Heimskringla - 15.12.1926, Síða 7

WINNIPEG, 15. DES. 1926.
HEIMSKRINGLA
7. BLAÐSÍÐA
Kaplatað.
(Til Pálma.)
Enga vottar dáð í dag,
dæmi gott eg trega,
að meö glotti yrkir lag
ærið hrottalega.
Skýja undur -tefla töfl,
tundur skunda’ úr fjötrum,
líkt og himdruð hesta öfl
heilans sundri tötrum.
Loftið “blátt” og “glætú grátt”
gerir áttir kunnar;
stefjamáttur hampar hátt
harki náttúrunnar.
Skáld —sem haugur heilla
húm og draugaleikir, —
laðar spaug að sjálfu sér,
sál og taugar veikir.
Purðu veldur forneskjan,
fædd eg held í nauðum:
ógnum selda upprisan
undir feldi rauðum!
FVr ótrauður trúðir að
töf sé auður verki.
Sé eg rauður, sízt er það
Svartadauða merki.
Endurbætum alt í hag
andans mætu blómum;
eins ef gætum íslenzkt lag
útgáfu en sem svarar genginu til
fratnleiðslu á vörum- sem seljast meS
tapi. En þá helzt verölagiS of hátt
og skuldir safnast innan lands og
utan, þar til alt springur og gengiö
leitar aftur í sinn rétta farveg.
Skuldabyrðin. — En takist nú aö
koma verölaginu niöur til jafns viö
ihiö hækkandi genþi, þá er þó ekki
lágu verðlagi komist. Þaö tjáir ekki
aö lofa auknu fjármagni, þvi tak-
markaður gjaldeyrir og lítil kaupgeta
er skilyrðið fyrir því, að takmark—
inu verði náð. Það sómir sér illa
að setja sér það mark og mið- og
vilja svo ekki beita þeim meðölum,
sem til þess þarf að ná þvi. En fátt
er algengara i þessu máli en það, að
þar með búið. Skuldabyrði atvinnu j menn teljast fylgja hækkun krónunn
veganna, sem myndast hefir við lágt j ar,- en eru mótsnúnir öllum þeim
gengi, verður að laga sig eftir hækk j ráðstöfunum, sem nauðsynlegar eru
uninni. Annars ber reksturinn ekki til að ná því marki. Hvorurn endan—
afborganir og vaxtagreiðslur. En urn á að trúa, þegar hundur geltir og
það er þrautin þyngri, að borga af i dinglar rófunni í senn? Kemur
skuldunt- sent haldist hafa óbreyttar j þetta af undarlegri ; fáfræði, þvi
að nafnverði,en aukast að gullgildi, j reynsla Hollands, Sviss, Bandaríkj-
á tímum failandi verðlags. Arði til | anna, Englands óg Svíþjóðar frá
skuldgreiðslna er vart að búast við, j árunum 1920 til 192J, er til af-
fyr en jafnvægi er kontið á verð- spurnar. -Það er engin dygð að loka
fer Egið °S lengist þá enn sá tími, sem
þarf til að atvinnulífið komist aftur
í heilbrigt horf. Skuldir í erlendum
gjaldeyri þyngjast að vísu ekki, því
nafnverö þeirra í islenzkum krónum
fer eftir genginu. En þær léttast
ekki heldur- þvi sama erfiðið fer eft
ir sem áður til að framleiða vör—
urnar, sem þær eru greiddar með.
Allar milliríkjagreiðslur fara í raun
inni fram í vörum eða vinnu, og
,þegar þeim krónum fækkar, sem
greiða þarf til útlanda, þá. fækkar að
sama slfapi þeim krónum, sem fást
fyrir útflutninginn. Hækkunar—
mönnum hættir til að færa aðeins
tekjudáikinn- en veruleikinn gleymir
ekki gjaldadálknum í höfuðbók sinni.
auðgað sætum hljómum. I-------------j ÞaS er enKinn raunverulegur hagn—
j aður að lækkuninni á nafnverði er—
Harðnar veður heim um kring,! ien<^u skuldanna.
hoppar héðan friður, j 0r eSa hœfffara hœkkun. — Þeg-
eigin meðan uppvakning ar svo' þrautum er lokið, má
! ekki búast við löngum hvíldartíma,
þó ekki sé það mannúðlegt að setja
þreyttan hest fyrir þungan plóg, því
aftur verður að hækka gengið, skapa
nýja kreppu, og þatyiig endurtekur
sama sagan sig- þar; til hinu gamla
gullgildi er náð. Hjá oss er hvorki
rekstrarkostnaður né skuldabyrðin,
því hún hefir aukist að svo komnu-
enn búið að laga sig eftir hinni
miklu gengisbreytingu á siðasta ári,
en þegar því er lokið, þá er að halda
áfram á nýjan. leik, þar til gullverð
krónunnar er komið upp úr 81-7 upp
í 100, ef taka skal þessa stefnu. Hæst
er við að einhver verði farinn að
blása, þegar að markinu er komið.
og er þó eftir sá vandi, sem oft er
látið mikið af, að festa verð gjald—
eyrisins í því gengi. Nú verður alt
krappara- þegar gengishækkunin er
11 ör, og vilja þvi sumir halda, að hæg—
fara hækkun sé bót allra meina. En
hún kann þó að reynast- öllu skað—
vænlegri, því hætt er við að sú
er að kveða niður.
Draugsi! Þú munt dauður víst
öögum trúar nýrri.
Stórhöf brúa stefin sízt,
stöðvum snú að hlýrri.
O. T. J.
Frh. frá 3. bls.
innlendrar vöru og vinnu spyrnir
aftpr miklu fastar móti lækkuninni,
og fer ekki niður, nema dregið sé úr
lánsfjárnotkun, kaupgeta almennings
rýrni og verðlagið lækki þar fyrri.
Takmörkun á útlánsstarfsemi bank—
anna bitnar á atvinnuvegunum. —
Eramleiðslan býr við hátt verðlag
,nn við- en lágt út á við. Fram—
leiðslukostnaðurinn er greiddur
morgum krónum, en andvirði aftur
1 fáum. Lækkandi afurðaverð veldur
jafnan kreppu. Kreppa, sem * fylgir
gertgishækkun ,er sköpuð af frjáls—
um vilja af þeim, sem með völdin
fara. Að því leyti er hún ólik þeim
kreppmn, sem stafa frá lækkun á
heimsmarkaðsverði, en áhrifin eru
hin. sömu.
Kaupdcilur. — Atvinnurekendur
reyna að jafna hlut sinn með því að
þrýsta niður kaupgjaldi. En verka—
menn standa fast á móti- og er það
mesta vorkunn, þvi verðlagið er lengi
að fæ.rast niður. Engin stétt vill *
vei ða fvrst til að taka kauplækkun—
Engin tryggiúg er fyrir því,
aðrar stéttir fylgi með. Hér á
nýtur ekki frjálsrar samkepni
|*1 °g á sumum sviðum gætir
ennar ekki nema erlend samkepni
mi til skjalanna. Húsnæði er tak—
iikað og engin samkepni um leigj—
encur. Iðnaðarmenn mynda með
egjandi samkomulagi eða samtökum
smahringi. Kaupmenn gera hvort-
‘veggja, að keppa og vinna saman
ao þvi að halda vöruverði uppi. Inn
lenda verðlagið spyrnir þannig
moti lækkunartilraunum, þar til pen-
mgaleysi almennings þrýstir þvi nið-
ur með harmkvælum. Verkföll og
gjaldþrot verða daglegir viðlmrðir,
nema haldið sé áfram meiri seðla—
augunum fyrir örðugleikunum, enda
ætti það ekki að vera unt lengur, því
nú getum vér bygt á eigin reynslu
á síðasta ári. •
' Eldra sparifé. — Það er ein sterk
asta taug hækkunarstefnunnar, að
ekki sé réttlætinu borgið, nema krón
an. nái aftur sinu galnla gullgildi.
Er það bygt á þvi, að þeir, sem pen
inga eiga í innstæðu eða í útlártum.
hafi kröfu til að fá þá greidda í gulli
eða fullu gullgildi. Það er aö vísu
rétt, að þeir sem enn eiga eldri kröf—
ur en frá 1914, er verðlagsbreyting—
arnir hófust, verða fyrir órétti, er
þeir fá þær greidda í föllnum gjald—
evri. En þessir menn eru fáir og
má með sama rétti gera kröfu til,
að gengið sé felt í verði vegna hinna
sem skuldbundu sig, meðan katip—
máttur gjaldeyrisirts var minstur. —
1°14 voru bankainnstæður og spari—
sjóðsinneignir manan hér' á landi
iim 11,7 miljónir. En hvað margir
skyldu ennþá eiga svo gamalt fé ó—
hreyft? Viðskiftahraðinn er ör, og
flestir munu þeir hafa hágnýtt sér
peninga sína á lággengistífnum. Þeim
sem það hafa gert, verðu rekki bætt
ur skaðinn, þó nú væri hækkað til
fulls, og því færri verða þess rétt—
lætis aðnjótandi. sent lengur dregst
framkvæmdin. Hin hægfara hækk—,
hn er ekki óðfús að bæta þeim skað
ann. En nú niun þessi hægfara ást
á réttlætinu almennust. Og þó að
gjaldeyririnn yrði gullgildur á þess-
ar> stundu, þá eru skaðabæturnar
sjaldnast teknar frá þeirn, sem höfðu
hagnað af tapi innstæðueigfendanna
á sínum tíma. Það er ókleift að
komast fyrir um það, hvar sá gróði
hefir lent, enda mun hann mestur
nú vera horfinn, Honum hefir með-
al annars verið kastað í sjóinn i mynd
Qseljanlegrar sildár, og önnur fo-rlög
hans eru eftir því. Skaðabæturnar
til þessara fáu kröfuhafa. mvn.du
Hjóli timans verður ekki snúið aftur
á bak. '
Yngra sparijé. — En n.ú ber þess
að gæta, að langsamlega mestur hluti
þess sparifjár, bankainnstæðna og
skuldakrafna, sem nú eru i gildi, er
til orðið á verðhækkunar og lág—
•gengistimum. Sparifé og bankainn—
stæður jukust frá 1914 til 1920 úr
11.7 miljónum króna upp í 42,8
miljónir. Fjársöfriun þessi stafar
frá seðlaflóði, sem olli gengishrun—
inu. Meðan tap var á atvinnuveg—
unum, safnaðist sparifé fyrir. Alt
slikt fé er “geymd kaupgeta”, og nú
munu eigendurnir ekki fá minni gæði
fyrir peninga sína- en þegar þeir
lögðu það í handraðann, og flestir
þó meira. Þeir eiga enga kröfu til
að kaupmáttur þess fjár sé aukinn
fram yfir það, sem hann var, þegai*
það var dregið saman. Til þess hafa
þeir ekkert unnið. Það væri óverð-
skuídaður vinningur. Þessi rangláti
gróði myndi með gengishækkuninni
flyfjast yfir á reikning atvinnuveg—
ánna útgjaldamegin. Þeim væri fært
það til.skuldar. Og hafa þeir þó
ekki annað til unnið en að taka lág—
gengisseðla að láni til ávöxtunar. —
Vextir munu þó það háir hér i
landi, að .ekki sé ráðlegt að gera aþ-
vinnuvegunum að greiða þar á ofan
stórar krónur fyrir hinar smáu, er
þei fá til ávöxtunar. Þetta væri ekki
réttlæti heldur hróplegt ranglæti. Það
nuindi að visu draga úr misréttinu,
að ekki er að vita hvað mikið heimt
ist inn af stórum krónum hjá sliguð—
um atvinnurekstri handa eigendum
lánsfjárins. En söm er hækkunar—
stefnan fyrit því.
- (Timinn.)
heyhlöðu og 4 báta og sópaði öllu á
sjó út. Aðeins 9 kindum varð bjarg
að. Lá við að flóðið tæki bæinn
líka. Slapp fólkið nauðulega. Hefir
það nú flúið hann og búpeningurinn
hefir verið fluttur á næstu bæi.
Maður úr Svarfaðardal, Dagbjart.
ur Þorsteinsson, fórst í snjóflóði á
Háageröisfjalli. Var hann á rjúpna—
veiðuru.
Mjólknrniðursu&uvcrksmijan Mjöll
byrjaði starfsemi sína að nýju um
síðustu helgi.
Eins og menn muna, brann verk—
sniiðjan að Beigalda í fyrra. Nokkru
síðar fengu Borgfirðingar Geir Zoega
vegamálastjóra til þess að athuga, hvar
réttast væri að reésa verksmiðjuna að
nýju. Komst hann að þeirri niður—
M050w05000s0í050!0580e060c0005c000!0550000095c©s560!
stöðu að rétt væri að hafa hana í
Borgarnesi.
Félagið keypti siðan hús í Borgar—
nesi, og hefir verið unnið að því í
sumar að koma vélunum þar fyrir.
Hafa eigendur Mjallar nú samið
við bændur víðsvegar um Borgarfjörð,
að selja verksmiðjunni mjólk. Er
samið um 240,000 lítra á ári. Frá
bændum í Reykholtsdal er samið um
80,000 lítra. — Borgar verksmiðjan 25
aura fyrir líterinn; en bændur flytja
mjólina k sinn kostnað að bílvegi.
Verksmiðjan ætlar að senda flutn-
ingabíla eftir mjólkinni, annan daginn
upp ^ð kálffossi, en h’nn daginn að
Ferjukoti.
(Isafold.)
Frá íslandi.
kynslóð verði svartsýn og athafnalítil, | ,enda 4 þeim atvjnnurekstri. sem nú
sem á að búa við lækkand. verðlag og er vig ]igi • landinUj Qg - full^Bllgt
fyrir. Er þess konar réttlæti kallað
að hengja bakara fyrir smiö. Með illu
skal ilt tit drifa, segja menn. En
ekki mun, það almienn réttlætistil-
finning, að einum skuli bæta með því
að annar verði fyrir ranglæti. Það
sem einn hefir grætt og annar tap—
að við verðlags— og gengisbreytingar
undanfarinna ára, verðtir aldrei að
inni
að
landi
krappa afkontu i áratugi. Orðugleik
arn.ir verða, þegar alt kentur saman-
ekki minni og jafnvel meiri, því hætt
er við að menn lagi frentur lifnað—
arháttu sina effir hægfara hækkun,
jalnóðum og hin erlen,da kaupgeta
e> :st, skilji miður nauðsyn Kaup—
lækkunarinnar og telji lækkunar—
kröfuna eingöngú stafa af ágirnd
og ágengni atvinnurekenda. Hæg—
fara hækkun mun tnest hampað
vegna þess, að algengt er að telja-
hvað sem stefnunni líður, altaf ör—
ugt aö vera "hægfara”. En þegar
að er gáð, liggur i augum uppi, að
snigilhækkun hefir enga kosti fram
yfir stökkbreytingar.
Aukning lánsfjár og framlciðslu.
— Það hendir að talað er um að
auka framleiðslttna til að létta undir
hækkunarörðugleikana. — Kennir
þar hins gamla misskilnings, að
gengið sé mest komið undir greiðslu—
jöfnuðinum. Er þá ruglað saman
verðmælinum og því, sem mæla skal.
Skilyrðin batna ekki við það, að
aukin sé framleiðsla ill— og óseljan—
legrar vöru, því meðan gengishækk—
unin stendur yfir, verður ekki hjá
Isafirðj 9. nóv.
Sitjóflóð. — Afarmiklum snjó hef
ir hlaðið niður á Vesturlandi. Snjó—
flóð hafa fallið í Hnífsdal innanverð
um, tekið símalínuna á milli Bolung-
arvíkur og Hnífsdals á kafla. Fimm
hestar fórust i sama flóði. — Briggjji
timbur hefir rekið í Alftafirði og vita
menn ekki hvaðan það er komið, en
gizka á að snjóflóð hafi brotið
bryggju á hesteyri.
Norski konsúllinn á Isafirði hefir
farið til Hesteyrar að rannsaka
þetta, því að stöðin þar er norsk
eign. — Kom það í ljós aö snjóð
hafði fallið á eyrina og tekið hurtu
eina bryggju og stórskemt aðra. —
Ennfreniur liafði það brotiö aðal—
síldarþróna. En ekkert hafð'i hagg—
að við stöðvarhúsunum.
Akureyri 13. nóv.
Blcytuhríðar undanfarið hafa viði
orðið orsök að slæmum búsifjum.
Torfbæir flestir orðið blautir í gegn
og lekir, og sama er að segja um
hlöður og peningshús.
Snjóflóð hafa fallið víða og vald-
ið skaða. Mestur skaði af völdum
snjóflóðs, er til spurst hefir,, var á
bænum Skeri á Látraströnd. Snjó-
eilifu jafnað með nýjum breytingum. flóð tók fjárhús með 60 kindum 0»
St. James Private Continuation School
- " s
and Business Colleg;t
Portage Ave., Cor. Parkview St., St. James, Winnipeg.
Auk vanalegra namsgreina veitum við einstaklega góðá til-
sogn i enskri tungu, málfræði og bókmentum, með þeim til-
gangi að gjora mogulegt fyrir þá sem frá öðrum þjóðum
koma að lata í ljos beztu hugsanir sínar á fósturmáli sínu
Enskunni, eins vel og innfæddir gæta gjört.
Þeir, sem standast inntöku prófið, sem er ekki erfitt, geta
byrjað strax.
„ Skrifiö, __ eða sækið persónulega um inngöngu frá klukkan
ö—10 að kvoldinu. Gjald frá $5.00 á mánuði og hærra.
Reynið að
Þeim út
NdjbícrH
r LIMITEO “
LIMITEO
Vér höfum fengið birgðir af tog—
leðursfójabúnaði — the NORTH—
ERN — sem verður fullerfiður að
slíta.
Þér þekkið oss. Þegar vér segj—
uni að vér gefum NORTHERN
vöruni vorum lieztu meðmæli, þá vit—
ið þér að þær eru áreiðanlegar.
Komið inn og sjáið þær — og komið með fjölskylduna. Yður
mun falla þær í geð.
Til sölu lijá eftirfylgjandi kaupmönnum:
Arborg Farmers Co-op.
Association, Ltd.
Jónas Anderson*
T. J. Clemens
S. Einarsson
T. J. Gíslason
Lakeside Trading Co.
Sim. Sigurðsson
F. E. Snidal
S. D. B. Stephenson
Arborg
Cypress River.
Ashern.
Lundar.
Brown.
Gimli.
Árborg
Steep Rock.
Eriksdale.
Innköllunarmenn Heimskringlu
I CANADA: '
Arnes..................................F- Finnbogason
Amaranth...............................Björn Þórðarson
Antler....................................Magnús Tait
Árborg..................................G. O. Einarsson
Baldur................................ Sigtr. Sigvaldason
Bowsman River...........................Halld. Egilsson
Bella Bella.............................J- F. Leifsson
Beckvd’e...............................Björn Þórðarson
Bifröst ...........................Eiríkur Jóhannsson
Bredenbury.......................Hjálmar Ó. Loftsson
Brown.............................Thorsteinn J. Gíslason
Churchbridge .. .....................Magnús Hinriksson
Cypre'ss River...........................Páll Anderson
Ebor Station.............................Ásm. Johnson
Elfros..............................J. H'. Goodmundsson
Framnes . .. ..........................Guðm. Magnússon
Foam Lake .. .*.........................' John Janusson
Gimli......................................B. B. ólson
Glenboro..................................G. J. Oleson
Geysir.................................Tím. Böðvarsson
Hayland................................Sig. B. Helgason
Hecla................I..............Jóhann K. Johnson
Hnausa..................................F. Finnbogason
Húsavík.................................John Kernested
Hove.....................................Andrés Skagfeld
Ipnisfail..............................Jónas J. Húnfjörð
Kandahar.................................F. Kristjánsson
Kristnes ...........................? .. Rósm. Árnason
Keewatin..................................Sam Magnússon
Leslie................................ Th. Guðmundsson
Langruth.............................ólafur Thorleifsson
Lonley Lake..............................Nikulás Snædal
Lundar.....................................Dan. Lindal
Mary Hill.........................Eiríkur Guðmundsson
Mozart..................................Jónas Stephensen
Markerville...........................Jónas J. Húnfjörð
Nes......................................Páll E. ísfeld
Oak Point........................................Andrés Skagfeld
Otto .. .................................Philip Joljnson
Ocean Falls, B. C.......................J. F. Leifsson
Poplar Park.............................Sig.'Sigurðsson
Piney....................................S. S. Anderson
Red Deer................................Jónas J. feúnfjörð
Reykjavík..............................NikuláJs Snædal
Swan River............................ Halldór Egilsson
Stony Hill ..............................Philip Johnson
Selkirk...............................................B. Thorsteinsson
Siglunes............................... Guðm. Jónsson
Steep Rock..............................Nikulás Snædal
Tantallon.................................Guðm. Ólafsson
Thornhill............................Thorst. J. Gíslason
Víðir....................................Aug. Einarsson
Vancouver.....................Mrs. Valgerður Jósephson
Vogar.....................................Guðm. Jónsson
Winnipegosis.............................August Johnson
Winnipeg Beach..........................John Kernested
Wynyard.................................F. Kristjánsson
\
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiini
í BANDARÍKJUNUM:
Akra, Cavalier og Hensel............Guðm. Einarsson
Blaine..............................St. O. Eiríksson
Bantry..............................Sigurður Jónsson
Chi-cago............................Sveinb. ’Árnason
Edinburg..........................Hannes Björnsson
Garðar..............................S. M. Breiðfjörð
Grafton............................Mrs. E. Eastman
Hallson.............................Jón K. Einarsson
Ivanhoe................................G. A. Dalmann
Californía.......................G. J. Goodmundsson
Milton................................F. G. Vatnsdal
Mountain............................Hannes Björnsson
Minneota............................. G. A. Dalmann
Minneapolis.............................H. Lárusson
Pembina...........................Þorbjörn Bjarnarson
Point Roberts....................Sigurður Thordarson
Seattle..........................Hóseas Thorláksson
Svold...............................Björn Sveinsson
Upham..............................Sigurður Jónsson
The Viking Press, Limited
Winnipeg, Manitoba.
P. O. BOX 3105 - 1 853 SARGENT AVE.
œsossocososooooccooecccoeQiseeecoosoecíCðcccccoosoosooc