Heimskringla - 01.02.1928, Page 5

WINNIPEG 1. FEBRETAR 1928.
HEIMSKRIN GLA
5. BLAÐSÍÐA
Þ J E R SEM NOTIÐ
TIMBUR
K A U P I Ð A F
The Empire Sash and Door
COMPANY LIMITED
Birgðir: Henry Ave. East Phone: 26 356
Skrifstofa: 5. Gólfi, Bank of Hamilton
VERÐ GÆÐI ÁNÆGJA.
Salmagundi
Eg hlýddi hér um daginn á ræöu
um iþegnmennsku — — nýtan boh-
skap, vel og röksamlega fluttan.
Presturinn, sem er lærdómsmaöur,
hvatti menn til þess aö halda betur
landslögin, og auösýna viröingu lög-
tx)önum yfirvöldum. “HJIítiö leik—
regluni á leikvelli”, lagöi hvöt hans
mönnum aðallega á Ihjarta-------vissu
lega lögmæt og timabær hvöt. Rétt
þegnmenniska, sagiýi hann, er þaö,
aÖ hlíta þeim regluni, er menn hafa
komiö sér saman um, og sett til þess
aö marka veg dagfari einstaklingsins,
sem eindar í mannfélagsheildinni.
Ekki mikið andlhælislegt viö þetta.
eða ihvað'? Vissulega ekki! Samt
sat eg þarna og grundaöi; grundaði
og undraöist. Eg undraðist meö
sjál'fum mér, hve mikið þessi vin—
g’jarnlegi, einlægi heiðursmaður í
stólnum vissi; ihve mikla hugmynd
hann í raun og veru heföi um leik—
reglurnar, og hvernig þeim væri
beitt; hvort hann í raun og veru
skyggjndist nokkurntíma á bak viö
hin hlýlegu og áferöarfallegu lei'k-
tjöld sinnar eigin stéttar; hve miklu
af raunveruleikum lífs og leikvallar
hann heföi fremur kynnst af eigin
dýrkeyptri reynslu, en af afspurn. En
svo er þetta líka ríkt í mér, að sitja
grundandi og undrandi.
¥ * *
Ekki ber aö efa, að ef hreinlega
væri aðeins um tvennt að velja: ugg-
laust ,regluibundiö lif, er byggöist á
því að fylgja leikreglunum til hins
átrasta éða óvissa glepsitilveru, þar
sem hver lóki samkvæmt reglum eig-
in geðþótta, þá myndu mjög fáir taka
síðari kostinn, og þá væri ekki nauð
synlegt aö eggja menn slíkri lög-
eggjan og ihinn lærði prestur gerði
á sunnudaginn var. Megingallinn er
sá, aö ekki er hreinlega mn tvennt
að velja. Undir niöri finna menn
til þess, aö leikreglurnar eru ekki ó-
hhitdrægar; að þær eru frekar sam j
ar fáeinum i hag en fjöldanum. Virt-
ist mönnum eigi svo, þá myndu menn
hlíta leikreglum miklu betur, og bera
meiri virðingu fyrir þeim, en raun er
á. Vér getum afsakaö hinn lærða
vin vorn, prestinn, er lifir svo óhultur
og andvaralaus, þótt hann sjái ekk—
ert annað en þvermóöskuna í þeim
manni, sem meö ráönum huiga brýtur
5 bága viö reglur þessa leiks, er all—
ir veröa aö þreyta. .Honum er, stöðu
sinnar vegna, varnað fullkominnar
vitneskju um það, hve viöurkvæmi—
legar þessar reglur eru. Hann er
þannig settur, aö honum finnst óhjá_
kvæmilega að lög séu lög, ákvæði
sem menn verða að gangast viö,
virða og fylgja bókstaflega. Aö þau
geti verið ranglát, dettur honmn
sennilega ekki í hug, af því að hann
hefir sjálfur svo l.ítiö af þeim að
segja. Enn kemur þar til sti ástæða.
að hann er, einnig sökum stööu sinn—
ar, verjandi þess skipulags sem er,
forvígisniaður hins lögbundna stjórn
arvalds. Pað skiftir litlu máli hverr_
ar stefnu yfirvöldin eru, kirkjan er
ávalt ábekingur þeirra. Ef þú átt
hágt meö að trúa þessu, þá strykaöu
kirkjusöguna af skránni yfir þær bæk
nr, er þú ætlar þér til stundarstyttis,
þessi löngu vetrarkvöld.
* * *
Þaö er þá jafnmikill vafi á um
leikreglurnar sjálfar, eins og um þaö,
hvernig þeini beri að hlita, hverjar
sem þær eru. Og kominn í það öng-
þveiti, aö þurfa aö tilgreina dæmi um
ósanngjarnar eða ranglátar reglur,
þá kýs eg aö bregða mér út fyrir
landamærin eftir dæminu, ef eg mætti
forðast að verða einhverjum að á—
stytingarsteini, og gera aö umtalsefni
hankalög eins nágrannaríkisins. Þaö
er ekki af því, aö ekki megi sækja
slíka drætti i eigin sjó; heldur að-
eins gert til hægðarauka.
I áminnstu riki eru menn komnir
mjög langt í þeirri list, aö stofna
ibanka og steypa þeim um koll, enda
arðvænleg atvinna. Bankalögin þar
eru svo úr garöi gerð, aö virðast
mætti að bankastjórinn geti allt fram'
ið, upp undir niorð, og “sloppiö meö
Iþað”. Nálega allt er leyfilegt, sé það
nefnt bankaviöskifti. Geymslufé má
sóa í gróðabrallsvitleysu; annars
kannske einungis hverfur það: en á—
rangurslaust er aö spyrja. Hundruð
manna geta misst sparifé sitt, fáeina
skildinga, er grípa skyldi til, er elli
og nauðsyn krefur; opinlberu fé er
þvælt um reiknings'bækurnar, unz
etiginn fær greitt úr bendunni; fjár-
drátt og þjófnað (undir öðrum mild
ari nöfnum) er óhætt að fremja á
allra vitorði —----lögin, leikreglurn-
ar, eru þannig úr garði gerðar, að
sjaldan fellur nokkur sök á bankann
eða bankastjórann. Afleiðingin er sú,
að hver bankinn á fætur öörum liefir
hætt viöski.ftum, gert hinn mesta usla
i viðskiftalífi manna, og gerrúið þá
þúsundum saman. Hvort banka-
mennirnir, er dáðina hafa drýgt,
muni hafa efnast eða eigi, er hægra
að gera sér i hugarlund en að full-
yrða um. I einu héraði (MacKenzie)
eru nú aöeins 2 bankar eftir af 17,
er héldu uppi viðskiftum 1921.
* *
Eg veit ekki hvort vel lærðir sóma.
menn í þessu ríki leggja það í vana
sinn, að hvetja söfnuöi sina til þess
að hlíta leikreglum. F.g veit það
ekki; mér þyicir það sennilegt. Þó
mætti það viröast, svona úr fjarlægö
inni, vafasamir mannkostir, aö beygja
sig í auðmýikt undir slíkar reglur, í
blindri trú, eins og á forlögin. Þeim,
er óháöur stendur, er þaö ljóst, að
bankamennirnir hafa haft hönd í
bagga, er þessi lög voru samin, er
viðskifti þeirra lúta; að Iögin skuli
enn standa óbreytt, er óbrigðull vott-
ur um það, aö bankamennirnir eru
enn nógu voldugir til þess aö haldi
þeiin í gildi. Þaö má hver fyrir mér
hugga sig við það sem getur, og
verja það, að þetta séu landslög, er
menn verði að 'hlýða og virða, eðli-
lega, fyrir föðurlandið. Sú bersýni-
lega staðreynd stendur óhögguö, að
flokkur manna gerði þessi lög úr
garði, í sérstöku eiginlhagsskyni.
Þótt þau valdi tjóni og hörmungum
flestum óbreyttum borgurum, iþá eru
'þetta samt landslögin, “leikreglurn—
ar”> °g sá maður gerist sekur, sem
nógu djarflundaður er til þess að
brjóta í bága við þau.
* * *
Þetta er allt erfitt við að eiga.
Þarna eru reglurnar, er settar eru til
þess að einstaklingurinn megi öör-
um verða samstiga; eftir þessu hljóö
falli skal gengið; hljóðstillingin velt_
ur á ýmsu. Það er bersýnilegt, að
allt gengi liðugra, ef allir væru
samstiga.
Ef hljóðstillingin á að fara eftir
hentugleikum liðsforingjans, er hest-
inn situr, þá er viðbúið að gangandi
hestliði, með þunga byrði á baki,
kunni að mæðast, er á brekkuna sæk
ir, eða í eðjunni; sárna hæll, oig hug_
ur dvína. Eini úrkostur hans er á-
byrgðarlaus, almenn bænarskrá, en
henni sinna ítldrei liðsiforingjarnir.
A áningastöðum nær herpresturinn í
ihann, sem ríður í fylkingunni ásamt
liösforingjunum, og hvetur hann til
þess aö harka af sér, vera samstiga,
gleyma ekki anda lagsmennskunnar.
Auövitað sanngjörn hvöt. En hún
vekur engan eldmóð í honum, fyrir
þá sök, aö hann veit að presturinn,
hinn andlegi leiðtogi hans, hefir dá-
l'ítinn krók að maka; er einnig annt
unt að halda honum mátulega háðum,
annt um að varðveita settar reglur,
og það ástand, sem er. Samt finnst
honum líka, að það hefni sín, aö
iganga úr skaftinu, og svo lammar
hann þetta áfram, þótt kúguppgef-
inn sé og kramaður.
* * *
Þetta er ekki ritað sem áfellisdóm
ur um hinn velæruverða lærdóms-
mann 1 prédikunarstólnum, né um
herprestinn í söðlinum, hvernig sem
þaö kann aö koma fyrir sjónir. Til—
gangurinn var að athuga verðmæti
blindrar fastheldni viö “settar leik-
reglur”, hverjar sem þær kunna aö
vera. Slíkri fastheldni má ýmisleigt
færa til málsbótar, en EKKI í
FRAMFARANNA NAFNI.
Þaö getur verið gott og blessað, að
tala um fyrirskipaöar reglur, og á—
byrgðarlausar bænaskrár, stílaöar til
stjórnarvalda eða 'herforingja; grund-
vallaratriðið er rétt. En mörg lög
eru í eðli sínu þannig, að þeim mundi
haldið við lýði, unz lúöur Gaibríels
hljómar, ef ekki væri sýnt fram á
hversu ólhæf þau eru, með þvi aÖ
brjóta þau þráfaldlega. Ekkert hérna
megin óminniselfunnar fengi viö
þeim haggað, nema skilningurinn á
því, að ómögulegt sé aö framfylgja
Iþeim. Þau ’gefa of mikið í aðra
hönd þeim, er söðulinn sitja, mönn—
unum er geröu þau úr garöi sjálfum
sér til eflingar, til þess aö menn geti
búist við því að fá þeim breytt fyr-
ir bænastaö einan.
Og þvi var það, er hinn lærði vin-
ur minn lét móöan mása um dyggð
hlýðninnar hér um daginn, að eg sat
og grundaði; grundaöi og undraðist.
Eg undraðist, hvort hann mundi hafa
látið sitja við aö beita fyrirskipuö—
um reglum viö víxlarana í musterinu,
iheldur en aö grípa til sköruglegri og
úrskuröarsneggri úrræða, eins og
M'eistari hans. Kannske. Og þá myndu
þeir sennilega vera þar enn þann dag
1 ....... Eins og þeir séu þar
ekki!
L. F.
Samskot vor.u tekin, og námu þau
liðlega öllum beinum kostnaði.
Eftir seinni guösþjónustuna tók
Mr. B. E. Brand ljósmyndari, myndir
af táknleiknum, við skyndiljós. Tðkst
ein þeirra ágæta vel. Selur Mr.
Brand myndir þessar á $1.00.
Fr. A. Fr.
Jólaguðsþjónustnr
Quill Lake safnaðar.
Þær voru að þessu sinni meö likum
hætti og i fyrra. Voru þær tvær og
fóru fram með einnar kluikkustundar
milliibili, á jóladaginn, sú fyrri á ís.-
lenzku, sú seinni á ensku. Hiófusí
þær með bæn, sálmasöng og prédik-
un, en þá tók við jóla-táknleikurinn
“The Nativity” eða “Fæðing Jesú”.
Aðalhlutverkin höfðu eins og í fyrra,
Miss Ohristine Ohristianson (María),
Mrs. J. S. Eyrikson (Gabriel) og
Miss Anna Guðjónsson (Andi krist—
indómsins). Innti allt unga fólkið
ag sunnudagaskólabörnin hlutverk
sin af hendi með hinni mestu prýöi,
nákvæmni og lotningu. Fólk virtist
afarhrifið og þakklátt fyrir sýning-
una, og sögðu um hana ýms eftir-
minnileg orö. Aðsólcn var enn meiri
en í fyrra, ensks og íslenzks fólks,
eöa um 600 manns.
Yfirumsjón sýningarinnar ann_
aðist, eins og í fyrra, hinn ötuli menn
ingarfrömuður hyggðar vorrar, |hr.
Arni Siigurðsson. Er hann sá fjöl-
hæfi og framkvæmdarsami maður,
sem ávalt er fús, og alltaf virðist haf.i
tíma, til aö liðsinna og blása lífi í
ýmisleg menningarsamtök byggðar—
ibúa.
\
Franikvæmdarnefnd jólasýningar-
innar skipuöu að þessu sinni; Mrs.
P. O. Einarsson, Mrs. O. J. Jónasson
og Mrs. P. Sigurjónsson. Unnu þær
feikna miikið verk og gott — pönt-
uöu efni, saumuðu, aðstoðuðu við
æfingarnar, og drógu á engan hátt
við sig tíma né fyrirhöfn. Miss Lóa
Jolhnson, sem einnig haföi eitt hlut-
verkið i sýningunni, bjó til á eigin
kostnað fjórar kórónur, er þóttu
prýðilega geröar. Mrs. A. Sigurðs-
son aöstoöaði bæði við æfingar og
sýningarnar. Mjög kærkomna hjálp
veitti Mr. Stefán Bjarman sem org—
anleikari og kórstjóri. Mr. Jón S.
TJhorsteinsson sendi eftir einni' af
kvikmyndaVélum sínum, til þess að
sýningin yröi fegruð með litljósi.
Vélinni stjórnaði Mr. Jón S. Eyrik-
son. Hótelhaldarinn Mr. O. J.
Lewis, léði góðfúslega sína veglegu
pálma, og var aö þeim hin mesta
prýði.
Öllurn, yngri sem eldri, er hlut
eiga að máli, kann safnaðarnefnd
Quill Lake safnaöar, svo og undir—
ritaður, heilihuga þakkir.
Heilbrigði.
XII. Blóðnasir.
Venjulega er það ekki hættulegt,
þótt einhver fái Wóðnasir. Samt get
ur stundiun orðið erfitt aö stöðva
þær, og meira að segja kemur þaö
fyrir, aö þær verða hættulegar og
geta jafnvel leitt til dauða; þess eru
ekki allfá dæmi.
Kornung börn fá sjaldan blóönas-
ir; aftur á móti eru þær tíðar á ung—
lingum, sérstaklega í kringum ferm-
ingaraldur. Piltum er 'hættara við
þeim en stúlkum.
Blóönasir geta orsaikast af ýmsu,
þar á meöal þessu: Af höggi, árekstri
eöa einhverju ööru meðali. Þær geta
átt sér stað í sambandi við einhverja
veiiki, svo setn skarlatssótt, mislinga,
fitflúenzu, barnaveiki og ýmsa blóö-
sjúkdóma. Einkum eru þær mjög
algengar í byrjun taugaveiki, mega
jafnvel teljast eitt vanalegt einkenni
Ihennar. Þegar þær korna í byrjun
einhverrar veiki, eru þær venjulega
ekki hættulegar, en þegar einhver fær
þær eftir aö hann hefir verið veik-
ur lengi, t. d. í barnaveiki, þá eru þær
ills viti.
Blóönasir geta stafað af vissri teg-
und af lifrarveiki eða r\ýrnaveiki;
sömuleiðis af miklum blóðþrýstingi.
Unglingar geta fengið þær af því að
þe'im sé haldið of niikið inni í loftill-
um o,g heitum húsum.
Stöku sinnum stafa blóðnasir a'f
smáæxlum í nefinu eða af því að eitt
hvað hefir farið upp í nösina. Blóð-
nasir fara oft á eftir.
Þá er það algengt að menn fái blóð
nasir, ef iþeir ganga upp á há fjöll
eða fara hátt í loft upp á flugvél.
Fyrir kemur aö konur, sem ekki haf.i
reglulegar tíöir, fái blóðnasir af þeim
orsökum — koma þá blóðnasirnar í
staö tiöanna.
A undan blóðnösum er oft höfuð-
verkur og höfuðþynigsli, sem réna,
jþegar farið er aö blæða.
Einstöku sinnum geta blóðnasir
komiö af geðsihræringum.
Oftast stafa þær þó af því, að slím
himnan er veikluð eða særð framar-
lega í miðsnesinu öðruhvoru megin,
og þar folæðir venjulegast.
Blóðnasir stöðvast oft af sjálfu sér
eftir 20—30 mínútur eöa jafnvel fyr.
Þarf þá ekkert viö þær að gera. Þó
ikemur þaö fyrir að þær verða svo
svæsnar eða langvarandi, að hætta
geti stafað af. Valda þær þá stund-
um blóðþynnu og geta jafnvel leitt
til dauða.
Eins og tekið var fram, blæðir
oftast framarlega úr miðsnesinu ööru
megin (stundum beggja megin). Fólk
verður oft hrætt viö blóðnasir og
kemur fát á það. Sjúklingnum er
hætt viö að hengja höfuöiö eöa lúta,
en það ætti æfinlega að forðast. Hann
á að sitja uppréttur eöa hallast dá—
lítiö aftur á bak upp að stólbrík eða
kodda. Bezt er að halda báðum hönd
unura upp fyrir höfuðið og anda
þungt og seint. Kaldan bakstur skal
leggja við ennið og nefiö og aftan
á hálsinn, láta ís upp í sig og jafn-
vel láta lítinn ísmola upp í nösina
sem blæðir úr. F.kkert má vera
þiöngt um hálsinn. Gott er að hafa
*
heitt við fæturna til þess að draga
iblóÖið frá höfðinu.
Láta má örlútið bómullarhnoð upp
í þá nösina, sem blæðir úr, og styðja
svo á nefið aö utan með fingri, eða
taka um nefið að frarnan með þum-
alfingri o,g öðrum fingri (annaðhvort
vísifingri eða löngutöng), og halda
þannig þangað til blóðrásin stöðvast.
Það var trú manna fyr meir, eða
öllu heldur hjátrú, að ekki þyrfti
annað en aö vefja þétt spotta um
litlafingurinn, þeim megin sent blæddi,
til þess að stöðva blóðnasir. Þetta
hefir viö alls ekkert að styðjast. Al-
gengt var það einnig að láta kalt
vatn streyma um úlnliðinn, og er það
ekki alveg þýðingarlaust.
Af lyfjum, sem til þess eru notuð
að stöðva blóðnasir, má nefna: álúns-
vatn og járndropa. Má rennvæta í
því bómullarhnoðra og troða honum
lauslega upp í nösina, sem blæðir úr
og þrýsta honum að blettinum þar
sem blæðir.
Aríðandi er það, þegar hætt er að
folæða, að snýta sér ekki nokkuð lengi
á eftir.
Dugi ekkert af þvi, sem hér hefir
verið ráðlagt, verður að sækja lækni.
Er stundum ekki mögulegt að stöðva
folóðnasir nema með því að troða upp
i nösina að aftan og neðanverðu frá
munninum. Stöku sinnum verður að
brenna sár sem blæðir úr, til þess að
það geti gróið.
Sig. Júl. Jóhanncsson.
Sargent Radio and Auto Supþly
FIRE SALE
KLUKAIÐ
KJÖKKAUP
Byrjar laugardag 9 f« h.
komih og
L.ITIÐ A
VERÐIÐ ER FÆRT NIÐUR í INNKAUPSVERÐ OG NEÐAR, TIL
ÞESS ALLT SKULI SELJAST. — EKKERT MÁ EFTlR VERÐA,
SVO AÐ KOMIÐ VERÐI FYRIR HINUM NYJU VÖRUBIRGÐUM.
* pi|Vélar þessar eru alveg: óskemmdar, kassarnir ó-
snortnir, í bezta lagi# Stewart-Warner ábyrgóar-
SETS
skirteini fylgja hverri.
I STEWART WARA'ER, Model 400, 5 tuhen, re«r. $70 $35.00
1 STEWART WARXER, Model 300, 5 tul>eM, reg. $70 ...... $35.<N>
1 GORMAC SET, rejf. $05 .............................. $25.00
1 5-tulie T*R.F. SET, Walnut eabinet ................. $20,00
1 Stewart Warner Horn, Uadlo Tubea, Reuular
Regular $17*50 ...... $10 <H)
^ c c „ . ' $2 50, 201A .......... $1-75
1 Saal Speaker, Reguiar *
$20JH> ............... $K.OO Other Tuben at ........ 75c up
RADIO B BATTERIES, Reaular $5.65, 45 volt ...... $2,50 & $4.00
TIBES
TIRES
Ford, Reg:. Cord ........ $6-75
All Other Tlrea Reduced
Auto Lampa, tall and head
Regular 35c ......... 15c
Champion and Splltdorf Spark
PIukm, Ford hI*c ...... 55c
Othor mIzch ............. 75c
Ford .............-....... $1.50
Heavy .................... $1.S0
Extra Hevy ...........-... $2-35
Chatna, Ford Standard, Cord
and llalloon “Marvel”,
.Reifular $6 and $6.50 .. $5.00
RAFMAGNSAHÖLD
SkrlbljÓM, á«ur $2*50. Mtór MtærH meH nflsjejmi, nú .... $1,25 og $1.00
HÓMlampar, ftftur 40e ok 50c hver, nú A ............... 15c
KomiÓ inn og skobitS hvaS vib höfum og eigi er rúm atS auglýsa.
TIRE AND IIATTER V SERVICE
631 SARGEXT AVENUE PHOXE 80 743
Símið 45 262
Og
Wood’s Coal Co., Ltd.
mun birgja yður með viði eða kolum, eftir því sem þér
þurfið, og gera það bæði fljótt og vel, hvenær sem vera
skal. — Eldiviðarbirgðir og skrifstofa við
PEMBINA HIGHWAY, viS Weatherdon.
Söngsamkoma
Allur ágóðinn fer i Björgvinssjótiinn)
ICELANDIC CHORAL SOCIETY OF WINNIPEG
heldur söngsamkomu
ÞRIÐJUDAGSKVÖLDIÐ 7. FEBRÚAR 1928.
f FYRSTU LÚTERSKU KIRKJU, VICTOR ST.
BYRJAR KL. 8 E.H.
PROGRAMME:
O Canada! — Ó, Guð vors lands!
I. Ohorus: Sjááð hvar sólin hún hnígur. Sigf. Einarsson
2. Solo: Seek Ye The Lord
(úr B. Guðmundsson “Cantata”)
Mr. Árni Stefánsson
3. Chorus: a) Sumargyðjan . . .. Jón Friðfinnsson
b) Vögguljóð...............Jón Friðfinnsson
4. Solo............................ Óákveðið
Mr. Paul Bardal
5. Chorus: Stormur lægist stríður . . . . Oscar Borg
(Solo part: Mr. Paul Bardal)
6. Samskot.
7. Chorus: í»ótt þú langförull legðir . . .. S. K. Hall
8. Solo: a) Gígjan...............S. Einarsson
b) Hjarta mitt og harpa..........S. K. Hall
Mrs. S. K. Hall
9. Chorus: Ólafur Tryggvason...F. A. Reissiger
10. Upplestur........................óákveðið
Séra Ragnar E. Kvaran.
II. Chorus: Gígjan mín góða .. .. B. Guðmundsson
b) Hló við í austurátt......B. Guðmundsson
GOD SAVE THE KING