Heimskringla - 26.12.1928, Side 5

WINNIPEG, DES. 26., 1928
HE1MSK.RINGLA
5. BLAÐSÍÐA
aö vera kunnugur þeim ransóknum
um æfi Páls, sem fjöldi vísindamanna
hefir með mikilli elju stundaö. Og
þá er híettan sú aö frásögnin verði
nokkuö þur og leiöinleg.
Prófessorinn hefir aö minni hyiggju
teyst verk sitt afburða vel af hendi á
margan hátt. Enda stendur hann
að sumu leyti vel aö vígi.. I kennslu
sinni við háskólann, hefir hann mjög
fengist viö sögu frumkristninnar bæði
með því aÖ lesa postulasöguna með
guðfræöistúdentum og ýms bréf Páls,
svo og í hinni almennu kriíjfnisögu
og innigangsfræöi Nýja Testamentis-
>ns. Hann hefir og æfinlega haft
niikið dálæti á Páli o,g lesið ógrynni
öll af ritum um hann, og þá auðvitað
sérstaklega viö samning þessarar
bókar.
Er þvi efninu ekki fisjað saman
af neinni hroðvirkni, heldur er mjög
nákvæmlega með heimildir farið, og
hinn margháttaöi fróðleikur um Pál
og samtíma hans,sem í bréfum hans
er að finna og annarsstaðar, dregin
saman inn í æfisöguna, svo að hann
verður mönnum tiltækari. Auðvit-
að eru mörg vandamál, sem enn eru
oleyst, og ýmislegt sem vafi getúr
leikið á. En svo mun jafnan verða.
Bókin er mjög skemtilegá rituð
°g l>er skýran vott um kennslugáfu
höfundar. Hann er flugmælskur og
mjög sýni um að setja jaínvel stremb
ustu viðfangsefnin eins og t. d. hálf
mýstiska guðfræði Páls fram í ljósu
og skemtilegu formi. Efni þessar-
ar bókar var ég að miklu leyti kunn
ur frá kenslutímum höfuridarins við
Háskólann, sem ég mun jafnan minn
ast með ánægj'u. Auk þess lás
hann bókina í fyrirlestrum í fyrra vet-
ur- — En þó hefi ég lesið hana
n,ér til skemtunnar ekki síður en
fróðleiks. Kaflann um Pál Oig Krist
hefði ég kosið að höfundur hefði
ritað nokkuð ítarlegri. Umskiftin
a andrúmslofti guðspjallanna og bréf
um Páls eru stöðugt hin mesta ráð-
gáta. Það er og furðulegt að Páll
skuli naumast.. minnast á nokkura
dæmisögu, líkingu, -eða kenningu
meistarans heldur einblína aðeins á
dauða haps og. upprisu. byggja á
þessu alla. v.on sina og' trúfræði,
Verður þa'ð- rraumast af’ postulanum
skafið, að hann hafi fært kristindóm-
mn í nokkuð annað horf, en það sem
ráðið verður af guðspjöllunum að
vakað hafi fvrir Jesú, og af túlkUm
haris á trúarhugmýndununi, vitanlega
oft mi-sskilinm, bafi síðar hlotíst
mörg ógæfa. Hitt er jafn sátt að
trúarinnileikur Páls er óvíðjafrtaniég'
ur- Kristur • Páls er engin uppgerð
eða skáldskapur. Hann er aleiga
Páls, hann er lífsnauðsynin eina,
sjálfur krafturinn í baráttunni og til-
gangur hennar, eins og höf. kemst
snilldarlega að orði,
Bók þessa ættu að m. k. allir
prestar að eignast, og alþýða manna
sem gaman hefir af sagnfræði og Páli
er unnandi, Þetta er vafalaust ein-
hver merkasta bók, sem gefin hefir
venð út á Islandi á siðasta ári. Frá-
gangur hennar er í bezta lagi. Papp
ir ágætur og prentun mjög fögur.
Bókin er 319 bls. í postillubroti, með
uppdrætti er sýnir starfssvið og
kristniboðsferðir Páls postula og
mynd framan við af fornum brons-
skildi er geymst hefir í Vatikans-bók
hlöðunni í Róm og á að vera af
postulunum Páli og Pétri. —Má panta
bókina hjá hr. Arnljóti B. Olson, 594
Alverstone stræti.
Benjamín Kristjánsson.
----------x----------
Salmagundi
Bók, nýkomin á markaðinn,
sem mér er ánægja að mæla
með, heitir “My Life as an Ex
plorer” (Doubleday, Doran),
og er eftir Roald Amundsen,
norska heimskautafarann. Það
er nú almennt viðurkent að
Amundsen sé dáinn—hafi farist
með 5 öðrum á n-heimskauta-
hafinu í vor sem leið, á
frönsku loftfari í leit eftir
Nobile og félögum hans. Þar
eð þessi bók er síðasta verk
hans af þessu tagi, og gefur
yfirlit yfir'æfistarf hans frá því
er liann fór í sinn fyrsta leið-
angur allt til þess er hann lét af
stað í þessa síðustu flugferð,
þá má hún skoðast sem bæði
æfisaga og apologia fyrir æfi-
starfinu. í síðasta hlutanum
skýrir hann frá sundurlyndi
þeirra Nobiles, og þar eð hann
Iét lífið í tilraun að færa Nobile
lið þá er auðsætt að hann hefir
svo að segja staðið upp frá
skrifum um Nobile til að fara og
veita honum lið. Bókin er um
nierkan mann, og mikilhæfann,
sannan afkomanda víkinganna
gömlu — stórtækan atorku-
mikinn og ráðagóðann. Standa
honum ekki margir fremri, í
könnun heimskautanna, og var
hann sá eini maður sem hingað
til hefur náð báðum skautunum
en sá fyrsti til að stíga fæti' á
suðurpólinn.—Og nú er Hró-
aldur kominn heim, úr síðasta
leiðangrinum.
% * *
Þeir sem hafa fylgst með
landkönnun í heimskautunum
tvo síðustu áratugina, og eru
því kunnugir þeim, sem fremst-
ir hafa staðið í því starfi, munu
víst flestir hafa séð eitthvað
sameiginlegt með þeim Aniund-
sen og Stefánsson. Fáir af
þeim, sem við þann starfa hafa
fengist, fyrr og síðar, hafa stað-
ið þessum tveim jafnfætis.
Fylgdist þar að hjá báðum jafnt,
áræðið og úrræðið. Þegar góð
ráð og skjót voru dýr, sem oft
vill verða með þeim, sem
ókunna stigu kanna, þá höfðu
báðir af nógu að taka. Enda
kom það sér oft vel, eins og
sjá má af skriftum hvorstveggja.
Og því er það, að þessi síðasta
bók Amundsens er svo einkar
skemtileg, að þar kemur maður-
inn sjálfur frarn, fullur af fjöri
og þeirri lífsgleði sem slíkum
starfa.er eiginleg.
Og vissulega má það heita
einkennilegt, að eftir eigin frá-
sögn hvörstveggja.komust báðir
(Stéfánsson og Ámundsldn)
næst því að “verða úti” í heima
.högum sínum - áður . en þeir
hugðu til norðurfara-—Stefáns-
son milli húss og. fjóss í vetrar-
byl í Dakota (sbr. “Hunters ol
the Great North”), en Ámund-
sen á heiði í Noregi, eins og
hann skýrir frá í þessari nýút-
komnu bók. Frásögn hans aí
því æfintýri er engu síður
skemtileg en frásögn Vilhjálms
um sitt æfintýri í Dakota byl-
num.
Þetta slys, sem Amundsen
segir frá, vildi til með þeim
hætti, að hann og félagi hans
á ferð yfir heiði í vestanverðum
Noregi að vetrarlagi, lögðust
til svefns að kvöldlagi, þreyttir
eftir langa göngu, hver í sínum
svefnpoka. Dagurinn hafði
verið mildur og klæði þeirra
því blaut, en snjórinn gljúpur í
þýðunni. Amundsen gróf sig
niður í blauta fönnina og lagð-
ist til svefns, en vaknaði við
það, að hann gat hreyft hvorki
legg né lið, og var þungt um
andardrátt. Komst hann þá að
því, að um nóttina hafði gert
hörku frost, og snjórinn sem að
honum lá, jafnt ofaná sem til
hliða, var hlaupinn í klaka
stokk, sem hann gat ekki brotið
frá sér, og hlaut hann því að
liggja þar sem hann lá, ráð-
þrota og bjargarlaus, í þeirri
einu von, að félaga hans tækist
að finna sig þótt líklegast sæ-
ust þess engin merki ofansnjó
ar hvar hann lægi undir. Fé-
laga hans var ókunnugt um það,
hvar Ámundsen liafði lagt sig
fyrir, þar sem hann hafði rölt
spölkorn frá í leit eftir dýpri
fönn. Og þar sem hann gat
með náumindum andað og alls
ekki hreyft sig, þá ól hann að-
eins veika- von um það, að til
sín heyrðist þó hann reyndi að
kalla hástöfum. En þó hafði
viljað sxo vel til, að einhver
merki svefnpokans sáust upp
úr snjónum, og á þetta rataði
félagi hans um morguninn, og
varð það honum til lífs. En
litlu mátti muna að hann ekki
kafnaði í ísnum áður en félaga
hans tókst að höggva hann
lausann.
Og eftir eigin frásögn hans,
komst hann ekki endrarnær í
liann krappari, eða nær því,
aö “verða úti.”-
—L.'F.
Samsæti í Piney
.1 tilefni af því ab þau hjórtin.Mr.
o,g' Mrs. Stefánsson, fyrverandi kaup
maöur og oddviti i Pingy, voru á
förum súöúr í Bandaríkji fyrir óá-
kveöjnn tima, komu nokkrir vinir
þeirra og nágrannar saman heinta hjá
þeiin á sunnudaginn var 16. þ: m.
til aÖ kveöja þau og árna þeirn allra
fararheilla. Mr. Stefánsson hefir
dvalið i byggðinni i fjölda mörg ár
og kynt sig i öllu aö hinu liezta.
Hann var unt langt skeið verzlunar
og póstafgreiöslumaöur þar í bvggö-
inni: Þegar svieitarfélaginu var
koiniö á fót var hann kosinn oddviti
sveitarinnar og hafði þann starfa rúeð
höndum í mörg ár. Er hann hætti
verzlun flutti hann út á landeign er
hann átti sunnan við Piney og hefir
búið þar undanfarið.
A síöastl. sumri fann jón að heilsa
hans var mjög á förum. Eerðin er
því farin til að leita heilsúbótar ef
auðið er, og óska vinir hans bæði
nær og fjæj:, að ferðalagið veröi hon-
uiti - að ■ tilætluðum notum, og hann
konii heim aftur heill ög hraustur,
þegar sumrar.
Orð fvrir gestum hat'öi Einþr
Einarsson sveitaroddviti, er stýrði
samsætinu. Auk hans fluttu þessir
ræður og árnuöu þeim hjónunt allfa
fararheilla : Þorst. Pétursson, Jón
Árnason, James McQuade og fleiri.
Kvæði þaö er hér fer á eftir flutti
Sig. Magnússon, einn hinna gömlu
vina þeirra hjóna. Til minja urn
heintsóknina afhenti Mr. Einarsson
þeim hjónum tvær vandaðar ferðaí
töskur, að gjöf frá gestahópnum.
Mr. og Mrs. John Stephanson
Erlendar fréttir
Frá breska þinginu:
Neðri málstofan hóf aðra untræðu
um frumvarp það, sem talið er merk—
asta stjórnarfrumvarpið, sem la,gt var
fyrir þirrgið að þessu sinni, 26. nóv.
Frumvarp þetta er um ýmsar enduri
bætur viðvíkjandi stjórn sveitanna og
bæjarfélaga. Tilgangur félagsins er
meðal anriars að draga úr skatta
byrðum landbúnaðarins og surnra
iðnaðargreina, þeirra, sem verst eru
stæðar. Heilbrigðismálaráðherrann
Rt. Hon. Neville Chamberlain sagöi
í ræðu, sem hanri héft um frumvarp
þetta, að ef það næði samþykkt, þá
rnyndu skattabyrðar iönaðarins minka
unt tuttugu og fjórar miljónir ster-
ingspunda, aðallega á þeim iðnaðar-
greinunt, sem eiga viö tnesta erfiöleika
að stríða og atvinnuleysi.
Sigrid Undset ráSstafar Nobels-
vcrðlaunum sínutn
Frá Osló er síntað: Samkvæmt
blaöinu Aftenposten ætlar Sigrid
Undset að verja Nobels-verölaunum
sítnim til þess að stofna ýmiskonar
legöt. Fyrsta legatiö, sem er að
upphæð 80 þúsund kr., var stofnað í
gær. Pjentunum verður v;arið til
þess að hjálpa foreldrunt, sent eru
nauðbeygöir til þess að framfleyta
vitgrönnum börnum heinta hjá sér.'
Tillögur um nýja lcit að Nobilc-
flokknum.
Seáther ræðistuaöur i Trornsö hef-
ir sent stjórninni i Italiu tillögu um
að senda leiðangur á næsta sumri til
þess að leita að loftskipaflokknum.
Fornmcnjafundur i Ukrainc
Frá Charkov er símaö: Rússneskir
vísindamenn hafa fundiö rústir í
Berenasaeyjunni. Eyja þessi er ó
hygð og ér nálægt ötchakov í Uk-
raine. Er Hér itnt að ræða rúsfir
stórra' bygig'iriga frá dögíint forri-
Orikkjá, áð því er áetlað er. Fundist
'hefir líkrieski gyðjunnar Afrödite,
fjöldi leirkerá' og' hellur 'nteö rú'na-
letri á.
holti. Foreldrar hans voru séra
Olafur Pálsson, dómkirkjuprestur og
frú Guðrún Ólafsdó'tir Stephensen
frá Viðey. Páll var stúdent 1869,
kandidat í guðfræði 1871, vígðist 1873
aðstoðarprestur föður sins, sem þá
var orðintt prestur að Melstað. Hann
var eitt ár prestur í Hestþingunt í
Borgarfirði, fluttist að Stað í Hrú'a
firði 1877 og að Prestsbakka 1880
og gegndi þar prestsstörfum til árs-
ins 1901, en fluttist þá til Vatns-
fjaröar og hjó þar upp frá því til
dau&adags, en fékk lausn frá prests-
skap i síðustu fardígum. ,
Páll prófastur var rnikill maður
vexti, fríður sýnum og hófðinglegur
mjöig i allri framkontu, skemtinn og
glaðvær, hjálpfús og vinsæll mjög
af sóknarbörnum sínurn. Hann var
dugnaðarmaður mikill og ber Vatns-
fjarðarstaður ntiklar menjar atorku
hans. Reglusemi hans i embættis-
rekstri er mjög við brugðiö, og var
hann jafnan talinn með fremstu kenni
mönnum þessa lands.
Ragnar Valgeir Paulson
F. 11. fcbr. 1907—D. 28.' scpt 1928.
íslenzku blöðin gátu þess í haust
aö ungur efnismaður heföi látist i
Reykjavíkurbvggöinni og að hans
yröi nánar getiö síöar. Hér með er
l það gert.
Urn ungann mann og látlausan eins
| og sá var. sent hér er minnst, ætti
! það iila við að rita langt ntál, en
| hitt væri jafn óviðeigandi að minnast
hans aö engu, því hann hefir skiliö
eftir autt sæti, sem enginn getur
fyllt
Ragnar Valgeir Paulson var fædd
ur 11. febrúar 1907 í . Reykjavíkur-
byggðinni. Var hann sonur Guöjóns
bónda Erlendssonar og Valgerðar
konu háns. Næturgamajl var hann
tekirin til ' fósturs af Þeint hjónutn
Vrn'a- þónda Paulson og Ragnheiði
Margrétu kttnu hans; en hún var
föðursystir piltsips. Áttú þau hj'ón
'engin börn sjálf, og unnu þá eðlilegá
þessu barni- sem sínu eigin og gengu
honum að öllu leyti i foreldrastað;
enda revndist hann þeitn sannur son-
ur.
Árið 1909 fluttu fósturforeldrar
hans til Winnipeg, dvöldu þar til árs
ins 1917, fluttu þá aftur norður til
kjavíkurbyggðar og hafa búið
þar síðan.
Seint í septembermánuði síðastliðn
urn veikt'ist pilturinn skyndilega af
hinni svokölluðu máttleysisveiki; var
reynt að flytja hann til Winnipeg ef
ske kynni að lífi haris yrði bjargað,
en hann lézt á leiðinni 28. sep'ember.
Fráfaíl hans var sviplegt og óvænt,
þar sem hann var hraustur og heill
heilsu fáum dögum áður. Þaö er
ekki ofsögum sagt að þessi piltur
væri fyrirmynd annara ungra manna.
Tók hann mikin ' og góðan þátt í
félagsskap og alntennum málum og
var þroskaðri í hagkvæmuni skilninigi
én almennt gerist á þeim aldri; naut
bann' bæði trausts og vináttu jafn-
aldra sinna og byggðarmenn væntu
rnikils í framtiðinni þar sem hann
var.
"En hann dauði á öðrum stað
endapunktinn setur.”
•nig komst Þorsteinn Erlingsson
að orði og þannig var það í þetta
skifti.
Alntennrar skólamenntunar naut
hann bæði í Reykjavíkurbyggð og
Winnipeg, og hafði auk þess aflað
sér alímikillar þekkingar á ýmsu því
sem ekki er í skólurn kennt en rnann-
lífinu nauðsynlegt.
, híeð fráfalli þessa .unga efnismanns
hefir bygðin misst einn sinna mann-
vænlegusta drengja, en foreldrar. og
fósturforeldrar ástríkan son, sem
margar vonir og fágrar hvíldu á.
Sig. Júl. J&hánnessón.
'Stœrsti■ Íoftsteinn í hcimi
Frá Moskvva er síntað: Rússneski
leiðangurinn, undir forystu prófess- I
ors* Kuliks', serit fór til að rannsaka !
Ioftsteinin mikla, s'ern féll til jaröar
1918, óg’er alitin ‘verá stærsti loft-
steinn.' Sem sö,gur fara af, er 'komínn
til Taichet í Jenesseihéraði. Leið-
angursmennirnir lentu i hinúm mesttt
erfiöleikum. . Segja þeir, að á 12,
•000 ferknt. svæöi, þar sem loftsteinn
inn féll til jaröar, hafi allt eyðilagst,
sjáist þar aðeins leifarnar af brunnum
skógmú.
Rágnar Yalgeir Paulson
Fæddur 11. febr. 1907 —‘Dáinií 28. sept. 1928
,Á heintilið kom- ’hann sem himnesk scM
m'eð lieilagan frið og yl,
og þá var hann saklaust og broshýrt barn .
-það bezta, sem guð á til.
Hann þroskaðist — Hvar sem hann lagði leið
barst ljós inn í huga manns;
af gæfunni var honum gefið margt,
og gleðin var systir hans.
Með samferðamönnum í samúð vann
og sá í því allra hag,
því mætti honum vaxandi trú og traust
um tut.tugu ára dag.
Vinnudeilurnar i Rínarlöndum.
Frá Berlin er símað til Kaupmanna
hafnarblaðsins Socialidemokraten, að
vinnumálarétturinn í Rínarlöndum.
hafi úrskurðað, að gerðardómurinn í
launadeilunni í jarðiðnaðinunt í Rín-
arhéraðinu sé bindandi. Ókunnugt
er, hvort vinnurekendur afrýja dóm-
inum til ríkisréttarins.
Páll Ólafsson
prófastur í Vainsfirði
Séra ■ Páll Ólafsson prófastur í
Vatnsfirði andaðist síðastliðinn sunnv,
Sá dagur var bjartur og himinhár
og heiður — En leið svo fljótt!
og bjarmann á svipstundu byrgði ský,
allt breyttist í dimma nótt.
Þó straumurinn bæri bátinn hans
á brott yfir dauðans hyl,
liann ennþá var saklaust og broshýrt barn,
—það bezta, sem guð á til.
En foreldrar stara á fölvan eld,
sem fyrrum á arni brann;
og dreymir um blessaðann drenginn sínn,
já, dreymir nú bara um hann.
Þó stormarnir blási og blikni jörð,
þann brestur ei ljós né yl,
sem dreymir um saklaust og broshýrt barn,
—-það bezta, sem guð á til.
Frá vetrarins skammdegis víðfeðmageim
og veðranna ísgreipa tökum,
þið svífið á braut út í sólvermdan hoim,
sem svanir frá haustnætur vökum.
Og það hefir lífseðlis lögmáli fylgt,
að ljósþrá og varmi er hvortveggjum skylt.
Um grænlaufga skóga og gróandi hlíð
er gangið og blómstrandi haga
ág heiti á að þar búi hamingja blíð,
með heilnæmið nætur og daga,
og suðræni blærinn og sólblíðu vald
að sé ykkur meir vert en langfarar gjald.
En vorfuglar birtast er vetrarins spjöll
að voriö er tekið að græða;
þá lifnar að nýju vor lífsgleði öll
við ljósyl og hlý-róminn kvæða,
því vorsólin framleiðir vekjandi fjör,
og vprgestum heilsum með brosi á vör.
S. J. M.
dag á heimili sínu, rútnlega 78 ára
að atdri, fæddur 20. júlí 1850 í Staf
Sig. Júl. Jóhannesson.
mcÐomufs
HneCut
Bezta tóbak fyrir þá sem
búa til sína eigin vindlinga
MeB hverjum tóbakspakka
ZIG-ZAG
Vindlinga pappír ókeypi*
HaldiS saman mj
spjöldunum.