Heimskringla - 25.04.1928, Side 2

2. BLAÐSÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG 25. APRÍL 1928.
Hinn nýi heimur
vísindanna
Eftir Kii'tley F. Mathcr.
prófessor í jaröfræði við Harvard
háskólann.
Þýtt hefir G. A. •
(Frh.)
Skrásetning og' flokkun þessa ó-
.grynnis af skepnum er, sem við er a.p
búast, ekki eins auövelt verk og þaö
sem Adam haföi, þegar ‘'hann gaf
nafn öllum fénaðinum og fuglunum
loftsins og öllum dýrum merkurinn
ar.” En það er þó ekki tegunda
fjöldinn, sem er verstur viöureignar;
vandræðin mestu eru það, aö hin
glöggu sundurgreiningarmerki, sem
vóru svo ábærileg, meöan aöeins um
tvö hundruð dýrategundir þektust
'hverfa með öllu þegar fjöldinn vex.
Dýrum og jurtum er ekki skift sund-
ur í hólf og skúffur líkt og skjölum
í gamaldags skrifborði. Það er ávalt
að koma betur og betur í ljós að teg-
milli þess náttúrlega og þess yfirnátt-
úrlega, milli þess efnislega, ag þess
sem er af andanum. Þrátt fyrir
hindranir tungunnar og takmörk
vitsmunalegs útsýnis látum vér óhjá-
kvæmilega leiðast inn í fylkingar ein-
hyggjumannanna (the monists).
Maðurinn er ekki vera frá ein-
hverjum öðrum heinii, sem eyðir
stuttum 'tíma tilveru sinnar í ókunnu
urrihverfi hér á jörð og leikur sinn
stutta þátt á útlendu leiksviöi, áður
en hann hverfur inn í það umhverfi,
sem hann í rauninni er hæfur fyrir.
Hann er ótvíræðlega afsprengi móð-
urjarðar, hér er heimili hans; hér er
hans náttúrlega umhverfi.
Heimur Jósúa var blátt áfram skap-
aður f.yrir manninn; í honum var allt
sérstaklega til þess ætlað að auka
vellíðan mannsins, eða ti' þess að refsi
honum, þegar hann komst í ónáð hjá
guði sínum. Maðurinn stóð á hæðsta
tindi yfirburðanna, ekki sökum þess
að hann hefði komist svo hátt af
eigin rammleik, heldur af því að skap-
arinn hafði sett hann þar. Bústaður
I mannsins var miðdepill alheimsins.
Sól, tungl og stjörnur snérust um
dauðu náttúru er næstum fenginn; j
maðurinn á aðeins eftir að sigra
sjálfan sig, bæði hver út af fyrir sig
og félagsheildin. Mannheimurinn er
ekki tilbúið leiksvið, þar sem maður-
inn, eins og leikbrúða leikur sitt hlut-
verk; heimurinn býður manninum út,
skorar á beztu krafta hans að yfir-
stíga alla erfiðleika og þroskast til
verulega viðunandi lífs.
I heimi Jósúa gat hið allra ólíkleg-
asta komið fyrir; þar vóru töfrar
mjög mikilsverðir í daglegu lífi; við-
l>urðirnir stjórnuðust af dutlungum
hinna stjórnandi afla, sem vildu citt
í dag og annað á morgun. Vor heim-
ur er lögmáls heimur. Afleiðing fylg-
ir orsök í órjúfanlegu sambandi. Röð
°g reglufesta ríkir nú þar, sem áður
vóru dutlungar og töfrar. Þyngdar-
lögmálið er látlaust að verki; það er
hið sama í dag og það var í gær og
það verður hið sama á morgun, án
tillits til bæna eða skapmýkjandi
gjafa.
undirnar renna saman. Jafnvel djúp-j ^ann staö> um hann Hugmynd
ið sem virðist vera á milli dýra og
jurta, er nú brúað af lífsverum, sem
í sannleika eru bæði dýr og jurtir í
senn. Líffræðingarnir geta ekki
lengur gefið fullnægjandi útskýringu
á orðinu tegund. Þeir vita að það
táknar hóp, sem er valinn úr sírenn-
andi straumi einstaklinga, sem stöð-
ugt breytast og renna saman. Aðeins
meðan þekkingin á lífsmyndunum
umhverfis oss var langt frá því að
vera fullkomlega lýsandi, var tegund-
ar-hugmyndin alveg fullnægjandi. Nú
skiftast líffræðingarnir í tvo flokka:
Þá sem vilja kljúfa sundur, og þá
sem vilja steypa saman. Og skifting
*in er næstum eins friðspillandi og
skiftingin meðal kristinna manna
thaldsflokka og frjálslynda.
Eitt af því, sem gerir vef lífsins
svo framúrskarandi flókinn er það,
að, eins og vér vitum nú, geta ekki
allar lífrænar verur af sér afkvæmi
jafn ófrávikjanlega eftir sinni teg
und og áður var ætlað. ÍJt af fáein-
um rósategundum, sem blómræktar-
mennirnir byrjuðu með eru nú komn
ar um átta þúsund tegundir. Ef venj
ulegt kálhöfuð er látið “ganga skóla-
Jósúa um afstöðu mannsins í nátt-
úrunni hefir verið ærið endingargóð
í hugum afkomendá hans ag bergmál
af henni finnast enn á meðal vor.
Gaf ekki Linnæus nafnið prímatcs
(þ.e. hinir fyrstu) þeim spendýra-
flokknum, sem hann taldi manninn
heyra til ?
En heiinur vor gefur ekki tilefni
til neins sliks sjálfsálits. ‘Hvað er
maðurinn það að þú minnist hans?”
Þessi orð hafa fengið nýja merkingu
síðan Betelgeuse* var mæld. I sam-
anburði við jarðaraldurinn hefir mað
urinn lifað aðeins sem svarar augna-
bliki í venjulegum degi, í samanburði
við fjarlægðirnar milli stjarnanna er
hann eins og froðwbóla á bárufaldi
úti í miðju Kyrráhafinu. Jörðin er
hvorki hin smæsta eða hin stærsta,
hvorki hin heitasta né hin kaldasta,
hvorki hin innsta né hin yzta meðal
reikistjarnanna í sólkerfinu. Að lík
indum eru til margir hnettir henni
líkir. - Það er ekkert sérkennilegt við
hana annað en það að vér mennirnir
ihrærumst á yfirborði hennar. Sólin
er aðeins venjuleg stjarna; Það eru
lendir bifreiðin út af veginum; en hafi
hann góða sjón og heilbrigt vit og
sé aðgætinn og varfærinn, þá hendir
ekki nokkurt slvs.
Heimur vor er mikill, fagur og stór-
fengilegur, en samt erum vér ekki
ánægðir með hann. Vér þráum betri
heim, þar sem allir nienn hafa nteiri
möguleika til þess að lifa fullkomnara
lífi. Sé samlíkingin, sem vér notuni
hér að framan, viðeigandi, þá er það
eínkum tvennt, sem er nauðsynlegt,
ef heimurinn á að fara batnandi: vér
verðum að skilja lög þau, sem stjórn-
á hreyfingum vélarinnar, til þess að
hafa fullt vald yfir þeim, og vér verð-
um að finna rétta markið, sem heimur
vor á að stefna að og réttu leiðim
að því. Til hins fyrra þarf tamningu
riannvitsins og vaxandi vísindalega
Áður en vísindin komu til sögtinn
ar, hugsuðu menn sér að náttúruöfl-
in væru i höndunum á yfirnáttúru
leguni verum, sem notuðu þau til þess
að hefna sín á ólánsömum eða sekum
niönnum, eða þá til þess að auka
velgengni lánsamari eða “réttlátari”
bræðra þeirra. Júpiter kastaði þrum
ufleygum sínum á hvern þann
honum geðjaðist ekki að, og místi
ekki marksins; Jahve drekti öllum
mönnum og konum, sem hann hafði
skapað, nema Nóa og fjölskyldu
hans, sökum ilsku þeirra; eldi og
brennisteini rigndi yfir Sódómu og
Gómorru, sökum þess að þar fundust
ekki einu sinni tíu réttlátir menn. En
guðirnir greiddu, aftur á móti, götu
þeirra, sem þeim var vel við. Með
stakasta göfuglyndi létu þeir sem þeir
sæju ekki breiti þeirra. Þeim var
færður matur á gróðurlausri eyði-
mörku, og það ,þó þjóðin útvalda vilt.
ist oft af vegum réttlætisins. Ein
hegning fyrir þá sem svndguðu af
vanþekkingu; önnur fyrir “þverúðar-
fullar sálir.”
rannsókn, unz leyndardómar his efn-
islega heims hafa verið leiddir í
ljós; til hins síðara þarf tamningu
hjartalagsins og aukinn bróðunhug,
unz allar eigingjarnar hvatir hafa
verið brotnar undir þá einu þrá, er
miðar að velferð allra manna hvar-
vetna. Hvorki hið þroskaða vit né
kærleiksríkt hugarþel út af fyrir sig
getur bjargað heiminum; hvortveggja
þarf að vera að verki, annars mis-
tekst mannkyninu að lifa. Vandamál-
um mannlífsins er ekki enn til lykta
ráðið; enúþá þekkjum vér þau aðeins
sem að nokkru leyti. Hinn nýi heimur vís-
indanna kveður manninn til baráttu,
þar sem hann þarf að nota öll úrræði
vits og annara sálarkrafta.
veginn,” verður úr því blómkál. Sé til margar stærri, margar smærri,
fræberandi appelsína send “í skóla”
hjá Luther Burbank, þá koma út af
henni frælausar appelsínur. Menn,
sem fást við að ala upp dúfur, hafa
breytt viltu dúfunum í hundrað af-
brigði, og sum þeirra eru næsta ólík,
svo sem eins og sarpdúíurnar og hring
stélsdúfurnar. Þessi möguleiki margra
dýra — pg jurtategunda til að breyt-
margar heitari, margar kaldari, marg-
ar bjartari og margar daufari stjörn-
ur en hún. Margar nágrannastjörn-
ur hennar í geiminum hafa að lík-
indum reikistjörnuskara í eftir-
dragi, sem jafnast fyllilega á við
reikistjörnur sólarinnar. Stjörnufylk-
ing vor er aðeins ein af mörgum
stjörnufylkingum, sem er tvístrað um
ast gefur boðorðinu, að maðurinn geiminn. Það er aðeins vera vor hé-
skuli “drotna yfir öllum dýrum, sem1 á þessari smáu jörð um fárra ára
hrærast á jörðinni,” nýtt gildi. Mann-
kynið hefir næstum takmarkalausa
möguleika til yfirdrotnunar, með
þekkingu nútimans á hinni lífrænti
náttúru.
Samskonar niöurdrif milligirðing-
anna hefir átt sér stað á öllum svæð-
um vísindalegrar íhugunar á þessum
síðustu tímum. Rétt eins og grasa-
fræðin og dýrafræðin mætast þar
sem frumdýr og frumjurtir renna ins komist langt fram úr öllu
saman í .“plöntudýrunum,” svo mæt-
ast og eðlisfræðin og efnafræðin í
ransókninni á innri byggingu atóms-
ins.
Vísindin færa oss nú meira en
nokkru sinni áður heim sanninn um
það, að í alheiminum ríki eining,
þrátt fyrir það þó mörgum hafi
virzt hann hafa tvöfalt eðli. Þótt
sálarfræðin sé ung fræðigrein er
það að verða augljóst að “náttúru-
saga’’ mannsins er öll hans saga. Það
er ekki lengur mikið djúp staðfest
skeið, seni gefur einni stjörnu í einni
af mörgum stjörnu fylkingum sér-
staka þýðingu.
Það er engin ástæða til þess að
ætla að mannlegt lif sé hin hæsta
mynd lífsorkunnar, sem náðst hefir
í alheiminum. Það er mjög ólíklegt
að stjórn alheimsins hafi lagt allt i
þessa einu lífsmynd á þessum eina
stað. Ef til vill hefir andi alheims-
því,
sein maðurinn hefir afrekað, á ein-
hverri fjarlægri reikistjörnu. Nú á
þessu sérstaka jarðaraldurstímabili,
býðst manninum tækifærið; þetta er
tækifærisstund hans, og sigurlaunin
eru rétt að segja komin upp í hend-
urnar á honum. Drotnun yfir öðr-
um lifandi skepnum jarðarinnar, til
allra hugsanlegra afnota, heyrir hon-
um til; mátturinn yfir öflum hinnar
’Betelgeuse er stærsta stjarnan
stjörnumerkinu Orion.—Þýð.
!
SKIFTID
YÐAR FORNFÁLEGU HÚSGÖGNUM
Skiftið óþörfum og úr sér gengnum húsbúnaði upp í
nýjan. Símið eftir matsmanni vorum. Páið hæsta verð
fyrir. Þér getið látið gömlu húsgögnin ganga upp í
þau nýju.
Viðskiftatími
8:30 a.m.
til 6 p.m.
Laugardögum
opið til
kl. 10 p.m.
SfMI 86 667
J.A.Banfield
LIMITED
492 Main Street.
Húsgögn
tekin í
skiftum seld i
sérstakri deild
með góðum
kjörum.
En vor heimur gerir öllum jafn
hátt undir höfði. Regn fellur jafnt
á réttláta sem rangláta, eldgos og
jarðskjáftar eru afleiðingar ósveigj-
anlegra náttúrulaga, sem ómögulegt er
að breyta h’ð minnsta, hvort sem
fólkið er gott eða illt, þar sem þessir ur
náttúruviðburðir koma fyrir. Að
vísu var því haldið fram í nokkrum
prédikunarstólum í landinu, að jarð
skjálftinn í San Francisco árið 1906
ihefði verið makleg refsing fyrir synd-
ir borgarbúa. En það sannar aðeins
það, sem alkunnugt er, að skoðanir,
sem menn hafi lengi alið með sér, eru
furöit lífseigar.
Fáir munu halda því fram nú, að
auður og líkamleg vellíðan bendi sér-
staklega á rétta breytni, en að fátækt
sé venjuleg afleiðing brota gegn siða-
lögmálinu. Reynzlan hefir sýnt mönn-
um ótvíræðlega, að vanþekking á
lögunttm er ekki afsökun fyrir nokk-
urn mann. Þekkingarleysi á sam
bandinu milli vissrar mýflugutegund
ar og sóttkveikjunnar, sem veldur
mýrarloftshitaveikinni, bjargar ekki
fáfróðum mönnum frá því að fá veik-
ina.
Bifreiðin er einskonar tákn þesi
heims, sem vér lifum í. Hún annað
hvort hreyfisit eða stendur kyr, án
nokkurs tillits til guðrækni eða mælsku
þess manns, sem stýrir henni. Hún
fer ekki á stað nema olía sé í olíu-
geyminum, vélin vel smurð, rafmagn
í rafniagnsvirkjunum og allir hlutar
vélarinnar í réttum skorðum. Hvorki
bænir né bölv og ragn stoða nokkuð
við hana; hvort sem þeir, sem í bif -
reiðinni eru, ætla sér í daðursgildi í
einhverri veitingakrá við þjóðveginn
eða eru í líknarerindum á leið til
spítalans, til að gleðja einhvern ást-
vin, er þar liggur sjúkur, þá starfar
vélin aðeins eftir þeim aflfræðilegu
lögum, sem öll hennar nothæfni er
undir kominn.
En táknið bendir lengra en hingað.
Bifreiðin hlýðir hreyfingum manns-
ins, sem stýrir henni. A sama hátt
situr mannkynið víð stýrið í þessum
heimi vorum. Ökumaðurinn getur
ekið bifreiðinni hvert sem hann vili.
Abyngfðin 'hvílir skilyrðislaust á herð-
um mannanna. Sé ökumaðurinn
drukkinn, viti sinu fjær, eða sofandi,
Meðal úrræða þessara er ekkert
eftirtektaverðara en það, sem hefir
gert vísindi nútímans að svo máttugu
afli til þess að nota náttúrukraftana
g auðsuppspretitur náttúrunnar. Hin
vísindalega starfsaðferð hefir verið
reynd og reynslan staðfest han
Nema því aðeins að henni sé beitt
við vandamál trúarbragðanna, geta
guðfraéðingarnir ekki búist við að
fá varanlegt fylgi mitc i menningu
nútímans.
En hin visindalega aðferð krefst
sérstaks hugsunarháttar, sérstakar
vitsmunanlegrar afstöðu gagnvart al-
iheiminum. Þegar visindamaðurinn
byrjar að fást við eitthvert úrlausn-
arefni, býst hann við að nota vissar
reg'lur. Meðal þeirra er reglan um
orsakasanvbandið : hver afleiðing verð
aö hafa fullnægjandi orsök. Þá
er reglan um samkvæmni í náttúrunni
sömu öfl. sem verka á sömu hluti við
sömu aðstæður hafa ávalt sömu af
leiðingarnar. Og ef til vill gagnleg-
ust af öllum er sú regla, að fleiri en
ein tilgáta geti leitt til réttrar úrlausn-
ar. Þegnr um það er að ræða að
finna hina verulegu orsök einhverrar
afleiðingar eða einhvers skilyrðis, ]>:'
ber að gefa hverri mögulegri útskýr-
ingu fullan gaum. Stundum getur
rannsóknarstefna, sem í fyrstu virð-
ist fjarstæða, leitt til úrlausnar,
henni fylgt til enda.
Vísindamaðurinn skoðar aldrei
neitt úrlausnarefni sem algjörlega út
kljáð. “Síðasta orðið” hefir enn
ekki verið sagt um nokkurt efni
Alyktanir, sem gerðar hafa verið, o
lög, sem samin hafa verið af einum
flokki vísindamanna, geta ávalt orðið
fyrir endurskoðun og nýrri rannsókn
af hálfu annara vísindamanna. F.ng-
um er sýnd óvirðing með því að á
rangurinn af vísindastarfsemi 'hans sé
prófaður af öðrum; þvert á móti er
það hið niesta virðingarmerki. En
að hinu leytinu, þegar vísindamaður-
inn sér, að unt er að gera grein fyrir
mörgum sýnilegum staðreyndum í
náttúrunni með sennilegri skýringu
á einhverri viðburðarás í henni eða
samböndum hluta, og einkum ef að
staðreyndir, sem síðar koma í ljós,
eru í samræmi við skýringuna, álítu.'
hann að sér sé leyfilegt að treysta
því að hún sé sönn. Af þessu er það
að vísindamaðurinn metur mikils
fjölda margar svo nefndar vísinda-
kenningar og náttúrulög. Og trausti
hans á þeim verður naumast haggað,
þegar það einu sinni hefir fundið
fastan grundvöll og er nægilega rétt-
lætt með aithugunum og tilraunum.
Leitin eftir þekkirngunni hefir bor-
ið ríkulega ávexti, þegar þessi hugar-
stelna hefir verið ráðandi í henni.
Náttúran er reiðubúin að opinbera
sína dýrmætustu leyndardóma hinum
þolinmóða og lítilláta rannsóknara.
Þekking fengin með þessum hætti
I
Blue Ribbon
Pað er ekki þörf að bera rhyggjur yíir
tegundum og vörumerkjum. Notið Blue
Ribbon og þér búið til þann mat sem er
yöur td sóma og öðrum til ánœgju.
Sendiíj 25c til Blue Ribbon Ltd.
Winnipeg:, fyrir Blue Ktbbou
matreiðslubók til daglegrar not
kunar i heimahúsum 1 Veatur
Canada.
I
hefir gert manninn voldugan. Fram-
farir mannsins á síðastliðinni hálfri
öld, í því að gera "jörðina sér undir-
gefna” eru undraverðar. Iðkun hins
vísindalega hugsunarhábtar_ hefir bók-
staflega valdið byltingu í heiminum.
En samt er vísindaaðferðin í raun-
inni ekki ný. Notkun hénnar, þótt
hún væri að vísu sjaldgæf og hik-
andi, er eldri en nokkur skráð saga.
Huxley mælti til þeirra, sem rannsaka
náttúruna á þessa leið: “Seztu niður
augliti til auglitis við staðreyndina
eins og barn; vertu reiðubúinn að
sleppa hverri huigmvnd, sem þú hefir
gert þér áður; gakk svo í allri auð-
mýkt hvert þangað sem náttúran
leiðir þig, í hvaða afgrunn sem það
er.” Sömu hugsun hafðl Jesús þegar
hann sajgði: “Leyfið börnunum að
koma til mín, og bannið þeim það
ekki, því að slíkra er guðsríki. Sann-
lega segi ég yður: hver sem ekki með
tekur guðsríkið eins og barn, mun alls
eigi inn í það koma.” Vísindalega
reglan, að fleiri en ein tilgáta geti
leitt til réttrar úrlausnar er ekkert
annað en hagnýting ráðsins, sem Pá'l
postuli gaf fylgjendum sínum í
Þessaloníku: “Prófið allt; haldið þvi
sem gott er.”
Með þessari hugarstefnu verður
maðurinn að taka alla sína nýfengnu
þekkingu á sínu efnislega umhverfi
sér til hjálpar við að ráða fram úr
•hinum mörgu vandamálum, sem er
samfara vanþekkingu hans á andlegu
hliðunum á heiminum, sem hann lifir
--------x-------
‘‘Grýla reið fyrir ofan
garð”.
féllu i stríðinu, hefðu alls ekki til-
heyrt neinni kirkju. Eg, sem var í
styrjöldinni, vissi ofur vel að mikilí
meiri hluta drengjanna sem áhlaup-
in gerðu (went over the top), álitu
sig ekki krossferða riddara í liði
réttlætisins móti ranglætinu. Þeir
höfðu gemgið í herinn af því þeir
vóru knúðir til þess, eða af því strið-
ið var æskilegt æfintýri, borið samati
við deyfðardrunga hversdagslíf?
þeirra, eða þeir höfðu mist fótanna
og lx>rist út á djúpið, með ógnaröldir
heimskulegrar ættlandsástar. Þeir
höfðu dáið bölvandi, ekki biöjandi.
Trúarbrögð vóru þeim ekki neitt *
neinu, i raunum þeirra og lcvölum.
Eitthvað smávegis, svo sem ástarbréf
ef ekki deyfandi eitur læknisins, hafðf
hjálpað þeiin yfir elfu dauðans. Mörg
mannanöfn héngu á heiðursskjölum.
í veglegustu kirkjum Englands, nöfrr
manna, sem hugsuðu sér aldrei kirkj-
una meiri eða merkilegri en að þar
væri ,gott að gifta sig og liggja *
kistunni síðustu nóttina ofanjarðar.
Þetta væri raunverulegur sannleikur,
sem kirkjan hefði gott af að horfast
í augu við á friðardaginn.
Þess utan, þó mikilfenglegt værr
að líta yfir svona stóran söfnuð sani-
an kominn í anda trúarinnar til að’
heiðra minningu hinna föllnu her-
manna, kæmumst vér ekki hjá þeirrí
hugsun, að slíkur söfnuður næði því
ekki, að öllum líkindum, að teljast
tuttuigu og fimm pro cent af fólki því
er byggi í umhverfinu. Sjötíu og
fimm af hundraði hverju væru aS
minnast friðardagsins yfir ölglasi eða
við grammófónið. Með öðrum orð
um sjötíu og fimrn pro cent þeirra
sem á lífi eru, eins ag sjötiu og fimm
pro cent hinna föllnu hermanna halda
sig utan vébanda réttrúnaðarins,
hverju nafni sem hann nefnist. Vildí
rokkur hnýsast eftir þessu, myndi hatin
Maöur er nefndur Rolært Keable.
Hann er rithöfundur og iþykir talsvert
kveða að honum um þessar mundir.
í heimi enskra bókmenta. Um eitt
skeið var hann prestur, en lét af
hempunni sökum vaxandi “vantrúar.”
Sjö árum eftir að hann sté síðast í
stólinn í heimakirkju sinni, var hann
staddur í stærstu borg Skotlands, og
fór klerkur einn fram á það við
hann að hann héldi fyrirlestur þar.
Keable tók vel í það, því þessu boði
fylgdi nokkur fjárveiting og þess ut-
an gat hann búist við fullu húsi ment-
aðra og vel stæðra áheyrenda. En
nú var ekki nóg með þetta. Klerkur
færðist í aukana og var þangað til
að við Keable, að hann féllst á
að flytja messu í kirkju hans —- einu
allra helzta guðshúsi borgarinnar.
Svo vildi til að ínessudagurinn bar
upp á friðardaginn (armistice day) ;
og útdrátt úr ræðunni gefur Keable
sjálfur á þessa leið:
“Eg kvaðst ekki hafa neinn teksta
á reiðum höndum, og það væri frá
óvarialegu sjónarmiði sem ég talaði
til þeirra. Þeir hefðu komið saman
til að heiðra minninig tuttugu fallinna
hermanna, sem að minnsta kosti i
orði kveðnu, hefðu tilheyrt kirkj-
unni, en vér ættum að hafa ihitt hug-
fast, að sjötíu og fimm af hundraði,
þeirra miljóna breskra manna, sem
ef til vill komast að raun um að með-
limir kirkjunnar yrðu færri en ég
hefði gert ráð fyrir.
Og á hinn bóginn, presturinn sens
nú stóð í stólnum var einn þeirra
sem hafði með augtm opin sagt skilið
við kirkjuna, og gengið í lið með
meirihlutanum. Hann fann enga hvöt
hjá sér til að tala um þá sem dón
með bæn á vörunum; heldur vildí
hann teljast fulltrúi hinnn, sem for-
mæltu i dauðanum. Hann stóð ekkt
hér sent boðberi rétt-trúnaðarins tit
þess að leiðbeina hinum rétt-trúuðu
í trú þeirra og skvldum; hann stóð
þar, einn af hinum vantrúuðti, mála-
flutningsmaður þeirra, til að láta *
ljós skoðun sina «m það hversvegna
hann og þeir stóðu utan kirkjunnar-
Það yrði þreytandi i meira lagtf
reyndi ég að skrifa hér upp all®
ræðuna. Eg man að ég var sjálfur
hrifinn. Fyrir sálarsjón minnt
blasti óafmáanleg mj.’nd frá stríðs-
bímunum, sem mér einhverra hluta
vegna, féll aldrei í gleymsku. Hugsið-
ykkur ákaflega stóra franska hlöðu,
sem þakið hangdi á fyrir eitthvert
sérstakt kraftaverk, og sem lýst var
af sex flöktandi olíuljóstýrum. A
fimm minútna frcsti skalf hún ag nötr-
aði við sprengihvelli. Hún var troð-
full af mönnum sem ég kunni engx