Heimskringla - 08.02.1928, Blaðsíða 2

2. BLAÐSÍÐA
HB IMSKRIN G LA
WINNIPEG 8. FEBRÚAR 1928
Bréf til Hkr.
Dauphin River,
28. jan. 1928.
Sigf. Halldórs frá Höfnum.
Winnipeg, Man.
Kæri kunningi!
Beztu óskir til 'þín á þessu ný—
byrjaBa ári. ÞatS er nú langt síðan
eg lofaðist til þess að senda þér nokkr
ar línur, en eg hefi sjaldan haft mik-
inn tíma til ritstarfa, enda er eg lítt
fær til þess.
Þessi á, Dauplhin River, er sú sem
kemur úr Manitabavatni inn í Win—
nipegvatn, og fer hún í gegnum Lake
St. Martin. Hér fiskaði eg fyrir 40
árum, þegar 2 fiskifélög byggðu fiski
stöðvar hér. Fyrir nokkrum árum
byggði Dominionstjórnin hér fiski—
klakstöð, en ltilu síðar brann hún
til kaldra kola, en 2 stór timburlhús
sluppu við eldinn. Hefi eg annað
þeirra til ibúðar. Hér við ána er—
um við 5 landar, og einn af þeim er
Barney Doll frá Rupert, einn af elztu
hvítfiskisútgerðarmönnum. Er hann
smár vexti en sá mesti víkingur af
fiskimönnum, sem eg hefi þekkt, og
hefir hann þrjá menn hvern öðrum
duglegri, og einn af þeim er Magnús
Magnússon, sonur Jólhannesar heit—
ins Maignússonar frá Dögurðarnesi
við Árnes, Man.
Á Klerkstanga eru 5 landar; í
Dinner Island eru 11 landar, og þá
samtals 21, og frá þessum mönnum
er búið að flytja á þriðja þúsund
kassa af frosnum fiski, og um 300
af ferskum fiski.
Hér var ágætis afli fyrst framan
af; en nú hefir fiskurinn fært sig út
á djúpt vatn. Gimli fiskifélagið fær
mest allan þenna fisk, enda er það
eina félagið, sem hefir hjálpað fiski
mönnum með útgerð og flutning, og
hefir það félag reynst mörgum vel,
og Gimlibær á því félagi mikið gott
upp að unna, fyrir þá miklu atvinnu
sem það hefir gefið bæjaribúum. —
Hingað sendi félagið J. B. Jónsson
frá Gimli, sem hefir verið aðalum—
sjónarmaður félagsins á sumrum
norður í Georges Island, og sér hann
um flutning á þíða fiskinum, og var
ekki hægt að fá ákjósanlegri mann
til þess, Hefir hann 9 teymi af hest
um við þann flutning, öll með hituð-
um sleðum, yfirbyggðum. Fara héð
an 4—5 sleðar annan hvern dag, og
fara þau 24 mílur; mæta önnur teymi
þeim þar að kvöldi, og heldur fisk-
•urinn áfram með þeim og nær lest-
inni, sem fer næsta morgun. Mest af
óslægðum hvitfiski fer til New York.
Fiskimenn hafa gefið bændum frá
Gypsumville góða atvinnu við fiski-
flutning, og stjómarlbrautin fær í ár
meiri fisk héðan en nokkru sinni áð-
ur. Frá Dinner Island kemur inn
hingað núna annanhvern dag frá 11
mönnum, um $250 til $300 virði af
fiski. Verðið á þiðum hvítfiski er
hér 11 cent; nálfiskur 7—8 cent. —
Þetta er 36 milur frá járnbraut.
öllum hér norðurfrá líður ve1, heil
ibrigði manna er í bezta lagi.
Eg læt svo þetta duga í bráðina, en
kannske sendi línur seinna.
Með beztu kveðjum,
Ykkar einlægur,
Capt. B. Anderson.
---------—x-----------
Dr Bók eftir franskan
prest frá 18. ö!d.
Les: “Forsjónin” — M. J.
Sé guð alstaðar nálægur, er hann
ólíkari manninum en maðurinn maurn
um. Væri nú hyggilegt af maurun—
um að gera því skóna, hver væri vilji,
áform og ákvarðanir garðyrkjumanns
ins? Væri það rétt ályktað af þeirra
hálfu, að lystigarðurinn í Versölum
hafi verið mældur út, ræktaður og
prýddur þeirra vegna, og að vand-
fýsinn konungur hafi látið gera þetta
með því eina augnamiði, að maur-
arnir fengju að búa þar sæluláfi og
foaða í rósum? En samkvæmt guð-
fræðinni, er meira djúp staðfest milli
guðs og manns, en manns og maura.
Þannig birta guðfræðingarnir flónsku
sina, er þeir eyða kröftum sínum og
tima í að skýra eiginleika og áform
guðdómsins.
* * *
Svo er sagt að guð hafi skapað
heiminn til að gera manninn farsæl-
an. En er nú maðurinn, þegar öllu
er á botninn hvolft, farsæll í þessum
heimi, sem skapaður var hans vegna?
Fara ekki saman i lífi mannanna,
þær Sorg og Gleði ? Eru þeir ekki
teljandi, sem ánægðir eru með ör—
lög sín? Er ekki maðurinn fórnar—
dýr líkamlegra og siðferðislegra ó-
happa? Er ekki mannslikaminn,
þetta meistaraverk skaparans, mesti
gallagripur1? Mundum vér dáðst að
hugviti og handlægni höfundar þeirr
ar vélar, sem sí og æ væri i ólagi, og
félli svo í mola, þegar minnst varði?
* * *
Forsjón nefnum vér vernd og um-
hyggju guðdómsins, er lýsir sér i því
hvernig hann annast þarfir vorar og
vakir yfir velferð sinna ástfólgpiu
barna. En ef vér litunist um, munum
vér brátt komast að raun um, að
hann skej'tir ekkert um oss. Forsjón-
in vanrækir meiriihluta mannkyns þess
er bvggir jörð vora. Á móti fáeinum
hræðum, sem álitast farjælar, er urm
ull hinna, sent búa við bágindi, stynja
undir þrældómsoki og falla að síð-
ustu í valinn, útslitnir aumingjar.
Heilar þjóðir svelta, svo nokkrir hold
sinnaðir harðstjórar, sem ekki eru
farsælli en þrælar þeirra, fái að lifa
i ótakmarkaðri eyðslusemi. Héim-
spekingar vorir hrópa hástöfum um
mátt og mildi forsjónarinnar, en æpa
þó í öðru veifinu af skelfingu, þegar
hún leikur sér að vonum mannanna
og verkum, sem hrynja og hverfa fyr
ir óvæntum stórslysum; sjáum vér
ekki hvernig hún kollvarpar ráða—
Igerðum mann/anna, hendir gys að
viðleitni þeirra til bjargráða, og leið-
ir þá með alvizku sinni út á refil—
stigu ? Hvernig getum vér borið
traust til forsjónar, sem hendir gam-
an að manninum og hefir hann að
leiksoppi ? Hvernig á mér að finn-
ast mikið til um órannsakanlega vegi
huldrar vizku, sem eg skil ekkert í ?
Dæmið eftir ávöxtunum, segið þér.
Eftir þeim fer eg, og finn að þeir
eru mér stundum hollir og stundum
barrvænir.
Oss finnst vér bera blak af for-
sjóninni, með því að segja að ein-
staklingum hlotnist meiri blessun en
böl í þessum heimi. Gerum ráð fyrir
að hið góða, sem vér njótum af hendi
forsjónarinnar, sé tíu sinnum meira
en hið illa. sem vér líðum fyrir. Er
þá ekki rétt athugað, að forsjónin sé
íiö tiunda leyti illgjörn?? — sem ér
fjarstæða samkvæmt algæzku þeirri,
sem vér höfum tileinkað henni.
Allskonar rithöfundar hlaða lofi á
forsjónina fyrir það, hversu vel
henni farist við mannkynið, og mætti
marka á því, að menn gætu lifað hér
á jörð án þess að leggja mikið á
sig. Þó er hæpið að sjá megi, hvern
ig þetta má ske. Maðurinn virðist
þurfa að fiska, fara á veiðar, þræla
án afláts; að öðrum kosti er ekki
sjáanlegt, hvernig hann gæti dregið
fram lífið; og í fæstum löndum legg-
ur forsjónin honum þarfir hans upp
i hendurna. Líti eg yfir löndin, sé
eg siðlausa menn jafnt og siðaða í
stöðugri baráttu við forsjónina. Hann
verður að bera af sér höggin, sem
hún leggur til hans í felliibyljum, flóð
um, hagli, harðindum, frosti og funa,
öllutn þeim óhöppum sem eyða á—
rangri af elju hans. í sem fæstum
orðum: mér virðist mannkynið önn-
um kafið við að verjast þrælatökum
forsjónar þeirrar, sem sögð er að
láti sér svo annt um velferð vora.
Hollvinur hinnar guðlegu forsjón-
ar, dáist mjög að vizku hennar, þar
eð hún hafði látið elfur renna, þar
sem mennirnir byggðu borgir sínar!
Er ekki rökfræði hans eins skynsam'-
leg, eins og fjerimeistaranna, sem
aldrei þreytast á að tala um hand—
'eiðslu forsjónarinnar. eða þy kjast
sjá gæzku hennar og mildi í öllu
sköpunarverkinú ?
* ¥ *
Virðist oss þá alvizka forsjónar-
innar lýsa sér í hinum dásamlegu
verkum hennar? Stjórni guðleg for-
sjón 'heiminum, litur helzt út fyrir
að hún eyðileggi og skapi, uppræti
og gróðursetji, jöfnum höndum.
Veldur hún ekki eyðileggingu þús—
undanna, sem hún er sögð að bera
föðurlega umhyggju fyrir? A bverju
augnalbliki missir hún sjónar á þess-
um ástfólgnu börnum sínm; hún ríf—
ur hús þeirra að grunni, eyðileggur
úppskeruna^ Siendir beljandi vatns-
flóð yfir lendur þeirra, eða þurviðri,
svo að allur jarðargróður skrælnar
upp, herklæðir náttúruna á móti mönn
unum, æsir þá upp hvern á móti öðr-
um, og endar með því að kvelja þá
i dauðanum. Er þetta það, sem þér
kallið að viðhalda heiminum? Ef
vér reyndum að hugleiða hlutdrægn-
islaust, hversu tvíræð framkoma for
sjónarinnar er gagnvart mönnum og
skepnum, mundum vér álykta, að
niiklu freniur en að.líkjast umhyggju
samri móður, á hún sammerkt við
þær konur, sem gleyma óhappa-
ávöxtum léttúðar og losta, og yfir-
gefa afkvæmi sin um leið og þau
fæðast í heiminn; konur sem gátu
börn í stjórnlausri girnd, en læra þau
svo út til fósturs örlaganornunum.
Hottentottar — gáfaðri í þessari
grein en aðrar þjóðir, sem kalla þá
skrælingja — er sagt að neiti að til-
biðja guð, af þvi að hann geri stund
um gott, en oft illt. F.r ekki þessi
rökfærsla nær sanni og samrýmdari
reynslu vorri, en hinna, sem aldrei
játa að þeir sjái annað i stjórn guðs
síns, en vísdóm, gæzku og alskyggni;
og sem loka augunum fyrir þvi, að
allt hið illa, sem birtist á leiksviði
lífsins, er frá hans hendi — hendinni
sem þeir kyssa i hrifning heimsku
sinnar?
Frh.
---------X---------
Bændasamvinnan
í Danmörku
Eftir A. Dreycr.
Sann'imm-cgyjasala.
Þar sem hægt er að segja um sam
vinnufélög danskra bænda yfirleitt,
að þau hafi haft vöruvöndun fyrst
og fremst á dagskrá, þá á þetta þó
eigi sízt við um eggjaútflutningsfé-
lögin dönsku. Um 1890 átti þessi
vara ekki miklu gengi að fagna á
markaðinum, og einkum komu þá frá
enska markaðinum, sem þá tók við
inestum hlut danskra eggja, og kærur
út af gæðum þeirra. Það er og vafa
laust, að bæði framleiðendur og kaup
menn höfðu oft þá meðferð á eggjun
um, sem var allt annað en vel löguð
til þess að skapa eggjunum varanleg-
an markað. A þessum árum var það
að “Grocer” skrifaði um danska
eggjaverzlun og sagði, að “Danir,
sem sjálfir kunna vel að meta góð-
an mat, krefjast þess af oss, að vér
lokum augumnum og höldum um nef-
ið, þegar vér etum dönsk egg”. —
Ymsir urðu til þess að vekja athygli
á þessu meðal danskra bænda, og laust
fyrir 1890 var farið að stofna félög
foingað og þangað til þess að safna
og selja egg. En í öndverðu var
hreyfing þessi of dreifð til þess að
geta ihaft nokkur veruleg áhrif á
eggjasöluna í foeild. Það var fyrsí
1895, þegar Dansk Andels Ægexport
var grundvallað, að smáfélögin undir
miðstjórn þess fengu nokkuð meiri
þýðingu. Þótt langt sé frá því að
félag þetta sé eitt ráðandi eggja—
markaðinum, hefir það þó á liðnum
árum haft gagngerð áhrif á vöru-
vöndun, meðferð og sölu danskra
eggja. Vöxtur sjálfs félagsins sést
af þvi, að verzlunarvelta þess er nú
árlega um 20 miljónir kr. og útflutt
egg á ári nema um 8 milj. kg. • Með—
limir í sambandi þessu eru um 550
eggjasölufélög hingað og þangað, er
taka við eggjum félaga sinna, en auk
•þess eru á 15 stöðum stofnuð pökk-
unanhús (Pakkener). Þangað eru
eggin send frá einstökum félögum og
þar er búið um þau og litið eftir þvi
að þau séu boðleg verzlunarvara og
eru þau síðan tilbiún til útflutnings.
Tala félagsmanna í öllum félögunum
var 1924 uin 45,000.
Um skipulag þessarar starfsemi ti!
eflingar útflutnings á þriðju stærstu
vörutegund danska landbúnaðarins er
það að segja, að grundvöllur sam—
vinnunnar liggur í eggjasölufélögun-
um, sem dreifð eru um allt land, og
er skipulagi þeirra hagað á venjuleg-
an hátt. Til þess að fá nægt rekst—
ursfé, taka félögin þannig lán, er fé-
lagsmenn ábyrgjast allir saman, en
stjórn félagsins er falin stjórn, er
venjulega felur vissum manni á hend
ur öll dagleg störf við söfnun eggj-
anna. Smáfélögin eru aftur skuld-
bundin “Dansk Andels Ægexport” að
svo miklu leyti sem hlutur þeirra
í varasjóði, og aðeins sá hlutur, út-
vísar. En þessu er svo háttað, að
samkvæmt lögum félagsins Dansk
Andels Æjgexport, eru smáfélögin,
(meðlimirnir) skyld til að leggja ár-
lega vissa upphæð í varasjóð. Þessar |
upphæðir verða ekki endurgreiddar (
fyr en félagið kann að leysast upp, |
og eru þær því eiginlegur fjárhags—,
grundvöllur félagsins.
Þá er þess að geta, að auk Dansk
Andels Ægexport hafa nokkur sam—
vinnusláturihús, auk aðalstarfsemi
sinnar, tekið að sér eggjasöfnun og
útflutning þeirra. Aðferðin er sú, að
viðskiftamenn sláturhússins flytja
egg sín þangað, og tekur það þau
með föstu verði, en borgar félags-
mönnurn i árslok hagnað þann, er á
kann að verða sölunni, í réttu hlut-
falli við eggjatölu þá, er hver fé-
lagsmaður hefir selt sláturhúsinu.
Annars er stjórn þessarar eggjasölu-
deildar sláturhússins, alveg aðskilin
frá aðalstarfsenri þess.
Um fjórðungur útfluttra eggja frá
Danmörku fer í gegnum hendur
Dansk Andels Ægexport og sam—
vinnusláturhúsin. 1924 voru útflutt
dönsk egg alls 41,6 milj. tvítugar, og
nam verð þeirra 150 milj. kr.
Mikilvægust áhrif, er samvinnu-
hreyfingin á þessu sviði hefir haft,
eru þau, að Dansk Andels Ægexport
kom á rækilegu eftirliti með aldri
eggjanna. Þér vitið eflaust, að með
eftirlitsaðferðum þessum, getur Eng
lendingurinn með því að líta á eggið
sem stendur á morgunverðarborði
foans, séð í svip, fovort eggin í raun
og veru eru nýorpin, og ef hann vissi
hvað tölurnar á eggjunum ættu að
þýða, gæti hann af þeim fundið út
eiganda hænunnar, sem verpti egg—
inu. Vér höfum hér í Danmörku ný-
verið fengið samiþykkt lög, sem í lík-
ingu við það er gerist um smjörið,
ákveða nánara hversu eggin skultt
flokkuð, svo nú eru þau seld, sem
þau í rattn og veru eru: "nýorpin,
geymd eða sprungin”.
Samvinnufélög til gripaútflutnings■
Enn verðttr að nefna samvinnu—
félög þau, er danskir bændur hafa
stofnað, til þess að annast útflutning
og söht lifandi gripa. Þessi félög ná
venjulega yfir allstór svæði, en fé-
lagsmenn skuldbinda sig til þess að
láta félagið fá gripi þá, er þeir vilj.i
selja úrsveitis eða úr landi. Aðferðin
et' annars sú, að félagar selja gripina
við veði, sem ákveðið er eftir venju—
legu markaðsverði að frádregnum
nauðsynlegum reksturskostnaði fé_
lagsins. Er gripurinn þá orðinn eign
félagsins, er selur hann síðan og skift
ir i árslok ágóða, er verða kann á
sölunni, hlutfallslega milli félags_
manna, eftir gripafjölda þeim, sem
hver hefir selt félaginu. A hinn bóg-
inn ábyrgjast félagsmenn greiðslu á
foalla, sem verða kann á sölunni eftir
santa hlutfalli.
Sem stendur starfa nú um 20 þess
foáttar útflutningsfélög gripa, og eru
félagsmenn alls uin 25,000. Verzlun-
arveltan nemur árlega um 16 milj. kr.
og 1923 voru seldir um 45,000 gripir.
Félögin mynda samhand sín á milli,
sem gætir almennra hagsmuna þeirra,
án þess þó að blanda sér í starf—
rækslu hinna einstöktt félaga.
Satnvinnufélög danskra bcenda til
útsœðisafla.
Danskc Landbrugsforeningers
Fróforsyning.
Til þess að efla tilraunir manna til
öflunar góðs útsæðis og fræja, stofn_
uðu framleiðendur þessara vöruteg—
unda 1916 félag með sér, sem hefir
eftirlit með því að kaupendum sé
tfyfífF að varan, sem þeir kaupa, sé
það sem hún er talin vera.
Verzlunarvelta félagsins var eink-
utn á stríðsárunum, þegar talsvert
mikið var f-lutt út, mjög mikil. Sem
stendur er veltan árlega milli 5—6
milj. króna, en það, sem einkum er
athugavert í þessu máli, er hið nána
samiband, sem er með félagi þessu
og Samibandi danskra kaupfélaga
(Fællesforeningen for Danmarks
Brugsforeninger) sem sér um mjög
mikinn hluta sölunnar. An þess að
lýsa nánara þessari grein af starf-
semi kaupféilaganna, skal þessa þó
getið, því það sýnir hvern hluta þatt
eiga í samvinnu danskra bænda.
Samvinnufélög danskra bœnda
til fóðurkaupa.
Þegar sú breyting varð á kornút-
flutningi yfir í innflutning, er leiddi
af breyttu verðlagi á heimsmarkaðn -
um um 1870 og hafði í för með sér
hausavíxl í framleiðslu ’hins danska
landbúnaðar, þá leið eigi á löngu
áður en fóðurkaupamálin kæmu á
dagskrá. Verð og gæði fóðurvaranna
voru mjög mikilvæg á næstu árum,
þegar hagsýnir bændur oft stóðu held
ur fákunnandi gagnvart vöru þeirn
er þeim var boðin. Einkum var það
spurningin um vörugæðin og trygg-
ingu fyrir þeim, er varð þess vald-
andi, að rnenn í lok 10. tugar aldar—
innar stofnuðu félög hingað og þang
að til þess að kaupa inn gripafóður.
Eins og gerðist um eggjasölufélögin,
urðu félög þessi fyrst að verulegu
gagni eftir það, að þau höfðu gert
samband með sér og vaxið við það
svo fiskur um hrygg að þau gátu
sjálf annast innflutning fóðttrsins ög
og kaup á því á erlendtidm markaði.
Þetta gerðist árið 1898, þegar hafin
var Samvinna fyrir Jótland, og þegar
stofnuð var józk gripafóðurs sam—
vinnuverzlun (Jydák Andels foder-
stofforetning). Ttiaint árum .síðar
voru svipuð félög stofnuð á Sjálandi
og Fjóni.
Fjárhagslegur grttndvöllur þessara
stofnana liggur í smáfélögunum. A-
•byrgjast félagsmenn allir sarnan skuld
bindingar félags síns, en aðalfélagintt,
eða samibandinu eru þeir skuldbttndn-
ir um vissa tryggingarupphæð, sem
fer eftir kúafjölda þeirra. Mikilvægt
atriði er og það, að smáfélögin skuld
binda sig til að kaupa af sambandinu
um visst tímahil, venjulega 5 ár. [
slrtáfélögunum er stjórn valin á aðal-
fundi en um dagleg störf sér maður
sem til þess er kjörinn. Skipttlagi
aðalfélaganna, eða santbandanna er
svo háttað, að valin er stjórn og full-
trúaráð, sem er einskonar milliliður
milli stjórnarinnar og aðalfunda’-
(Generalforsamlingen), sem fulltrúar
úr ölluni smáfélögunum sækja. Fyrir
samböndunum standa framkvæmda—
stjórar, er hafa allmikil völd um dag
legan rekstur og yfir höfttð að tala
eru allmikill verzlunarbragur á þess-
um félögum.
Verzlunarvelta í fóðurkaupafélög-
unum var 1924 143 milj. króna og
gera má ráð fyrir að nálægt þriðjungi
allra innfluttra fóðurtegunda til Dan
merkur gangi í gegnum samvinnu-
félögin. Tala félagsmanna í félög-
unum, sem eru nær 1300, er um
75,000, en tala nautanna, er skrifuð
eru fyrir fóðrinu, eru um hálf miljón.
Dönsk áburðar satnvinnuvcrslun.
Auk fóðurkaupa hafa sömu félög
árttm saman keypt og flutt inn á-
burðarefni. Á þessu varð þó breyt-
ing 1916, er stofnað var sérstakt fé—
lagssamband fyrir allt landið til á-
burðarkaupa er nefnist Dansk An-
dels Gödningsforening. Er skipulag
félaga þessara í öllu verulegu eins
og í fóðurkaupafélögunum, grund—
völlurinn eru smáfélög, og félags—
men,n þeirra ábyrgjast allir saman
borgun á vörum þeim, er þeir taka
við og sknldbinda sig auk þess til að
kaupa af félaginu í 10 ár. Aðalfélag
inu eða sambandinu eru félögin skuld
bundin um tryggingarupplhæð, sem
nemur /2% af eignarafgjaldi (Ejen-
domskyld) félagsmanna.
1 sambandinu . eru 1550 smáfélög
með 74,000 félögum. Verzlunarvelt-
an var 1924 26 milj. króna, og áburð
ur sá, er félögin flytja nemur um
tveim fimtu af öllum innfluttum á—
burði.
* * ¥
I greinargerð þeirri er yður hefir
nú stuttlega verið gefin, um sam—
vinnu danskra bænda, hefir aðeins
verið getið félaga þeirra, er standa
nánast i ‘þjónustu landbúnaðarins í
þrengri merkingu þess orðs. Auk þess
ara félaga er til fjöldi annara fyrir-
tækja, sem að vísu vinna eigi beinlín
is í þörf landbúnaðarins, en standa
þó bæði að uppruna sínum og rekstri
í nánasta samibandi við landbúnað og
bændur og skifta mest við þá.
Þannig má nefna Dansk Andels—
Cementfabrik (Dönsk samvinnu se-
mentverksmiðja) er hefir um 5 milj.
kr. verzlunarveltu og framleiðir um
foálfa miljón tunna af sementi ár—
lega. — Þá er Dansk Andels Kulfor-
retning (Dönsk samvinnu kolaverzl-
un) er skiftir við smjörfoú og kaup—
félög um land allt. — Enn eru ýms
tryggingafélög, sem hafa “premíu”—
tekjur er nema um 7 milj. króna ár—
lega, og um 340,000 meðlimi. — Loks-
er Den danske Andelslbank (Danski
samvinnubankinn), er um mörg ár
hefir haft talsvert mikið fé í veltu,
t. d. 1923 um 15 miljarða króna og
innlög (Indskud) 127 milj. króna.
Þessum banka er þó lokað um stund-
arsakir sökum ýmsra erfiðleika og
taps. En nú er aftur unnið að end-
urreisn bæði aðalbankans og hinna
mörgu útbúa er voru víða um land—
ið, þó er sem stendur ómögulegt að
spá neinu um framtíð þessa fyrir—
tækis, sem er eitt af hinum stærstu
fyrirtækjum samvinnunnar í Dan-
mörku.
Til þess aS gefa yður að lókum
heildaryfirlit yfir þátttöku manna í
samvinnufélögum innan danska Iand-
búnaðarins, að meðtöldum kaupfélög—
um til sveita, skal þess getið, að talið
er að öll félögin hafi samanlagt um
1,5 milj. meðlima. Hér vi'ð er þó að
afchuga, að margir, já ef til vill flest-
ir eru í senn félagar margra félaga,
svo að talan er að því leyti villandí,
er sami maður verður oftar en einu
sinni talinn. Vilji maður á hinn foóg
inn gera sér grein fyrir,, hve mikiU
hluti þjóðarinnar taki þátt í sam—
vinnuhreyfingunni, þá er þess að
gæta, að venjulega nýtur heil fjöl-
skylda eða stofnun góðs af félagsskap
aðeins eins manns, og má því telja, að
þeir er skifta við félögin, séu tals—
vert fleiri en séð verður af meðlima-
skránni.
Eg vona að yöur hafi nú skilist,
hve mjög danskur búskapur og bún—
aður stendur undir merkjum sam-
vinnunnar.
Sigurður Sigurðsson
frá Kálfafelli.
—Lögrétta.
-----------x----------
Samúð — Samkeppni.
Satnúð og samkeppni eru tvö gagn-
stæð öfl, sem frá ómuna tíö hafa
•barist um völdin.
Bæði þessi öfl mega sín mikils, og
þó sérstaklega i viðskiftalífinu. >
Hvarvetna rekst maður á þau, þar
sem menn reyna með ýmsum aðferð-
um að ná því takmarki, setn þeir hafa
sett sér.
Sumir, en þeir virðast vera færri,
reyna að ná hugsjón sinni eða tak-
marki með því að leitast við að ná
samvinnu við aðra og hjálpa öörum
eftir getu, í stað þess að reyna að
yfinbuga og kúga aðra, sökum þess
að þeir hugsa sem svo: Það er betra
að vera drepinn, heldur en að drepa,
því að ef eg tel það rétt að drepa
aöra, til þess að koma áhugamálum
mínuin í framkvæmd, þá eiga hinir
sama rétt til þess að breyta eins
igagnvart mér, auk þess, sem sér-
hver atfoöfn hefir í för með sér
hlutfallslega eins miklar afleiðingar
og orsökin var.
Þeir meta meira að hjálpa öðrum,
enda þótt það skaði þá sjálfa, foeldur
en að upphefja sjálfa sig meö ann-
ara auði, þvi að í allflestum tilfell-
um er eins gróði annars skaöi.
Þetta er samúð.
Að hliöra til fyrir öðrum, svo að
þeir geti komist óáreittir áfram, og
að sameina sína krafta og annara,
svo að öðrum veitist auðveldara að
ná takmarki sínu, — þannig er samúð
varið.
er liinn flokkurinn, sem neytir
annara ráða til þess að nálgast það,
er hann hefir sett sér. Þeir álíta sig
hafa rétt til þess að bola þeim, sem
minni máttar eru, af götu sinni.
sumir ganga jafnvel svo langt að
drýgja glæpi gagnvart smælingjunum,
og þar eru stórþjóðirnar fremstar í
flokki. Þær bæði berast á bana-
spjótum og undiroka varnarlitlar
smáþjóðirnar. Stórveldin auka her
sinn Og morðtól. Sérhver vill vera
fremst, og þær keppast um að hafa
sem fullkomnust “tæki” sín. Þetta er
samkeppni. Þarna er hún lifandi
komin. Hún innifelst í því, að lyfta
sjálfum sér hærra, en komast þó ekki
hjá því að lækka, þjá og undiroka
aðra.
Og svo eru þessír menn að vitna
í náttúruna og segja: Þarna er sam-
keppnin. Þetta er eðlilegt, og fyrst