Heimskringla - 11.01.1928, Qupperneq 5

WINNIPEG, 11. JAN. 1928.
HEIMSKRINGLA
5. BLAÐSÍÐA
ÞJER SEM NOTIÐ
- TIMBUR
K A U P I Ð A F
The Empire Sash and Door
COMPANY LIMITED
BirgSir: Henry Ave. East Phone: 26 356
\ Skrifstofa: 5. Cólfi, Bank of Hamilton
VERÐ CÆÐI ANÆGJA.
Bréfi me'ö fyrirspurn frá “Sentu”
verður svarað i næsta blaöi; og i sam
bandi viö það skal þaö tekiö fram,
aö fólki er velkomið að senda fyrir-
spurnir um hvaö sem er viðvákjandi
heilbriigöi, og verður þeim svarað i
blaðinu. Þetta má senda hvort sem
vill til mín eða ritstjóra Heims-
•
kringlu.
S. J. J.
Verkamannaflakkurinn liér er
fcigi alllítiU og hann á eftir að
stækka; fer sívaxandi, þótt
stundum komi sviftibyljir í segl-
in, er taka af skriðið í brálð, eins
og t. d. verkfallið sæla o^ eftir-
minnilega, hið síðasta. Hið ó-
háða verkamannafélag (I. L.
P.) kýs nú þegar sjö menn í
bæjarstjórn Winnipegborgar af
átján alls; þeir hafa áður feng-
ið kosinn borgarstjóra úr sínum
flokki; þeir senda til sambands-
þings helminginn af sambands-
þingmönnum bæjarins, og þeir
hafa sent og senda . á fylkis-
þing jafnmarga bæjarmenn og
nokkur annar flokkur.
Það eru engin dauðamörk á
verkamönnum hér. Og það þarf
enga sérlega andagift til þess
að segja það fyrir, að það er að-
eins um nokkurn tíma að ræða
— og má vel vera skemmri en
lengri — unz þeir koma að í
bæfjarstjórn meir|h.luita bæjar-
ráðsmanna. Hugsi þeir þá sem
bvo, að óvandur sé eftirleih-
urinn, og þykist þá aðrir flokk-
ar fara eitthvað varhluta af
þeim réttindum, er þeim finnst
sér bera, þá má það fyrst og
fremst þakka Mr. Webb og Mr.
McLean og þéirra skoðana-
bræðrum, er setið hafa á þeim
rétti, er með sanngirni ber jafn-
fjölmennum félagsskap og
verkamannaflokknum. Og sú
ögrun getur ekki leitt neitt gott
af sér fyrir bæjarfélagið í heild
sinni.
Heilbrigði.
____ #
%
X. ,
Hálsbólga.
Hún getur verið margskonar, en
einkenni hennar eru oftast býsna 'svip
uð, hvaða tegundar sem hún er, nema
að því leyti að þau eru á mismunandi
háu stigi.
Hálsbólga er eins og lungnabólga
afleiðing af sóttkveikjueitri. Hún
kemur oft í satnbandi við vosbúð eða
kulda og við ihenni er sérlega hætt
haust og vor — eða með veðrabreyt-
ingu; þá veiklast oft mótstöðuaflíð
a3 sóttkveikj»n notar það tækifæri.
Algengust er þessi veiki i börnum
°g unglingum, en allir geta þó fengið
hana. iSökum þess að veikin er næm
fá ihana venjulega fJeiri en einn á
sama heimilinu eða í sama skólan-
um.
Hálsbóllga getur verið væg eðu
svaesin. Stundum ekki nema lítill sárs.
auki i kverkunum og þroti í slímhimn-
unni; stundum aftur á móti svo svæs.
in bólga, að 'hálsinn svo að segja lok-
ist, og stundum getur þessu fyflgt
graftrarígerð.
i Veikin byrjar oft með snert af
köldu, bakverk, beinverkjum, þurki
°g sárindum í hálsinum V>g meiri
eða minni hita. Hún getur ýmist
byrjað ’hægt* og meinleysislega, eða
verið í upphafi svæsin og áköf.
Eftir því sem veikin nær sér bet-
ur niðri, veröa öll einkennin svæsn-
ari; Ihitinn getur orðið afarhár; höf-
uðverkurinn nærri óþolandi og bein-
verkirnir svo nfiklir, að sjúklingurinn
geti engan veginn verið.
Bólgan eykst i 'hálsinum; erfitt og
jafnvel ómögulegt verður að renna
hiður og Sjúklingurinn geúir ekki
°pnað mtmninn. Alloft fylgir veik.
inm hlustarverkur. Tunigan verður
þakin sikóf; gulleitir blettir eða skán-
” niyudast á kokeitlum. Andardrátt-
urinn Verður stundum afarerfiður
°g hraður og æðaslátturinn tiður.
Stundum bólgna einnig kyrtlarnir ut-
an á hálsinum.
Sé veikin svæsin, verður sjúkling-
minn venjulega slappur og máttfar-
lnn, þótt hann hafi ekki verið veik-
ur lengi. Stundum fylgja hálsbólgu
útibrot 'svipuð þeim sem eru samfara
skarlatsveiki.
Stundum er hálsbólga nokkuð lang
varandi; en þá sjaldan svæsin; oft
varir hún ekki nema fáa daga. Þegar
hún ihefir verið áköf, batnar hún oft
snögglega, olg þegar henni hefir fylgt
ígerð, þá batnar hún svo að segja á
svipstundu, þegar skorið ihefir verið í
ígerðina eða þégar hún hefir sprung-
ið.
Dæmi eru til þess, að sjúklingur-
inn hefir kafnað þegar igerðin hefir
'sprung'iði; Ihefir það verið sökum
þess að gröfturinn hefir komist inn
í ibarkakýlið.
Hér hefir ekki verið talað um þá
tegund hálslx>Hgu, sem skæðust er og
illkynjuðust. Það er ibarnaveikin
(Nafnið er sérlega villandi, því veik-
ina fær nijög ot't hálfvaxið og jafn-
vel fullorðið fólk.)
Barnaveikín var fyrmeir regluleg
drepsótt og dóu úr henni ekki færri
en 60—75% allra þeirra sem fenlgu
hana; en síðan móteitrið fanst við
henni, deyðir hún tiltölulega fáa, sé
hægt að nota það i tíma. .
Til er fólk ennþá svo hjátrúarfullt
að það afsegir notkun þessa meðals
fyrir sig og sína; en sem betur fer
fækkar því óðum. Þetta móteitur
fannst árið 1890 af tveimur visinda-
mönnum, sem unnu í félagi að ýms-
um merkilegum* rannsóknum. Var
annar þeirra Japani o.g hét Kitasato
en hinn þýzkur og hét von ílehring.
Þejm datt það í hug, að ef blóðvatm'
úr skepnu, sem haft ihefði barnaveiki
og batnað, væri spýtt inn undir hr>-
und á annari skepnu, sem ekki hefði
haft veikina, þá yrði sú skepna ekiki
mióttækileg fyrir þessa sömu veiki.
Samkvæmt þessari hugmynd unnu
iþeir svo. Sóttkveikjan. sem veldur
barnaveikinni, er látin tímgast og
margfaldast í sérstakri tegund af
kjötseyði; það er svo siað og eftir
verður nokkuð þykkur vökvi afar-
eitraður. Vissum skömtum af þess-
um vökva er spýtt inn í heillbrigðan
hest hvað eftir annað, og skamtur-
inn alltaf smástækkaður. Með þessu
móti skapast í hlóði hestsins nióteit-
ur gegn ibarnaveikinni og úr þvi er
það unnið, sem spýtt er inn i fólk,
ýmist til þess að komast í veg fyrir
barnaveikina eða lækna hana.
Eimkenni barnaveikinnar eru að
flestu leyti þau sömu og annarar háls.
hólgu, og er stundum afar-erfitt að
vita með vissu hvort er.
Einkum er hætt við áð það villi
folk, hversu væg barnaveikin getur
verið í byrjun. Af þessu leiðir það
að alltaf er vissara að vitja læknis
sem allra fyrst, þégar um hálsbólgu
er að losa þessa skán, þá blæðir úr.
Eins og fvr ýar sagt, koma stund-
um gulleitir blettir eða skánir i kok-
ið á þeim sem hálsbólgu hafa. I
barnaveikinni myndast einnig skán,
en hún er öðruvtsi. Hún er saman-
hangandi, en ekiki aðeins a blettum,
og hún er öskugrá að lit: ef reynt
er að losa þessa skná, þá blæðir úr.
Skánin byrjar venjulega á hálseitl-
um og smáibreiðist út um kokið. —
Stundum getur hún komist alla leið
niður i barkakýli og veldur það and-
þrengslum 0g hæsi; getur þetta orðið
svo svæsið að sjúklinlgurinn kafni.
Rarnavei'ki er afarnæm, og þótt
einhver hafi hana mjög væga, þá get-
ur vhann sýkt aðra svo að þeir deyi
úr henni.
Eftirköst ,'þessarar 'veikt eru oft
mörg og alvarleg. Máttleysið er svo
mikið að allir kraftar virðast eyddir
og sjúklingurinn getur dáið af þvi.
jafnvel þótt veikin sjálf sé að batna.
Algengt er að ýmsir vöðvar verða
máttlausir og stunduo. heiiir ftm.
ir. Varir það máttleysi mismunandi
lengi, en venjulega batnar það þó um
siðir. Næst verður skýrt frá meðferð
þessara sjúkdóma.
Sig. Júl. Jóhanncsson.
Páll Jóhannsson
frá Merkigili í Skagafirði.
ÆFIMINNING.
Föstudaginn 22. júli síðastliðinn,
árla morguns, andaðist Páll Jó-
hannsson bóndi að Edfield, Sask., úr
krabbameini á almenna spítalanum í
Winnipeg. Hann fæddist 27. októ-
jber 1859, að Merkigili i jAusturdal í
' Skagafjarðarsýslu. Faðir hans hét
| Jóffiann Jónsson, bóndi að Merkilgili,
en móðir hans hét Guðrún, sunnlenzk
! aö ætt. Er þeim er þetta ritar ó-
! kunnugt um föðurnafn hennar.
Níu ára gamall fluttist Páll með
móður sinni suður á land, og vann
i síðan fyrir sér á ýnisum stöðum þar
i syðra. Arið 1887 fluttisj hann til
Vesturheims, og settist að nálægt
•Ilallson, N. D.. Ari siðar kvæntist
h'ann Guðbjörgu Jöhannsdótttir frá
Breið i Tungusveit. Dvöldu þau í
Hallson 7 næstu árin. Tóku þvá næst
heimilisréttarland í Mouse River
övggð; bjuggu þar 7 ár, og eftir
það 5 ár í Swan River byggð. Fyrir
nálægt 20 árum settust þau að i
Foam Lake byggð, þar sem nú er kall
að Edfiekl. og bjuggu þar alla æfi
síðan.
Húsfreyja Gtiðbjörg lézt síðastlið-
inn 19. febrúar. Hafði sanilíf þeirra
hjóna löngum verið fyrirniyndar ást-
úðlegt. Páll var aldrei mjög heilsu-
hraustur rnaður. En eftir missi konk
sinnar var eins og honum hyrfi allt
þrek og lönigun til að li fa, og beið
hann burtfararinnar aJleins fáa mán-
uði.
Tiu börn þeirra hjóna eru öll á
lífi, nema hið fyrsta, sonttr, Jóhann
að nafni, er dó á 3. ári. Hin eru:
Páll, járnsmiður að Mozart, kvænt-
ur Björgu Bergfþórsdóttur Björns-
sonar, er vestur fluttist frá Borgar-
firöi austur; þá Jóhann Vilhjálmur.
heima; þá Kristinn Olafur, búsett-
ur að Mozart, kvæntpr Önnu Jóns-
dóttur JtVhannssonar, er vestur flutt-
ist frá Þórshöfn í Norður-Þingeyj-
arsýslu; þá Árni Theodor, bóndi að
Kuroki, kvæntur Euphemia Watson;
þá Guðrún, gift A. Gravelle, búsett
að Debden; þá Guðbjörg Sigurlaug,
gift A. Klebeck, búsett að Edfield;
þá Oddný Ingiibjörg, gift Oskari Guð
miyidssyni í Débden; þá Helga, gift
O. Klebeck, búsett að Foam Lake;
þá Pálína María, heima.
Páll heitinn var maður fremur lág-
ur vexti, en samsvaraði sér vel, og
hafði verið, fríður sýnum. HanVi
mun verið hafa í alla staði einlægur
og góður maður, 0g greindur vel. —
Hann hafði vndi af lestri, og var
frjálslyndur í skoðunum. Þótt kynn
ingin yrði ekki mikil, varð sá er
þetta ritar, þess var, að Páll átti
fágra útsýn öryggis og trausts út yf-
ir gröf og dauða.
Jarðsetningin fór fram mánudag-
inn 25. júii, og aðstoðaði undirrit-
aðtir. A eftir húskveðjunni fluttí
hérlendur öldungur, Mr. Miller að
nafni, nágranni þeirra hjónanna til
margra ára, mjög innilégt ávarp þakk
ar og virðingar í minningu þeirra.
Friðrik A. Friðriksson.
Mr. og Mrs.
J- F. Finnson
á förum frá Mozart, Sask.. og kvödd
af bygg'ðarbúum með veglegu sam-
sæti.
I tilefni af væntanlegri burtför
Jóns kaupmanns Finnssonar og
Kristólínu konu hans, frá Mozart, var
þeim hjónum oig unguin syni. Albert,
haldið fjölmennt og veglégt samsæti
í samkomusal Mozartbæjar, sunnu-
daginn 18. desemlber síðastliðinn. —
Samsætinu stýrði hinn góðkunni höld
ur félagslífsins þar um slóðir, Mr.
Paul Thomasson, og fórst þáð að
venju vel. Voru ræður Haldnar,
kvæði flutt og söngvar sun'gnir. Fyr-
ir minni heiðursgestanna mæltu séra
Friðrik A. Friðriksson og Mr. G. F.
Guðmundsson. Aðrir ræðumenn voru
Mr. Th. Arnason, Mr. H. B. Grim-
son póstafgreiðslumaður, Mr. J.
A. Langlois stöðvarstjóri og Mr.
Bures Laskin kaupmaður í Elfros.
Er hinn síðastnefndi meðkaupandi
verzlunar þeirrar, er Mr. Finnsson og
félagi 'hans, Mr. B. Arnason, hafa
rekið í Mozart allmörg undanfarin
ár. Kvæði hafði Mr. Fj\ Guðmunds
son ort til þeirra hjóna, og flutti
| það. Var þar jöfnum höndum sleg-
I ið á streng.i gamans, alvöru og inni-
j Ieiks. Fyrir hönd Kvenfélagsins.
| sem Mrs. Finnson hefir frá byrjun
j Mozartveru sinnar verið ötull með-
j limur í, talaði Mrs. G. D. Grlmson,
j forseti félaigsins, og afhenti' Mrs.
I Finnson mjög vandað "Pearl-ón-Am
, lær Travelling Toilet Set” til minja.
Þá bað forseti samsætisins Mr. Finn-
son að þiggja ferðatösku að gjöf frá
vinum og nágrönnum. Var hún af
leðri gerð og vönduð vel.
Að lokum flutti Mr. Finnson ræðu,
mjög innilega og fallega, og þakkaði
minjagjafirnar, svo og vinahót og
viðski fti byggðar/búa á umliðnum ár-
um.
t Á eftir samsætinu skemtu ungír og
ganrlir sér með leikum, unz hver fór
til síns heima.
Fyrir lipurð forseta og sterka ást-
úðarstraunia marigmennisins til heið-
ursgestanna, var óvenju bjart og glatt
yfir þessum m&nnfiyidi. Þó fer ekki
hjá því, að þar hefir margur komið
og þaðan farið, með sársauka í^sál.
Mr. og Mrs. Finnsson hafa nú dval-
ið í Mozartbyggð árum saman. Þau
hafa áunnið sér hvers manns virð-
inigu Og kærleika. Flestir eiga þeim
titthvað gott upp að unna. Þegar
því byggðarbúar sannfréttu að þau
væru á förum, “ibrast mjög í brosin
þeirra flótti”. Eigi eiju þó vinsældir
þeirra keyptar neinu hlutleysi eða
hirðule^si um alfnenn ágreiningsmál.
Vart getur t. d. ákveðnari og elju-
fneiri vin frjálslyndra frúmála en Mr.
Finnsson. Það hefir honum samt
almennt fyrirgefist, þótt ótrúlegt sé.
Enda mun torfundinn þllu hjálpsam-
ari og kmdbetri maður en hann. —
Öðrum fremur hefir' hann nú um
langt skeið, verið hollvættur og hjálp
arhella þeirra byggðarmanna, er á
hefir legið í smáu eða stóru. Qg í
hinpm margþættu félags- og mannúð-
arönnum hefir kona hans sUöið hon-
um við hlið með skilningi , styrk og
Páll Jónsson
frá Litlu-Breiðuvík í Reyðarfirði.
EFTIRMÆLI.
Þú girntist aldrei auglýsinga frægð,
um æfi vannst með trúleik sérhvert starf,
og fagurt dæmi framtíð gafst í arf,
þvf fremd hvers lands er mæld í slíkra gnægð.
Á kvarða auðs þín auðna reiknast smá;
í aururn taldir þú ei gengin spor,
en drenglund sanna,, dáðríkt hetjuþor
þú dýrri perlum virtir mönnum hjá.
Þú dáðir slíkt; þeim dyggðum prýddur varst;
við dagsins lok er jafnan bjart um hann,
er auðnugull úr grjóti þrauta vann;
sem göfug hetja æíiraun þú barst.
Þú girntist aldrei auglýsinga frægð.
Um æ(fi vannst með trúleik sérhvert starf;
eg veit ei neinn á foldu fegri arf,
hve farsælt land, er eignast slíkra gnægð.
Richard Beck.
starfi.
Liða á leið með þeim. og barni
þeirra, blessunaróskir og þakkarhuíg-
ir fjölda vina.
I Fr. A. Fr.
Frá íslandi.
Fiskafli er enn mikill á Eyjafirði.
Hefir gengið rígfullorðinn þorskur
alla leið innundir Oddeyrartanga.
Ovenjuegur fiskafli er á Skagafirði
og hefir verið undanfarið. Fá ára-
bátar frá Sauðárkróki hlaðafla s'kamt
undan landi. Og sami kvað aflinn
vera út með alli Reykjaströndinni og
að austanverðu, á Hofsós og þar út
með. Sagði kunnugur maður á Sauð-
árkróki Isafold nýlega, að þetta væri
mjög fáigætt á Skagafirði, á þessum
tíma árs, og hefði ekki komið fyrir
í marga áratugi.
Rvík 13. des.
Vígslubiskup í stað Geirs heitins
Sæmundssonar 'hefir verið kosinn
Hálfdán Guðjómsson prófastur á
Sauðárkróki; fékk hann 16 atkvæði
af 24. Séra Kristinn Stefánsson á
Völlum fékk 3 atkvæði; séra Bjarni
Þorsteinsson á Siglufirði 2; séra As-
mundur GísIason á Hálsi 2, og séra
Guðlbrandur Björnsson í Viilvík 1
atkvæði.
Kristnisaga fslands. — Seinna heft
ið af þessari bók herra Jóns biskups
Helgasonar er nú komið út og e/
bókinni þar með lokið. Þetta seinna
bindi fjallar um í‘KristnilhaId þjóð-
ar vorrar eftir siðaskiftin”. Er þar
mi'kMl fróðleikur saman dreginn, og
sýna verkin merkin, að þar hefir um
fjallað gerhugull maður.
Hveitisamlagið
iSamlagRibændur eru beðnir að senda
öll skírteini fyrir grófari kornteg-
undum( Coarse Grain Certificates)
eins fljótt og mögulegt er til aðal-
skrifstofunnar. Er skrifstofunni það
rnikill starfsléttir, ef menn bregðast
við nú, í stað þess að bíða nteð það.
unz borgun verður auglýst.
* * *
Undireins og menn hafa afhent
hveitiuppskeru sina, ættu þeir að
senda tilheyrandi “Growers’ Certifi-
cates”. Sé afhendingu ekki alveg lok-
ið í júnimánaðarlok, eru bændur
beðnir að senda þau skirteini, er
handbær eru, en hin siðar.
Þú styður Hyeitisamlagið
eða óvini þess
Y
t
x
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
♦:♦
t
t
♦:♦
Með því að leggja í einn bing hveitiuppskeru sína, hafa allir sam-
lagsfélagar fenigið hærra meðalverð fyrir afurðir sínar, en þeir hefðu
nokkurntíma getað gert Sér vonir um að fá með gamla fyrirkomulaginu
einstaklingssölunni.
Töluvert meira en helmingur allra bænda í vesturfylkjunum þremur
eru meðlimir Samlagsins
Þeir sem standa utan við Samlagið, styðja að sérverzluninni með
korn, sem allt gerir, er í hennar valdi stendur til þess að drepa samlögin.
Það eru ekki tíu bændur af hundraði hverju í Vestur.Canada, sem
ekki\skilja það, að það væri stórslys, ef samllögunum ýrði komið fyrir
kattarnef. Enn eru nærri því fjörutíu baandur af hundraði hverju, er
selja hveiti sitt í hendur fjandmanna Samlagsins.
Bændur eiga sjáLfir Samlagið, stýra því og stanfrækja það, með
vönum og duglegum mönnum fyrir hverri starfsdeild. Allur ágóði, er
flýtur af starfrækslu félagsins og kornlyfitum þess, er aftur sendur í vasa
meðlimanna.
Allur ágóðinn er flýtur af utansamlags hveiti, sem afhent er sér-
verzlunum, rennur í vasa sérverzlunarmanna.
Ef þú átt erfitt uppdráttar, bóndi, þá hefirðu ekki éfni á þvf, að
eiga allt þitt undir náð kornkaupmanna.
Ef þú ert efnabóndi þá ættirðu að blygðast þín fyrir það, að vera
utan Samlagsins.
t
t
♦;♦
t
t
t
t
t
♦♦♦
t
X
t
t
♦>
T
-t
t
The Manitoba
Wheat Pool
Winnipeg
The Saskatchewan
Wheat Pool
Regina
The Alberta !:!
Wheat Pool
T
>♦
Calgary
I
T
♦?♦
v _ x