Heimskringla - 16.03.1927, Blaðsíða 5

WINNIPEG 9. MARZ 1927
HEIMSKRINGLA
5. BLAÐSÍÐA
ÞJER SEM NOTIÐ
TIMBUR
KAU PIÐ A F
The Empire Sash and Door
COMPANY LIMITED
Birgðir: Henry Ave. East Phone: 26 356
Skrifstofa: 5. Gólfi, Bank of Hamilton
VERÐ CÆÐI ÁNÆGJA.
Jónas Pálsson Eyólfson,
Þess er áður getið hér í blaðinu,
að mánudaginn 21. febrúar síðastlið
inn, andaðist Jónas Pálsson Eyolf—
son lyfsali, að heimili sínu, Wynyard,
! ekki. Það var svo niargt í almennum
! félags— og velferðarmálum, sem hann
lét sig varða og studdi af ráði og
dáð — y.firleitt allt, sem hann fann
eitthvert verulegt vit' og gagnsemd i.
] Verzlun sína rak hann með smekk—
visi og strangri reglusemi — full—
strangri fyrir sumt af mannlegum
smekk. Kölluðu sumir það harð-
lyndi, að hann var tregur að lána.
I “Bjartasti bletturinn i Wynyard”
(Brightest spot in town) var auð—
! kenning verzlunarinnar, — borin
með rentu.
börn, varð honum tæplega tekið fram.
Var hann* og ræktarsamur og góð—
gjarn í garö ættmenna sinna allra
oj’1 vandafólks.
Það munu nienn undartekningar—
litið sjá eins. að skapgerð Jónasar
var meitluð beinum línum hreinlynd—
Jónas Eyolfson hefir löngum stað—
ið nieð.'d hinna fremstu atkvEeöa— ]
og framkvæmdarmanna Wynyardbæj
ar. Ef rita skyldi sögu bæjarins,1
yrði hún samtvinnuð sögu þessa
manns. Jónas lifði heilum huga “t
samtíð sinni”, var félagsmaður mik—
ill, t. d .meðlimur Frímúrarareglunn—
ar (Shriner) og Oddfellow—reglunn—
ar og fleiri slíkra bræðrafélaga. Þá
var hann og traustur félagsmaður utn
frjálslynd trúarbrögð, °g_ einn þeirra
er átti sérstaka hlutdeild að bygg—
ing’u hinnar veglegu kirkju Quit! Lake
safnaðar.
Að öðru leyti átti hann ekki mikla
félagslega samleið með löndum sín—
um. Olst hann upp á helztu námsár—
um æsku sinnar í óíslenzkri byggð,
sótti enskan sunnudagaskóla, og hænd
ist lítt að því. sem islenzkt er. Enda -----------x
fannst sunmm, að hann væri um of
fáskiftinn um þjó&rceknismál Ianda fFrh. frá 4. bls.)
sinna. \ ar þar að vísu ekki um neitt átt sér stab> því til þess eru mörg
séreinkenni á honum að ræða. Þótt dæn1j( F(I1 seí?i« niér: Er nokkurt
þjóðræknisviðleitnin sé tiltölulega samræmi \ þv| ag brjótast undan ó-
vel Tifandi í Wynyard, eru þau heímin hagkvæmri verzlun, til þess aðeins
auðtalin, sem ljá henni nokkurt veru- aö mynda agra aivesí eins? Auð-
Eg sé ekki, hvers vegna þessi að—
ferð er ekki framkvæmanleg hér,
engu síður en á Islandi. Við stönd—
um hér betur áð vígi. þar sem vegir
eru betri, flutningatæki fullkomnari
og~ þéttbýlla, og þar sem ennfremur,
að almenningur hér hefir gengið í
Eaton’s pöntunarskóla til margra
ára. •
Nú hefir aðeins verið tataö um út—
tektarliðinn, og getum við, að núnu
áliti, síður fylgt islenzku fordæmi,
hvað innlegginu viðvíkur, en því þarf
vitanlega að gefa gauni mjög and—
Svo mikill athafnamaður sem Jón— lega. Eg hefi orðið þess var á fund—
as var, út á við, við einkastörf og um ykkar, að þið hafið lagt áherzlu
félagsmál, var þó heitnilið hans hon- U, að menn verzluðu meira fyrir pen
um öllu kærra. I prúðmannlegri ást— ^’nga út hönd, og helzt ekkert væri
úð og nærgætni við konu sina og lánað • Það væri aö visu mjög svo
æskilegt, ef þess væri kostur. En
um slika verzlun er hér ekki að
ræða. af þeim einföldu ástæðum, að
efnahagur allflestra er þröngur um
of. Það er þess vegna nauðsynlegt,
að finna einhverja hagkvæma að-
ferð, til þess að geta lánað vöru, ef
is, viljafestu og dugnaðar. Þá vita j þörf gerist, án þess þó að nokkur
það og niargir, að af manngæðum hætta sé búin ,að lánin greiðist ekki
og tillitssemi var hann einnig rikur.
Fáir hafa reynst þeiin* er þetta skrif—
ar, sanngjarnari, betri drengur en —
hann.
Fr. A. Fr.
á sínum t’nna. Þið hafið árlega flask
að á lánum meira og minna, og þó að
sérstök lánveitinganefnd væri skipuð
fyrir síðasta ár, og sérstök' áherzla
lögð á varúð í þeim sökum, hafa
saint sem áður hlaðist upp lélegar
skuldir. Þetta hefir gert marga
um áhrif þessara trúarbragðahöfunda
á kenningar Krists.
I þeirri von að hlutaðeigendur
skoði það ekki ófyrirgefanlega
framhleypni, langar núg til að leggja
hér orð í belg. Eg geri það hvorki
til þess að tialda áfram deilum, né
til þess að vekja nýjar deilur. Um
slik mál sem þessi, ætti að vera hægt
að tala án þykkju, og án þess að fara
lítilsvirðandi orðum um nokkurn
mann. Ekki er það heldur tilgangur
minn ,að halda uppi vörn fyrir áður—
nefnda ritgerð, sem séra Jóhann
ræðst á, eg geri ráð fyrir, að þýð-
andi hennar sé fullfær ti! þéss, ef
honum þvkir það ómaksins vert. Það,
sem kemur mér til að taka til máls um
þetta efni, er röng skoðun, sem eg
þykist verða var við í ritgerð séra
Jóhanns, og ennfremur söguleg óná-
kvænmi, sem hann gerir sig sekan um
i ummælum sínum um Búddhatrúna.
Eg held mig eingöngu við það, sem
hann segir um Búddhatrúna, þótt
sumt at" þvj. sem hann segir (um
kenningar Konfúsíusar og Zoroasters,
sé hæpið. Bæði hefi eg kynt mér Búdd
hatrúna ofurlítið betur en hin trúar—
brögðin, og svo er óþarft að fara
yíir allt efni ritgerðar hans, til þess
að minn tilgangur náist.
Séra Jóhann segir rétt frá uppruna
Búddhatrúarinnar, og í meginatriðum
rétt frá kenningum þeim, sem Gaut—
óttaslegna, og hefir gert það að verk ama flutti. Hvort Gautama var kon-
Búddhatrúin kennir ekkert um al—
heimssál. Séra Jóhann tekur það
réttilega fram, að hún sé ekki guðstrú,
þ. e. a. s. eins og Búddha sjálfur
kenndi hana. Eftir dauðann tekur
við annað líf, gott eða illt, eftir “kar—
ma“—lögmálinu, eftir því, hvernig
verknaðurinn, breytnin, hefir verið.
Frá þvi ber maninum að frelsa sjálf—
an sig og komast ti! fullkomnunar-.
ip{iar í ‘'nirvana". Séra Jóhanni
geðjast sýnilega ekki að þessari sjálfs—
frelsunarhugmynd. Sjálfsfrelsunin
liggur í því að verða laus við allar
girndir ,þrá ekkert. Sumir ná því
markmiði i þessu lífi, þeir verða “ar—
'hats", heilagir menn; aðrir ná ekki
■'nirvana” fyr en eftir ótal hrakn-
inga i tilverustraumunum; en “mr—
vana 'er þó markmið allra.
En hvað er þá “nirvana" ? Búdd—
ha sjálfur sagði ekkert um það. og
meðal fylgjenda hans var það blátt
áfram skoðað trúarvilla, að lýsa
“nirvana", en það er sú niesta full—
komnun, sem verður náð.
Búddhatrúin brevttist mjög fljótt;
strax á þinginu í Vesali, sem haldið
var um 100 árum eftir dauða Búdd—
ha (hann dó árið 477 fyrir Krist),
var flokkaskifting bvrjuð einmitt út
af kenningunum. Kanishka konung—
ur kallaði saman þingið i JalandfiSra
um áriö 100 eftir Krist, meyfTtam til
þess að koma á sameiningu, og tókst
(Frh. á 8. bls.)
Sask. Með sviplegu fráfalli þessa' legt f-v,gi- En því mun athyglin hafa vitað ekkL
manns er harla þungur harniur kveð—
inn að ástvinum hans, og mikill mann
skaði orðinn þessari byggð. Fréttin
um andlát hans var byggðarbúum, al—
mennt og uppgerðarlaust, lamandi
sorgleg.
Skal hér minnst nokkurra æfiat—
riða hans, eftir þvi sem sá þekkir
sannast til, er ritar.
Hann fæddi^J 22. september 1888,
að Stuðlum í Reyðarfirði i Suður—
Múlasýslu á Islandi. Hann"v'ar son-
ur Páls Eyjólfssonar frá Stuðlum,
landnámsmanns í Wynyardbyggð, er
dó þar 6. des. 1923, og konu hans,
Jónínu Jónsdóttur frá Svínaskála i
Reyðarfirði, sem enn er á lifi og bú—
sett í Wynyard. Jónas var annar i
röðinni af átta systkinum, en elztur
af þeim Sex, er upp komust. Eyolf—
ur, fyrsta barnið, dó ungt. Jóhannes
Agúst, fæddur að Mountain, N. D.,
og dó þar stálpaður. Hin systkinin
5, sem á lífi eru, eru þessi: Lára
Valdína, kona Valgeirs kaupmanns
Hallgrimssonar; Þá Guðrún Sigríður,
kona Gísla Benediktssonar kornkaup—
manns; þá Arni Agúst; þá Benedikt
Júlíus, öll til heimilis í Wynyard;
þá Theódór lyfsali, búsettur í Park
River. A þriðja aldursári fluttist
Jónas með foreldrum sínum til Vest—
urheims, og ólst upp hjá þeim, fyrst
árlangt í Winnipeg, þá um tíma að
Garðar, N. D., þá 9 ár að Mountain
og eftir það, mest hjá móður sínni,*í
Park River byggð. 18 ára að aldri,
eða árið 1906, tók hann' heimilisrétt—
arland í Elfrosbyggð, og vann við
búðarstörf t næstu bæjum (Wadena,
Paswegan, Elfros) riæstu vetur. Arið
1909 kom* hann til Wynyard, og
beinst sérstaklega að honuni, i þessu , j þrigja lagi. verzlunin leg«i
efni, að menn vissu, að hann vat ^ serstaka alúð við bændavöruna, að
öðrum betri félagsmaður, þar sem bæta hana Gg auka á allar lundir, og
hann beitti sér, og fordæmi hans auk lUvega þefri markað.
þess mikils virði. Framan af lagði Er þ;1 hægt að segja, aS nokkuð
hann áherzlu á að kenna börnum stn af þessu hafi átt. sér sfaS? Yfir—
um islenzku. En liann. smámissti ti u leitt virSist nler þag ckki, og verö
á langlifi hennar vestan hafs. Aleit þyi ag svara E spttrningu neitandi.
hann ekki ósennilegt, að t. d. við krist ] ■Eil þess ag geta svarag 2., 3. og
indómsíræðslu, yrði vankunnáttan í 4 spurninglK þarf ag hefja rann-
islenzku, og úrelt, ófullnægjandi sókn> Qg er þvi ekki } n,inu va)di En
hjálpargögn á því máli, hérlendum þii komum vig ag þeirri 5. og siðustu.
æskulýð til tafar og hnekkis. *'We
are plaving a losing game," saghil
hann stundum.
Og verð eg að dvelja ögn við hana.
Eg hygg, að það sé engum tvímæl—
um bundið, aö verzlunarsamtök
Þámun ekki fjarri sanni, að hon- heima á Is]andi megal bænda hafi
um þættu ofmargir landar sinir dálít—
iö svifaseinir og sleðalegir — jafn-
verið stórkostlega hagkvæm, og ætla
eg að revna að skýra starfsaðferð
vel óskylduræknir um félagsmál sin - þejrra fyrir ykkur. En til þess ag
Iitill kjarkur og alvara i þeim. Það, gera þag sem gleggst> færi eg gamla
var athafnasömu eðli hans fjarlægt Is,and yestur um haf> Qg ]egg þag
að taka nokkurt starf hálfum tökum. ofan - Nýja lsland> þannig> ag hver
Og hann var oi verklega hygginn til syeit á gamla landinu nemur vfir eitt
þess, að vaða nokkurn elg festu- ! bvgggarlag hér> sem svarar til yiðir-
lausrar tilfinningasemi og loftkast-
alasmíða. Hann snerti ekki við neinu
bvggðar.
Við hugsum okkur þá, að allir,
sem honum var ekki heil alvara með | sem verzfun sækja til Arborgar> séu
En hvorttveggja var, að hann var|gengnir . ^ félag um kaup á vor_
bæði i föður— og móðurkyn, koni—1
B J ’ 1 um og
inn af góðum íslenzkum ættum, enda okku
leyndi sér það ekki, hve alislenzkur hluta Nýja Lslands> sé skift nigur; rén
hann var að eðli og fasi, ekki reynd. j verzlunarhérug á stærg vig yiðir-
sölu á afurðum.
um, að þeir einblína af mjög á og
prédika efnalegt sjálfstæði, en gæta
ekki að því, að það er löng og erfið
ganga neðan úr dalverpum örbirgðar
og upp á sjónarhóla allsnægtanna.
Menn stiga naumast upp úr fátækt
i einu akrefi. Mér skilst, að þið
hafið oftlega verið sviknir uni lof—
orð á skuldagreiðslu, en það er
vegna þess, að loforðin hafa verið
of óákveðin. Gegn pöntuðum vörum
verða loforðin að vera ákveðin, og
skulum við taka eitt dæmi til athug—
unar.
Setjum svo, að eg þurfi $50.00
virði af vörum á rnánuði, og að eg
geti ekki borgað fyrirfram eða við
móttöku . Nú skýri eg deildarstjóra
frá vandræðum minum. Eg geri hon—
um grein fyrir, að eg eigi lifandi
pening, sem eg sé fús að láta af
hendi síðarmeir. Deildarstjóri kem-
ur svo heim til min. virðir pening
mirin markar félaginu þær skipnur,
er eg vil borga með. Eg undirgengst
svo að fóðra skepnurnar, þar til kall—
að er eftir þeirn til markaðar. Þær
eru þannig eign félagsins, þó á þann
hátt, að seljist þær fyrir meira en
virðingarverð, þá er afgangurinn mín
eign. A þennan hátt er loforðið á-
kveðið, og- brigðmælgi eða kröggur
útilakaðar. Það leiðir þannig áf
sjálfu sér, að félagið lætur sér annt
t um að útvega sem beztari markað
Hiugsum fyrir búpening. Um leið og slíkur
r ennfremur, að þessum norður-j samningur er gerður, áskil eg mér
hann heldur á nokkurn hátt að leyna
því. Og siðustu árin mátti vel taka
eftir þvi, að islenzkt þjóðareðli og
arfur, var honum alls ekki ókært um—
talsefni. Svo mjög sem hann var
gæddur þeim hagsýnu hyggindum, er
temja sér að sjá vfirleitt gildi hlut—
anna, lifsgildin, efnalegu og menn—
ingarlegu gildin, þá gat það ekki far
ið framhjá eftirtekt hans, hve hlut—
byrjaði þá þegar að vinna hjá lyf— fahs,e£a mikiö islenzki kjnlío^inn^ tekur á méti vorupöntun
sölunum Ross Brothers, og síðan hjá
MacDowelI, er hann tók við verzlun
inni. Vorið 1914 tók hann Iyfsaía—
próf i Saskatoon; vann svo hjá Berg—
mann & Hallgrimsson framan af
næsta sumri. En þá um haustið
keypti hann lyfjabúðina i Wynyard.
Rak hann þá verzlun til dánardæg—
urs.
14. des. 1911 kvæntist hann Aldísi
Soffíu Jónsdóttur, Hallgrimsson,
systur Valgeirs Hallgrimssonar og
þeirra systkina. Þeim varð tveggja
barna auðið: sonar, sem nú er 13
ára að aldri og Páll heitir, og dóttur,
er Urlah Myrl heitir, 8 ára gömul,
mjög efnileg og elskuleg börn.
Siðari árin hefir Jónas heitinn ekki
verið mjög heilsusterkur; hefir allt
af verið grannholda og ekki mjög
þreklegur, en jafnan haft fótavist
og annast störfNin. En miðviku—
daginn 9. febr. gtreip hann svæsin
lungnabólga.'og andaðist hann á 12.
degi, mánudaginn 21. febr.. Jarðar—
förin fór fram næsta miðvikudag, að
viðstöddu afarmiklu fjölmenni, með
aðstoð sr. Kristins K. Olafssonar,
Glenboro, Man.
bvggð. Hvert verzlunarhérað, (sem
eg til hægðarauka nefni déild), vel—
ur sér deildarstjóra. Þessir deild-
arstjórar eru þá starfsnefnd félags-
ins, sem svo ræður til sín einn mann,
yfirmann félagsins, og getum við
kallað hann pöntunarstjóra. Þá er
félagið stofnað og starfshefnd kos—
in . Hvernig á svo að haga verzlun—
inni? Þannig, að hver deildarstjóri
,i sinni
hefir lagt fram vestan hafs af sið— , .. , . . . . , ,
derid, segjum einu sinni a hverjum
ferðilegum og vitsmunalegum niann— , v. _
. & rnanuði. Allar deddirnar panta a
domi. Hann var minnugur á dæmi
því til sönnunar. Var hann þar nær
skilningnum á kjarnagildi islenzkrar
þj-óðrækni, en margir þeú', sem oft—
ar og ákveðnar játa henni ást sína.
Er til lítils að spá um það, hvar Jón—
as heitinn hefði að lokum staðíð, i
þessum efnum, ef honuni hefði enzt
aldur, þótt líklegt þyki mér. að hann
hefði manna . hyggilegast komist ti!
viðurkenningar á Iífsgildum íslenzks
menningararfs. Hitt er mér ljóst, að
svo lifandi áhuga hafði hann á vel-
ferð barnanna sinna, að aldrei hefði
hann sniðgengið\neitt það, er hann
hefði sannfærst ítm að gæti betrað
og fegrað framtíð þeirra.
Að láta þau málefni afskiftalaus,
sem maður fiefir lítinn áhuga á, er
dyggð, sem menn eru yfirleitt lægn—
ir á að tileinka sér. En hjá ýmsum
verða þessi ærlegheit að þeirri ofur—
dyggð, að konia yfirleitt hvergi ná—
lægt nokkru félagsmálefni né menn—
ingarviðleitni byggðar sinnar, fit yf—
ir það, sem lög standa til. Svo“stór
dyggðugur maður var Jónas heitinn
sama tima . Aillir deildarstjórarnir
gefa pantanir sínar inn til pöntunar—
stjóra á sama tíma. Hann gerir síð-
an eina aðalpöntun úr þeim öllum.
Nú koma vörurnar til Arborgar. Þá
gerir pöntuýisu'stjór'i ‘cfeildarstjórum
aðvart, að nú séu vörur þeirra komn
ar, og er þá að sjálfsögðu heppileg—
ast, að sækja þær strax og taka þær,
að svo rniklu leyti sem unnt er, úr
járnbrautarvögnunum. Hver deild—
arstjóri sér þannig um. að vörur hans
kotnist heini; þar þarf hann að hafa
, einhverslags hús fvrir vörurnar.
Hann skiftir síðan vörunum upp, og
I að þvi búnu lætur hann þoð út
ganga, að nú séu vörurnar til. Get—
ur svo hver og einn komið eftir
i hentugleikum, og fengið sínar vör-
ur afhentar.
| Hér hefi eg þá í fáum dráttum
1 lýst þvi, hvernig við getum fengiö
vörur heim til okkar á heiidsöluverði,
að iðlögðum daglaunum deildar—
stjóra og árskaupi pöntunarstjóra. Þaö
hvorttveggja til samans ætti ekki að
fara yfir 4—5%. í
til þess að greiða skuldina í
hverri annari gjalðgengri vöru, og
má því skoða hinn markaða pening
sem tryggingu aðeins. Eg veit, að
margir munu líta á þetta sem skerð—
ing á frjálsri verzlun, og skal við það
kannast., að þannig má setja dæmið
upp. En ættum við ekki samtímis
að yfirvega það, að undanfarin ár
hafa flestallar verzlanir um allt land
tapað þúsundum á of frjálsri verzl—
un, og sumar þeirra oltið um koll.
Svo hvað á að gera ?
Um leið og eg að endingu óska
ykkur góðs gengis með fyrirtækið í
komandi tíð, langar mig til að mirina
ykkur á, að eg hefi enn ekki fengið
svar við bréfi, er eg skrifaði vkkur
fyrir rúmum tveim árurn sTðan. Mig
langar til að vonast eftir, að þið
sýnið mér meiri kurteisi í þetta
sinri.
Með vinsemd,
ykkar einlægur,
Valdi ]óhannesson'....
Ummœli séra Jóhanns
Bjarnasonar um Búdd-
hatrúna
Nýlega birtist í Lögbergi löng
ritgerð eftir séra Jóhann Bjarnason
sem hann nefnir “Gullna reglan, Kon—
fftsíus, Zoroaster og Bfúddha”. f—
Samkvæmt greinargerð höf. er rit—
gerð þessi andmæli gegn þýddri rit—
gerð, sem Heimskringla hafði flutt
ungsson eða ekki. skiftir engu máli.
Samt kennir þar strax nokkurrar ó—
vandvirkni, þar sem hann segir að
Búddha (það er sjálfsagt að nota það
nafnið fremur en Gautama, þótt það
sé ekki eiginuafn mannsins) hafi
kent, “að allt sé að breytast og eyði-
leggjast og guðirnir fari með".
Mjög er hætt við að þetta verði
misskilið einkum vegna þess, að sr.
Jóhann segir síðar, að breytingar þær
sem Búddhatrúin tók, hafi verið mjög
í samræmi við þessa kenningu.
Þessi brcytingar—kenning, sem
séra Jóhann talar um, er vist kenn—
ingin um “samsara". Kenningin er
heimspekileg og á ekkert skylt við
“breytingu" á trúarbrögðum eða
stofnunum af nokkru tæi.
Prófessor Anesaki, kennari i trú-
arbragðavisindum (science of re-
Iigion) við háskólann í Tokyo, segir
að ‘’samsara’’ sé “bylting eða fram-
streymi tilverunnar (r>_volution or
stream of existence'*. Og dr. Edv.
Lehmann. segir að ‘‘sams'ara’’ sé, eft-
ir kenningu Búddha, ‘‘hinn varanlegi
grundvöllur lifsins, hið heimspekilega
og siðferðilega samhengi tilverunnar,
heimsbölið (der bleibende Hinter
grund des Lebens, der metaphysische
und ethische Zusammenhang der
Wesen, das Weltubel )’’**. Tilver—
an öll er eitt allsherjar'framstreymi,
endalaus fæðing og dauði lífsins, og
aftur fæðing á öðrum tilverustigum.
Mitt í þessari Kringrás er maðurinn.
en markniið hans er að frelsast frá
henni og komast i fullkomnunar—
ástandið, “nirvana".
Hefir þá maðurinn enga sál. sam—
kvæmt Búddhatrúnni ? . Séra Jó-
hann segir, að hún kenni ekki neitt
um sál i ‘Venjulegum skilnihgi’'
“Ja, það er nú þessi venjulegi skiln
ingur, sem er nokkuð óákveðinn.
gegnum allt framstreymið ‘‘samsara'
deyr maðurinn og fæðist frá einu lífi
til annars. Hlvað er þá í manninum
hverjum einstökum manni, sem, sem
varir og fæðist aftur og aftur í gegn
um öll stig sálnaflakksins (metem—
psychosis)1? Búddhatrúin kallar það
“karma”, og ‘‘karma’’ er verknað-
urinn eða afleiðingar allra athafna
mannsins: að vísu máske ekki sál t
venjulegum skilningi, þó af sumum
fylgjendum Búddha jafnvel talin
líkamleg vera, en samt hinn varanlegi
hluti mannsins. Kúmið leyfir ekki
að hér sé farið nánar út í þessa
kenningu um ‘‘karma’’; þess má að—
eins geta, að hún er grundvölluð
mjög skarpskyggnislegri sundurliðun
sálarlí fsins, og er siðferðilega fögur
skoðun.
Séra Jóhann segir, að sanikvæmt
Búddhatrúnni, sameinist sálin (sem
rauninni er nú ekki til' alheimssál-
eftir dauðann. Þetta er rangt
ínm
*) Encyclopaedia of Religion and
Ethics, útg. af James Hastings, 12,
bindi, bls. 429.
**) De la Sausaye: Religionsge
sichte, 2. bindi, bls. 94.
Nýtt skilningarvit.
Frh.
Þriðja ástæöan gegn esperantó hljóð
ar þannig, að “tilbúið” mál hljóti að
vera “dautt’’ mál og geti þvi aldrei
fullnægt þörfum lifandi manna. “Tií—
búið” mál sé ‘‘ónáttúrlegt’’. Þetta á—
ræða þó þeir einir að fullyrða, sem
eru nægilega grunnhyggnir til að for—
dæma nýjungar, er vaninn hefir ekki
gefið þeim neina hugmynd um. Eg
fullyrði þá með sama rétti, að "til-
búin”, upphugsuð hús séu ófullkomn—
ari og “ónáttúrlegri” mannabústaðir
en náttúrlegar holur og hellar. Og eg
staðhæfi, að náttúrlegir, óræktaðir
valllendispaldrar fullnægi betur þörf—
um manna en fagurlega ræktaðar ekr—
tir og “tilbúnir” jurtagarðar.
Hvað er “tilbúið” ? Hvað er nátt—
úrlegt” ? Og hvað er “Tifandi” ?
Er ekki öll þessi óbeit yðar á ‘‘til—
búnu” og lotning yðar fyrir ‘‘nátt—
úrlegu” og “lifandi” alvörulaust
orðagjálfur, hræsnisfullur kjaftavað—
all ? Sýnið mér trú yðar í verki. —
Farið austur t Þingvallahraun og lif-
ð þar sjö daga eftir lögmáli hins
‘náttúrlega’’ og “lifandi” ,og eg skal
ábyrgjast, að þegar á hinum fyrsta
degi hverfið þið aftur að fótum mér
eins og skynlausar skepnur og grát—
bænið mig um eitthvað “tilbúið"
eitthvað “náttúrlegt" og “dautt”.
Ef þér kallið það eitt “náttúrlegt”
og “lifandi”, sem er ekki “tilbúið”,
ekki upphugsað’, þá er öll mannleg
menning “ónáttúrleg” og “dauð”.
Fötin, sem þér klæðist, maturinn, sem
þér etið, húsin, sem þér búið í, verk—
færin sem þér vinnið með, bækurnar,
sem þér lesið. stafrófið sem þér lát—
ið tákna ákveðin hljóð, tónstigarnir.
sem þér leikið eftir listaverk snill—
irtganna. myndirnar, sem þér skreytið
með hibýli yðar, vísindastofnanirnar,
sem veita yður þekkingu, trúarbrögð
in, sem láta yður í té eilifa sálu—
hjálp, vegir, brýr, skip, bifreiðar,
einilestir, flugvélar, póstur, sími, víð—
varp, jafnvel þjóðfélagsskipunin, er
þér fallið fram fyrir og vegsamið, af
því að hún veitir vður hentugt tæki—
færi til þess að seðja rándýrseðli yð—
ar á sveita litilmagnans—allt þetta er
“tilbúið”, upphugsað eftir vísinda—
legum reglum og hlýtur þess vegna
að vera “ónáttúrlegt” og “dautt”, ef
þér teljið aðeins ástand villidýrsins
“náttúrlegt" og “lifandi". Villi-
dýrin ein lifa "náttúrlegu” lífi. Hvar
sem mennskur maður gefur sér tóm
til að hugsa eina einustu vitiborna
hugsun, þar er hafin árás á “nátt—
úrlegt1* lif. Hugsun er “ónáttúrleg”.
“Náttúrleg’” er einungis hin blinda
eðlishvöt. Því glæsilegri sem ntenn—
ing vor er. þvi "tilbúnari” eru lifs—
skilyrði vor, því “ónáttúrlegri”
breytni vor, því “dauðara” líf vort.
Hin mæltu mál mannkynsins eru
meira að segja “tilbúin’’, upphugs—
uð eins og öll önnur menning. Þeim
(Frh. & 7. bls.)