Heimskringla - 29.06.1927, Blaðsíða 2

2. BLAÐSlÐA
IIEIMSKRINGLA
WINNIPEG 29. JÚNÍ 1927.
SEXTÍU ÁRA RÍKISAFMÆLI
CANADA.
eiwhlít, og valt aö treysta á ahflutn-
ing allra nauSsynja. Tóku þeir þá
til jaröræktar, er gafst vel, og er
þaS spuröist heim, fýsti fleiri til ný—
lendunnar. Öx nú nýlendan mikiS
á næstu áratueum. Attu nýlendu—
menn í friSi viö Indíána og virtust
Ihafa betra lag við þá en ensku ný—
lendurnar sunnar með ströndinni.
'Klerkar ráku kristnihoð meöal þeirra
af kappi og gerðist hrátt bandalag
meö þeim og kirkjunni. En kirkjan
var aöalvörður og verndari nýlend-
unnar.
Fór þessu fram ofan að árinu
1663, aö konungur tók leyfið af
Hundraö manna félaginu og gerð:
nýlenduna aö konungseign. Olli
Iþetta stórum breytingum á högum
nýlendubúa. Nýlendan varö að ó—
aðskiljanlegum (hluta fransíka ríkis—
ins og mátti eiga ófriöar von, ef i
deilur slóst og vopnaviðskifti milli
Frakklands qg nábúaþjóðanna, sem
daglega gat komiö fyrir á þeim tím—
um. Stjórnarfarinu var breytt; í
staö kaupmangarafélagsins var sikip—
u« þriggja manna stjórn, landstjóri,
er var einskonar fulltrúi konungs og
æðsti maöur hins veraldlega valds,
biskup nýlendunnar, er réöi lofum
og lögum innan kirkjunnar, og svo—
nefndur “Intendant”, einskonar sikatt
frieimtumaöur og verzlunarstjóri kon
ungs. Þessir þrir ntenn mynduöu
hið svonefnda Konunglega stjórnar—
Ný—Englands menn hið versta við,
en svo varö friðurinn ekki langær.
Ariö 1701 andaöist Jacob II. Lýsti
þá Lours Frakkakonungur því 'yfir,
aö sonur Jacobs væri réttilega til rík
is borinn á Englandi. Gat Vilhjálm
ur eigi goldið þögn viö þvi, og hófst
svo ófriður aö nýju. Tóku þá Ný—
Englands menn aftur Acadiaskagann
1710; settust um Quebec, en urðu frá
að hverfa. Meö friðarsamningunum
í Utrecht, héldu Englendingar Aca—
dia, er síöan /hefir nefnd veriö
Nova Scotia. Saga þessarar frönsku
nýlendu er að ýmsu leyti raunaleg.
Frakkar þar undu illa yffrráðum og
yfirgangi sigurvegaranna, þóttu því
ótrúir sínum nýju lánardrottnum.
Lét þá brezka stjórnin hernema þar
um 6000 manns árið 1755 og flytja til
fjarlægra héraöa. Sumt 'af fólki
Iþessu var flutt til frönslku nýlend—
unnar í New Orleans, ööru var dreift
upp og niður meö Atlantshafsströncí
inni. Var engu vægt c>g börn og
foreldri aöskilin og farið meö sem
fénað. Tók fólk þetta út ihinar mestu
þjáningar; komst sumt til baka aft—
ur eftir mörg ár, en þá aðeins til
þess aö verða iþess vart, að það átti
þar eigi lengur heima; margt and—
aðist á þessum hrakningum, en nokkr
ir tóku upp landnám að nýju í ábvggð
inni miiklu í Louisiana. Hefir skáld—
iö Longfellow ort út af þessum at—
fnirði sögukvæðið fagra “Evengel—
ine”.
ONTARIO FATHERS OF CONFEDERATION
(1) Hoo. JAMES COCKBURN,
Solicitor Gcncral, Uppcr Canada.
(2) Hon. OLIVER MOWAT,
Postmastcr Gcneral, Canada.
(3) Hon. GEORGE BROWN,
President, Executive Council, Canada.
(4) Hon. WILLIAM McDOUGALL,
Provincial Secretary of Canada.
(5) Hon.ALEXANDER CAMPBELL,
Commissioner of Crown Lands, Canada.
(6) Hon. JOHN A. MACDONALD,
Attorney Gcneral of Uppcr Canada.
og taka nýlenduna herskildi. Sendi
(hann flokka yfir kmdamærin, þen'i
gerði ýms spellvirki. Tóku Ný—
Englands menn á móti; sendu her
frá Boston 1690, sjóleið til Acadia,
lögðu undir sig skagann og héldu
svo skipum sinum upp St. Lawrence
fljótið til Quebec og settust um bæ—
inn. Heimtuðu þeir að bærinn gæf—
ist upp, en Frontenac bað ,þá að
sækja og kvaðst eigi myndi gefast
varna þess að Englendingar færöu
bygTg® s’ua vestur. Til mikils var
að vinna, heillar heimsálfu. Hafði
Frontenac i heitinguni að hernema
ensku nýlendurnar og flytja búendur
burtu. Nyrzta virkið stóð þar sem
nú heitir Buffaloiborg, o;g hét Conti,
— 'hið næsta var sett við ármótin
Allegheny og Ohio, og nefndist seinna
Duquesne, þar er nú bærinn Pitts—
burgh; en suður við flóann nefndu
Með samningunum í Utreoht ját—
uðu Frakkar að þeir hefðu beðið ó—
sigur i viðskiftunum i Ameríku, en
þeir hugðu á að rétta hluta sinn, og»
QUEBEC FATHERS OF CONFEDERATION
NOVA SCOTIA FATHERS OF CONFEDERATION
(1) Hon. ROBERT B. DICKEY,
M.L.C., N.S.
(2) Hon. CHARLES TUPPER,
Provincial Secrctary, N.S.
(3) Hon. WILLIAM A. HENRY,
Attorney General, N.S.
(4) ADAMS G. ARCHIBALD, Esq.,
M.P.P., N.S.
(5) líon. JONATHAN McCULLY,
M.L.C.. N.S.
(2) Hon. GEORGE ETIENNE CARTIER,
Attorncy Gcneral, Lower Canada.
(5) Hon. ALEXANDER T. GALT,
Minister of Finance, Canada.
H«Síp^UcfW°rks"
“ vwMNEPTACHé.
SirHTI^NH^^ini.tcr
>g er Það bráðlega. St. Lawrence bökk—
íkjum unum héldu þeir, itórvatnahéruðun
5i um um °g öllum hinum niikla Missis—
Aca- sippidal. Ennfremur Cape Breton
aminn eyjunn' Nova Scotia. Reistu
t er þeir þar vigi, er þeir nefndu Louis—
bourg, til verndar verzlun sinni og
5 a£t_ fiskiveiðum er þeir ráku þar af
tekið. nu^u kappi- En mesta stund lögðu
Undu 'Þ6’1- a iryggja ser yfirráðin að
vestan við Appalachianfjöll, vatha—
ihéruðin og sléttlendið mikla yfir
I . ,
endilanga Anieríku. Fengju þeir
haldið því, eignuðust þeir álfuna að
lokum, þrátt fyrir hinn rnikla hnekk
ir er þeir höfðu beðið. Lögðu þeir
nú alla stund á landkönnun, að koma
upp kristniboðsstöðvum og kaup—
túnum. Hlóðu þar þá jafnframt
vígi á hverjum stað. Indíánaflokk—
ana gerðu þeir sér ýmist undirgefna
í orustum eða þeir tóku |þá í banda—
lag. Arið 1701 byggðu þelr Detroit,
um svipað leyti Sauit St. Marie og
’ Mrhilimackiuak. Réðu þeir þá yf—
ir allri vatnaleiðinni. Eigi létu þeir
þar staðar nema; vestur færðu þeir
yfirráð sín unz þeir komust alla 'leið
til Klettafjalla 1743. Höfðu þeir þá
kannað svæði það, sem nú er nefnt
einu nafni Vestur-Canada. Hét sá
La Vérandrye, er fyrir leiðangri
þessum stóð. Er hann talinn að vera
fyrstur hvitra manna að koma á þær
stöövar, þar sem nú er Winnipeg—
borg.
Hvað| Frökkum hefði tekist 'að|
gera, ef eigi ihefði þá skort liðveizlu
að heiman, verður ekki sajgt» en líkur
eru til að þeir hefðu unnið að lokum
álftina. En styrkurinn brást. Stjórnin
(Frh. á 3. þls.)
handa, svo lanigt sem ár féllu til
þessa megin fljóts, Frakkakonungi,
og nefndi Louisiana eftir Louis XIV.
Höfðu Frakkar þá með þessum land-
könnunum komist að baki brezku ný—
lendunnar, og kvíað hana fram við
ströndina. — Höfðu þeir nú í
huga að auka landnám sitt, svo þeir
:gætu ráðið niðurlögum ensku uý—
lendunnar, ihvenær sem iþeir vildu,
frá rikjum Jakom II, en hann flýði
til Frakklands, og tóku til konungs
Vilihjáhn frá Oraniu frænda 'hans,
er var svarinn óvinur Frakka. Þá
var nýskipaður landstjóri í Nýja
Frakklandi Louis de Buade Fron-
tenac greifi, maður 'harðskeytinn og
rikilátur og ofurhugi ihinn mesti. —
Hafði hann í ráðunx að fara nxeð
her á hendur Ný—Englands mönnum
upp að óreyndu. Var Iþá lagt til at— <
lögu, en eigi vanst á, og urðu þeir
frá að hverfa. Sáu nú háðar hliðar
að til stáls yrði að sverfa um yfir—
ráðin. Hlóðu Frakikar vigi fram
með fljótum og vötnum vestan við
Nýja England, frá Niagara—á suður
að Ohiofljóti, suður með Mississippi
og suður að Mexicöflóa, til þess að
helga sér landafundi La Salles og
ráð. Við hlið þeirra var skiptið
nefnd manna, er nefndist hið “kon—
unglega ráðuneyti”; átti hún að vera
einskonar nxeðalgangari milli ný-
Iendumanna og landstjórans, en ekk—
ert vald hafði hún annað en að bera
upp fyrir honum Jcvartanir alþýðu.
Stjórnarfyrirkomulag þetta hélzt í
hundrað ár, eða ofan að 1763, að
yfirráðum Frakka lauk hér í landi.
Þó að svo megi • virðast, sem að
landrými væri nóg á þessum fyrstu
landnámsárum, tók þó von bráðar
að brydda á öfund og ásælni milli
nýlendanna, Nýja Frakklands, og
nýlendu Breta, Nýja F.nglanðs að
sunnan. Voru iþjóðirnar næsta ólíik—
ar og 'hvor sinnar sérstöku trúar. —
Verzlunarkritur mun ihafa vaídið
iþessu að nokkru. I»á þóttust og Eng
lendingar eiga frumtilkall til lands—
ins, einkum strandarinnar, er þeir
urðu fyrstir þangað á dögum Ca—
bots. Dró og til ósamþykkju á með—
al þjóðanna heima fyrir og bætti það
ekki úr. Árið 1664 var stofnað hið
svonefnda “Franska Vestur—India
félag”, til þess að .konta á fót frönsk
um nýlendum, ekki eingöngu í Can—
ada, heldur einnig í Vestur—Afriku,
Suður—Ameríku og Vest—Indiaevjum,
og stjórna og korna á fót franskri
verzlun á öllum þessum stöðum. Ár
ið eftir flutti það 2000 innflvtjendur
til Canada. Um sama leyti byrjúðu
franskir landkönnuðir að rannsaka
álfuna vestur á bóginn. Koniust þeir
alla leið vestur að upptökum Missis—
sippifljótsins og vestur á sléttur
mið—álfunnar. Hétu þeir Radisson
og Groseillers. Ari siðar, 1666, var
sett upp trúboðsstöð frönsk við
NEW BRUNSWICK FATHERS OF CONFEDERATION
(1) Hon. PETER MITCHELL,
Exccutivc Council, N.B.
(2) Hon. CHARLES FISHER, M.P.P., N.B,
(3) Hon. E. B. CHANDLER, M.L.C., N.B.
(4) Hon. WILLIAM H. STEEVES,
M.L.C., Mcm. Exe. Council, N.B.
(5) Hon. J. M. JOHNSTON,
Attorney GeneraJ, N.B.
(6) Hon. SAMUEL L. TILLEY,
Prov. Secretary, N.B.
(7) Hon. J. GRAY, &&