Heimskringla - 08.02.1928, Blaðsíða 7

WINNIPEG S. FEBRÚAR 1D2S
HKIMÖKHINOI m
7. BLAÐSIÐA
Bakverkir
•ru einkenni nýrnasjúkdóiKO. GIN
PILLS lœkna þá fljótt, vegna þess a
þær verka beint, en þó mildilega, á
nýrun — og græbandi og styrkjandi.
50c askjan hjá öllum lyfsölum.
132
Oðinn.
er nýlega kominn út og flytur, auk
margra mynda, greina og kvæða, fram
hald æfisögu séra FriSriks Friöriks-
sonar. Hafa iþessi æfusögu-lþættir sr.
Friöriks oröiö mjög vinsælir og veriö
mikiö lesnir. I þessum kafla er sagt
frá losi því, er komst á líf séra Frið—
riks um eitt skeið; er hann tók upp
á því að drekka og svalla. Segist
hann ekki hafa drukkið vegna þess
sig langaði í vin, heldur til þess að
drekkja sorgunum. Hann hafði orð
ið fyrir mi'klum vonibrigðum og vildi
ekki lifa lertgur. “Og það endaði
með þvi,” segir séra Friðrik, “að eg
einsétti mér að gera það versta, sem
eg vissi, og svo gekk eg hratt niður í
bæ og niður á Ilótel Island og fór rak
leitt inn í veitingastofu. Þar inn
hafði eg aldrei komið áður. Eg pant-
aði Toddy og drakk hvert glasið á
fætur öðru. Mér þótti braigðið hræði
fega slæmt, en ætlaði mér að verð i
fullur, og mér tókst það. Þó komst
eg vel heim og sofnaði. Næsta morg-
un fann eg til engra eftirkasta, nema
þeirrar tilfinningar að eg hafði brotið
allar brýr og brennt öll mín skip og
að nú stæði mér á sama um allt. A
þeim degi hófst för min um hinn
myrka eyðimenkurkafla æfi minnar,
sem nær því hafði enda tekið með
skelfingu.....” Honum fannst lífið
gersamlega óbærilegt, og langaði til
þess eins að fá að deyja. En draslið
°g óreglan var seinvirkt rneðal. Og
þá datt honum nýtt ráð í hug. — “A
gamlárskvöld rann mér nýtt ráð í hug.
Eg man ekki tilefni þess, að það kom
i huga minn. Eg fann ráð til þess
að stytta Kfið, án þess að nokkur
renndi grun í, að það væri af eigin
völdum. Ef eg færi út í heim i orði
kveðnu, og færi með skipi mitt í
stormum vetrarins, þá væri auðvelt
að fara fyrir borð; og koma því svo
fyrir að engan grunaði annað en að
það hefði verið slys, orsakað af ó-
varkárni. Þar með var lausnin feng
in.”
Og svo lagði hann af stað i febrú-
ar. Kvaddi vini og kunningja með
virktum, og bjóst ekki við að sjá þá
aftur í þessu lifi. Magnús heitinn
Einarsson, bekkjarbróðir og vinur
séra Friðriks, spurði hvert hann væri
að fara. Séra Friðrik svaraði stutt
laggott: “F.g ætla lengra en til
Vestmannaeyja og styttra en til Fær-
eyja.” —
Samdægurs var haldið af stað. —
Skipið hreppti ofsaveður og og var
lengi á leiðinni til Færeyja. En atvik
kom fyrir séra Friðrik á skipinu, sem
varð þess valdandi, að hann hvarf ýrá
áformi sínu. Hann var jafnvel að
hugsa um að fara ekki lengra en til
Vestmannaeyja, ef skipið kæmi þar
vtð. — “Laura” kom ekki við í eyj-
unum, og þannig varð eg nauðugur
viljugur að halda lengra út í óviss-
una og æfintýrið.” —
Þ'essum kafla æfísögunnar lýkur, er
skipið nálgast Færeyjar. —
Svo komum við í landsýn við Fær-
eyjar og hryllti mfg við að hugsa um
bvernig fara myndi um minn hag.”
I^ann veg skilur séra Friðrik við
lesandann að sinni.
Fráleitt þarf að efast um, að beð-
'ð muni verða eftir framhaldinu með
nokkurri óþreyju.
(Vísir.)
Hitt og þetta.
Frœgir skottulœknar undir ákœru. .. j
“Hvítasunnusöfnuð” nefnir sig trú-
flokkur einn, sem eigi er með öllu
ókunnur hér í landi. I Danmörku
ihefir borið allmikið á söfnuði þess-
um síðastliðin tuttugu ár, vegna þess,
að ein frægasta leikkona Dana, Anna
Larsen, gerðist ötull liðsmaður í i
söfnuðinum. Giftist hún einum aðal- I
foringjanum fyrir sértrúarhreyfingu
Iþessari, og heitir hann Björner.
Kraftaverkatrú er rótgróin með á-
hangendum safnaðarins. Lækna þeir
sjúka með bænum, smurningu og
handahreyfingum, og tekst það stund
um vel, því að vitanlegt er, að sumir
geta læknast fyrir trúna. Safnaðar-
menn leita alls ekki venjulegra lækna,
er þeir verða sjúkir, en helztu nienn
safnaðarins biðja fyrir sjúklingun—
um.
Það bar við að einn ungur sonur
eins safnaðarmarmsins varð sjúkur;
kvartaði undan verkjum í hálsinum.
“Elzti bróðirinn” í söfnttðinum tók
að sér að lækna hans, en drengurinn
dó eftir lækningin var afstaðin. Kom
það þá upp úr kafinu, að drengurinn
hafði barnaveiki, og má telja líklegt
að hægt hefði verið að bjarga heilsu
hans, ef læknis hefði notið við.
Læknajstjórn Dana befir hafist
handa gegn þessum nýtízku skottu-
lækningunt og ætlar að draga safnað -
arstjórnina fyrir lög og dóm. Verður
hún látin sæta ábyrgð fyrir dauða
drengsins. Og eigi verður sú ábyrgð
iéttari, þegar þess er gætt, að hér var
um bráðnæman sjúkdóm að ræða, er
vel hefði getað breiðst og smitað
fjölda barna. En einangrun var eng-
in viðhöfð á sjúka drenjgTtum, því eng
inn af skottulæknunum þekkti sjúk—
dóminn.
(Vísir.)
Er hœgt að jlyija fisk lifandi í isf
Það er áður kunnugt, að til eru
fiskar, — sérstaklega ýmsar tegundir
er lifa í ósöltu vatni — sem
íþola að stokkfrjósa, og jafnskjótt
eftir að þeir hafa þiðnað, lifa, eftir
iþví er virðist/eðlilegu lífi. 1 Siberíu,
þar sem árnar eru botnfrosnar á vet
urna, eru fiskarnir stundum stokk-
freönir í tsnum í marga mánuði, en
þrátt fyrir það lifna þeir aftur á vor
in þegar ísa leysir.
Nýlega stóð í franska timaritinu
“La Peahe Maritime”, að gerðar hafi
verið tilraunir í Ameríku með flut-
ing á fiski á nýjan hdtt. Fiskurinn
er látinn í pápu, sem fyllt er af vatni,
og síðan þrýst í það súrefni. Þar
er fiskurinn látinn vera í þrjá daga
í hita, sem er lítið eitt ofan við frost-
mark. Þá er kuldinn aukinn svo, að
allt frýs vatnið og fiskurinn; isstykk
in, sent við það myndast, eru síðan
tekin og vafin í einangrandi efni. —
Þannig um búin eru þau geymd í kæli
rúlmum og send þannig hvert sem
vera skal. Þegar ísinn bráðnar, lifn-
ar fiskurinn aftur við.
(Alþýðublaðið.)
Hamlot soðinn upp.
Eitt hið frægasta allra núlifandi
þýzkra skálda, Gerhard Hauptmann,
hefir ráðist í fyrintæki, sem í svip
hefir bakað honum gremju þýzikra
ibókmenntavina. Hann tók sér sem sé
fyrir ihendur að “yrkja Shakespeare
upp”. Haitptmann þykist viss um, að
leikritið Hamlet sé eigi í þeirri mynd
nú, sem það var frá höfundarins
hendi, heldur hafi leikendur fyrri
tíma breytt ýmsu í því, og sú breyting
hafi náð að komast í handritið, sem
fyrst var prentað eftir. Fjórði þátt-
ur leiksins muni vera afbakaður, eink
um hlutverk Laertes og Hamlets.
Og svo hefir Hauptmann leyft sér
að “kippa leiknum í lag”. Hann ger-
ir Laertes að aðalmanninum t samsær
inu gegn Claudius konungi,' flytur ein
talið fræga, “To be or not to be ...”
úr þriðja í fimta þátt og til þess að
rökstyðja og fá aðdraganda að breyt-
ingum sínum, hefir hann samið sex
ný atriði í leikinn.
Þessi Hauptman-Hamlet var sýnd
ur í fyrsta skifti í Dresden um miðj_
an desemljer. Varð mesti gauragang-
ur í Ieikhúsinu við það tækifæri; á-
itin’-fendur kölluðu: "Látið þér Siha-
kespeare í friði”, og hreyttu ónotum
í Hauptmann. Og listdómararnir
fóru ýmsum orðum urn Hauptmann, að öll tilveran fylgdi sömu reglum sem slíks, í viðskiftum við önnur ríki,
sem hann mun vera óvanur að heyra. um undaneldi, eins og þeir sjálfir. 2. Fjárhagsskipulagi hjá ríkjunum
Þannig : stendur í “Der Tag” • Þetta er leyndardómurinn utn lýð- inn á við og fjáíhagslegri yfirdrottn
“Shakespeare eða Hauptmann. That hylli Darwins — að hann var eng— un einnar stéttar yfir öllum öðrum,
is the question”, og bætir við: um manni leyndardómur. Það aö og 3. ýmsum sögulegum erfikenning—
“Hauptmann hefir gefið okkur svar- mjög fáir okkar hafa lesið Darwin uni, sem halda uppi þjóðernislegum
ið: Shakespeare-” Þykir mönnum hið | (meginrit Darwins) um uppruna teg- og landafræðislegum mismun og and ,
■ undanra spjaldanna á milli, segir stöðu milli rikja. Ríkjasambönd þau
Shaw, er ekki af því sprottin, að það sem myndast hafa milli engilsax-
sé oifvaxið skikíingi okkar, heldur neskra þjóða benda þá í þá átt, að út
hinu, að við erunt með á nótunum úr þessum ógöngum megi komast. j
og viðibúnir að taka ailri kenning- j Bandaríkin í Norður-Ameríku eru |
unni löngu áður en lokið er hinum ríkjasamvinna, sem upphafið hefir j
löngu og óteljandi dætnum, sem í innbyrðis réttinn til þess að hefja
■bókinni eru aðallega. Darwin verð- ófrið og komið á sameiginlegu skipu :
ur leiðinlegur eins og sá maður, sem lagi og lögum í mörgum efnurn. — j
heldur áfram að klifa á því að sanna j Brezka heimsríkið er einnig mjög
sakleysi sitt löngu eftir að hann hefir merkile?t í þessum efnum, ólíkt öll-
verið sýknaður. Iðni Darwins var j um öðrum heimsríkjum, fornum og
dæmalaus, dugnaöur hans eins og nýjum. Þar er mörgum þjóðum og
mannlegum mætti er frekast megn- j rikjum haldið saman af böndum. sem
ugt. En hann kafaði aldrei dýpra eru fremur siðferðislees en stjórnar-
aldna stórskáld hafa haft hina mestu
hneisu af þessari nýju bókmenntatil-
raun sinni.
(Vísir.)
BernardShaw umkirkju
og þróunarkenningar.
rúið sjálf til
SAPU
og sparið peninga.II
Alt sem þér þurfið
er úrgangsfita og
GILLETTS
PUREI VF
FLAKELI E-
Notvisir i hverjum bauk.
Matsali yðar hefir það!
Afstaða þróunarkenninjga og trúar
bragða er nú víða mikið rædd, ekki
sízt í ensku kirkjudeilunni. Margir
hafa lagt þar orð í belg á undan—
förnum árum. Meðal þeirra er Bern-
ard Shaw, eirthver snjallasti rithöf-
unclur Breta.
nokkrum
kallaði “Baok to Metuselah. A Meta- mjög almennt gildi, setti þær ekki |
hiological Pentateudh” og lét að vanda fram, eins og þær snertu alla náttúru l
fræði, taldi það, sem hann hafði berrt 1
fyrir og sveif aldrei hærra yfir stað ,
reyndir sínar en svo, að hver meðal- 1
Hann skrifaði fyrir' maður gat fylgt honum. Sjálfur ætl '
árum leikritaflokk, er hann aði hann atfhugunum sínum aldrei |
(Frh. á 8. b1s.)
fyligja langan inngang um trú og
vísindi og þróunarkenningar og þjóð
félagsleg áhrif þessara mála, og kom
víða við. Hann er þróunarsinni og
hefir horn í síðu kirkju og kristin—
dóms, en boðar endurfæðingu trúar-
innar á vísindalegum grundvelli, þvi
án trúar verði ekki lifað og muni
hin nýja trú skapa nýja og glæsilega
list. En sýnishorn þeirrar listar eiga
leikritin að vera, sem að ofan eru
nefnd. Shaw talar heldur óvirðu—
lega um kennisetningadeilur og kirkna
krit. Hann hefir hvorki trú á ensku
kirkjunni sem heillavasnlegu afli í
trúar- né þjóðfélagslifi. Prófsteinn
kennisetningarinnar er víðfeðmi henn
ar eða algildi, segir hann. Þess
vqgna á enska kirkian ekkert rétt-
mætt tilkall til valds *eða áhrifa í
brezku þjóðlífi meðan hún prédikar
nokkura kreddu, sem brama- eða
ibúddhatrúarmaður, eða múhameðs—
trúarmaður, eða aðrir sértrúarmenn,
sem eru brezkir þegnar, geta ekki
aðhyllst, og mun því halda áfram
að vera það sem hún er nú, spillir
æskulýðsins, hætta fyrir ríkið og
hindrun samfélags heilags anda.
Þetta hefir aldrei orðið berara, en
af vanmætti kirkjunnar á ófriðarár-
unum. Enda segir Shaw að það sé
bersýnilegt, að mennipgunni verði
ekki bjargað af mönnum, sem séu
þannig lagaðir, að þeir leggi trúnað
á helztu kreddur kirkjunnar, en séu
þar á ofan svo trúlausir að halda að
slíkur átrúnaður geti mynda^S trúar-
'brögð. Slíkum mönnum verði ekki
trúað fyrir uppeldi barna. Ef hverf
andi sértrúarflokkar, ein>s og enska
kirkjan, rómverska eða gríska kirkj
an, ættu að halda áfram að halda
mannsandanum í viðjum slíikra
kredda, verður að útiloka þá frá skól
unurn, unz þeir gefast upp eða finna
þá sál, sem fólgin er í hverri kneddu.
Hin sanrta stéttabarátta verður bar—
átta menntastétta og sigurvinningur-
inn verður sálir barnanna.
En þótt Shaw sé þróunarsinni og
mjög andstæður ýmsum kirkjukenn-
iitgum, hefir hann sitthvað að atihuga
við ýmsar hinar almennustu ‘hug-
myndir manna um þróunina. Hann
segir að Darwin sjálfur hafi alls
ekki verið Darwinisti, enda sé “dar-
winskenningin” eða þróunar eða
breytingakenningin, miklu eldri en
hann eða Alfred Russeell Wallace.
Buffon hafi verið betri þróunarsinni
en þeir, forngrikkinn Empedokles
hafi kennt það, að allar myndir lífs-
ins væru tilbrigði fjögurra meginafla:
elds, lofts, jarðar og vatns, og flokk
un Aristotelesar á dýrunum sé upp—
haf flokkunar eftir skyldleika áþekk
þeirri, sem löngu seinna leiddi til á-
lyktunar Darwins um skyldleika ap.i
°g manna. Hjá mörgum höfundum
a undan Darwin má sjá meiri eða
minni merki þróunarkenningarinnar,
t. d. hjá Goethe. En Darwin varð
til þess öðrum freniur að snúa múgn
um á band kenningarinnar og við—
fangsefni hans, tilraunir og dæmi,
koma öllum almenningi kunuglegar
fyrir, en t. d. kenningar Lamarcks.
Það var einkum kennintgin um úr—
valið, sem varð til þess að brjóta
á, eina af starfsaðferðum þróunar-
innar, en ekki þá einu, ekki þá einu
sönnu, sem útilokaði allar aðrar. —
Hann var, í stuttu máli sagt, alls ekki
Darwinisti; hann var heiðarlegur
náttúrufræðinigur, sem vann að verk-
efnum sínum svo laus við allar guð-
fræði.lögar bcllalegigingar, að hann
átti aldrei í neinum deilum við þann
evangeliska sértrúarflokk, sem hann
var fæddur í, og var allt til dauðans
sú einfalda og almennilega sál, sem
hann hafði verið í æsku sinni, þegar
eldra fólkið efaðist um það, hvort
nokkuð ætlaði að verða úr honum í
veröldinni.
Svona eru í stuttu máli skoðanir
þær, sem Shaw setur sjálfur fram í
Iöngu máli og skemtilegu, eða rétt-
ara sagt, svona voru skoðanir hans
fyrir skömrnu, 1920. En hann hefir
stundum leiðrétt sjálfan sig á
skemmri tíma, án þess að hann vilji
þess vegna láta telja si;g hringlanda.
Hann hefir t.d. lengi undanfarið ver-
ið jafnaðarmaður. En nú eru jafn-
aðarmenn í dálitlum vandræðum með
bann, því nýlega tók hann upp á því
að fara að hæla Mussolini. Og jafn—
an er hann óragur við að segja skoð
anir sínar, hverjar sem þær eru, og
skrifar manna smellnast. Hann hefir
einhvemtíma kallað sjálfan sig hirð-
fífj enska auðvaldsins, en í öllum gals
anum er hann alvarlegur boðberi al-
varlegra mála.
(Lögrétta.)
Luigi Sturzo
um þjóðbandalag.
Don Luigi Sturzo er einn af helztu
stjómmálamönnum Itala, leiðtogi hins
svonefnda kaþólska alþýðuflokks. —
Hann hefir oft skrifað all beisklega
um Mussolini oig einræði rans, en
annars látið til sín taka ýms mál. M.
a. hefir hann fyrir nokkm skrifað (í
Hibbert Journal) um þjóðaibandalags
og friðarmálin og verða raktar hér
meginskoðanir hans.
■Slíkt er öfugstreymi lífsins, að sí~
fellt hefir maðurinn þráð frið, en
sifellt á hann í ófriði allt að einu. 011
sagan er óslitin ófriðarsaga. En er
ófriðurinn óumflýjanlegur og nauð-
synlegur ? Er það órækt náttúrulög
mál, eins og sumir sagnfræðingar og
heimspekingar segja, að mennirnir
þurfi að berjast? Samvizka nútíma-
manns neitar þessu. Vilji mannsins
ræður friði eða ófriði. Það ætti þvi
að vera unnt að koma málunum svo
fyrir, að svo yrði talið að rnenn hefðu
ekki fremur rétt til þess að hefja ó-
frið, en t. d. til þess að hafa þræla
Að visu er þrælahald enn þá sum-
staðar í heiminum og eins mundi ó
friður enn um stund geta átt sér
stað meðal ósiðaðra þjóða. En ó-
friður milli inenningarþjóða, eins og
Breta og Þjóðverja, ætti að vera á-
litinn eins mikil fjarstæða, eins o|g
það væri álitið, að Bretar færu að
lögleiða eða lögvernda hjá sér þræla-
hald og þrælasölu. Þjóðabandalag-
Innköllunarmenn Heimskringlu
( CANADA:
Arnes ..
Amaranth
Antler . .
Arborg
F. Finnbogason
Björn Þórðarson
. . Magnús Talt
G. O. Einarsson
Darwin bratrt, því að það þóttist i er sP°r ' rétta átt, en það á eftir
hver bóndi geta skilið út frá lcyn- iafnema réttinn til þess að hefja
bótareynsíu sjálfs sín. Darwin gerði ófrið. Syrjaldarhættan stafar aðal-
ekki annað en að sýna fram á það, ,eSa af þrennu: 1. Valdi ríkisins,
Ashern.............................. Sigurður Sigfússon.
Baldur....... - ............ Sigtr. Sigvaldason
Belmont .................................. G. J. Oleson.
Bella Bella ... .....................J. F. Leifsson
BeckviJ'e .... ...............Björn Þórðarson
Bifröst .... .............Eiríkur Jóhannsson
Brown....................................Jón J. Gíslason
Calgary.............................. Grímur S. Grímsson
Churo.hbridge . ...............Magnús Hinriksson
Cypress River .................Páll Anderson
Ebor Station.............................Ásm. Johnson
Elfros......... ...................J. H. Goodmundsson
Eriksdale ............................. Ólafur Hallsson
Framnes............................. Guðm. Magnússon
Foam Lake .. ...................John Janusson
Gimli .... . ......................B. B. Ólson
Glenboro .... ......................G. J. Oleson
Geysir.................................Tím. Böðvarsson
Hayland................................Sig. B. Helgason
Hecla.............................. Jóhann K. Johnson
Hnausa........................ . .. F. Finnbogason
Húsavík ..... John Kemested
Hove....................................Andrés Skagfeld
Innisfail............................. Jónas J. Húnfjörö
Kandahar .. .. .....................p. Kristjánsson
Kristnes....... ..................Rósm. Árnason
Keewatin .. .. .................. Sam Magnússon
fjesl,e............................... Th. Guðmundsson
Langruth .... ólafur Thorleifsson
Lonely Lake ............— .............Nikulás Snædal
Lundar.....................................Dan. Lindal
Mozart.................................. J. F. Finnsson
Markerville .. ........................Jónas J. Húnfjörð
Nes......................................páll E. Isfeld
Oak Point..............................Andrés Skagfeld
Oak View ........................... Sigurður Sigfússon
Ocoan Falls, B. C........................J. F. Leifsson
Poplar Park........................................Sig. Sigurðsson
Piney....................................S. S. Anderson
Red Deer...............................Jónas J. HúnfjörO
Reykjavík.............................NikuláJs Snædal
Riverton.............................Guðm. O. Einarsson
Silver Bay ............................ Ólafur Hallsson
Swan River......................................Halldór Egilsson
Selkirk..............................................B. Thorsteinsson
Siglunes...............................Guðm. Jónsson
Steep Rock..............................Nikulás Snædal
Tantallon...............................Guðm. Ólafsson
Thornhill...........................Thorst. J. Gíslason
Víðir...................................Aug. Einarsson
Vogar...................................Guðm. Jónsson
Winnipegosis...........................August Johnson
Winnipeg Beach..........................John Kernested
Wynyard.................................f. Kristjánsson
f BANDARÍKJUNUM:
Blaine.................................St. O. Eiríksson
Bantry.........................................Sigurður Jónsson
Chicago.........................................Sveinb. Árnason
Edinburg...............................Hannes Björnsson
Garðar.................................S. M. Breiðfjörð
Grafton..............................Mrs. E. Eastman
Hallson .. ..........................Jón K. Einarsson
Hensel................................Joseph Einarsson
Ivanhoe ..................... .. G. A. Dalmaiin
Califomía............................G. J. Goodmundsson
Miltoc...................................F. G. Vatnsdal
Mountain.........................................Hannes Björnsson
Minneota..................................G. A. Dalmann
Pembina.........................................Þorbjöm Bjamarson
Point Roberts.......................Sigurður Thordarson
J. J. Middal, 6723—21st Ave. N. W........Seattle, Wash.
Svold...............................................Bjöm Sveinsson
Upham..................................Sigurður Jónsson
The Viking Press, Limited
Winnipeg, Manitoba