Heimskringla - 15.12.1926, Side 1
I
XLI. ÁRGANG-UR.
WINNIPEG, MAN, MIÐVIKUDAGINN, 15. DESEMBER 1926.
NÚMER 11
QM
M)1
► (><
► () — <)«qM»»<)-M»»<>4
í
*iev. TT' \
ir, ,// X
^ • " Ci
Háscetisrœðan.
N A D A I
Háttvirtu öldungaráðsmenn:
Háttvirtu þingmenn neðri deildar:
'ViS þetta tækifæri langar mig til
l>ess að láta í ljós þá miklu ánægju,
•>em eg finn til yfir því að taka þátt
I þeini mikilvægu störfum, sem nA
■'ggja fvrir yður, er settur hefir ver—
ið hinn fyrsti fundur hins gsextánda
þjóðkjörna þings Canada, og að geta
notið aðstoðar yðar og ráða, til þess
að rækja þær skyldur, er hvíla mér á
herðum sem fulltrúa hans hátigúar
‘honungsins.
Enn einu sinni megum vér þakka
fyrir ríkulega uppskeru og annan
vott um áframhaldandi velmegun. —
Gott er til þess að vita, að útlend við
skifti hafa farið i vöxt á þessu ári,
°g fólksinnflutningur aukist að
mun.
Nauðsyn til þess að sjá opinberri
starfsemi borgið, hefir knúð mig til
þess að kalla vður til þings fyr en
þui ft hefði ella. Til þess að séð
verði fyrir bráðustu nauðsynjum. og
þess að koma í rétt horf óumflýj-
anlegum útgjöldum, verður þess taf—
arlaust æskt af yður, að þér með at—
hvæði yðar veitið nauðsynlegt fé til
útgjalda á yfirstandandi fjárhags—
ári. Ekki er ætlast til, að gengið
verði að venjulegum þingstörfum,
fy« en þing kemur aftur saman eftir
nýár.
Stjórnarfrumvörp þau, er samþykt
v°ru í neðri málstofunni á síðasta
þingi, en ekki urðu að lögum, verða
aftur lögð fyrir þingið. Einnig verða
lagðar fyrir yður breytingartillög—
II r við kornlögin.
t því skyni að flýta fyrir almenn-
um störfum, er i ráði að gefa yður
sem f.vrst tækifæri til þess að end-
urskoða þingskapareglur. A
Stjórn mín hefir haldið áfram að
ihuga sérstakjega vanjdamálið um
hæfilegt eldsneyti, 0g tillögur, sent
fiatn hafa komið unt að styðja þær
stofnanir, sem fást við að framleiða
hér sindurkol (coke) úr canadiskum !
kolum.
i
Skýrsla nefndarinnar, sem skipuð
var samkvæmt rannsóknarlögunum i
Hnquiries Act) að rannsaka og |
IeSgja frani skýrslyr um ástandið i
Strandfylkjunum, verður tafarlaust
lögð fvrir yður, og athygli yðar
beint að tillögum hennar. Tillögur,
sem snerta 'ýmislegt það, er skýrsla
nefndarinnar fjallar um, eru nú í
höndum stjórnarinnar til íhugunar,
og munu ýms frumvörp til laga, þar
að Iútandi, bráðlega verða lögð fvrir
yður.
Vel mefir miðað áfram með Hud—
sonsflóabrautina, og er í ráði, að
halda áfram verkinu, jafnskjótt og
hægt er a næsta ári. Akveðið hefir
verið að fela brezkum tnanni, se^u er
ágætlega sérfróður nm áhrif sjávar-
íalla og fljótsósa á hafnir, að rantv-
saka alla staðhíetti við Nelson—
höfnina. __
Lögð verður fyrir yður tillaga um
viðauka við þjóðbrautarkerfið (C. N.
E-I, er kveði skýrt fyrir um við—
auka, bundna við þrjú ár í senn. —
Hefir það fyrirkomulag verið reynt
aður og gefist ágætlega.
Þá verður og lagður fyrir yður til
samþyktur samningur við hlutabrqfs-
hafa G. T. P.
Meðlimir stjórnar minnar eru ný-
komnir aftur til Canada frá Sam-
veldisfundinum. Fundarskýrslan og
tillögur fundarins verður lögð fyrir
yður til íhugunar. Eg hygg, að ját—
að verði, að samvinna stjórnarvalda
þeirra, er fulltrúa sendu áyfundinn,
hafi orðið til þess að skýra að miklu
leyti afstööu ’þjóðanna í hinu brezka
samveldi, hverrar til annarar, og
einnig til annara þjóða, og að mönn—
um verði ljúft það fulla sjálfræði, er
þessar þjóðir nú hafa öðlast, í öllu,
er lýtur að sérmálum þeirra, utan
lands og innan. Með því að íhuga
svo vandlega ýms sameiginleg sér—
stök mál, hefir fundinum orðið mik-
ið ágengt í því að tryggja frjáls^
og öfluga samvinnu í sameiginlegar
þarfir hinna hrezku samveldisþjóða.
Skipun fullvalda sendiherra (Min—
ister Plenipotentiary) hans hátign-
ar, til þess að sjá borgið hag Can—
ada í Bandaríkjunum, er mikilvægt
spor á þróunarbraut Canada í utan-
ríkisvi|5skiftum.
Demantsaflmæli (60 ára) sameining
ar Canada verður hátíðlegt haldið á
komandi ári á viðeigandi hátt. Mer
er ljúft að tilkynna yður, að hans
konunglega tign, prinsinn af Wales,
hefir náðarsamlegast þegið boð
stjórnar niinn^r, að heimsækja Can—
ada í tilefni af hátíðinni, ef ástæður
leyfa. Stjórn mín hefir einnig boð—
ið forsætisráðherra Stórbretalands;
hefir forsætisráðherrann þegið boð—
ið og látið í Ijós von um að geta
komið í þann mund.
Háttvirtir þingmenn neðri, deildar:
Þær áætlanir yfirstándandi fjár—
hagsárs, sem enn hafa eigi verið •
samþyktar á þingi, verða nú tafar—
laust fyrir yður Iagðar, eins og áðt-
ur hefir verið sagt. Fjárlögin fyrir
fjárhagsárið 1927—1928 verða fyrir
yður lögð til íhugunar, er þing kem—
ur sarnan aftur.
yíáttvirtir öldungaráðsmenn:
Háttvirtir þingmenn neðri deildar:
Um leið og eg bið yður að íhuga j
vandelga hin mikilvægu málefni, er
fvrir yður liggja, er það bæn ntín,*
að Guðleg Forsjón megi leiðbeina!
áformum vðar og blessa þau. ,
Víst er nú orðið, að dómsmálaráð—
herra Manitobafylkis/ Hon. R. W.
Craig, ætlar að láta lausa stöðuna
bráðlega. Gat Bracken forsætisráð—
herra þess í ræðu, er liann hélt ný—
lega í miödegisveizlu, er haldin var
í þinghúsinu nýlega til heiðurs þeint
Manitobabændum, er verðlattn höfðu
fengið fvrir gripi sína á gripasýn—
ingum þeim, er nýskeð voru haldnar
á ýmsuHi stöðúm í Austur—Canada.
Kvað forsætisráðherrann sennilegt, |
að embættið yrði last innan 6—8
ntánaða.
Ekki vita ntenn með vissu, hvað
Mr. Craig ætlar fyrir sér. En orð—
rómur hefir heyrst um það, að hann
rnyndi hafa augastað á dótnaraem—
bætti, sem taiið er sennilegt að losni
innan skamnts. Verðttr frekar snautt
um atkvæðamenn í fylkisstjórninni,
er Mr. Craig er farinn. Hefir hans
þótt svo mikið gæta þar, að ýntsir
hafa mælt, að hann hefði eins vel
niátt kalla forsætisráðherra.
Rvík 21. nóv.
I “Tidens Tegn” hefir Vilhj.
Finsen ritstjóri skrifað fyrir stuttu
grein, með myndum, um Vatnajökuls
ferðir Fontenay sendihérra, og rann
sóknir hans þar. Segir í greininni að
að sendiherrann hafi, siðan hann
kont til íslands, sýnt meiri áhuga á j
því að kynnast landi og þjóð en títt j
sé uni Dani þá, er hér dvelji. Hann !
✓ , . , I
hafi og kynt sér rækilega bókmentir 1
þjóðarinnar og tungu hennar.
Þá getur Finsen nánar um ferð |
sendiherrans, og lændir á, að hann
hafi fundið á svæðinu vestan. Vatna—
jökuls ár, vötn og fjallgarða, sem
ekki hafi áður verið merkt fvrir á
landabréfi. Og megi því segja, að
þarna sé um nýjan fund að ræða.
Hon. Rodolphe Eemieux var í einu
hljóði ksinn forseti neðri deildar á j
föstudaginn var. Er það þriðja árið
í röð sent hann er kosinn í það em—
bætti, og er það nteð fyllilega af—
numin sú regla, er áður hefir verið,
að skifta um forseta með hverju
þin.gi, þannig að annað árið skyldi
kosinn frönskumælandi maður, hitt j
árið enskttmælandi. Er talið að með j
þessu sé stofnað til þeirrar hefðar, j
að forseti neðri deildar sé kosinn j
æfilangt, eins og siður hefir verið
á Englkndi, eða réttara sagt meðan
hann heldur þinghiensku. En verði
farið algerlega eftir enskri hefð,
verður það í raun og véru hið sama,
því þar má heita að sé óf^ávikjan— I
leg regla, að enginn sæki um þing— |
rnensku á móti forseta neðri deild- j
ar, er til kosninga kemur. Er staða j
hans þannig að engu- leyti komin und
ir stjórnarskiftum eða flokksigri.
“Dýraverndarinn”. — 5. blað þessa
árgangs, er nýkomið. Flytur það að
þessu sinni meðal annars teikningu j
eftir B. Björnsson. Er hún gerð aí •
atburði þeim, er J. H. lýsir í vísu—
orðunum: “Flogið gat ei hinn fleygi i
frosinn niður við mosa”, vísur, sem
fundust meðal kvæða Sigurðar heit. j
Kristófers Péturssonar, “Litla kisa
og ýmislegt fleira um húsdýr.
Frá Vík í Mýrdal 16. okt. —
Undanfarna daga hefir verið vont
veðnr austur í Mýrdal, laridnyrðings
stormur og snjókoma. Urðu síma—
bilanir allmiklar, og var sambands—
laust við Vík í 3 daga.
Einar Markan söngvari hefir dval—
ið í Berlín í sumar, og sungið þar
12 íslenzk lög á grammófónplötur,
og voru þau tekin upp með hinni
nýju aðferð félagsins “His Masters
Voice. Undir sönginn spilaði kapel—
söngvari við ríkisóperuna í Berlin.
Nú er flokkaskiftingin i þinginu
orðin skýrari en síðast er Heims—
kringla náði tali af lesendum sínum.
Telur Free Press að framsóknar—
flokkurinn sé klofinn í þrent, og séu
Albirtingar fjölmennastir. Þann flokk
skipa Robert Gardiner; D. F. Kell— 1
I
ner ; Henry Spencer ; W. T. Lucas ;
L. H. Jelliff; G. G. Coate; dlfred
Speakman; M. Luchtzovitch: Wm.
Itvine; D. M. Kennedv og E. J.
Garland. Þá gengur og Miss Angnes
McPhail í flokk þeirra, og eru þau
þá tólf talsins. .
Næst—stærsta fldkkinn fylla hinir
svokölluðu 1 iberal—prógúessivar, eða
prógressív-Iiberal þingmenn frá
Manitoba, að undanskildunt Bird frá
Nelson. Þeir eru þessu': L. P. Barl—
croft; Arthur Béaubien: W. J. Ward:
J. L. Brown; R. Milne; James Stead—
ntan; W. J. Lovie; John Millar og |
J. W. King. Þessir rnenn búast jafn
vel við hinum tíunda i sinn hóp: R.
W. Fansher, frá Rast Larnbton, bróð j
ir W. R. Fansher frá Last Mountain,
Sask.
Það kynlega við þetta er, að þess—!
ir menn vilja ekki, eða þora ekki í
opinberlega að kanast við samband—|
ið við liberal flokkinn, og hafa því |
fengið svo til hagað, að þeir halda I
sérstaka flokksfundi. undir forustu!
Hon. Robmt Forke, innflutninga- j
ráðberrs liberal stjrirninní! Þeir,
sem ekki vilja dalla þánn trúðuleik,
geta að minsta kosti fullvrt, að þessi
tilhögun sé hið einkennilegasta ný—
mæli í stjórnmálasögu allra lartda.
Ættu þeir hinir sömu þá ef til vill
lika að geta gert sér fagrar vonir um
dæmalausar framkvæmdir.
Þeir sem halda fast'við framsókn—
arnafnið, og eiga það líka með réttu,
ertt aðeins fimm, fjórir frá Sask—
atchewan og einn frá Manitoba. Þeir
ertt: T. W. Rird; Milton Campbell;
W. R. Fansher; A. M. Carmichael
og John Evans. Ennfremur gera
þessir mentt sér von um R. W. Fan—
sher,- þann er áðifr var nefndur.
Fréttir.
Rvik 14. okt.
Nýtt blað, s^n “Þjóðvinurinn"
heitir, er farið að konia út á Akur—
eyri; er það vikublað og ritstjórinn
Jóhann Scheving kennari. Það niun
fylgja, eftir því sent hevrst hefir,
stefnu ihaldsntanna.
Reinh., Prinz, þýzkr násmaðurinn,
sem verið hefir hér á landi undan—
farin ár, og ferðast fótgangandi um
landið þvert og endilangt, fór héðan
í gærkvöldi' nteð togara áleiðis heim
til sín. I sumar ferðaðist hann um
Vestfirði, fór norðttr allar Holn—
strandir. Litill forneskjubragur
fanst hoiuim á liferni manna manna
þar nyrðra. Ask keypti hann á bæ
einunt og hcyði nteð sér. Var askur
sá nteð skyri i, þegar kattpin gerð-
ust..
(Morgunbl.)
Rvík 17. okt.
Ungur danskur maður, Vilh. Han—
sen, vakti fyrir skömmu allmikla eftir
tekt sér i París, og það á nokkuð
sérstakan hátt.
Morgun einn i bezta veðri hóf
hann að klífa upp Eiffelturninn í
þeim tilgangi að komast alla leið upp
á toppinn. Sennilegt er talið að
hontim hefði tekist þetta, ef lögregltt
þjónn hefði ekki komið auga á hann.
Safnaði hann siðan að sér sjö öðrum
og fór með þá að turninum. Ekki
réðu þeir þó til ttppgöngu á eftir
Hansen, heldur tóku upp skamm—
byssur sínar og hótuöu að senda hon
um kuTú, og þ<að fleiri en eina, ef hann
kæmi ekki niður hið bráðasta. Hann
kaus að hlýðnast boðunt þeirra.
Fyrir stuttu kont hann til Hafnar
eftir ýms æfintýri, og lét þess getið
við blöðin, áð næsta fyrirætlun hans
væri að ganga upp á Mont Blanc.
En til þess að afla fjár til fararinnar
hygst hann að fara um Evrópu og
sýna dans. Gerir hann sér vonir um
að för hans upp á fjallið, og alt sem
að henni lýtur, verði kvikmyndað.
Það væri synd að segja að þessi
Dani setti markið mjög lágt.
Seyðisfirði 20. nóv.
Það hefir 'snjóað mikið síðústu
daga. Nú er norðaustan snjóhríð og
gæftaleysi. Afli er dágóður þegar
gefur á sjó.
Jóhannes Jósefsson
Eins og lesendum er kunnugt, fór
vinur vor, Jóhant)es Jósefsson glímu—
meistari, til Evrópu í haust, og fyrst
til Parisarborgar. Sýndu þeir félagar
list sína þ<ar á Empire leikhúsinu, og
voru Parísarbúar ákaflega hrifnir af
þeim Blaðið “Le Soir” sögir
um hann, að í leik hans sé sam
einað “hrottaleg harðleikni og glæsi—
legur fimleiki, sem leiðir menn inn
á undralönd Coopers, fyrirheitna
landið frá barnæskudögunum, betur
en nokkrar kvikmyndir. ........ Hann
er undursamlega brögðóttur og harð—
fylginn sér.’’ Annað Parísarblað lík
ir viðureign þeirra'félaga við glæstan,
en ofsalegan leikfimisdans, hreyfing
ar þeirra, er þeir byltist gegnum
loftið í áflogunum. séu eins og gos
og fossaföll af Iíkömum, greyptutn í
fegurð, mettaðri af vndisleik. Og
Jóhannes sé stjarnan í þessurn ,ein—
staka og taugaæsandi stökkdansi.
Nóvember allan léku þeir félagar
í hinu mikla íþróttaleikhúsi “Scala”
í Berlín. Merkustu blöð þar, t. d.
B. Z. am Mittqg. Vossische Zeitung.
Lokal Anzeiger og Deutsche Allge—
meine Zeitung, fara líkutn orðum um
list þeirra félaga og iþrótt Jóhann—
esar.
Þetta er gleðilegt. En ánægjuleg-
ast er þó, að Jóhannes heldur áfram
(Frh. á 5. bls.)
Ivar Hjartarson.
i.
Einn hringur áfram — eitt hjólfar mjótt.
En hinumegin, býr þögul nótt
þess fallna, í friðarhöllum,
sem forlög hans dylur öllum.
En minningin svífur um söknuð hljótt,
sem sólskinið hinzt á fjöllum.
Oss dauðinn er enn þá hin dimmu göng,
og dapurleg gröfin myrk og þröng.
Þar bliknar hver blóminn nýi
sem blikið á kvöldsins skýi.
Og dagurinn endar í sorgarsöng
sem sólin skelfist og flýi.
Á gullskýjum vonirnar vega salt.
Vér vitum ei neitt, en þráum alt,
sem leitar þess æðsta, eina,
um eilífð sitt flug að reyna:
Að líf hvérs sig hefji’ yfir heitt og kalt,
unz hlýtur það brauð fyrir steina.
II.
Þinn hringur er runninn til lausnarlands.
og lokaður vegur til heimaranns,
þar blys þinnar ástar brenna
í brjóstum, sem æ þig kenna. —
Svo örlagaþrungin er æfi manns,
að enginn má sköpum renna.
Með ástvini komstu a.ð byggja þér bæ
í bjarmanum handan við djúpan sæ.
Þitt starf var og allur andi,
þá ástvini að firra grandi.
Og bærinn er reistur við blóm og snæ
á bjargi en ekki sandi.
Með forsjá og kappi og hagri hönd.
þú hagsýnn ruddir þér veg um lönd.
Að halda’ áfram lengra og hærra,
og hafa hvert dagsverkið stærra,
var vitinn á nýrri starfsins strönd,
sem stjörnunum lýsti skærra.
III.
Á bak við alt myrkur skín máttug sól,
og mæðan er skýið, sem ljósið fól.
f sérhverri sorg og voða
býr sending frá morgunroða.
í skammdegisrökkrinu skína jól,
sém skærleika vorsins boða.
FTá liaustinu flyt eg þig, frændi minn,
til fagnandi vorsins, sem ylar kinn,
og bið þig í birtunni’ að dreyma
öll blómin í garðinum heima,
þar synirnir fjórir og svanninn þinn
alt sólskinið lífs þíns geyma.
Þ. Þ. Þ.
Um prófessor
Sveinbjörnsson
(Utdráttur úr dönskutm blöðumj
Hinn aldni Í9lenzki tónsnillingur,
prófessor Sveinbjörn Sveinbjörnsson.
hefir dvaliö hér í borginni (Khöfn)
um nokkurn tíma. Hann er enn
hinn ernasti þrátt fyrir 70 ár aö baki
sér og vinnur aö tónsmíöum sinum
af miklu kappi, og eru ekki á þeim
sjáanleg ellimörk. I vor eö var samdi
hann stórt tónverk fyrir alþingisaf—
mæli Islands 1930, er hann kallar
HátíSar—polonaise. Er það bæSi
útsett fyrir fult orkestur og ennfrem
ur fyrir píanóforte og strokhljóS—
færi.
Þetta er í þriðja sinn, er þann hefir
ort tónljóö fyrir afmælisdaga í sögú
Islands. ~Aöur voru kdmin þjóösöng
urinrt, “0, guð vors lands", á þúsund
ára hátíS landsins 1874. og svo kon-
ungskantatan viS heimsókn FriSriks
VIII. til Islands sumariö 1907. Þessi
nýja polonaise var flutt á síðustu
samkomu “Dansk—islandsk Samfitnd”
í vor, og fékk einróma lof allra þeirra
er á hlýddu.
Rnnfremur hafa komið út eftir
hann nokkur einsöngslög með píanó—
undirspili. Og nú síðast er Wilhelm
Hansen félagiS aS gefa út eftir hann
safn af tónsmiöum fyrir fiSlu og
píanó. I undirbúningi er og son—
etta fyrir fiölu og pianó.
Þá hafa þeir herrar Sig. Skag—
feldt óg Eggert Stefánsson sungiS
allmörg af lögum hans á gramófón—
plöttir fyrir ýms félog. SömuleiSis
nokkur önnur tónverk hans fyrir or—
kestur og píanó, og hefir hann sjálfur
spilaS sum þeirra. Auk þess hefir
kona hr. Ilaraldar SigurSssonar sung
ið eitt eða fleiri af lögum hans fyrir
gramófóninn.
Fyrir skemStu spilaöi hann is—
lenzka rapsódiu og fleiri lög eftir
sig fyrir útvarp (Radio), og var þvi
svo vel tekið. aö hann hefir veriS
beSinn aö endurtaka þaö.
Nú er hann að reyna aS koma í
gang íslenzkum samsöng hér í borg—
inni (Kh.) i vetur- og hefir sú hug-*
mynd fengiS 'góðar undirtektir.