Heimskringla - 14.03.1928, Blaðsíða 1

' líov. R. Pétureson x
v '15 Iloinw ,St. — CITY.
AJUil. /uvuxxiiuuxio
WINNIPEG, MAN., MIÐWKUDAGINN 14. MARZ 1928
NÚMER 24
Frá Sambandsþinginu.
Enn er ekki umræðunum um fjár—
lögin lokiö. Hefir stjórnin fengiö
marga ónotalega a'ðfinningu að heyra
fyrir ,þau frá hinum flokkunum, ekki
sízt fyrir það aS lækka heinu skatt-
ana, svo aS hinir óbeinu hljóta aS
ihækka, sem auSvitaS kemur þyngst
niSur á þeim er sízt eru búnir gegn
háverSinu. Þá hafa og þeir liber-
alar er í flokkinn gengu 'héSan úr
Manitoba ásamt Forke, • og sjálfir
vilja endilega kalla sig “Progressive—
Eiberals,” fengiS rnargt lónotaorSiS
frá framsóknarmönnum, fyrir liS-
hlaupiS, og fylgiS viS fjárlegaírum-
varp stjórnarinnar.
* * *
Langmest er nú talaS um tillö'gur
þær er A. D. McRae yfirhershöfS-
ingi, þingmaSur Vancouver North
(conservative) hefir gert heyrum—
kunnar í samlbandi viS fólksinn-
flutninga til Canada og bólfestu inn—
flytjenda. Leggur hann hvorki
meira né minna til, en aS stjórnin
sjái 2,000,000 nýjum innflytjendum
fyrir jarSnæSi i sléttufylkjunum
jþremur, á næstu tíu árum. Aætlar
hann aS leggja þurfi í þaS fyrirtæki
um $300,000,000.
Mr. McRae kvaS innflutningsmála-
ráSherra, Mr. Forke lítiS hafa orSiS
ágengt í jákvæSa átt. HefSi hann
látiS í 1 jós nýlega, aS honum væri
íþaS vonbrigSi, aS cons. hefSu ekki
horiS fram ákveSnar tillögur. Virtist
þetta benda á aS ráSherra byggSi
ekki miklar vonir á sinum eigin
flokki, eftir tveggja ára viSkynningu,
og árangurslausar tilraunir aS hrinda
innflutningi og landnámi í viSunan-
legt horf. KvaSst Mr. McRae
ekki hafa svo nákvæmlega getaS
búiS sig undir þaS, aS bera fram
tillögur sínar sem skyldi, en þó gæti
hann vonandi skýrt sæmilega frá
þeim. En þetta væru aSaltillögur
sínar:
1. AS Sambandstj. skyldi meS sam-
vinnu viS Alb. — Brit. Columbia og
Bretlandsstjórn, gera Peace River
héraSiS aS allsherjar landnámssvæSi
fyrir alríkissambandiS.
2. Meginbraut skyldi byggja frá
Peace River héruSunum til Kyrra-
•hafsstrandar.
3. Veita skyldi ókeypis jarSnæSi
bólfestumönnum á kjarrlendi, grisju—
skóglendi og á svæSum er auSvelt
væri aS þurka, enda skyldi engir
skattar af því jarSnæSi greiSast í
fimm ár, og þá því aSeins, aS rutt
væri og eitthvaS bygt á því.
4. A helming jarSnæSisins skyldi
stjórnin láta rySja svo aS næmi $1500.
— á hverju jarSnæSi; skyldi í því
falig bjálkabús og hlaSa, er reiknast
skyldi ábúSinni til skuldar.
5. BóltökumaSur skyldi byrja aS
endurgreiSa þessa $1500.—skuld, á
sjötta ábúSarári, en eigi fyr. Skyldi
greiSslunni lokiS á 30 árum, meS
4y2 per cent vöxtum.
6. Samvitjuu sky^di náS viS
fylkin um sölu á ósetnum jörSum
nálægt járnbrautum, gegn uppskeru,
og skyldi undanþága gefin frá skött-
om fyrstu fimm árin.
7. Stofna skyldi héraSsfélög
(Community Clubs) til þess aS leiS—
heina og hjálpa nýjum bóltökumönn-
iim.
8. Gilda vestanbændur skyldi fá
þess aS útvega bóltökumenn
frá U. S. A. og NorSurálfu.
9. Samvinna skyldi vera milli
sambands og fylkisstjórnar, um inn-
flutningsstarfsemi í London, og ötulli
þátttaka í því starfi eiga sér starf af
hálfu hins canadiska fulltrúa í
London.
10. Aherzla skydi lögS á, aS
hvetja konur til innflutninga, til þess
aS fá þær til jafns viS menn í sléttu—
fylkin.
11. Oll áherzla skyldi lögS á það,
aS inn flyttuSt aSeins twendaefni og
fólk er gegna vildi heimilisstörfum.
12. Banna skyldi innflutning öll-
um þjóSum, er eigi þættu vænlegir
borgarar.
Mr. McRae kvaS um að gera, að
byggjá kjarrlendi og grisju—skóglendi
er svo afarmikið væri um, og af-
bragSs frjósamt væri, enda nálægt
járnbrautum. SömuleiSis votlendi
er auSþurkaS væri, eins og t. d.
væri svo mikiS um í Manitoba.
Mjög varlega væri ágizkað aS um
10,000,000 ekrur af þessháttar jarS-
næSi væri auSfengiS. Gæti þaS
framfleytt 65,000 fjölskyldum. Væri
ekki þar meS talin Peace River hér-
uðin, þar sem auðfengnar væru 30
000,000 ekrur, er væru enn frjósamari
og auðveldari til ruðnings. Gætu þau
héruS framfleytt 175,000 fjölskyldum,
eða um 750,000 manns bændastéttar,
og væri þaS meira en allir íbúar
Albertafylkis, sem stæSi. ViS þetta
mætti auka ^ er gera yrði ráð fyrir
aS tæki sér bólfestu í borgum, bæj-
um og þorpum.
“I stuttu máli, háttvirtir þing-
menn, geri eg ráS fyrir því, að nema
um 50 miljón ekrur fyrir 250,000 til
300,000 bændur. Asamt þeim, er í
þorp og bæi flytja, landnámi þessu
til nauSsynlegs stuSnings, bætast þá
þarna 2,000,000 nýjir landnemar viS
iUúatölu sléttufylkjanna,. Eg legg
meS öSrum orSum til, aS íbúatala
vesturfylkjanna verSi aukin um helm
ing. Geriö þetta og þá mun vel-
inegun og (flessun vaxa aS sama
skapi í öðrum fylkjum Canada.”
■----------x— ---------
Fjær og nær.
Séra Friðrik A. Friöriksson messar
aS KRISTNES sunnudaginn 18 p.m.
kl. 2. (C. P. R. tíma). Grandy
Community Hall, sd. 25. marz kl. 11.
aö morgni og í Mozart samdægurs
kl. 2. Arsfundur Mozart safnaöar
eftir messu.
Arsfundur Quill Lake safnaSar
verður haldinn i kirkju safnaSarins
fimtudaginn 22. p.m., og hefst kl. 2.
e.h.
A laugardagskveldiS var vóru gef—
in saman aS heimili Mr. og Mrs.
Jakobs F. Kristjánssonar 788 Inger-
sol str., hér í bæ, af séra Rögnvaldi
Péturssyni, þau hr. Alfred Haydn—
Bailey og ungfrú Jóninna Eirikka
Hallson. FramtíSarheimili brúS-
hjónanna verSur hér í bænum,
A laugardaginn var kl. 2 síSdegis
gaf Dr. B. B. Jónsson í hjónaband
Hannes Jakobsson og Hansínú Ein-
arson. Fór hjónavígslan fram aS
heimili Mr. og Mrs. Haraldar Olson,
en Mrs. Olson er móöur-systir brúS—
urinnar. Svaramenn vóru Miss
Salome Halldiírsson og Mr. W. Olson.
— Mrs. B. H. Olson söng brúSkaups—
söng. Eftir giftinguna vóru ~~veit-
ingar frambornar fyrir gesti, nánustu
vini og ættinigja, unz brúðlHjöninn
lögSu á staS meS C. N. R. lestinni
er fer kl. 5.10 til Chicago, þar sem
brúðguminn hefir dvaliS undanfarin
3 ár, og framtíöar heimili þeirra
hjóna veröur.
LestrarfélagiS á Gimli hefir ákveö-
iS aS halda hina árlegu samkomu
sina 20. apríl næstkomandi. Skemti-
skrá hefir enn ekki verið ákíeöin,
en verSur auglýst síöar. Svo mikiö
er þó víst, aS til þessarar samkomu
veröur vel vanda|>, enda hefir lestrar—
félagiö fyrir löngu getiS sér orS
fyrir þaS aS vanda til skemtiskrár-
innar á samkomum sínum. Ættu
menn aS hafa föstudagskveldiS 20.
apríl í huga, og líta eftir nánari aug—
lýsingu þegar þar aS kemur.
HingaS kom í fyrradag vestan frá
Vatnabygðum hr. Benóni Stefánsson,
frá Edinborg N. D. Hefir hann
veriS í kynnisferS um Islendinga—
ibygöir hér norðan viö landmærin
síðan 27. jan. í vetur. Biöur hann
Heimskringlu að flytja öllum kunn-
ingjum sínum, er hann hefir séS
undanfariS, kæra kveöju sína, fyrir
gestrisni og vinsemdar viötökur.
HéSan fór hr. Stefánsson í gær á—
leiöis suöur.
HingaS til bæjarins kom á laugar—
daginn frú 'Sigríöur og dr. J. P.
Pálsson frá Elfros meS veika dóttir
sína, Margr'éti, sex ára gamla. Er
hún enn á almenna sjúkrahúsinu,
mikiS veik er blaöiS fer til prentun-
ar. Dr. Pálsson fór heim til sín
aftur í igærkveldi.
Þokumorgun
HiminhveliS úlfgrátt er
ekki sólar vottur;
hvolfir yfir höfði mér
hrtmi skæfSur pottur.
—P. G.
HallgrímskirkjusjóSur
Aður auglýst ...... ........... $15.00
Sent af Jakob Briem frá
Miss GuSrún Gjíslason, Gimli LiOO
alls ..................... $16.00
Fulltrúanefnd Saníbandssafnaöar,
er aS efna til skemtisamkomu, er
ihaldinn veröur bráölega. Þar verS—
ur ýmislegt til skemtunar; einsöngv-
ar, tvísöngvar, ræða o. fl. — GætiS
aS auglýsingu í næsta blaSi.
Mr. Sigurður Jóhannsson les upp
kvæöi eftir sjálfan sig, þriöjudags—
kveldiö, 20. p.m„ i neSri sal Good-
templara húsins, byrjar kl. 8.30.
Vonast til aS sem flestir sækji þessa
skemtun.
Dorcas félagiS hér í bænum, hefir
ákveöiS að halda samkomu snemma
í næsta mánuSi. AS líkindum verS-
ur samkoman haldinn dagana 9. og 10
apríl. Þar verður sýndur þriggja
þátta leikur, er búiS er aS æfa nú
undanfariS. Auglýsing kemur um
þetta í næstu blööum.
Mr. og Mrs. Edw. Thorláksson frá
Medicine Hat, Alberta, komu hingaS
á mánudagsmorguninn, til þess aS sjá
föSur Mrs. Thorláksson, hr. Gunnar
GuSmundsson, er veiktist snögglega
seinni part vikunnar sem leið. —Mr.
GuSmundsson var heldur betri, er
blaSiö fór til prentunar og óskar
Heimskringla honum góðs bata.
--------x---------
Til Islendinga
í Vesturheimi
Borgarnesi, Islandi í
7. febr. 1928.
Kæru landar:—
Vegna hlýrra og ágætra endurminn—
inga frá stundum iþeim, er ég átti
fyrir nokkurum árum meöal ykkar,
þegar leiS mín lá um Vestur—Isl.
bygSir og hlýhuga þeim er ég varS
víöa var til “Gamla Fróns,”— voga
ég aS ávarpa ykkur nokkrum orðum.
Erindi bréfsins kann sumum aS finn—
ast sníkjulegt, en góöviljaðir menn
munu afsaka það.
Þannig er, aS talsverö hreyfing er
vöknuö hér í Borgarfiröi, um að
reisa myndarlegan æskulýðsskóla viö
einbvern hverinn okkar og er helst
hugsað ura| Reykholt. Þar er stór
hver, jarðvegur ágætur og vel í sveit
komið. Er þá ætlunin aS hita húsiö,
sjóöa matinn, hafa sundlaug í húsinu,
ræktunartilraunir aö vorinu (jafnvel
líka að vetrinum undir iglerþaiki) o.
s. frv. — alt viS jarðhita.
Hreyfingin urn þetta er einkanlega
nteöal Ungmennafélaganna, þótt
einstaka rosknir menn aS áratölu, en
ungir i anda, ljái þVí ágætt fylgi
sitt, svo sem Halldór skólastjóri á
Hvanneyri og ýmsir fleiri.
Jafnframt því er viö hugsum þetta
senr uppeldisstofnun fyrir æskulýS
Islands á ókomnum árurrt, þar sem
ihann sæki til vizku og þrek, andlega
og Iíkamlega hreysti, þá teljum viS
IþaS ákjósanlegasta minnismerkji yfir
Snorra Sturluson, senV Borgfiröingar
og allir Islendingar í heild gætu reist
honum í Reykholti í sarrtb. viö ÞjóS-
hátíðaráriö 1930.—En til þess aö þetta
hafist fram, þarf fé. Við teljurn
vist aS fá a.m.k. tvo—fimtu bygging—
arkostnaöarins úr rikissjóöi. Hitt
þurfum við aS fá meö frjálsum
framlögum áhugamanna. Búist er
viö aö skólinn muni kosta nálægt
kr. 100000,00 '20—25 þús. dollarsL
Nú þegar er byrjaS að safna pen-
ingum og loforSum hér í héraðinu,
og má heita aö áhuginn sé aS veröa
almennur og tel ég víst aö safnist í
héraSinu hér a.m.k. 20 þúsund krónur.
ErindiS meS iþessum linum er að
láta Islendinga vestra vita um máliö
og meS iþeirri von aö einhverjum
þeirra yrði til ánægju aS styrkja
iþetta málefni. Eg fann þaS oft
meöal þeirra, aS þá langaði til aS
styrkja gamla ættlandiö sitt á ein-
hvern hátt eöa sýna þvd hlýhuga sinn.
Þarna held ég sé reglulega gott
taekifæri. Vilji eiilhverjir Islend-
ingar vestan Atlantsála styrkja þetta
málefni, rnieS því að senda nokkrar
krónur, þá er velkomiö aö ég veiti
þeim móttökir og mun ég þá meöal
annars — kvitta fyrir þær meS
skrá yfir gefendurna í skólanum
sjálfum 1930, sem ég vona aö verSi
kominn upp þá. Eins gætuö þiS
sent beint til ísl. blaðanna, sem rriyndu
vafalaust góiVSúslega veita mótjtaku
styrk frá ykkur í þessa átt og koma
honum til skila.
I von urrt aö heyra eitthvað frá
ykkur sem flestum og meS alúöar-
kveðju frá “Gamla Fróni,” er ég
ykkar alls góös unnandi,
Vigfús GuSmundsson.
(adr.: Borgarnes, Iceland, Europe.).
---------x----------
Andlátsfregn
Híúsfrú Jóna Sólveig Isaokson
andaSist aö heimili sínu í Blaine,
Wash., þann 22. febr. s.l. Hún var
fædd aö Grafton N. Dak. 11. jan.
áriS 1892. Foreldrar vóru þau
Einar H. Fanndal og kona hans Ingi—
björg Steinun Einarsdóttir, systir
þeirra iSveins og Jaköbs Vestford í
Mouse River byigS í N. Dak. FöSur
sinn místi Jóna sál. þegar hún var
aöeins 6 mánuða gömul. M'óSir
hennar giftist síöan Gísla Gíslasyni,
og meS þeim ólst hún upp, fyrst í
N. Dak. en flutti meö þeim vestur
til Blaine 10. ára gömul. Hún út—
skrifaöist úr Miöskólanum hér í
Blaine meS góðum vitnisburSi og
stundaöi síðan náml í Verzlunarskóla
í Bellingham. Arið 1910 .giftist hún
Öla Isackson frá Blaine. Þau eign—
uSust 7. börn; 6 þeirra lifa móður
sína ásamt eiginmanninum, móSur og
stjúpfööur.
Hún tók þann sjúkdóm, sem leiddi
hana til bana snemlma í janúar. Var
hún skorin upp af læknirum í Bell—
ingham og virtist sú tilraun ætla aö
hepnast, en batinn reyndist skamm—
vinnur.
Hún var jarðsungin af Congregat—
ional prestinum hér í bænum þann
26. febr. að viðstöddum miklum
mannfjölda.
Hin látna var einkar gáfuS og vel
gefin kona. Glaölynd og ötul í
hverju sem! hún tók þátt í. Hún
tilheyröi tveimur systrafélögum, og
í tvö ár var hún forstööukona For—
eldra Oig Kennarafélags þessara bæjar
og gegndi 'þeim starfa meö frábærum
dugnaöi. Hennar er því saknaö,
ekki einungis af ástvinum herwnar,
heldur einnig mörgu santferSafólki.
BlessuS sé minning hennar.
H. E. Johnson.
-----------x----------
0r bréfi frá Eskifirði
Verzlunin gengur þolanlega eftir
þeim mælikvarða sem mælt veröur
hér á þessum nýja Eskifiröi. Hann
er orSinn mjög ólíkur þeim EskifirSi
sem þú þekktir, sérstaklega hvaS
viövíkur öllu atvinnu og verzlunar—
lífi. Þessir gömlu athafnakraftar
sem veriS hafa, eru nú óðast aS
hverfa úr sögptnni, og enn koma engir
í staðinn, sem neins eru megnugir
til neinna framkvæmda.------Okkur
hefir mörgum verig þaS ljóst, aS
hér veröur eitthvaö aö gera, ef vel
á aö fara. —— ViS komum þvá saman
á fund hér 12. janúar, viS vórum
11 talsins, og var þar stofnaS fyrsta
togarafélagiS á Austurlandi, og
hlaut þaS i skírninni nafniS “Andri.”
I stjórn vóru kosnir 3 menn, Páll
Magnússon lögfræöingur, sonur séra
Magnúsar í Vallanesi; Ölafur Sveins-
son, f.v. gjaldk. viö Landsb. hér,
sonur Sveins í firöi, og Markús E.
Jensen, kaupmaöur, sonur Vilhelms
Jensen. - - -
Veturinn hefir veriö mjög góSur
hér hjá okkur fyrir austan, en þó
óvenjuleg snjóþynigsli eftir aS fram
kom yfir nýár. Bátar eru nú sem
óSast aö þúa sig til fiskjar á Horna—
fjörS. — Utlitiö með fiskverö er nú
nokkru betra en í fyrra.
Eg var kannske búinn aö segja þér
frá brúnni sem bygS var á Esiki-
fjárðarána á síSasta surnri, en hitt
muntu ekki vita, aö hún er nú mjög
mikiS löskuð oröin, og ég held ekki
yfirferðafær sem stendur. ÞaS hafa
sígiö undan henni t\æir stöplarnir.
— En sjálfsagt veröur bráSlega viS
hana gert, þegar fer aö vora, og þá
verSur líka byrjaS á akbrautinni
milli Eskifjaröar og ReySarfjarSar,
svo einhverjar eru nú framkvæmd—
irnar þótt alt sé í volæöi. Ykkur
þætti víst hlægilegt í Ameríku, ef
þyrfti aS skjóta á almennum fundi,
til þess aS eitt bæjarfélag gæti kom-
ist yfir aS eignast einn vöruflutnings—
bíl. Þetta vórum viS nú samt aS
brauka hér. — og býst ég viS aS
takist. Þetta verSur þá fyrsta bif-
reiöin sem EskifjörSur eigtiast. . . .
“Shell” ætlar aö fara aS setja h'ér
niöur olíugeyma. — Einnig koma
geymar á FáskrúSsfjörS, NorSfjörS
og Seyðisfjörö, en geymirinn sem
hér kernur verður einnig fyrir ReyS—
arfjörö......
Hugleiðingar
i.
Kristinn Pétursson og Fiskimálin.
Eg hefi lesiS meS athygli tvær
greinar er hafa birst í báöum íslenzku
vikublöðunum. AS bæði blöSin
hafa flutt þessar greinir sýnir óvan—
alegan áhuga á fiskimálum. Höfund—
urinn er Kr. Pétursson, fiskimáöur
frá Manitobavatni. I Lögberg 1. marz
ritar hann: “ViS vitum aS fiskurinn
fer smáni saman þverrandi, frá ári
til árs” En Lögberg segir: 8. Marz
(bls. 5) ‘iþegar til als kemur, borgar
veiöin sig á þessu vatni (Manitoba-
vatni) tiltölulega mjög vel.” Og
blaðiö segir ermfremur: “Nærri allur
helmingur þeirra er fiskiveiöi stunda
aö vetrinuin til í fylkinu, leita nú
þangaS.” Hvert eigum viö fiski—
menn heldur aS trúa Lögbergi eða
Kr. Péturssyni ?
I fyrri grein sinni segir Kr. Pét-
ursson, aö fiskimaðurinn hafi “varla
til hnífs og skeiðar” en Lögberg
segir: (8 marz) “Svo mikiS sem fisk—
aS hefir verið á vatni þessu (Mani-
tobavatni) er engin þurS á fiski þar”
oig blaðiö segir aS þaö hafi “komiS
fyrir aS pikkur” hafi selst í heild—
sölu á 40—50 cent pundiö í New
York.”
Eg sé ekki betur en aS blaöiS sé
að gera Kr. Pótursson aö ósanninda-
manni.
Ef ég má segja álit mitt, um fiski—
mannasamtök, og félagsskap, þá álít
ég aö fiskiinenn i Manitoba þurfi
ekki aö óttast stranga samkepni af
hvitfiski fluttum óraveg, meS afar
kostnaSi norðan frá “flóa”. En
félagsskap fiskimanna viö Mani-
tobavatn og viö Winnipegvatn og viS
önnur vötn í Manitoba, álít ég rrtjög
æskilegan, og geta orðiö til stór-
feldra hagsmuna fyrir fiskimenn.
Einkennileg franuför.
Fyrir nokkru sá ég þá rökfræði, í
blaðinu Lögberg, aö umsóknir ein-
stakra manna og félaga, til stjórnar—
valda sléttufylkjanna, um leigu á
flóalandi þar sem vatnsrottur hafast
viö, væru framfarir. Ef stjórnirnar
leigja vatnsrottuláglendiö, mun þaö
reynast afturför en ekki framför, og
veröur þá sönnun fyrir því, aS
náttúruauölegS Canada er aö lenda
meir og meir í tiltölulega fárra manna
höndum, og auöur sá er þannig
safnast, er ekki sönnun fyrir vellíöan
almennings.
Þegar náttúruauöur þessa lands
verður kominn í auömanna hendur,
svo sem leigðar námur, leigöar fiski-
veiöar, leigöir skógar, lei'gSir grá—
vöru—framleiSandi landflákar, og svo
fr„ og landnáms tímabil Canada
liðiö,, mun sú spá rætast, aö alþýSan
verSi “frjálsir þrælar.”
Hvaöa þýöingu hefir þaö fyrir
almenning ef landflákar, er grávöru
framleiða, veröa leigöir til eínstakra
manna og félaga? BlaSiS Free
Press svarar því aS nokkru leyti. ÞaS
segir: “Many thousands of persons
are engaged for the whole or part of
tiheir time during the winter season
in taking pelts of wild fur-foearers.”
Og útflutt grávara nam 1927, $20,
608,637. Af þessari feikna upphæS
vóru aöeins liölega 5 per cerrt fram—
leitt af loSskinna'búskap.
Mér finnst blaSiÖ ætti aS benda
fólki á foina þunigu skattbyrSi er
fovílir á þjóöinni og fylkisbúum. O-
borgaðir sveitaskattar, . (municipal
tax arrears) desember 31sta 1926,
námu $12,376,952, og svo ætti ekki
aS gleyma því aS sveitirnar þurftu
til starfrækslu siöastliSiS ár, yfir
seytján og hálfa miljón dollars, og
95 per cent voru fasteigna skattar.
Eg læt þetta nægja aö sinni.
Marz 10, ’28.
A. E. Isfeld.