Heimskringla - 06.06.1928, Blaðsíða 6

6. BLAÐSIÐA
HEIMSK.RINGLA
WINNIPEG 6. JÚNÍ 1928
Fjársjóða-
hellrarnir.
Séra Magnús J. Skaptason, þýddi.
var það að Wardrop og mér kom það vel að | og konur vinna þar af kappi, á litlu hjöllunum;
“Mayaþjóðin er í kyrð og leynd að hverfa
aftur til hins forna höfuðstaðar síns,” sagði War-
drop, og bar raddhreimurinn vott um hve mikið
honum var niðri fyrir.
“Þeir virðast hafa gert heil mikið hér síð-
ustu þrjú árin,” sagði ég. Enda veitti þökunum
ekki af viðgerð.
Wardrop leit alvarlega til mín, og var líkt og
álösun feldist í augnaráðinu, fyrir heimshyggju
mína, en ég hefi líka alltaf verið frekar praktiskur.
en draumlyndur. Máske það hafi verið því að
kenna, að ég lagði til að við hyrfum aftUr til forða
stöðva okkar hinumegin fjallsins, næðum okkur
í ýmsar nauðsynjar og meiri matvæli, og snérum
svo aftur með það til hellisins, til þess að geta
betur búist þar um, meðan við njósnuðum það
er nauðsynlegt væri til þess að koma áformum
okkar í framkvæmd.
“Við getum áreiðanlega fundið einhvern stað
þar til að fela okkur, nema varðmennimir leit-
•uðu betur en þeir eru vanir.”
Wardrop samþykkti þetta með mér.
“Náttúrlega verðum fyrst að litast þar um
vel og vandlega, og taka vel eftir háttum þeirra
og venjum, áður en við förum nokkuð að reyna
að leika á þá. Við verðum að finna eitthvert ráð
til þess, að láta læknirinn vita, að við séum
héma. Og ef að við gætum það svo að enginn
vissi, þá gæti hann fundiö eitthvert ráð til þess
að koma og sjá okkur. Og þá......”
Hann stanzaði nú og gaf mér bendingu, sem
átti að tákna, að eftir það yrðum við að treysta
á hamingjuna til þess að hjálpa okkur að komast
burtu.
Þegar nóttin? kom, þá vóram við búnir að
flytja útbúnað okkar, og sáum þá varðmanninn
koma; hann kom þar labbandi, hægt og hægt upp
eftir veginum frá borginni, og gekk inn í varð-
húsið, tók þar lukt sína, og kveikti á henni; vatt
tóbaki saman í vindling, kveikti í honum og fór
svo að raula lag eitt, og hélt inn í ganginn. Þegar
hann kom aftur þá varð honum það ekki, að líta
í kringum sig, en hann slökkti ljósið og labbaði í
hægðum sínum niður hliðina.
Skyldum við ekki geta mútað einhverjum
þessara pilta til þess, að fara með skeyti fyrir
okkur,” sagði ég, þegar við sátum í varðhúsinu,
og störðum á ljósin sem skinu úr mustemnum og
húsum prestanna, á eyjunni út í vatninu.
“Eg held að það sé hinn mesti háski fyrir okk
ur,” sagði Wardrop. “Við verðum að taka það
sem sjálfsagt, að Ixtual myndi ekki leyfa neinum
öðrum en þeim, sem hann fyllilega getur treýst,
að búa í borginni. Og ef að vér fæmm að minn-
ast á það við einhvern af þessum ofsamönnum,
þá væri allt búið um leið, og við í skömminni.
Nei, við skulum fara hægt. Eitt einasta mis-
grip getur algerlega eyðilagt okkur.”
Staðfestingu á þessu fengum við næsta morg
un, alveg að óvöru, þegar varðmaðurinn kom,
og fór að líta eftir því, hvort allt væri í réttu
lagi. Og við vórum svo nærri honum, að við
gátum séð stirna í augu hans, þegar hann fór.
Við vissum að hann myndi koma aftur að tveimur
klukkustundum liðnum, og vómm þá komnir aftur
í felustað okkar. En okkur til mikillar undr-
unar sáum við hann koma með annann mann
með sér, og vóru föt hans rifin og slitin, og
héldum við að hann væri sendimaður frá Maya-
þjóðinni, sem lifði langt frá þessum mikla og
illfæra skógi. En undrun okkar varð þó enn
meiri, er við sáum að vandlega var bundið fyrir
augu hans, og fylgdarmaður hans slepti ekki
af honum hendinni fyrri en hann var búinn að
loka leynidyrunum inn í ganginn. í fyrstunni
hélt ég að þetta kæmi af því, að þetta væri í
íyrsía skifti sem maður þessi hefði farið þessa
lelð undir hæðunum tveim. En við vórum
ekki lengi látnir vera í vafa um það.
Varðmaðurinn gekk að baki manns þessa
og leysti hið breiða leðurband, sem var fyrir
augum hans, en þá snéri hann andlitinu í átt-
ina til musteriseyjanna, og féll hann þá á knén,
við vórum búnir að læra hrafl úr Mayatungu- j
málinu.
“Jæja, bróðir minn, áttir þú erfiða ferð í
þetta skifti?” sipurði varðmaðuirinn ihann, um
leið og hann slökkti á luktinni.
“Já, það veit hinn heilagi guð Icopan; ferð-
in er æfinlega erfið,” svaraði hann. “Og ég
gleðst yfir því, að héðan af get ég unnið hér
inni. Þrautaár mitt er nú liðið. Eg er búinn
að fara fjórðu ferðina yfir skóginn. Og ég
gleðst yfir því, að þurfa ekki að fara fleiri
ferðir. Eg bið guð að varðveita þá, sem
þurfa að fara þessar ferðir, eins og hann hefir
varðveitt mig.”
Wardrop greip nú fast um handlegginn á
mér til þess að ég skyldi taka vel eftir þess-
um orðum. Það var okkur nú ljóst að 4 sinn-
um á ári var sendur maður í þessa ferð, og hann
varð að fara ferðina einn.
“Amen,” sagði nú varðmaðurinn hátíðlega.
“Guð hefir haldið sinni hendi yfir þér. Níu
sendimenn guðanna hafa verið kosnir í tvö og
hálft ár. En af þeim ert þú og annar maður
nú lifandi, og þið hafið getað sloppið óskaddað
ir, en hinir allir dáið. Komdu nú með mér
ég ætla að gefa þér kaffi, og morgunverð áður en
við höldum lengra áfram. Komdu nú inn og
hvíldu þig dálitla stund.
Þeir fóru nú inn í varðhúsið. en ég skreið
áfram ef að ég kynni að heyra meira af sam
tali þeirra um rifu einhvérja. En því miður
gat ég ekki heyrt nema brot og brot, þó ég stöku
sinnum heyrði heila setningu talaði í nógu há
um róm. Og mér fannst þeir vera að tala um
skraf manna í borginni hinu megin við skóginn
Þeir sögðu að einhver gamall maður hefði dáið
og að jarðarför hans hefði verið mjög fjölmenn
Svo töluðu þeir um það að fjöldi manna hefði
gengið í hjónaband. Bróðir varðmannsins
hafði sent honum heillaóskir sínar, og hafði
hann grætt allmikið fé er hann seldi lönd ein
hver í Quirigua. Ameríanskir námuleitendur
höfðu komiö frá lágu löndunum upp í hálandið
En þeim hafði verið stirðlega tekið og fjandsam
lega svo að þeir hættu leit sinni, og snéru aft
ur til strandarinnar. Það hafði ekki þurft að
gera þeim mein, þó að sumir hinna yngri manna
hefðu gjarnan viljað taka þá af lífi. Sendi
maður þessi sagði að yfirmennirnir hefðu gefið
út að menn skyldu grandvarlega forðast að gera
nokkuð á þeirra hluta, svo að stjórnir þeirra
færu ekki að senda flokk hermanna, til þess að
hefna fyrir þá.
i
“En náttúrlega,” bætti hann við, “ ef að
einhver maður, eða hópur manna, reyndi til að
fara yfir skóginn, þá myndu þeir aldrei sjást
framar. Það væri alveg nauðsynlegt.”
aðrir vóra að hreinsa burtu undirskóginn, og oft
sáum við bátana fara fram og aftur til eyjarinn-
ar, þar sem musterinj vóru, sem við áður vórum
búnir að skoða. En á eyjunnl sjálfri virtust
menn vera aðgerðalausir. En þegar leið að
kveldi, þá hættu menn vinnunni á hjöllunum, og
sáum við stóra hópa hinna vinnandi manna
leggja verkfæri sín frá sér, og ganga ánægða
til borgarinnar sem' lá við vatnið. Þetta var
allt svo rólegt, og látlaust og einfalt, sem maður
frekast gat hugsað sér, rétt eins og fólkið væri labbað. á efUr honum>
svo ánægt og rólegt, og hugsaði ekki um neitt
annað en sína eigin velferð.
svo vandlega, og fór svo að bursta hár og skegg,
rétt eins og hann ætlaði að fara að ganga skrúð
göngu á strætunum. En ég sat þarna í horn-
inu á hellinum, hálf niðurbeygður, og beið þang-
að til hann var búinn að ljúka við að klæða
sig.
“Jæja,” sagði hann og snéri sér að
við skulum nú koma út og lítast um.”
mér;
Næturvörðurinn kom nú og kveikti á lukt-
inni sinni, og fór að ganga fyrsta hringinn.
Sólin gekk undir vestur fjallgarðinn, og skein þá
á vatnið sem kopargimsteinn væri, en musterin
á eyjunni skinu snjóhvít, eins og þetta væri
draumsjón einhver. En svo kom myrkrið, og
stjörnurnar fóru 'að skína; og Ijósin teindruðu
hér og hvar úr gluggunum. En svo fóru þau
að fækka unz þau vóra öll horfin. Og þá fóru
stjörnumar að skína.
Þá fyrst fórum við að litast um, og gengum
niður gamla veginn, og sáum þá að það hafði
verið gert við hann, svo að nú var það orðinn
bezti vegur. Við fórum framhjá skrfni einir,
og komum svo að fyrsta íbúðarhúsinp, sem
hafði varla sézt fyrir skógi, og var þar lítið
tré eitt sem óx upp úr þaki hússins. En nú var
húsið hvítt og hreint, og stóð á hreinum gras-
fleti, og í fögrum garði, sem sýndi okkur hvað
Mayaþjóðin elskar mikið heimilið og fagurt um-
hverfi. Við horfðum á heimili þetta með að-
dáun, þegar við allt í einu heyrðum hund einn
gelta, og vissum ekki nema hann kynni að
stökkva á okkur. Og rétt á eftir heyrðum við
mann einn kalla á hundinn, og skipa honum að
vera kyrrum. Við fórum þá af veginum og
héldum aftur til fjallsins, og urðum að hætta
við það, að reyna að fræðast um venjur og háttu
fólks þessa. Það leit út fyrir að verða erfiðara
en við ætluðum í fyrstu, og með þeirri sann-
færingu fórum við inn í hellirinn, og lögðumst
fyrir og sváfum um nóttina.
‘Já, alveg nauðsynlegt,” sagði varðmaður-
inn.
Og ég sá það nú greinilega hve lítil tæki-
færi við höfðum, ef þeir yrðu okkar varir, annað
hvort inni í skóginum, eða komnir út úr þeim,
og vildum sleppa burtu.
En nú heyrði ég skrjáfa í einhverju, og
flýtti mér og slapp inn til þeirra Wardrops og
Benny, rétt í tæka tíð. Því á hælum mér kom
u þeir báðir, varðmaðurinn og hraðboðinn út
úr varðhúsinu, og vóru báðir reykjandi. Þeir
fylgdu hvíta veginum, sem lá í einlægum krók-
um ofan í dalinn fyrir neðan.
“Jæja,” sagði Wardrop, þegar þeir vóru
komnir svo langt, að þeir gátu ekki heyrt til
okkar; “heyrðir þú nokkuð illt eða gott fyrir
fyrirtæki okkar?”
“Nei,” sagði ég; “ekki vitundar ögn.”
“Það er þá allt rétt,” sagði hann; “því að
ef að þessi maður hefði komið með þær fregnir,
að menn hefðu tekið eftir ferðalagi okkar, þá
hefði hann ekki getað stillt sig um, að tala um
það.”
“Náttúrlega,” sagði ég. “En hann hafði
ekkert að segja sem var hlustandi á. Það er
að segja, að því undanteknu, að mér skildist á
honum að Mayaþjóðin myndi ekki hika sig við
að drepa hvern þann sem gerði tilraun að fara
yfir takmarkalínuna.”
“Eg get ekki áfelt þá fyrir það,” sagði War-
drop, og starði niður í stóra dalinn, sem var svo
fyrirtaks grösugur og fagur, að manni finnst að
friðurinn ætti að ríkja þar, mann fram af manni.
“Líttu nú á,” sagði hann, og veifaði hend-
inni í kringum sig. “Þarna sérðu stóru, fögru
fjöllin standa á verði yfir öllu því, sem þetta
fólk telur heilagt, og vill ekki fyrir nokkum
mun láta vanhelga. Það er þeirra heilaga
borg. Já, ef að ég væri einn af Mayaþjóðinni,
þá myndi ég berjast meðan lífið entist heldur en
að leyfa nokkrum kynflokki að koma hér inn.
Það má drottinn vita að ég vildi gera það.”
Við vörðum öllum deginum í það að horfa
í kíkimum niður þangað, og reyna að fræðast
og las bæn sína, og reis svo á fætur. Og þá um venjur þeirra og athafnir. Við sáum karla
3. KAPfTULI.
Eg vaknaði fyrstur þeirra um morguninn,
og nokkrar mínútur lá ég þar vakandi, og var að
hugsa um það, hrað lítið hefði okkur orðið á-
gegnt af erindinu. Úrið mitt sagði mér að
klukkan væri orðin, átta, og að dagsljós væri
komið úti fyrir hellinum; og reis ég því á fætur
og gekk til Benny, sem svaf svo fast sem dauð-
særi góður tími til þess að taka stjörnuhæð. Eg
orðin átta og dagsljós komið úti fyrir, og þetta
væri góður tími til þess að taka stjörnhæð. Eg
fór að þukla eftir rafurmagnsblysinu mínu, og er
ég fann það, snéri ég ljósinu á, og steig yfir
Benny, sem lá þar eins og dauður maður og
gekk út að aðalinnganginum, en þá rak ég mig
á eitthvað sem vakti mig betur en nokkuð ann-
að í veröldinni. En það var hið stóra bronz-
hlið, sem við vissum af, en héldum að væri
blokkað upp. Nú var það fallið niður, og við
vórum þarna lokaðir inni, og höfðum enga
von um útkomu.
Inngangurinn að hellinum, sem við sáum
í gegnum hinar sveru grindur var ljómandi í
sólarljósinu. En í fjarska skein eyjan í ljóma
miklum, og var hún skrydd pýramída sínum,
og hvítri kórónu, á hinu háa musteri. En allt
var þetta eins og við höfðum séð það áður. Við
gátum ekki séð neitt sem við þyrftum að óttast,
annað en stóra hliðið. Engann varðmann sá
um við.
Eg flýtti mér nú þangað sem ég hafði skil.
ið við félaga mína sofandi, og vakti þá Wardrop
og Benny, og kveikti á litlu luktinni okkar.
“Hvað gengur að?” spurði Wardrop.
“Hvað gengur að? Ekkert nema það að
stóra hliðið hefir fallið niður, og við erum fang-
ar hér inni, og höfum enga von um að geta
komist út.”
“Oh, er það nú allt? Er þá nokkur að
gæta þess,” spurði hann svo, rétt eins og hann
væri að spyrja um það, hvað við myndum fá
að borða um morguninn.
“Ekki sé ég neinn,” svaraði ég stuttlega.
“Jæja,” sagði hann, og reisti nú upp þessa
miklu lengd sína, sex fet og fjóra þuml., og seild-
ist eftir skónum sínum þar sem hann sat, en
svo kallaði hann:
“Benny þorparinn þinn: farðu og sæktu
mér vatn til þess að þvo mér úr. Hversvegna
stendur þú þama og glápir út í loftið? Það
er ekki kominn heimsendir ennþá. Eg verð að
þvo mér eins og ég er vanur.”
Benny brosti nú og hvarf svo snöggvast, og
kom með skál stóra fulla af vatni, og staklc
Wardrop höfðinu ofan í skálina, og þurkaði sér
Mér fannst vera komin tími til þess og
Hliðið, eða grindin var
niðri, og var með öllu óhreifanlegt, því að það
var mörg tonn á þyngd. En sólin skein eins
og hún var vön, og engan mann gátum við séð
þar á verði. Við athuguðum nú hliðið vand-
lega.
“Náttúrlega hefir hliðinu verið hleypt niður
af manna höndum; það getur ekki hafa dott-
ið. En mig furðar mest á því, að við skyldum
ekki hafa vaknað við það, þegar það kom nið-
ur. Og þú sefur æfinlega svo laust Hinrik, þó
að hann Benny sofi eins og köttur. En fyrir
mér liggur nú sú spurning, hvort þeir sem
hleyptu hliðinu niður, hafi haft nokkra vitneskj
u um það, hvort við værum hér eða ekki.”
“Eg get ekki séð hvaða þýðingu það hefir
fyrir okkur, hvort þeir hafa gert það eða ekki,”
svaraði ég. “Við vitum það báðir að þessum
vélaútbúnaði er stjórna^i úr vélagöngunum, á
efri loftunum, en þangað getum við ekki kom-
ist og ekkert við það gert. Og svo vitum við
líka að hellirinn endar á brúninni á hyldýpis-
gjánni, sem er eitthvað 3 eða 4 hundruð feta
djúp, og væri þar fullerfitt að fara niður, þó
maður hefði vindu og kaðal til að síga á. Já,
hvað eigum við að gera?” (
“Já, það veit ég ekki,” sagði Wardrop. “En
þegar við komum hingað, þá vissum við hverju
við ættum að mæita. Og nú erum við hingað
komnir, og ef við sjáum engin ráð til þess að
komast hjálparlaust út, þá verðum við að sjá
varðmanninn, og reyna á einhvem hátt að kom-
ast út fyrir hans hjálp. En það fyrsta sem
við þyrftum að gera er það að fá eitthvað að
éta. Eg er æfinlega betri að hugsa þegar ég
er saddur, heldur en þegar ég er svangur.”
Við snérum nú aftur til skútans, þar sem
við höfðum matarruslið, og hituðum kjöt í
blikkdósum, og kaffi á spíritusstó, sem við höfð-
um þar. Var því öllu lokið þegar varðmaður-
inn kom aftur úr hinni daglegu ferð sinni, um
þessi fjallagöng. Hann leit ekki einu sinni
þangað, sem hliðið var, en slökti á luktinni
sinni, og fór svo inn í varðhúsið, og kom svo
út aftur og hélt eftir veginum, raulandi einhvern
söng sem hann kunni.
“Allir tilburðir manns þessa sannfæra mig
um það,” sagði Wardrop, “að hliðinu hefir ekki
verið hleypt niður, okkar vegna, heldur hefir
einhverjum fundist það réttara, að láta það vera
lokað. Og hvað það snertir, þá er öllu óhætt.
Eða hvað heldur þú?”
“Jú, ég er á sömu skoðun,” mælti ég. “En
nú er spurningin þessi: Getum við fundið nokk-
urn veg til þess, að opna það,‘ eða komast yfir
það, eða fara öðruhvoru megin við það?”
“Jæja, við höfum allan daginn til þess að
reyna það,” sagði Wardrop; “og Benny getur
klifrað eins og api; hann myndi geta klifrast
yfir hæðstu kirkjuturna.”
Beni Hassan brosti nú, og sagði að hann
gæti þægilega klifrast upp á hliðið, þó að það
væri hærra en fjöllin í tunglinu.
“Jæja, farðu þá að klifra,” sagði ég, og
undireins tók hann af sér stígvélin, og fór úr
öllum fötum nema nærfötunum, stökk svo upp
í grindina, og náði þar í þverslá, og dró sig upp
á hana, og svo einlægt hærra og hærra. En
við og við varð hann að hvíla sig á þverslán-
um, en óðara var hann kominn á stað aftur.
Hann spýtti í lófa sér við og við, og hvíldi sig
aldrei lengi. Og það var eins og allur líkami
hans væri eintóm liðamót, og sinar og vöðvar.
Við stóðum þarna niðri og horfðum undrandi á
hann, þangað til hann var kominn upp á þakið,
sem var víst 60 fet frá jöröu, en þá fór hann til
hliðar og tók upp rafmagnaða kyndilinn sinn,
til að lýsa sér.
“Finnur þú nokkuð þarna?” kallaði War-
drop.
“Ekki ennþá herra minn,” kallaði Benny á
arabisku. Það veit hinn heilagi Allah, að
þetta lítur ekki vel út,” og skreið nú eftir mæn-
irnum fet fyrir fet, og skoðaði sig vandlega um.
En vonir okkar mínkuðu við hvert fet sem hann
skreið áfram. Og loks hurfu þær alveg, þegar
hann var kominn mænirinn á enda og stansaði
þar stundarkora, og fór svo, að oss virtist, nauð-
ugur að halda niður. Við þurftum ekki að
spyrja hann þegar hann var loksins kominn
niður og stóð hjá okkur blásandi á gólfinu, og
var að núa hendur sínar.