leggja
út í það?”
“Ef maður vinnur starf sitt trúlega og sam-
viskusamlega, þá get eg alls ekki séð, því hver
og einn ætti ekki að færa sér í nyt alla þá hjálp
er liann getur fengið á heiðarlegan hátt til þess
að færast nær frægðartakmarkinu,“ sagði mál-
arinn. “Eg get* fullvissað þig um það, að eg er
ekki svo vel efnum búinn að eg megi við því að
hafna því boði. Þú verður að játa að frú Taine
verðskuldar, að hvaða listmálari sem væri legði
alt til, er í hans valdi stæði til að gera mynd
hennar sem best úr garði.
Og eg verð að játa það, að eg er nægilega
viiðingagjarn til að þykja frami að því að hafa
tækifæri til að mála hana, og mun fúslega leggja
fram alt, er í mér er, svo það geti orðið vel af
hendi leyst.”
Eldri maðurinn breytti útliti óg róm að
nokkru við hin hreinskilnislegu orð málarans
og talaði nú blátt áfram, “Hin fagra frú Taine
verðskuldar sannarlega að einhver verulegur
snillingur máli hana, vinur minn.
En trúðu mér til þess, ef þú málar andlits-
mynd hennar eins og sannur listamaður myndi
gera, þá ferð þú algerlega með framtíð þína og
vinsældir sem listmálari.”
“Eg trúi því ekki,” sagði Aaron King dauf-
lega. “Eg veit vel, að þú trúir því ekki. Ef þú
tryðir því, og gengir samt að tilboði frú Taine
þá værir þú ekki hæfur að umgangast ráðvanda
og virðingarverða hunda eins og til dæmis hann
Czar.”
“En hvers vegna.” hélt ungi maðurinn á
fram þrákelknislega. hversvegna heldur þú því
fram, að ef eg mála frú Taine, þá verði það
frægð minni að fóta kefli, þótt það verði snildar-
lega af hendi leyst.’’
Rithöfundurinn svaraði stillilega, “Ef augu
þín eru ekki opin fyrir þeirri ástæðu, þá gerir
það sáralítinn mismun hvort þú færð að vita
nokkuð eða ekkert. Ef þú sérð og finnur ástæð-
una, og málar samt mynd, er sá er ánægður með
sem hún er af, þá hefir þú greitt þitt gjald —
þá fær þú þín laun” — rómur hans varð dapur
og beiskur-------”þá verður þú, það sem eg er
nú.”
Að því búnu reis hann hranalega á fætur,
og skálmaði þegjandi inn í gistihúsiö.
Frá því að kunningsskapur málarans og
skáldsins hófst, hafði það komist upp í vana
fyrir þeim að borða saman. Næsta morgun
hóf skáldið aftur umræðurnar, er hann hafði
hætt svo hastarlega við kveldið á&ur.
“Eg geri ráð fyrir,” sagði hann að þú setj-
ir upp reglulegt málaraverkstæði."
“Frú Taine hefir sagt mér frá stað, er sé til
leigu, er hún heldur að sé mjög vel til slíks fall-
inn,” svaraði ungi maðurinn. það er hinnu-
megin við veginn- beint á móti hinum stóru
trjálundum, er herra Taine á. Ef til vill vildir
þú gera svo vel og ganga með mér þangað til
að skoða það.”
• Eldri maðurinn félst á það með mestu á-
nægju, og klukkutíma seinna lögðu þeir á stað
eftir að hafa talað við þann er leigði staðinn
og fengið lyklana — lögðu á stað til að yfir-
líta alt. Þeir fundu staðinn í austurútjaðri borg-
arinnar — hálfhulinn í gulleplalundum. er
umkringdu það á allar hliðar, Hæð pálmavið-
artrjánna, er uxu við veginn fyrir framan. pipar
og límkvoðutrjanna- gulleplatrjánna, er mynduð
garðinn bentu Ijóslega á, að á þessum stað hafði
búið áður en fólk úr austurparti landsins
komst að því hve fagurt væri á Fairlands hæð-
um. Flötin, gangstéttirnar, og akvegirnir, var
alt í ójeiðu og vanrækslu, og kafið í íllgresi.
Á framhliðinni, og einni^ á vestur hliðinni hafði
ekki verið málað í mörg ár, og var eðlilega upp-
litað og veðurbarið.
En listamaðurinn og vinur hans lirópuðu
upp yfir sig af undrun er þeir nálguðust húsið,
svo var náttúrufegurðin mikil í kringum það.
Rósirnar yndislegu höfðu vaxið ósnertar af mann.
legum höndum. Þær vöfðu sig upp hverja stoð,
er hélt svölunum uppi — og prýddu hvern ein-
asta krók og kima hússins að u'tanverðu. Þær
höfðu jafnvel klifrað upp á reykháf -— og þar
breiddu þær út blöð sín í yndislegu litskrúði, og
ilmur þeirra og fegurð gerðu staðinn að frið-
sælli paradís.
Af framsvölunum sáu vinirnir aflíðandi
hæðir, með gulleplalundum —hinumegin vegar-
ins hina gnæfandi himinháu fjallatinda,ísi þak-
ta og tignarlega. Til norðausturs sást San Ber-
nardo, er ^eygði kollinn upp yfir alla hina tind-
ana í konunglegri tign, og horfði niður á býlin
bygðina — hæðirnar og dalina fyrir neðan. í
norðvestri gaf að líta Cajou Pass og San Gabriels
flesjurnar, og bak við þær San Antonio og
Cucamongafjölin. Nálægt sást engin bygging eða
nein merki mannabygða, þar eð alt var hulið
gulleplalundum — aðeins sást einn gafl og reyk-
háfur á húsi þar nálægt í vesturátt. “Hlustaðu
sagði Conrad Lagrange í sama lága tilfinningar-
rómnum er hann ætíð notaði þegar hann min-
tist á fegurð og dýrð fjallanna. Hlustaðu! —
heyrirðu ekki raddir þeirra. Finnurðu ekki að
fjöllin eru að senda þessum ormum og skrið-
dýrum sem við köllum menn, kveðju sína —
boðskap sinn. Guð minn góður ef við aðeins veitt
um boðskap og áhrifum hæðanna og háfjallanna
rneiri athygli !,*’
Skáldið talaði með svo djúpri tilfinningu að
Aaron King fékk engu svarað.
Hann snéri sér við og opnaði dyrnar að
húsinu, og þeir fóru inn.
Húsið að innan var í góðu ásigkomulagi, og
öllu vel fyrir komið.
“Mjög vel til fallið sem íbúð fyrir einhleypan
mann,” var úrskurður málarane, “en alveg
óhæft fyrir verkstæði, því er nú ver:
“Við skulum halda áfram rannsóknarferð-
inni,” sagði skáldið vongóður.
“Eg held að þarna úti sé hlaða.”
Og þeir fóru út úr húsinu, og eftir akbraut-
inni í austurhluta garðsins.
Alt var hulið í rósaskrúði þar sem annar-
staðar. Byggingin, er var látlaus og einföld, var
frá grunni til þaks hulin í vínviði.
Niðri var eitt stórt herbergi, en loft uppi.
Gripahúsið var í afturendanum.
Þar sem þessi bygging hafði auðsjáanlega
verið reist miklu seinna en húsið, var hún eðli-
lega í miklubetra ásigkomulagi. Veggirnir huld-
ir í rósum voru vel stæðilegir, og gólfin vel gerð
Stórar vængjahuröir vóru á þeim endanum, er
að akbrautinni snérí, milli þeirra og vesturhorn-
sins vóru litlar dyr, og gluggi á vesturstafnin-
um. Conrad Lagrange leit forvitnislega út um
gluggann, og flýtti sér með undrunarópi út úr
byggingunni og fór málarinn á eftir honum.
Fyrir enda húsins í vesturenda girðinar-
innar lá rósagarður svo fagur, að Aaron King
hafði aldrei þvílíkan séð. Á þrjár hliðar var
þessi litli blettur girtur með Ragged Robbins
girðingu, yfir girðingunni var gulleplalundur eins
og dökkgrænn vegur.
* Við norður hliðina pipar og límkvoðutré og
útsýni yfir fjöllin í fjarlægð, -og að austan hlið
byggingarinnar hulin vínviði.
/
Viö suður vegginn var ofur lítið rjóður á
móti innganginum, með borði og sætum, eins og
alt annað umkringt rósum og fegurstu vín-
viði.
í horninu á girðingunni, lengst frá inngang-
inum var lítið hlið.
í garðinum yirtist alt í röð og reglu, «r
stakk mjög í stúf við vanhirðinguna á öilu öðru
á staðnum.
Blómin vóru klipt og vel hirt, gangstígirnir
hreinir og vel fyrir komið, ekkert illgresi nein-
staðar, eða önnur vanrækslumerki sjáanleg.
Skáldið og málarinn höfðu uppgötvað þenn-
an blett svo snögglega og undrun þeirra var svo
mikil yfir mikla mismuninum á útliti garðsins
og bygginganna, að þeir horfðu aðeins hver á
annan, og gátu engu orði uppkomið. Þessi litla
paradís, svo yndisleg hulin algerlega frá heimin-
um fyrir utan og liirt af stökustu vandvirkni og
alúð virtist vera umkringd af góðum og
ósýnilegum öndum. Þeir Aaron King og Con-
rad Lagrange þorðu vart að hreifa sig.
»Þeim fanst eins og einhver helgi yfir stað-
num, og töluðu aðeins í hálfum hljóðum, eins
og þeir byggjust við að einhver hulin vera myndi
heyra til þeirra. Einhver ann þessum stað,”
sagði ritliöfundurinn þegar þeir stóðu aftur við
útganginn.
Og málarinn svaraöi í hvíslandi rómi:
“Hvað skyldi alt þetta þýða”
Þegar þeir komu aftur inn í stórhýsið, sá
málarinn þegar hvernig útbúa mætti herbergið
svo að það kæmi að fullu gagni. ‘íVeggfóður
með réttum lit,” sagði liann myndi gefa því alt
annað útlit—og ef gólfið væri liulið með dúkum
af viðeigandi gerð — og hér sagði hann, um leið
og hann opnaði vængjaliurðirnar “er nægileg
birta, Tjöld gætu auðveldlega skygt á uppgöng-
una upp á loftið og gripahússdyrnar. Inngangur-
inn í horninu, og glugginn snýr út að garðinum.
Því ætlar öllu að verða stórkostlega vel
fyrirkomið.” “Og fjöllin! gleymdu ekki fjöllun-
um,” sagði Conirad Lagrange þar sem
liann stóð í stóru dyrunum. “Hin mátulega
stöðuga birta frá norðrinu á léreftinu
hjá þér — boðskapurinn frá fjöllunum, er mun
verma og hreinsa sál þína — kemur gegnum
sama gluggann — Það ætti að vera góður stað-
ur til að vinna í inálari góður! —
“Eg geri ráð fyrir,” sagði hann, og rómur-
inn varð aftur kaldur og hæðniskendur, að þú
setjir upp teborð fyrir heldra kvenfólkið, er kem-
ur til að ausa út aðdáun sinni yfir þessum ný-
uppgötvaða snillingi og láta í ljös skoðanir sín
ar og skilping — eða skilningsleysi á sönnum
listum.
Auðvitað verðurðu að hafa þjón, skrýddan
gullskreyttum einkennisbúningi.
Helst ættir þú að fá þér Kína eða japansk-
an svein — það virðist vera mest í móð sem
stendur.
Þú ættir sannarlega að notfæra þér hvert
einasta tækifæri er ber þig nær frægðartak-
markinu. Og hvað sem þú gerir, eða tekur þér
fyrir hendur þá láttu ekki bregðast að ráðfæra
þig við Gyðjuna um alt fyrirkomulag.
Margur vel vitur listamaður, hefir hrapaðj
niður riiargar tröppur í mannvirðingastiganum
fyrir það, að bjóða rangri tegund af fólki til te-
drykkju inn á verkstæði sitt. En hvað í dauð-
anum heldurðu.” bætti hann við. og leit út
um gluggann út í garðinn, “að veran þarna
úti muni hugsa og segja um það alt?”
Aaron King hafði mjög mikið að gera nœstu
daga.
Hann tók byggingarnar þjá gulleplalundun-
um á leigu, og fékk sér verkamenn til að gera
við þær, svo að þær yrðu hæfar til íbúðar.
Flötrn og grundirnar vóru slegnar og hreins-
aðar eins og við þótti eiga, húsinu umsnúið og
breytt með piáli og veggfóðri — og gripahúsinu
var með umsjón og leiðbeiningum listmálarans
breytt í ágætasta málara verkstæði. Svo varð
að fara ferð til Los Angeles, til að kaupa tjöld
og dúka. Og vildi til að frú Taine þurfti endi-
lega að fara til borgarinnar þann dag til að kaupa
ýmislegt, og aðra ferð varð að gera til að fá
nauðsynlega hluti verkfæri og fleira, er að list-
inni sjálfri laut.
Og seinast varð að fá kínverskan matreiðslu
mann, og einhvern til að takast liússtjórnina á
hendur.
% / ,
Það var uppástunga Conrad Lagrange að
öllum væri stranglega fyrirboðið að fara inn í
rósagarðinn.
Á hverjum degi fór skáldið — alt af nteð
hundinn á hælum sér, út á þenna stað til að sjá
livað gengi, og ef Aaron King hefði ekki verið
svo önnum kafinn. hefði hann tekið eftir sorgar-
svipnum og dapurleikanum, sem svo oft lýsti
sér hjá þessum víðfræga en ófarsæla manni Og
þótt hann notaði oft hæðnis, og kesknis róm
er hann átti til við hinn unga vin sinn, þá voru
þó altaf einhverjar rýpri og þýðari tilfinningar
undir niðri. En Czar hundur lians fór sjáanlega
nauðugur aftur til, gistihússins í hvert skifti, og
lét á sinn hátt í ljósi vináttu sína við unga mál-
arann, með eins augljósum merkjum, og hund-
um er auðið að sýna.
Mjög loft nam stóra skrautlega bijfredðin
frá Fairland Heights staðar fyrir framan hús
málarans, meðan fólkið, sem í henni var skoðaði
staðinn og lét .í ljós með háværu hrósi velþókn-
un sína og aðdáun á breytingunum, sem gerð-
ar vóru og oft var skotið inn í ýmsum ráðlegg-
ingum, til að sýna hve mjög það bar velferð og
hag málarans fyrir brjósti.
f Á sínum tíma var alt tilbúið, allar breyting-
ar, er nauðsynlegar þóttu höfðu verið gerðar—
alt frá hinni stóru málaragrind við norðurglugg.
ann á verkstæðinu til liins hvítklædda Yee Kee
í eldhúsinu.
Þegar síöasti smiðurinn var farinn með verk
færin sín, og vinirnir tveir einir eftir að yfirlíta
alt, og er þeir stóðu á framsvölunum sagði Con-
rad Lagrange: “Jæja, þá er nú leiksviðið tilbúið
Þeir sem tjöldunum skifta eru farnir, og múgur-
inn bíður. Lyptu tjaldinu upp fyrir fyrsta þátt-
inn!” jafnvel Czar hefir yfir litið alt, og hefir
séð að það var harla gott!” Hundurinn gekk til
hans, og hann horfði fast inn í hin dökkbrúnu
auga þessa ferfætta félaga síns, er sýndist
skilja alt. Án þess að líta upp á unga manninn
bætti skáldið við: “Eg geri ráð fyrir, að þú látir
flytja farangur þinn hingað á morgun, eða ætli
við getum borðað saman enn eina niáltíð?”
Aaron King hló, eins og drengur sem hefir
verið að undirbúa eitthvað í leyni, og ætiar svo
að gera alla forviða. Hann sagði um leið og hann
lagði hendina á öxl eldri mannsíns. “E* liafði
búist við því að við báðir flyttum á morgun.”
Og hann hló aftur, þegar liinn skildi ekk-
ert.
”Við”! sagði skáldið, og snéri sér hvatlega
að vini sínum.
Kondu með mér,” svaraði hinn — eg ætla
að sýpa þér nokkuð, sem þú hefir ekki séð
áður.’’
Hann fór á undan til herbergisins, sem
þeim hafði komið saman uip að þeir þyrftu ekki
að nota, og sem var láest, ög málarinn tók lykil
upp úr vasa sínum. “Hvað er nú þetta?” sagði
eldri maðurinn, og leit ráðleysislega á lykilinn.
“Það er lykillinn að þessum dyrum” svar-
aði hinn með glettni, “qpnaðu þær.” “Opna
þær!” Vissulega, til þess fékk eg þér lykil-
inn.”
Conrad Lagrange hlýddi. Og hann sá, ekki
tómt og eyðilegt herbergi, eins og hann bjóst
við, heldur svefnherbergi — yndislega vel inn-
réttað í smáu og stóru. Hann snéri sér að félaga
sínum með þeim svip, er Aaron King hafði aldrei
fyr séð á þessum undarlega óskiljanlega manni
Þetta er herbergið þitt” — sagði málarinn
fjótlega —- “ef þú vilt koma hingað. Þú hefir
alt það frjálsræði, sem þú vilt hér því eg verð
á verkstæðinu oftast. Kee matreiðir þá rétti
fyrir þig, er þér falla best. Og þið Czar getið
komið og farið þegar ykkur þóknast. Líka er
laufskálirun í rósagarðinum fyrir þig — og líttu
á,” hann gekk að glugganum, “eg valdi þetta
herbergi fyrir þig, af því að úr því er fegurst
útsýn til fjallanna þinna.’’ Skáldið stóð við
gluggann, að málaranum virtist óratíma.
Alt í einu snéri hann sér við og sagði höst-
ugt: “Ungi maður, því hefurðu gert alt þetta?”
“því” — stamaði hinn — af því að eg vildi að
þú kæmir — af því að eg hélt að þér væri ekki
nauðugt að koma. Eg bið þig fyrirgefningar, ef
eg hef misskilið þig. enn sannarlega hefi eg ekki
breytt neltt rangt í þessu”
“Og þú heldur að þú getir afborið að búa
með mér um lengri tíma?”
Máfarinn hló, og var auðséð að það létti
yfir honum. “Er það ástæðan? Eg hélt að þú
hefðir ekki svo viðkvæma samvisku — þú gerðir
hræddan sem snöggvast. Eg hélt að þér væri
orðið það fullljóst, að þú getur ekki skelft mig
með einkennilega talinu þínu.
ófríða andlitið rithöfundarins varð alt að
brosi. “Eg aðvara þig þó — eg níði þig og vini
þína niður fyrir allar hellur stundum — þú þarft
þess með —Það gerir þér gott eitt.”
“Það máttu gera eins oft, og eins hranalega
og þú vilt,” sagði hinn innilega — “Þú æ.tlar að
koma.’’
“Þú verður að lofa mér að borga minn skerf
af öllum kostnaði,” “Alt, eins og þú vilt — ef
þú aðeins vilt koma.”
“Aaron,” sagði eldri maðuriun þýðlega —
og kallaði hann í fyrsta sinn skírnarnafninu,
“eg veit, að þú ert sá eini í öllum heiminum, er
verulega vildi vera með mér; og eg veit einnig,
að eg myndi ekki taka slíku boði sem þessu frá
nokkrum öðrmn.”
Málarinn ætlaði að fara að svara einhverju
þegar skrautlega bifreiðin nam staðar fyrir fram
an húsið. Czar, er lá á svölunum rak upp gól,
er átti að lýsa vanþóknum hans, og gegnum
opnar dyrnar sáu þau hr. Taine og frú hans,
Jim Rutlidge og Louise. Rithöfundurinn tautaði
eitthvað lágt, fremur ilskulega — gerólíkur því
er hann hafði verið rétt áður. Hundurinn labb-
aði ólundarlega út í þann hluta byggingarinnar,
er matreiðslu maðurinn hélt til í. En ungi maður
inn fór hlæjandi út til að taka á móti vinum sín-
um.
“Megið þér vera að taka á móti nokkrum
í dag, hr. málari,” kallaði frú Taine glaðlega,
þegar hann kom niður gangstéttina. “Eg hefi
ávalt tíma til að taka á móai réttri tegund fólks”
svaraöi hann, um leið bg hann heilsaöi liinu
fólkinu. Þegar þau gengu heim að húsinu,
dróst frú Taine aftur úr hópnum, og gekk við
hlið málarané. Hr. Taine lióstaði í sífellu.
Louise hrópaði upp yfir sig, og þvættaði um
alt, sem fyrir augun bar.
(Framli.)