Heimskringla - 08.02.1928, Blaðsíða 5

WINNIPEG 8. FEBRÚAR 1928
HEIM3KRINGLA
5. BLAÐSÍÐA
ÞJER SEM NOTIÐ
TIMBUR
KAU PIÐ A F
The Empire Sash and Door
COMPANY LIMITED
BirgSir: Henry Ave. East Phone: 26 356
Skrifstofa: 5. Gólfi, Bank of Hamilton
VERÐ GÆÐI ÁNÆGJA.
börn sín á aefing'arnar á tilteknum
staS og tíma. Er hér um þjóöræknis
lega skyldu aö ræða, er öllum ber
jafnt aö inna af hendi.
íslenzka glíman 1930
Carrot River, P. O., Sask.
27. janúar 1928.
Rerra ritstjóri!
Eg las fyrir nokkru siðan, að mig
rninnir í Heimskringlu, grein um ís—
lenzku glímuna í samlbandi við há-
tiðalhaldið heima 1930. Þessi grein
hefir hvatt mig til þess að skrifa þér
nokkrar linur, en þar sem eg er ekki
Titsnillingur, þá verður þú að taka
viljann fyrir verkið.
Það er ekki langt síðan að eg kom
Ihingað til Ameríku, og hefi eg þvi
engar iþróttir séð hér, hvorki íslenzku
glímuna eður annað, en þó aetla eg
með þessum línum að hera Htið eitt
saman glímuna, eins og hún er glímd
(hér og heima.
Eins og eg tók fram, hefi eg ekki
séð glímuna glímda hér, en eg hefi
fengið lýsingu af henni hér hjá sann
orðum og mikilsmetum manni. Ekki
er að visu þar með sagt, að ekki séu
til undantekningar frá þeirri lýsingu.
Hann sagði mér aö þá oft hann hefði
séð íslenzka glímu hér, þá hafi hún
verið mjöig illa glímd, og sannkallað
“bolahnoð”.
Mennirnir, sem hann sá glíma voru
lítt aafðir, höfðu haft ónóga og illa
kennslu. Þeir gengu óvasklega fram
þegar á þá var kallað, voru seinir að
taka tökin, stóðu nálægt alltaf á sama
blettinum, tóku brögðin seint og
stirðlega, og reyndu að koma hver
öðrum niður með kröftum og bola—
hætti. Glima eins og þessi er óþol-
andi, og betra að hún væri aldrei
sýnd, því það er ekki atíhugað, að
með þessu er fólki gefin röng hug-
mynd um íslenzku glímuna.
Eg var í glímuskóla einn vetur
beima fyrir þrem árum síðan, og
undir stjórn einlhvers færasta glímu—
kennara landsins. Eg æt1a að hafa
bér upp nokkur hans um islenzku
g'limuna:
“íslenzka glíman á að vera eins
Og léttur og lipur dans,” segir hann.
‘Hjá glímumönnunum á að vera
samfara léttleiki, lipurð, kraftar, snar
ræði Qg skilningur. Glímumaðurinn
á að vera fljótur að hugsa og ákveða
hvaða bragð eða vörn hann eigi að
nota, þá og þá stundina.
Hann á að ganga rösklega fram,
þegar á hann er kallað, vera fljótur
að taka tökin, standa beinn oig hreyf-
ast Jétt og lipuort, og með nokkrum
braða, og taka brögðin fljótt og
snarlega.
íslenzka glíman er nauðsynleg
bverjum ungum manni. Hún gefur
honum bæði andlegan og líkamlegan
þroska. Iðkaðu íslenzku glímuna,
hvar og hvenær sem þú hefir tækU
færi til þess, því hún er bæði þér og
landi iþínu til sóma,” sagði hann eitt
sinn við mig.
Eg las fyrir nokkru um það i
fundargerð Þjóðrknisfélagsins, að
?era ætti ráðstafanir til þess að fá
kennara til þess að ferðast meðal Is-
lendinga hér og kenna þeim að glima.
Ef þeir eru færir til sins starfs, þá
álít eg það nauðsynlegt, þvi e>g býst
VI® hér í þessu landi séu margir
T,ngir menn, sem ekki hafa haft tæki
feri enníþá tií þess að læra þessa góðu
°g gömlu íþrótt, þótt þeir hafi haft
longun til þess; en með þessu ætti
tæim skilyrðum að vera fullnælgt, ef
góðir kennarar fengjust. Einnig er
Iþað nauðsynlegt, ef Islendingar hér
hafa í hyggiu, að senda glímuflokk
hetm 1930, sem eg vona að verði, því
með þvi sýndu Vesturlslendingar ó-
rækan vott um 'huga fyrir þessari
fornu og frægu íslenzku ilþrótt.
Lengi lifi islenzka glíman.
Viröingarfyllst,
Pálmi Sigurjónsson.
* * *
Vér hyggjum að ekki sé ástæða
til þess, að láta sér vaxa í augum,
hve illa sé glímt hér vestra, þó auð-
vitað muni miklu ennjþá við það, sein
er á Islandi. Glíman er ung íiþrótt
hér, og má því ekki þegar gera of
háar kröfur til þeirra er iðka hana.
En hins vegar hafa allir glimuiðk—
endur gott af því, að leiggja á rninnið
ummæli hins íslenzka glímukenn-
ara, og er Heimskringla þakklát
greinarthöfundi. — Ritstj.
þess er ekki kostur.
Eins og fyr var sagt, fá börn eink_
um þessa veiki; en fullorðið fólk,
eða jafnvel gamalt fólk getur þó feng
ið hana. Er hún eftir því hættulegri
sem sjúklingurinn er yngri. Fæsitir
íá hana oftar en einu sinni; þó ber
það við.
Eftir því hafa menn tékið, að misl-
ingar og skarlatssót fara oft á eftir
andarteppuhósta. Veikin er tíðust á
vorin og veturna og varir sjaldan
Upton Sinclair: Smiður er
eg nefndur. — Ragnar E.
Kvaran þýddi. Rvik 1926.
Eitt af einkennum nútímans er það
hve mjög hefir brytt á því flokki
skálda oig rithöfunda, að þeir veldu
sér endurkomu Krists að sögu og um
ræðuefni. Skáldsögur hafa út kom-
ið með áhrifamiklum lýsingum af
viðureign þeirra, meistarans og nú—
tímamenningarinnar. En einhver
j veijgamesta sagan af þessu tæi, er sú
Heilbrigði.
XIII.
Andarteþpuhósti eða kíghósti.
Þessi veiki er alvarlegri en flestir
gera sér grein fyrir. Skýrslur sýna
jþað, að fleiri börn innan fimm ára
deyja af henni en nokkurri annari
veiki, þegar með eru talin þau, sem
deyja af afleiðihgum hennar.
Andarteppuhósti stafar af ákveð—
inni sóttkveikju, og er veikin sérlega
næm. Einkenni hennar koma í ljós
8—14 dögum eftir að sóttkveikjan
byrjar áhrif sin. Er það nefndur
meðgöngutími.
Fynstu einkenni veikinnar eru kvef
og dálítill hiti; stundum höfuðverkur
og beinverkir. Eftir 1—2 vikur byrj
ar einikennilegur hósti með snert af
sogi eða andarteppu. Þessi hóstaköst
smá-aulkast; eru þau samt mjög mis—
munandi: stundum væg og stundum
svæsin; stundum tíð og stundum
strjál.
Þessi hóstaköst eru þannig að barn
ið reynir að anda frá sér 15—20 sinn
um i senn, með stuttum og þvingandi
hósta, sem alltaf smáharðnar; en
það reynir aldrei að anda að sér á
meðan. Barnið verður þrútið í andliti
og oft helblátt. Það kófsvitnar og eng
ist sundur og saman, og er eins og
augun ætli út úr höfðinu.
Loksins kemur djúp innöndun, og
Iþegar loftið streymir niður í lungun,
heyrist andarteppuhljóðið, sem veikin
dregur nafn sitt af; getur það heyrst
langar leiðir. Stöku sinnum byrjar
rhóstakast með langri innöndun; en
venjulega endar það með uppköstum,
og ,geta þau orðið svo svæsin, að eng-
in eða lítil fæða tolli niðri í barninu;
íhorast það þá niður og veiklast svo
að það verður í enn meiri hættu en
ella. Hóstaköstin eru stundum ekki
nema 5—6 sinnum á dajg, en stundum
geta þau verið 50—60 sinnum og
jafnvel hundrað sinnum.
Meðan köstin standa yfir, dregst
brjóstholið afarmíkið sarnan eða inn
af tilraununum að anda eða hósta
frá sér. Þótt barnið sýnist vera
komið að því að kafna, á meðan að
kastið stendur yfir, nær það sér furðu
fljótt, þegar það er um garð geng-
ið. Þó getur þetta gengið svo nærri
borninu, að það nálega liggi í dái
á eftir um nokkurn tíma.
Svo svæsin geta þessí köst orðið,
að blóðæðar springi hér og þar af á—
reynslunni; blæða þá barninu blóð-
nasir, blóð rennur út úr eyrunum,
bloðblettir sjást undir hörundinu á
enninu og auignahvítan verður rauð
af Wóði; barnið getur jafnvel bók-
staflega grátið blóði. Areynslan er
stundum svo mikil, að það getur
hvorki haldið saur né þvagi.
Venjulega finnur barnið það á sér
nokkrum mínútum áður, þegar hósta-
kast byrjar; hleypur það þá með
skelfinigu til móður sinnar, og heldur
i hana dauðahaldi; en í eittíhvað ann
að, ef það nær ekki til hennar; það
reynir af öllum mætti og með öllu
móti að sporna við hóstakastinu, og
fyllist angist, þegar það finnur að
langtum lengur.
Hættulegustu. afleiðingar þessarar
veiki og tíðastar, eru lungnabólga og
tærinig, brjósflhimnubólga og lungna—
pípubólga. Þegar andarteppuköstin
hafa verið mjög svæsin, þá geta
hjartalokurnar bilað. Stundum fylgir
veikinni krampi.
Einstöku sinnum keinur andarteppa
upp úr þessari vei'ki, sem varir öðra
ihvoru í heilt ár eða jafnvel lengur
Á það einkum heima um fullorðið
fólk eða gamalt.
Veikin 'hættir eða rénar smátt og
smátt. Engin óbrigðul ráð þekkjast
til þess að lækna hana eða stytta, úr
þvi að hún er komin. En ýmislegt má
gera til þess að draga úr svæsnustu
einkennum hennar og gera hana
hættuminni.
Móteitur hefir verið búið til við
andarteppuhósta, eins og mörgu fleiru
og láta sumir Iæknar vel af því; eg
hefi reynt það og margreynt, en
aldrei getað séð að það kæmi að nein« |
liði. Aðrir læknar hafa þar aðra sögu
að segja, og hver lofar sina hýru.
Á því ríður að verja barnið vel
fyrir kulda; hafa það inni, ef kalt j —^
er, en gæta þess þó að hreint sé loft
eftir Upton Sinclair, er hér getur um.
Er vel að íslenzk alþýða á nú kost
á því, að kynnast benni.
Ekki er ytri frágangur bókarinnar
jafngóður og skyldi. Prentun og
prófarkalestur eru að vísu í góðu
lagi. En pappirinn er illur og mynd
in af Sinclair afleit, sú sem er fram-
an við bókina.
En þetta gleymist skjótt, þegar
farið er að lesa söguna. Þegar hún
var að koma út í Alþýðublaðinu
varð ntér eitt sinn að lita í hana. —
Eftir það gat eg engu blaði sleppí
án þess að lesa sþguna. Get eg þess
til, að líkt fari fleirum, og verði þeir
ófúsir að hætta lestrinum, fyr en sög
unni er lokið. Ber margt til þess.
Efnið er að sinu leyti óvenjulegt. Og
á hinn bóginn er þrifið fast til þeirra
mála, sem mestan hræring hafa vakið
í ‘huigum manna, hin síðari ár, þjóð-
félagsmálanna. Höfundurinn skrif—
ar af skerpu og þrótti, ojg linar varla
á, frá upphafi til enda. Ofan i
gneistar sumstaðar af gamni. En
undirstraumurinn er alvöruþungur
sannleikur.
Símið 45 262
Og
Wood’s Coal Co., Ltd.
.* •*
mun birgja yður með viði eða kolum, eftir því sem þér
þurfið, og gera það bæði fljótt og vel, hvenær sem vera
skal. — Eldiviðarbirgðir og skrifstofa við
PEMBINA HIGHWAY, við Weatherdon.
BLUE RIBBON
ið sé sem mest úti, þegar hlýtt er og
gott véður. Forðast þarf allt ryk og
allan reyk, og yfir höfuð allt það, "PP'ag °g lund höfundarins sÍalfs
Séra Kvaran segir í eftirmála við
bókina, að endirinn sé i algerðu ó-
samræmi við alla aðra lýsinjgu af
Smiði í bókinni og í ósamræmi við
sem ert getur öndunarfærin.
Barnið má ekki komast í geðshrær
ingu og ekki drekka neitt, sem er ís-
kalt. Séu hóstaköstin svæsin, er gwtt
að hafa breitt belti þétt utan um hol-
búkinn.
I>ess þarf að gæta að barnið l>orði
létta en næringargóða fæðu, og hafi
reglulegar hægðir. Mjólkurmatur er
‘beztur; kasti barnið upp, þegar það
hefir nýlega borðað, þá verður að j
gefa því mat aftur.
Gott er að láta það anda að sér
heitri vatnsgufu með lyfjum. Bezt
til þess er “Compound tincture of
Benzoin”, hálf teskeið í mörk af sjóð
andi vatni.
Meðal, sem nefnt er “paregoric”, er
notað af mörgum læknum sem inn—
taka við andarteppuhóósta, og það
hefir reynst langbezt. Barni frá 2—
5 ára, má gefa 15—25 dropa 3—4
sinnum á dag ag helmingi meira að
kvöldi um hattatíma. Eldri börnum
og unglingum má gefa meira; aldrei
þó meira en teskeið milli hálfs og
fulls.
Annars eru mörg lyf reynd við
þessari veiki, og sýnist eitt heppnast
vel i einu trlfellmu en annað í hinu.
Stöku sinnum verður að láta barn
ið anda að sér klóróformi, til þess að
verja það köfuun.
Sökum þess, hve hættuleg veilki
þetta er, og einkiun vegna þeirra al-
varlegu afleiðinga, sem henni fýlgja,
er æfinlega vissara að sækja lækni,
og láta skoða sjúklinginn öðru
hvoru.
Sig. Júl. Jðhannesson...
Þetta er hverju orði sannara. En
þessi úrslit bókarinnar munu ekki
stafa af stundar tilfinningu höfund-
ins, frekar en nokkru öðru, eins og
séra Ragnart þykir líklegt. Urslitiu
munu gerð svona úr garði, að vel
hugsuðu ráði, og þurfa ekki að bera
vott um neina þreytu af hálfu höf-
undarins. Þessi úrslit stafa af því
að sagan er látin vera draumur, Það
er alkunna, að hátiðlegum og háal—
varlegum draumum lýkur oft með
skoplegum hætti. Það er draumglýj-
an, sem afskræmir svona söigulokin.
Ef höf 'hefði valið sögunni aðra um-
gerð, 'hefðu úrslitin eflaust orðið
önnur og sagan gert enn meira gagn.
Þrátt fyrir þetta er bókin mjög
merkileig. Hún er snörp ádeila.
Höfundurinn er stórhöggur og hlifir
engu og engum, sem vott ber um ó-
heilindi, heimsku, eigingirni og grimd.
Og fær kirkjan þar ósvikinn skerf.
Því aðalviðfangsefni bókarinnar er að
I bókabúð B, A. Olsons.
eru nýkomnar þessar bækur:
Smiður er eg nefndur, Upton Sin-
clair ...................... $1.00
,Húsið við Norðurá, íslenzk' leyni—
lögreglusaga ............... $1.00
Rök jafnaðarstefnunnar, i bandi, Fred
Henderson .................. $2.25
Höfuðóvinurinn, Dan Griffiths $0.35
Commúnistaávarpið, Karl Marx og
Friedrich Engels ........... $0.35
Bylting og Ihald, Þórþergur Þórð-
arson .................... $0.20
Sönigvar Jafnaðarmanna ..... $0.20
Bútar úr ættarsögu Islendinga, eftir
Stein Dofra ................ $1.00
Um fyrstu bókina hefir, auk þess,
sem ritstjóri þessa blaðs hefir um
hana sagt, séra Jakob Kristinsson
getið hennar meðal annars á þessa
leið:
leiða
mönnum fyrir sjónir, hversu
mjög trú kristinna manna er af tóm_.
um orðum gerð og hversu lif þjóð-
félagsins og fyrirkomulag fer, að
mörgu leyti, í þveröfuga átt við
meginkenningar Krists. Getur varla
Ihjá því farið, að lestur bókarinnar
veki menn til aflhugunar vun þetta
löngunar til þess að ráða bót á þvi.
Qg er þá vel Eins og getið var um,
er eftirmáli við bótkina, eftir séra
Ragnar Kvaran. Þessi eftirmáli er
mikilvæg viðbót sögunnar, prýðilega
veki menn til aflhugunar um þetta, og
sanngirni. Er hann einn út af fyrir
si:g vel virði þess, sem bókin kostar.
Já, allar þessar bækur eru meira
en virði þess, sem á þær er sett.
A. B. OLSON.
594 Alverstone St.,
Winnipeg, Man.
Frá íslandi.
Rvík 17. des.
Verkalýðsfélagið á Akranesi sam-
þykkti í gærkvöldi a sækja um upp—
töku í Alþýðusamband Islands. I fé_
laginu eru 130 manns.
Það er ekki þörf að bera áhyggjur yfir
tegundum og vörumerkjum. Notið Blue
Ribbon og þér búið til þann mat sem er
yður til sœmdar og öðrum til árœgju-
Sendií 25c til Blue Ribbon Ltd.
Winnipeg, fyrir Blue Ribbon
matreibs?lubók til daglegrar not
kunar i heimahúsum í Vestur-
Canada.
Miðsvetrarmót að Lundar
FÖSTUDAGINN 17. FEBRÚAR
SKEMTISKRÁ;
1. Ræður. ;
2. Söngvar (einsöngvar og samsöngvar).
3. Hljóðfæraslattur (margbreyttur).
4. Ólafur Eggertsson frá Winnipeg skemtir.
5. Dans fyrir unga fólkið.
6. Matur: Hangið kjöt; rúllupylsa; pönnukökur og alls-
konar annar íslenzkur matur.
Aðgangur 50 cents. — Byrjar kl. 8 e. h.
Allir ættu að koma að hlusta á Ólaf Eggertsson.
I
I
o
I
o
I
í
o-
I
i
i
OH
Ihitunar. Jafnframt var borgarstjóra
falið að leita tillags úr rikissjóði ti!
rannsóknarinnar á hagny-tingu jarð—
hitans.
Rvik 23. des.
“Leikur lífsins” heitir nýtt leikrit
eftir Björgu C. Þorláksson, er mun
vera dr. Björg Þorláksdóttir. Leikur
inn er um ástir og siðsemdarvafninga.
Rvík 10. jan.
Islenzk skjól frá Dctnipörku. —
Samningum mun nú lokið milli
stjórna Danmerkur og Islands, um
afhendingu íslenzkra skjala, sem
geyrnd hafa verið í söfnum í Dan—
mörku. Hafa öll skjölin nema þau
sem geymd eru í ríkisskjalasafninu,
verið afhent Matthíasi Þórðarsyni,
og kemur hann með þau með Gull—
fossi næst. Eru þau vátryggð fyrir
100 þúsund krónur. Hin koma síð-
ar.
(Alþýðublaðið.)
Rvík 22. des.
Vinsamlcg gjöf. — Johan Hansen,
aðalræðismaður, forseti hinnar dönsku
nefndar, sem gengist hefir fyrir ís-
lenzku listsýningunni í Kaupmanna-
höfn, hefir — að því er segir í til—
kynningu frá sendiherra Dana —
.gefið Islandi marmaralíkneski eftir
Thorvaldsen. Bauð hann Matthíasi
Þórðarsyni þjóðminjaverði, að velja
eitt af þremur listaverkum eftir Thor
valdsen, úr safni sínu, og kaus Matt-
rías líkneski af Ganymedes.
Rafmagnsstjórnin og bæjarstjórnin
Ihafa falið Stemgrími Jónssyni raf—
magnsstjóra að láta gera áætlun um
virkjun Sogsins og að gera gangskör
að því, að rannsakaðir verði mögu-
Ieikar á því að nota jarðhitann í nánd i Ríkarður Jónsson hana á hendi. Þá
við Reykjavíik til orkuframleiðslu og|á einnig að kenna vikivaka og hefir
Borgarnesi 5. jan.
Námsskeið hefst í alþýðuskólanum
á Hyítárbakka á mörgun. Verða
haldnir á því fyrirlestrar um ýms
efni o. s. frv. Utskurðarkennsla fer
fram á námsskeiði þessu og hefir
Þorrblótið í Leslie.
hinn 17. þ. m. verður í alla staði
hin veglegasta.
Hr. W. H. Paulson þingmaður,
stýrir samsætinu.
Blótið hefst með máltáð, sem hefir
verið vandað til sem mest mátti. —
Feitivm sauðum hefir verið lógað og
kjöti af þeitn reykt eftir kúnstarinn-,
ar reglum. Rúllupylsur og lunda-
baggar og annað igóðgæti verður á
iborðum. Húskarlar sitja sveittir
niyrikranna á milli við fiskisteininn,
við að berja og rífa harðfiskinn og
riklinginn. Skyr og rjómi, moðbakað
rauðseytt poflflbrauð og skrautskorið
laufabrauð, verður fram borið.
Að afstaðinni máltíðinni hefjst
skemtiskráin. Aðalræðurnar flytja:
Séra Ragnar E. Kvaran frá Win-
nipeg.
Séra. Carl J. Olson frá Wynyard.
Séra Fr. A. Friðriiksson frá Wyrv-,
yard.
Söngnum stýrir Miss J. Johnson,
sem íhefir æft unglingasöngflokk sér-
staklega fyrir þetta tækifæri. Auk
söngflokskins syngur séra Kvaran og
fleiri viðurkenndir söngmenn, ís_
lenzka söngva.
Dansað verður seini part nætur-
innar og spilar sex nvanna hljóðfæra
flokkur fyrir dansinum.
Aðgangur að samsætinu verður
$1.25 fyrir fullorðna og 50c fyrir
börn.
Aukaborig'un fyrir dansinn.
Helgi Valtýsson þá kenslu á hendS.
Heyrst hefir að síra Jakob Kristins-
son muni koma á námsskeiðið og
halda þar fyrirlestra. Aðsókn er mik
i! að námsskeiðinu 0|g miklu meiri en
húsrúm levfir. I skólanum eru 40
—50 nemendur, og sagt er að milli
20—30 sæki námsskeiðið.
(Vísir.)