Heimskringla - 11.01.1928, Blaðsíða 1

r
XLII. ÁRGANGUR
Pétunsaon x
4.) fíoine >St. — OfTi’.
WINNIPEG, MAN., MIÐVIKUDAGINN 11 JANÚAR 1928.
N.ÚMER 15
C A N A D A
Frá New York barst sú fregn ný-
lega, að altalað sé í Parísarborg að
Hon. Philippe Roy muni bráðlega
verða skipaður sendiiherra Canada á
Frakklandi. Hefir Mr. Roy verið að-
alunlboðsmaður (Commission-general)
Canada á Frakklandi síðan 1911.
Sama fregn bermir að franska
stjórnin muni aftur á móti skipa sendi
berra í Canada Regis D’Arnauld de
Vibralles barón, yfirræðismann Frakka
i Mtontreal og Canada.
Frétt iþessi var að því leyti stað-
fest frá Ottawa samdægurs, að það
væri satt, að Frakkland og Canada
%
befðu þegar afráðið, að skiftast á
sendilherrum. Hefði Mr. Roy einnig
komið til mála sem sendiherra í París^
en ekkert væri þó um það afráðið
ennþá. En inhan fárra daga myndi
það gert uppskátt, hverjir skipaðir
verði.
Talsímakerfi Manitobafylkis hefir
fært fylkinu í búið $225,419.78 síð-
astliðið fjárhagsár, er endaði 30. nóv-
emlber 1927. Tekjur voru alls $3,-
487,301.17, en bein útgjöld $2,348,-
000.78, svo að ágóðinn af sjálfi starf-
raekslunni nam í raun og veru $1,139,-
339; en í vexti varð þar af að greiða
$883,880.61. Allur hreini ágóðinn, er
þá var eftir, $225,419.78, var látinn
ganga til þess að borga af skulda-
súpu þeirri, er talsímakerfið var kom-
íð í, þegar núverandi stjórn tók fyrst
við völdum. og seni þá nam, eins og
lesendur Heimskringlu kannske muna,
að áður hefir verið frá skýrt, $844,-
000. Brackenstjórnin hefir nú, að
meðtöldu síðasta fjárhagsári, grynnk
að á þeirri skuld, svo að nú nemur
hún aðeins $360,428.00, og er fyr-
írsjáanlegt, að henni muni verða lok-
ið að fullu á næstu 2—3 árum.
Námurekstur er nú orðinn ein af
aðalatvinnugreinum í Canada. Var
fyrst farið að leggja verulega rækt hafa nokkrir í)eirra h,otiö ver8-
eru farnir að óttast um framtið skóg-
anna, ef ekki verður alvarlega aö
gert í tíma; óttast að eins kunni að
fara hér og í Bandaríkjunum, þar
sem skógar hafa verið svo hlífðar-
laust höfggnir, að landið lie^Fir læðið
af stórtjón. Við forsjárlítið skógar-
högg hér bætist og sá stórskaði, er
árlega verður af skógareldum hér í
Canada. Mun innartrfkiisráðunejytið
hafa í hyggju að gera einhverjar ráð"
stafanir, meðan nógur skógur er eftir
að takmarka skógarhöggið, eða þó
öll'1 fremur að láta vinna að skóg-
græðslu jafnframt og höggið er, því
ógjarna, má minnka skógarhöggið,
ein allra helzta tekjugrein landsins,
ef annars er kostur.
Miklar og skjótar framfarir hafa
rtrðið við landmælinigar síðustu sex
árin, síðan farið var að kortleggja
stór svæði með því að taka nákvæm-
ar myndir af þeim úr flugvélum. Hara
þannig verið 'kortlögð á mjög stutt-
um tíma svæði, er fjöldamörg ár og
’geysimikið fé hefði þurft til að kort-
leggja jafn nákvæmlega.
,3amkvæmt opinberum skýrslum
hafa 45,850 fermílur verið kortlagð-
ar á þenna hátt árið sem leið. Þurfti
að taka 62,586 myndir til þess og
skeyta síðan saman.
Samkvænit ársskýrslu erindreka-
skrifstofu Indiánabyggða í Canada,
eru Indíánar hér í landi alls 105,000
að tölu. Af þeim búa 35,000 hér í
sléttufylkjunum. Oig telur skrifstof-
an að auðsætt sé að sléttufylkja Indí-
ánarnir taki nokkrum framförum með
hverju ári sem líður. Uppskera þeirra
nam í sumar 1 milj. bus. korns af 64-
534 ekrunt. Voru 2385 ekrur sánar
í ár fleiri en í fyrra. Þar að auki
ruddu þeir um 6000 ekr. á árinu. —
Gripi hafa þeir heldur fleiri en áður.
að skipaskurðir innan lands megi telj
ast til úreltra vöruflutningavega.
I þorpinu St. Laurent við Manitoíba
vatn, eða nálægt því, hefir hroða-
legt ntorð verið framið eiúhverntima
í kringum 20. desetnber, en uppgötv-
aðist ekki fvr en í síðustu viktt. Hinn
myrti var ungur franskur fiskimað-
ur, Amibroise Chaboyer. Var hann
drepinn í fiskikofa sínum, sennilega
að yfirlögðtt ráði, því ekki er sýni-
legt að áflog eða drykkjuskapur
hefði á undan gerngið. Var höfuð
hans klofið tueð axarhöggi, og stóð
öxin bjá, blóðstokkin, er menn komu
fyrst til. Fjkki hefir lögraglan haft
u,ppi á morðingjanum, þrátt fyrir
það, að sagt er, að greinileg fingra-
för hafi verið á axarskaftinu.
kaupi nú meiri síld af Norðmönnum,
en ttokkur önnur þjóð.
(Isafold).
United Farmers of Manitoba halda
nú 25. ársfund sinn í Portage la
Prairie. Var hann settur i gær. Unt
200 fulltrúar voru samankomnir, er
fundurinn var settur. Ekkert mark-
vert liggur fvrir frá fundinum, sem
varla er heklur von, þegar iblaðið fer
til prentunar.
Erlendar fréttir.
Bretland,
Stórflóð.
Getið var um það í síðasta blaði,
að fádænta illviðri og snjókoma hefði
verið á Englandi rnilli jóla og nýárs.
en brugið til rigninga um nýárið.
sér9taklega í Tempsárdalnum.
7. þ. m barst svo fregn frá London
um það að þá um nóttina, aðfara-
nótt laugardagsins, hefði flætt stór-
kostlega í London sökunt þess, að
Tempsá var þá í sem mestum vexti,
og um leið hittist svo á að stór-
streymt var og flæddi því i borgina
frá báðum hliðum um háflæðið.
Skall flóðbylgjan svo snögglega yfir,
að urn 20 m'anns drukiknuðu í kjall-
araíbúðum, er fylltust af vatni á
svipstundu, en fjöldi manns komst
nauðulega undan. Eignatjón varð
auðvitað mjög mikið. ' Er talið að
þetta muni einna mest flóð í manna-
mínnum t Lundtinu. Gekk flóðið á
land óslitið, aHa leið 60 niílur frá sjó.
Með fjörunni sjatnaði vatnið svo í
borginni, að ekki stóð lengur hætta
af því, og hefir ekki orðið að frek-
ari skaða, enda hefir stöðugt dregið
úr fljótinu síðan.
við það um og eftir aldamótin. Nú
nemur framleiSslan $250,000,000 á
ári.
Helztu málmar sent unnir eru úr
jörðu hér í Canada eru gull, kopar,
sink, nikkel. blý og silfur. — Kopar
er mest unninn í Britidh Columbia,
við Anyox, Britannia og Allenlby;
þar næst í Ontario, við Sudbury, en
Quebecfylki gengur næst Ontario um
koparframleiöslu. Búist er við að Flin
Elon nánutsvæðið hér í Manitolba
Tnuni gefa mjijg mikið af sér, þegar
hafist verður þar handa fyrir a’lvöru.
Nikkel er langmest unnið í Ontario;
koma þaðan 88 prósent af allri nikkel
framleiðslu í Canada.
Blý 0g sink er niest unnið úr Sul-
livan námunni í British Columbia.
Sömuleiðis er silfttr unnið þar nteira
«n í öðrum fylkjum. Blý er mikið
unnið í Yukon, Ontario og Quebec,
og einnig sink í Quebec. Sömuleiðis
«r talið víst að gullframleiðsla í Que-
l>ec fylki múni mjög atikast næsta ár,
]>egar farið verður að vinna nýjar
uámur, setn kenndar ertt við Noranda.
Samkvæmt síðustu skýrslum flutti
Canada út til Bandaríkjanna, á fjár-
hagsárinu, er endaði í marzmánuði
1927, akuryrkjuafurðir fyrir $59,
900,000; kvikfénað á fæti og slátur-
aftirðir fyrir $75,300,000; málma fyr-
’r $67,000,000; pappírsefnivið og
fapptr fyrir $242,000,000, og aðrar
afurðir, er námu $22,200,000, eða alls
virði $466,400,000.
Eins og sjá má af þessari skýrslu
uemur viður til pappírsgerðar og
pappir að verðmæti til metra en helm.
ingsins af ölilum útfluttum vörutm
til
nagranna vorra. Eru s'kógar nú
laun á gripasýningum fyrir úrvals-
gripi.
Einna helzt telur skrifstofan að sjá
megi framfarir þeirra í endurbættum
húsakynnum. Hafa 100 ný iverulhús
verið byggð á árinu 'hér í sléttufylkj-
unufn. Allt eru það bjálkalhús, um
12 fet á hæð, oig frá 14x18 til 16x22
fet á 9tærð. Bjálkarnir eru tilhöggn.
ir á báðunt hliðttm og geirnegldir á
endum.. Spórtþak er á Ihúsunum og
viðargólf í þeirn. En að þessu hafa
þeir búið í lágutn kofum, úr ólhöggn-
um stofnum, með leirmoldarþaki.
Skrifstofan kveður Indíána leggja
æ meira fé til álhaldakaupa og jarða-
bóta, enda fari öll hirðusemi sívax-
andi. Framfarir þessar eru allar
þakkaðar yngra fólkinu, er kennslu
hefir notið í sérskólttm fyrir Indí-
ána. Matjurtarækt sé orðin all-
altuenn; líka séu þeir farnir að leggja
stund á smjörgerð. Oig yfirleitt tel
ur skýrslan Indíána nú á svo góðum
og öruggum framfaravegi, að sýnilegf
sé, að þess verði ekki mjög langt að
biða, að þeir geti farið að eiga al
gerlega með sig sjálfir.
Samkvæmt opinberum Aýrshtm,
votu 36.999,371 tonn af vörum flutt
með járnbrautum í Canada árið 1900,
en 109,850,000 tonij árið 1925. Meitja
en það fluttu þó járnbrautirnar árið
1920, eða 127,000,000 tonn.
Allmikið af vörurn ihefír einnig
verið flutt eftir St. Lawrence skipa-
skurðunum, sérstaklega eftir að búið
var að igera þá 14 feta djúpa.' Arið
1900 var eftir þeim flutt 1,309,000
tonn af vörum, en 7,912.000 árið sem
leið. Þar af voru 3,583,921 tonn af
hveiti, eða hér ttm bil 120,000,000
böggnir hér svo titt, að sérfræðingarhveitimælar. Er því synd að segja
Páfabrcf.
Hin fyrirhugaða itireyting helgi-
siðbókarinnar ensku er strandaði i
neðri málstofunni um daginn, er enn
mjög á döfinni tneðal Englendinga.
Virðist erkibiskupinn i Kantaraborg
hafa von um það, að breytingarnar
nái fram að ganga, “þegar búið er
að tala skynsamlega fyrir þingmönn-
um”. En þeir þingmenn, er réðu
niðftrlögum breytinghtina, eru gall-
harðir, og þykjast hvergi tnuntt vííkja
frá þeirri afstöðu, er þeir tóku um
daginn. Segja þeir, sem satt er, að
sumar af hinum fyrirhuguðu breyt-
ingutu gangi í þá átt að færa ensku
'kirkjunnar nær örmum rómversk-ka-
þólsku kirkjunnar, en við því séu þeir
ákveðnir að sporna í lengstu lög. Er
það alkunnúgt að mikill hluti ensku
kirkjunnar hneigist mjög að róm-
versk-kajlx>lsku kirkjunni og æskir
sem nánastrar samvinnu við páfa-
valdið, enda eru ensikir hákirkjusiðir
nijög sniðnir eftir rómversk-kalþóls'k-
um kirkjusiðum. Htefir þessi óek
um nálægingu við páfavaldið nokkuð
verið rædd til og frá Englandi, síðan
neðri málstofan hafnaði breytinigun-
um.
I tilefni af þvt ntun það vera, að
páfinn hefir nýlega sent út hirðis-
bréf þess efnis, að mótmaelendur, or-
þódoxir trúmenn og allir aðrir, er
hafa skilið sig frá rómversk-ka-
þólsku kirkjunni, verði að snúa í
skaut hennar aftur, ef þeim í raun
og veru sé annt um sameiningu allra
kristinna manúa. Utan hinnar postul-
legu rómversk-kaþólsku kirkju telur
páfinn ' ekkert öryggi vera. Kemst
hann svo að orði: “Ekkert þráum vér
Hið fljúgandi hótcl.
Austan til á Yorkslhire sléttunni á
Englandi er nú verið að fullgera hið
stærsta loftskip, sem nokkurntíma hef
it verið smíðað, ef það getur flagið
þegar það er fullgert, en um það eru
ntenn fullvissir. Undarlegast við það
er það, hvernig þeir ætla sér að búa
um farþegana og skipshöfnina. —
Fratnan við miðjuna ætla þeir sér
að hafa hótel fullgert að öllu leyti.
Skipið verður fjögur loft á hæð.
A neðsta lofti eru herbergin, sem
skipinu er stjórnað úr. A öðru lofti
eru herbergi þeirra, er stjórna s’kip-
inu, og eru þeir alls 30. A þriðja og
fjórða lofti eru bústaðir og skemtun-
arstaðir þessara 100 farþega, sem á
skipinu eru. I matstofunni geta 50
ntann íetið til borðs í cinu; og þégar
matur er af borðum tekinn, þá má
hafa sal þenna fyrir danssa'l, og geta
ntenn þar hlustað á söng og þráð-
laus skeyti frá ýmsum löndum. —
Beggja megin við sal þenna eru sval-
ir miklar, og er þar nóg rúm fyrir
100 manns, og eru gleúþak yfir svöl-
unt þessum og glerveggir aðutanverðu
°g geta menn þaðan séð land og sjó,
er þeir fara yfir. Allt skipið er hitað
upp með rafmagni.
Til þess að knýja skipið áfrám
hafa þeir sex, sjö hundruð hestafla
vélar, og er aíl þeirra allra 4200 Ihest-
öfl. A skipinu eru 35 olíukassar i
(tanks), og er tonn af olíu í hverjum.
Getur skipið farið 4500 milur í lot-1
unni án þess að stanza. Ummál
skipsins er hér um bil sama og um-
mál 50,000 tonna herskips. En þegar
allir farþegar eru komrtir um borð,
vigtar það með farþegununt ekki
meira en 156 tonn. Skipið á að vera
tilbúið i næsta aprílmánuði. Það á
að kosta 450.000 pund sterling. En
farið frá Englandi til Ameríku 100
pttnd sterling og á það að vera 48
klukkutíma á leiðinni frá Englandi til
New York.
Þýtt ítr Ohristian Register.
M. J. Sk.
Frá íslandi
Rvík 19. nóv.
Aukin tollgœda. — Islendingar er
byiggja ríkistekjurnar að mestu leyti
á toMum, hafa verið furðulega óvar-
kárir um eftirlit og tollgæzlu. Hefir
farið ntikið orð af tollsvikum kaup-
manna þar sem eftirlitið hefir verið
litið eða ekkert. Má telja að hvergi
hafi verið beitt skipulegu tolleftirliti
nenta í Reykjgivík. Jafnvel þó ætla
tnegi, að kaupsýslustétt landsins sé
vfirleitt skipuð ráðvöndum mönnum,
mun þar þó út af bera og er þá ljóst
að ríkissjóður getur orðið fyrir mikl-
u mskakkaföllum af þeitn sökum. —
Nú hefir rítkisstjórnin skipað 4 toll-
þjória utan Reykjavíkur. Skal einn
hafa til yfirsóknar Isafjörð og vest-
urhafnir. annar Akureyri og norður-
hafnir, þriðji Seyðisfjörð og austur-
hafnir, fjórði Vestmannaeyjar. Ber
þeim að hafa eftirlit með því, að toll-
lögum óg bannlögutn sé fylgt, hver
á sínu svæði, eftir því sem þeir fá
orkað.
afgangsorka. Eru tiú uppi tillögur
utn að byggja sundþró fyrir sveitina,
en landlæknir leggttr til að vatnið sé
hagnýtt til vermiigróðurs og ræktunar
á nýmeti hahda sjúklingum hælisins.
Er þa'ð viturleg tillaga. Landlæknir
hefir ennfremur í viðtali við Morgun
blaðið bent á að hælið er enn í fjár-
þörf vegna ýmissa hluta og hvatt þá
sem eiga ógreidd fjárloforð til hæl-
iisins að l.áta ekki greiðslu þeirra
dragast lengur. Peningutn veita við-
töku Kalbeinn Arnason kaupmaður
og Magnús Benjaminsson úrsmiöur
hér i bænum.
(Tíminn.)
Rvík 6. des.
Corki og Kamban. ■— I vor sem leið
var danskur málari Haaigen-Muller að
nafni suður á Italíu, og dvaldi í sama
bæ og rússneski rithöfundurinn Maxim
Gorki hefir aðsetur sitt. En Gorki er
orðinn svo hei'lsuveill, a'ð hann hefst
við að staðaldri þar syðra. Haagen-
Muller málaði mynd af Maxim Gorki.
Meðan hann sat fyrir, röbbuðu þeir
saman um bókmenntir. Meðal þeirra
rithöfunda er Maxint Gorki talaði um,
var Kamban. — Hafði Gorki lesið bæk
ur Kambans og lauk lofsorði á.
Rvik 10. des.
“Dropar” heitir einskonar jóla-
útgáfa, sem frú Guðrún, ekkja Þor-
steins Erlingssonar, gefur út þessa
Sildin á Alftafirði. — Fyrir stuttu
fengust rúmlega 1000 tunnur af milli.
síld í lásnót á A'lftafirði við Isafjarð-
ardjúp, og hefir verið getið um það
hér í blaðinu. En svo slysaléga tókst
til núna í illviðrum þeirn og storm-
um, sem gengið hafa undanfarið, að
dagana. Eru það kvæði og sögur pótin ri fnaði og misstist öll síldin nema
eftir konur einar, prýðilega falleg | tæpar 200 tunnur, sem búið var að
hók með litprentuðum
kostar 5 kr.
mvndum og
Sundhöll í Rcykjavík. — Ahuginn
fyrir að koma upp fullkominni sund-
höll í Reykjavík, er að verða rnjög
almennur. Beitast íþróttamenn mjög
fyrir þvt máli við bæjarstjórn og
landsstjórn. Eru horfut; á. að und-
irtektir verði góðar á báðum stöð-
um, og að verkið hefjist á næsta ári.
Er ætlunin að sundhöllin verði kom-
in upp 1930.
Sildarkaup Rússa.
Norskt blað segir frá því fyrir
stuttu, og hefir það eftir verzlunar-
sendisveit Rússa í Osló, að þeir ihafi
keypt frá 1. jan. þessa árs (1927)
alls 250 þús. tunnui; af síld, og það
allt af þessa árs framleiðslu. Fyrir
þessa stld hafa þeir borgað 4,4 milj
króna.
Síldina 'hafa þeir keypt af Norð-
mönnum, ýmist af veiði þeirra heitna
fyrir, eða við Island, og svo farminn
sem þeir keyptu læint héðan af Islend
ingurn. Fimtííu þúlsund tunnur af
norsku síldinni greiddu þeir strax við
móttöku, á hinu fengu þeir 12 mán
aða igjaldfrest, en 9 mánaða greiðslu
frest hjá Islendingum, eins og kurm-
ugt er.
/ Kristnesihælið er nú tekið til'starfa
og mun vera orðið ful'lskipað sjúkling
itm. Samkvæmt umsöig’n landlæknis
reynist hitunin ágætlega og fram yfir
vonir. Ipru ofnarnir að jafnaði 70—
80 stiga heitir. en það er langt fram
yfir venjulegan hita miðstöðvarofna.
Er vatnið 50 stiga heitt, þegar þa'ð i byggð enn.
kemur út úr húsinu oig er þar mikil
salta. I»etta var því tilfinnanlegra
tjón þar sent þessi síld kvað vera sér.
staklega verðntikil. Voru sendar út af
henni nokkrar tunnur í haust og feng-
ust 60 krónur danskar fyrir tunnuna.
Nokkuð er síðan síldin fékkst, en seint
hefir gengið að salta vegna óhægrar
aðstöðu. Varð að hafa vélbát frammi
við nótina og salta á honum, og gekk
verkið þess vegna seint. Þeir, sent
eiríhvern hlut áttu að þessari siíld,
verða fyrir miklu tjóni við að ntissa
all sent í nótinni var.
Austan af Síðu er skrifað 2. þ. m.
Tíðarfar hefir verið stillt það sem
af er vetri, frost hélst stöðugt frá
veturnóttum fratn á miðjan fyrri
mánuð, þá kom þíða og hefir haildist
að mestu stðan; síðustu dagana hefir
snjóað dálítið t fjöll, en litið fest í
OM
Ennfremur segjast Rússar hafa
fremur en sameinin^u a'llra kristinna j 25 þús. tunnur af islenzkri síld
manna, en hún er aðeins möguleg|af dönskum seljendum, en fyrir lægra
með eintt móti: að'hinir fráviltu sauð i ver8 en af Norðmönnum.
ir hverfi til hjarðarinnar aftur.” ' Norsk;.. biaðið segir, að Rússar
Ársfundur
Viking PressLtd.
Ársfundur hluthafafélagsLns The Viking Press, L]td.,
verður haldinn laugardaginn 14. janúar 1928 á! skrifstofu
félagsis 853 Sargent Ave., ' WLnnipeg, kl. 2 e. h.
Ársskýrslur félagsins verða þar lagðar ftam til stað
festingar; embættismenn kosnir fyrir í hönd farandi ár,
og mál þau er félaginu koma viðt verða rædd og af-
greidd.
Skorað er á alla hluthafa að mæta éða senda um-
boð sín þeim félagsmönnum, er fundinn sækja.
Winnipeg, Man. 30. des. 1927.
M. B. HALLDÓRSSON
forseti
RÖGNV. PÉTURSSON
skrifari.