Heimskringla - 23.02.1927, Blaðsíða 3

WINNIPEG 23. FEBRÚAR 1927
HEIMSKRIN G L A
3. BLAÐSÍÐA.
Hvar sem þú kaup-
ir það og hvenær
sem þú kaupir það,
þá geturðu altaf og
algjörlega reitt þig á
Magic Baking
Powder
af því, að það inni-
heldur ekkert álún,
eða falsefni aS nokk •
urri tegund.
BÚIÐ TIL í CANADA
MACIC
BAKINC
POWDER
irá náttúrunni og frá meÖbrætSrum
sínum. Þeir hafa leitt i lög eignar—
rétt einstaklinga á jöröinni, og þessir
«ein9taklingar nota nú þennan þjófa—
rétt sinn til okurs og allskonar kúg—
tinar gagnvart þeim félögum sínum,
■er ekki hafi fengið hlutdeild í rán—
inu.
Þess* vegna fylgjast framfarirt og
íátækt aö. Því meir sem jöröin fram
leiöir viö ræktun og aörar umbætur,
jiví meir eykst verögildi hennar. Hún
Tiækkar í veröi. Og þar sem jöröin
íiefir verið gerö aö verzlunarvöru,
rennur sá ágóöi, er af verðhækkun—
ínni flýtur, í vasa þeirra, sem eru svo
Tieppnir aö eiga hana. Hinum, sem
■útundan hafa orðiö, veitir æ örðugra
að ná sér í jarðarblett til þess að
íramfleyta lifi sinu á. Þeir verða
annaöhvort að leigja af eigendunum
rneð afarkostum og þannig óbeinlinis
að vinna fyrir þá, eða þeir verða
rieyddir til aö ganga beinlínis i þjón -
ustu eigendanna og yrkja jörö þeirra
gegn daglaunum. Því allir verða að
siðustu aö lifa á jörðinni og þvi sem
lúm framleiðir, — á einhvern hátt.
Á þennan hátt skapast það á—
stand, er allsstaöar blasir við augum
•vorum. Oörumegin vaxandi auðlegð,
liirvumegin vaxandi eymd. Öfru-i
megin herrar, hinumegin þrælar. Og
Taerrarnir láta þrælana vinna fyrir
sig fyrir umsamið kaup, og stinga
rniklum hlifta af aröinum ag vinnu
þæirra i sinn eigin. vasa. Og þræl—
arnir eiga að sinu leyti einskis úr-
kostar annars en að ganga T þjónustu
hinna og láta þá skamta sér úr hnefa.
)I þessu liggur, að áliti Georges,
.aðalundirrótin að þjóðfélagsmein—
um vorra tima. Þaðan stafar mis—
réttið og ójöfnuður sá um lifskjör
inanna, er hvarvetna mætir aitganu.
Fátækt mannanna er ekkert annað en
liefnd náttúrunnar fyrir það, að þeir
hafa brotið lög hennar. Það er villyi
að halda, að fátáéktin stafi af leti og
ómennsku einstaklinga. Fátæktinni
verður aldrei útrýmt með öðru móti
en að breyta skipulaginu. Auknar
framfarir, ' aúkin framleiðsla gerir
aðeins illt verra, eins og nú'er ástatt.
Við það eykst bara örbirgðin enn
meira, aö sama skapi sem auðlegðin
vex hinumegin. Andstæðurnar koma
aðeins greinilegar í ljós, og gjáin,
sem skilur stéttirnar, verður æ breið-
ari og dýpri.
(Alþýðublaðið.)
Aramótin-
Eftir
Jón Þorlákssc/n forsætisráðhorra.
Arið 1926 hefir verið erfitt ár fyr.
ir atvinnuvegi landsins, aö ýmsu
leyti. Ekki svo mjög frá náttúrunn-
ar hálfu. Að visu varð fiskiafli á
vetrarvertið i rýrasta lagi hjá tog—
araflothnum og.í einstöku bátaver-i
stöðvum, og sumarið var á mestum
hluta. landsjns úrkomusamt, svo að
heyfengur varð lélega verkaður, en
elkki litill að vöxtum, því að gras—
spretta var góð. Loks voru óvenju.
mikil frost og hagleysur um allt land
siðustu mánuði ársins, þar til síð-
ustu vikurnar, eru oröin snögg um—
skifti til batnaðar. En allir þessir mis
brestir á veöráttu og aflabrögðum
eru þó smávægilegir, hjá því, sem
búast má við í harðindaárum. Aö.
kreppan á liðna árinu stafar líka aö
minnstu levti af þessum misbrestum.
Öhagstæð verzlun er það, sem erf—
iðleikunum hefir valdið. Hið gífur—
lega verðfall á fiski haustið 1925
hefir haldist allt árið 1926 að heita
má. með dræmri sölu og lágáu verði
má, með dræmri sölu og lágu verði
almennt vöruverð í heiminum. Hag-
stæð eða óhagstæð verzlun ræöur að
heita má öllu um það, hvort hér árar
vel eða illa fyrir atvinnuvegina. —
Sveiflurnar á afurðaverði móts við
verð á innfluttum nauðsynjum, eru
svo miklar, að sá mismunur á fram-
leiðslumagni, sem stafar af misgóð-
um aflabrögðum, hverfur alveg í
samanburði við þær.
Þaö er því ekki annars að vænta,
en að verzltinarjöfnuður liðna ársins
verði óhagstæður. A 11 fyrstu mán.
uðum ársins hefir útkoman þó ekki
orðið lakari en það, að útflutningur
nemur tæpum 44 milj. kr., og inn—
flutningur sá, sem vitað verður um,
tæpum 46 milj. kr., og ef dæffia má
eftir hlutfalli siðustu mánaöa, ætti
þetta ekki að raskast til muna af
þeim viðbótum, sem koma frá desem-
bermánttöi. — Þessi niðurstaða er í
rauninni vonum betri, þegar athugað
ar, , að óvenju mikið hefir verið um
húsabvggingar á árinu, bæði í
Reykjavík og annarsstaðar á land—
. 'l
ínu.
Gildi íslenzkrar króntt húfir ver—
ið óbreytt allt árið, í fyrsta sinn síð-
an á styrjaldarárunum. — En þótt
gengissveiflurnar á sjálfu árinu hafi
ekki þjáð atvinnulífið, þá ber það að
ýmsu leyti svip af nýafstaðinni
hækkun krónunnar. Á því sviði hef
ir höfuðviðburður ársins veriö sá,
að koma verðlaginu langt á leið til
samræntis við þaö gildi, sem papp-
írskrónan íslenzka hefir nú sem
stendur. Eftir vísitölum hagstofunn-
ar, hefir verð á útlendum vörittn t
Reykjavík verið komið í samræmi
við peningagildið þegar á 1. fjórð—
ungi liðna ársins, verðvisitalan fyrir
það ár þá orðin 230 og haldist svo
siðan, En ' verðvísitalan fyrir inn—
lendar vörur var í byrjun ársins full-
uitt 30% hærri en þessi verðvisitala
fyrir erlendar vörur. Á þessu hefir
sú rétting fengist á árinu, að í árslok
var vísitalan fyrir innlendar vörur
ekki orðin nema rúntlega 15% hærri
en visitalan fyrir erlendu vörurnar.
Þetta hefir því þokast vel áleiðis til
réttrar áttar á árinu, en nokkur spor
til verðlækkunar erú þó enn óstíg—
in. ,
Það er nú svo kotnið unt peninga-
ntálin hjá Svíum, Dönum og Norö.
mönnum, að fullvíst ntá telja að þessi
riki ltverfi aftur til gullniyntar þeirr-
ar og gu'l króttareiknings, setit ííki
þessi höfðu sett og saniið unt sitt á
miUi nteð myntasamningi Norður—
landa. 'Island gekk inn i þennan
santning sem sjálfstæður aðili eftir
að það fékk fullveldi sitt viðurT
kennt, — Állur þorri þjóðarinnar vill
áreiðanlega að gengisntálum vorum
ljúki nteð því, að islenzka ríkið standt
við allar sinar skuldbindingar á þessu
sviði og komi gjaldevri simitn í
gullverð, eitts og hin myntasaittnings-
ri'kin. En til þess að það geti orðið,
verða menn að gera sér ljóst, að
krónutölurnar í viðskiftum ntanna á
milli verða að lækka dftir því, sem
gildi krónunnar réttir sig úr kútn.
utn.
Reykjavik hefir sem stendur það
orð á sér, að hér sé verðlækkuniit
of misjöfn. Sumu sé haldið uppi i
lággengisverði, einstöku mönnum eða
stéttum til óréttmæts gróða, á sama
tírna og aðrir hafa neyðst til að taka
við tekjúlækkún að krónutali rnóts
við gengishæklkunina. Það er altai.
að, að annarsstaðar hafi menn orð—
ið betur samtaka og fljótari til að
beygja sig undir þessa almennu nauð
syn verðlagsbrevtingarinnar, en hér.
Annarsstaðar hafa blöðin og almenn.
ingsálitið gengið fast eftir þvi, að
allir lækkuðu vöru sina í verði jafn-
framt, og flestir urðu að gatiga að
kaup— og launalækkun. Eðlilegt lög.
mál framboðs og eftirspurnar kippir
þessu að visu i lag með tímanum.
Sá sem ætlar að reyna að halda á—
fram að selja vinnu sína eða vöru
með lággengisverði, hann rekur sig
á það, áður en hann varir, að vinn-
an eða varan gengur ékki út. Því er
hverjum hollara að gæta að sér i
tíma; færa niður kröfu sina ttm
krónu. eða auratölu í santræmi við
hina almennu verðlækkun. En sér—
staklega er tilefni til að gefa þessu
gaunt núna um áramót.
Laun allra starfstnanna rikisins
lækka núha um áramótin, um h. u. b.
13—14%. Samningsbundið kaup
allra sjómanna á togurum og flutn.
ingaslkipum lækkar um eitthvað ná—
lægt 12%, og sama mun vera um
samningsbtindið kaup nokkurra hand
iðnantanna. — Þar setn kaupgjald er
ósantningsbundið, hefir það rnjög
víða lækkað núna á liðna árinu, jafn
vel meira en þetta, Það er ekki nem.i
alveg eðlileg krafa alls þessa fóllks.
að þar sem tilsvarandi verðlækkun
er ekki þegar fram komin, þá konti
hún að minnsta kosti frant nú.
Það er óvinsælt verk, að heimta
niðurfærslttr á verði. Það er sagt.
að blööin hérna i Reýkjavik álíti það
svo óvínsælt, að þau þori ekki að
nefna það, — að minnsta kosti hafa
þau leitt það æðintikið hjá sér. Eg
ætla nú samt að hætta á það, að
bera frant kröfuna. Nú á allt að
lækka i verði, sem ekki hefir þegar
verið sett niður, frá kaffibolla á
fkaffihúsi og bióbílæti, upp 't húsa—
leigu. Undanteknirfgar hljóta auð.
vitað að verða, ef eitthvað-, t. d.
húsaleiga i gömlutii hústtm, hefir
ekki hækkað svo, að samsvari nú-
verandi dýrtið, tæplega 2'^-földu
verði 1914.
Hér er ekki farið fram á að beita
þvingun við neinn. Hér er farið fram
á, að • hver og einn taki sjálfur til
vandlegrar ihugunar, hvort hann hef-
ir á sínu sviði fylgst með þeirri al—
mennu kauplækkun og verðtíækkun,
sent allttr almenningur verður nú að
sætta sig við og er óhjákvæmileg af.
leiðing af hækkun krónunnar, og geri
svo ákvarðanir sínar nteð fullu til-
liti til þeirrar sanngirniskröfu, sem
alntenningur á til þess að allir fylg.
ist að.
(Isafold.)
Arthur Furney
Teacher of Violin
932 Ingersoll Street
PHONE: 89 405
A. S. BARDAL
selur tlkklstur og r.nnast una At-
farlr. Allur útbúnattur aá bavtl
Bnnfremur aelur hann a’.lskonar
mlnnlsvarba og legetelna—I_i
k48 SHERBROOKB ST
Phonei Sfl 60T WINNIPEG
Sameining alþýðuflokk-
anna í Noregi.
Verkalýðshreyfingin í Noregi er
nokkru yngri en annarsstaðar á Norð
urlöndum — að Islandi ttndanskildu.
En fram yfir striðslok stóðu norsktt
verkamennirnir sameinaðir i einni
fylkingtt. Fólitískt tilheyrðu þgir 2.
alþjóðasambandi verkantanna (II.
Internationale).
Með heimsófriðnum má segja að
samband þetta liðaðist í sundur. I
ófriðarlöndunum, hverjtt fyrir sig,
sogaðist lneyfingin tneð inn í iðtt
styrjaldarinnar, og á ófriðat;áriimim
er naumast hægt að tala unt nokkur
allsherjarsamtök verkalýðsins. Eftir
striðið var þó fljótlega tekiö til að
endurreisa santtök þessi, en þíT varð
verkamannaflokkurinn norski ekki
ttteð. Hann gékk inn í 3. alþjóða—
santbandið, er þá var nýstofnað með
aðalaðsetur í Moskva (III. Interna—
tionale). Nokkur ágreittingur hafði
verið innan flokk.sins um þessa ráð—
stöfun, en þó ekki meiri en svo, að
flokkurinn tók þetta skref heill og
óskiftur.
Það Kotn þó brátt í Ijós, að þetta
samband gat ekki blessast til lengd-
ar. Miðstjómin í M sskva gírðist
all—afskiftasöm um starfsemi undir.
deilda sinna í öðrunt löndum og get;ði
strangari og strangari kröfur til
þeirra. Og þegar fyrirskipanirnar
1920 — hinar frægu . Moskva—‘*tes—
ur’’ — komu, þótti sýnt að norska
flokkinum yrði ekki santan haldið
öllu lengttr. Arið eftir (1921) kom
svo klofningurinn. Nokkur hluti
flokksins — fremur litill þó — vildi
ekki lúta vaMboðum að austan og
sagði sig úr lögttm við hina. Hvarí
þetta flokksbrot þá aftur til 2. al-
þjóðasatnbands, og hefir verið þar
síðan. '
Þannig voru þá orðntr tveir póli-
tískir alþýðuflokkar í Noregi “soc-
ialdemokratar” og kommúnistar’’. —
Þeir síðarnefndu voru þó miklum
ntttn fjötmennari og öflugri.
“Kommúnista’’ flokkurinn var þó
að ýmsu leyti sjálfum sér sundur-i
TH. JOHNSON,
Ormakari og Gullvmiftur
Selui glltlngaleyflBbHtt.
• •rsiakt átnyall vettt pöntunuai
og vittrJörbutn útan »f lnndl.
264 Muln 8t. Fhone 24 «37
—■ «■
*>—< »<>W •— mm. •*•
í Dr. Kr. J. Austmann i
WYNYARD
UK. A. BLÖNDAL
602 Medlcal Arts Bldg.
Talsími. 22 296
Stundar sérstaklega kvensjúkdðma
og barnasjúkdðma. — At5 hltta:
kl. 10—12 f. h. og 3—6 e. h
Heimili: 806 Victor St.—Síml 28 130
J. J. SWANSON & CO.
I.lmlted
R E N T A I. 9
I N9UR A N CB
REAU ESTATR
MORTGAGE9
OOO Parla Bulldlng, VVinnlpcg, Ku,
Dr. B. H. OLSON
218-220 Medlcal Arts Bldg.
Cor. Graham and Kennedy 8t
Phone: 21 834
VlStalstími: 11—12 og 1—6.30
Hetmlli: 921 Sherburn St.
WINNIPEG, MAN.
Talsfmli 28 889
DR. J. C. SNIDAL
TANNLIKKNIR
•14 lomireel Block
Portagt Ave. WINNIPBe
1119 nyja
Murphy’s
Boston Beanery
Afgrelbir Flsh A Chlpa I pökkum
ttl helmflutnlngs. — Agntar mál-
tiölr. — Elnnlg molakaffl cg svala*
drykklr. — Hrelnlœtl elnkunnar-
orB vort.
620 SARGENT AVE., SIMI 21 90«
The Hermin Art Salon
gerir ‘Hemstitching” og kvenfata-
saum eftir nýjustu tízku fyrir
lægsta ver?S.
Margra ára reynsla og fullkomn
asti vitnisburíur frá beztu sauma-
skólum landsins. Utanborgar pönt
unum fyrir Hemstitcbing sérstakur
gaumur gefinn.
V. BENJAMINSSON, eigandi.
006 Sargent Ave. TalKlml 34 152
Dr. C. H. VROMAN
TAXNLÆKNIR
Tennur yt5ar dregnar eöa lagatS-
ar án allra kvala.
TALSfMI 24 171
505 BOYD BLDG. WINNIPEG
SECURITY STORAGE &
WAREHOUSE CO., Ltd.
Flytja, Keyma, bfla ara og ■enda
Hfiflmunl og Plano.
Hrelnna Gfllfteppl
SKRIFST. o K VBRimeS *4<7t
Kllloe Ave., nAlægt Sherbrooke
VÖRUHCS “B”—83 Kate St.
r= MltS B. V. ÍSFELD Planlat A Teacher
STUDIOi
flflfl Alverstone Street.
Phone s 37 020 =3=11
Emil Johnson
Service Electric
524 SARGENT AVE-
Selja rafmagnsáhöld af öllum teg-
undum.
Viðgerðir á Rafmagnsáhöldum,
fljótt og veT afgreiddar.
Sfmli 31 607. Ðelnuafmlt 37 38«
\Dr. M. B. Halldorson
401 Boyd Bldg.
Skrlfstofusími: 23 «74
Blundar aéretaklega lungaaeják-
dðma.
i Er aS flnaa á skrlrstofu kl. 12—11 !
f h. og 2—8 e. h.
Helmlll: 46 Alloway Ara
Talslntli 33 138

HEALTH RESTORED
Læknlngar án 1y 11 s
Dr> S. O. Simpson N.D., D O. D.O,
Chronic Diseases
Phone: 87 208
SuJte 207 Somereet Blk.
WINNIPEG, ' — MAN.
DAÍNTRY’S DRUG
STORE
MeSalt sérfrœthngv,
“Vörugaeði og fljót afgreiðtla*
eru einkunnarorð vor,
Horni Sargent og Liptaa,
Phone: 31 166
Bristol Fish & Chip
Shop.
HIB GAMLA OG ÞEKTá
KING’9 beata «erl
Vér aendum helm tU yVea
frá 11 t. h. tll 12 «. h.
Fiskur 10c Kartöflur 10q
340 Ellce Ave>, horal I.angetdo
SlMIt 37 453
WALTER J. LINDAL
BJÖRN STEFÁNSSON
Islenskir lögfrœðingar
709 Great West Perm. Bldg.
Sími: 24 963 356 Main St
Hafa einnig skrifstofur að. Lund-
ar, Piney, Gimli, Riverton, Man.
DR. J. ST.EFÁNSSON
31« MBDICAL ART9 ILM.
Hornl Kennedy og Graha
Staadar eliilan aagaa-, eyraa-,
■e<- og kvrrka-ejðkdéma.
4« hltta frá kL 11 tU 11 t h I
•I kl. 3 tl « e* h. }
Talslmlt 21 834
Helmlll: 638 McMillan Ave. 42 8111
Telephone: 21 613 J. H. Stitt . G. S. Thorvaldson
J. Christopherson, Stitt & Thorvaldson
Islemkur lögfrœðingur Lögfr. og málafærslumenn.
845 Somerset Blk. W7 Union Trust Bldg.
Wlnnipeg, Man. IVinnipeg.
Talsími: 24 586
zi
HEIMSKRINGLA
hefir til sölu námsskeið við beztu
VE RZLUNARSKOLA
í borginni með afföllum. Þeir sem vilja hagnýta sér
þessi kjörkaup, ættu að finna ráðsmanninn tafarlaust.
þvkkur. Margir innan flokksins
höfðú átt erfitt með a'ð beygja sig
undir skilyrðin frá miðstjórn sam—
bandsins í Moskva, en .höfðu þó
fylgst með hálfnauðugir í þeirri von,
að uht væri að komas( hjá algerðri
sundrung.' Meðal þeirra voru nokkr-
ir hinna atkvæðamestu foringja al—
þýðunnar, svo sein þáverandi formað—
úr flokksins, Kyrre Grepp, og hinn
mikli mælskumaður og “agitator”,
Martin Tranmæl.
Glundroöinn innan flokksins fór þó
fremur vaxandi en þverrandi. Mið—
stjórn alþjóðasambandsins herti
stöðugt á kröfunum og sýndi aö
mörgu leyti óþarfa afskiftasemi um
sérstarfsémi deildanna, og jafnvel af
þeim hlutum, er samkvæmt eðli" sínu i
hljóta að vera einkamál einstakling—
anna. Þetta Ieiddi að lokum til nýs
klofnings. Mikill meirihluti flokks.
ins, ttndir forustu Tranmæls, gerði
uppreisn gegn ofríki miðstjórnarinn-
ar. Kyrre Grepp var þá látinn.' —
Skildust svo leiðirnar enn að nýju
haustið 1923. Tranmæl og fylgjend.
ur hans voru reknir úr 3. alþjóða—
sambandiniL sem nú hélt eftir aðeins
litlu broti af hinum fyrr svo öfluga
flokki. Foringi þessa brots var Olav
Scheflo.
Nú voru norskir veúkamenn skild-
ir í þrjá pólitíska flokka, og það
hafa þeir verið þessi síðustu ár. —
Lengst til hægri ‘‘socialdemokratar’’,
tilheyrandi 2. alþjóðasambandi, á
vinstri væng “komrhúnistar”, sem
stóðu í þriðja alþjóðasantbandinu, og
milli þeirra óháði verkamannaflokk-
urinn eða TranmæLfloklkurinn, er
stóð utan við allan alþjóðlegan fé—
lagsskap. Til þess að gefa nokkra
hugmynd um styrk þessara flokka,
hvers fyrir sig, niá líta á tölu þing—
sæta þeirra, er þeir hlutu við síð—
ustu almennar kosningar (1924), en
við þær kosningar barðist hver flokk
urinn út af fyrir sig. "Socialdemo-
kratar hlutu 8 sæti, Tranmæl—flokk—
urinn 24 og “komniúnistar” 6.
Það se'gij sig sjálft, að þetta á—
stand með hina pólitisku jafnaðar-
hreyfingu briskifta, hlhut mörgum
að finnast lítt viðunandi. Kraftarnir
dreifast og þeim er sóað í innbyrð—
is rifrildi, sem ekki eýkur veg hreyf
ingarinnar út á við. Enginn vafi er
á því, að þessi sundrung hefir stað.
ið verkamannahreyfingunni norsku
fyrir þrifum á síðustu árum. Stjórn-
málastarfsemi flokkannn, seni allir
keppa að einu og sama markmiði,
lamast vegna ósamkomulags innbyrð.
is. Þátttakan í kosningum verður
miklum mun dýrari fyrir þrjá flolcka
en einn, og árangurinn þó niinni. —
Jafnvel þar, sem hlutfallskosningar
eru í lög leiddar, eins og á sér stað i
Noregi, sýnir það sig ávalt, aö smá—
flokkarnir verða að nokkru afskiftir,
svo einn. stór flokkur fær fleiri þing-
sæti en þrír smáflokkar meö sömu
atkvæðatölu. Og þótt sundrungin í
Noregi hafi aðeins náð til hinna
pólitisku samtaka verkalýðsins, en
iðnsamtökin (den faglige organisa—
tion) að þessu hafi haldist órofin,
þá er það augljóst, að sundurlyndi og
innbyrðis deilur á sviði Stjórnmál—
anna, hefir lamandi' áhrif einnig á
öðrutn sviöum. Það dregur úr þrótti
verkalýðsins í baráttu hans við at—
vinnurekendur, baráttunni fyrir við-
unahdi launa— og Hfskjörum.
Þessarar reynslu kefir norsk alþýð.i
verið að afla sér á síðustu árum og.
smágartga út frá því sem vísu, að
hún hafi verið keypt dýru verði. —■
(Frh. á 7. bls.)