Heimskringla - 03.07.1929, Page 7

WINNIPEG, 3. JÚLÍ 1929
HEIMSKRINGLA
7. BLAÐSIÐA,
Fyrirlestrar Sigíúsar S.
Bergmanns
ÞaS mun all-einstætt í sögu ls-
lendinga fyr og síðar, að þeir takist
slíka langferð á hendur, sem þá, er
Sigfús S. Bergmann, fyrrum kaup-
maður i Wynyard, Sask., fór síðast-
liðinn vetur. Síðan daga Björns
Jórsalafara munu örfáir Islending-
ar gist landið helga og Egyptaland.
Tíunda janúar lagði Mr. Bergmann
upp frá New York, í samfyfgd 80
tnanna hóps, sem allir, eins og hann,
voru meðlimir dulspekifélagsins
‘Róskrossreglan” ( Rosaecrucians).
LógSu þeir leið sína austur um haf,
td Madeira-eyjanna, Spánar, Algier
' Norður-Afríku, Monte Carlo, ít-
3líu, Grikklands, Tyrklands, Lands
lr>s heLga, Egyptalands; I’aðan aftur
til baka til Italíu, Frakklands, Sviss
Lýzkalands og Englands. I byrjun
aprilmánaðar kom ferðafólkið aftur
hingað til lands, fagnandi yfir ó-
gleymanlegum minningum frá afar
fjölbreyttu og ánægjulegu ferðalagi.
Sigfús Bergmann er einn af land-
oamsmönnum Wynyard-byggðar. Ást
sælli mann igetur ekki þar um slóðir.
Um tvo tugi ára var lif og saga
byggðarinnar nátengd lífi og starfi
þessa manns. Fyrir því finnst sum
um að Wynyard sé ekki fyllilega
sjálfu sér líkt, að eitthvað vanti i
yfirbragð þess þegar Mr. Bergmann
er fjarverandi. En það hefir hann
verið að mestu hin síðari árin. Þeir
eru enn fjölda margir, gamlir og
nýjir vinir, sem ávalt fagna því,
þegar gamla, djarfa og fórnfúsa leið
togann ber að garði.
Mr. Bergmann kont til Wiynyard í
fyrsta sinn eftir austurför sína fimmtu
daginn 13. júni. Var nú sérstakt
tilefni til þess, að fagna návist hans.
Hafði hann nú langa og merka sögu
að segja af þessu sjaldgæfa og æf-
intýralega ferðalagi til frægra sögu-
staða i þrem heimsálfum. Flutti
hann tvo fyrirlestra í kirkju Quill
Lake safnaðar með viku millibili.
Mátti af þeim fræðast um margt, er
flestum tiheyrendum var með fullu
ókunnugt um áður. Sagði ræðumað
ur frá fögrum stöðum og furðuleg-
m viðburðutn— viðburðum, er rós-
krossreglumenn einir geta orðið sjón
arvottar að. Gott þótti honum að
koma til Tyrkjans; hafði þó flestar
fréttir að segja frá landinu helga og
Egyptalandi. Óefað kveikti hann í
hugum tilheyrenda löngun til að
!
.1
Lofsöngur aheiðingjans,’
Máttarandi allra heima
óáiælandi rúmsins geima!
Allar verur um þig dreyma.
Allstaðar má þín áhrif kenna,
augum þar, sem lýðir renna.
Armar þínir allt um spenna.
Hver má alheims hringsvið kanna?
Hugarþensla spekinganna,
vanmegnast þá vídd að spanna.
Hugur vor ei gripið getur
geysi vald og starf þitt betur.
Hönd þín allt í hreyfing setur.
Herskörunum himinlauta,
hnattakerfum vetrarbrauta,
sveiflar á ásum segulskauta.
Hver ein stjarna—stærri og minni,
stefnuföst á brautu sinni,
brunar eftir bending þinni.
Heimur vor,—það hnattar-kríli—
himnaríkis minnsta býli,
á í þínum örmum skýli.
Af þér gervalt eðli nærist,
um þig vitnar hvað, sem bærist,
jafnvel allt, sem aldrei hrærist.
Ægilegast afl þitt sanna
ógnir gosa og jarðskjálftanna,
voða bylgjur veðra ranna.
Þú einn vekur alla óma,
unaðstóna strengja hljóma,
mál þitt allar raddir róma.
Blíðusöngur fugla fagur,
fossa og strauma skemtibragur,
hafsins æsti hranna-slagur.
Saman anda og efni tvinnar
orku-geisli vizku þinnar,
—Hreyfikraftur hugspekinnar.—
Heimspekinga’ í hygnurökum,
hugvitsmanna Grettistökum
birtist hann með styrkleik stökum.
Myndasmiðs í meitilsförum,
mælskusnilid á skáldsins vörum
spámannsins í spekisvörum.
Fegurð glæst, sem gleður lýði
guðdóms þíns er listasmíði,
heilagleikans höfuðprýði.
Næturhiminn stjörnum stráður,
straumi norðurljósa fáður,
særinn mánasilfri gljáður.
Friðarbogi í fossins úða,
fjallsins hlíð í grsanum skrúða,
hnarreist eikin háraprúða.
Litaskraut á liljum valla,
lýsigull á brúnum fjalla,
geislabrot á guðvef mjalla.
Verða iist og verkin manna
veil hjá þínum hagleik sanna,
eins og leiksmíð óvitanna.
Þegar reynum þig að skilja,
það er eins og mæla vilja
regindýpi rúmsins hylja.
Hrífst þá vor af undrun andi,
eins og barn á fjörusandi
starir á æginn ómælandi.
Óskiljandi, ótalfalda
orka og fegurð þinna valda
þrýtur ei um aldir alda.
Þó að hátígn þína ei sjáum,
þekkja hennar dýrð ei fáum,
þig í lotning djúpri dáum.
Lofgjörð sú, í söng og ræðum,
svífur upp frá mannasmæðum:
‘Dýrð sé þér í hæstu hæðum.”
—Þorskabítur.
sko'Sa meS eigin augum, til dæmis
Grafarkirkjuna í Jerúsalem og leyni
jarðgöngin undir henni, svo og eld-
fornu, risavöxnu musterin viö Luxor,
suöur í óbyggðum Egyptalands. Fyr-
irlesarinn fékk ekki tóm’ til þess að
lýsa neitt aö ráði ferðareynslu sinni
í Suður- og Mið-Evrópu. Eigi að
síður voru þessar kveldstundir á all-
an hátt hinar skemtilegustu og nyt-
sömustu. Mun Mr. Bergmann reyn
ast sannur aufúsugestur hverri þeirri
byggð vorri er hann kann að heim-
sækja, rrieð þessi sjaldgæfu erindi.
—Áhcyrandi.
Minningabók
Scheidemanns
Frumkvöðullinn að stofnun þýzka
iýðveldisins og sá, sem boðaði al-
þjóð s'ofnun þess og fall keisaradæm
isins 9. nóvember 1918, hefir nú bætt
endurminningum sínum í þær endur-
minningabókmenntir, sem á síðustu
árum hafa komið fram um heims-
styrjaldarárin. Keisarinn, Hinden-
burg, Ludendorf, Marx prins o. fl.
höfðu áður sagt söguna frá sínu
sjónarmiði og nú bætist Scheidemann
í hópinn Og segir sögu sina og þýzku
byltingarinnar í 900 blaðsíðu riti.
Það hefði ekki þótt líklegt í æsku
Scheidemanns, að hann hefði átt að
verða banamaður þýzka keisaradæm-
isins og eftirmaður Bismarcks. Hann
var umkomulítill og bláfátækur í upp
vexti sínum og lifði oft á hálfgerð-
um vergangi og bónbjörgum. Hann
nam prentiðn og vann síðar fyrir
sér sem prentari, en leitaöi sér jafn
framt menntunar af öllum mætti.
Seinna varð hann blaðamaður og
þingmaður og áhrifamikill maður í
jafnaðarmannaflokknum þýzka, því
hann var vel ritfær og ágætur ræðu
maður, orðheppinn og rökvís, gætinn
skynsemdarmaður, en hugrakkur þeg-
ar i hart sló, ekki stórbrotinn ándi, en
sæmdarmaður með farsælar gáfur.
Hann segir í minningabók sinni
meðal annars eina sögu, sem lýsir
nokkuð æskulifi hans. Hann var i
árangurslítilli atvinnuleit og hafði
ekki málungi matar, lifði mest á þvi,
sem hann gat betlað hjá góðum mönn
um. Þeir voru þrír saman félagar
°g allir hungraðir, skammt frá höll
Bismarcks kanslara, þegar velviljað-
ur náungi sagði þeim, að í eldhúsi
kanslarans væri fátæklingum og
förumönnum einlægt vikið einhverju
góðu og væri enginn látinn fara það-
an svangur. Þeim félögum var að
vísu um og ó að þiggja ölmusu í-
haldshöfðingjans, því þeir voru eld-
heitir jafnaðarmenn. En sulturinn
v|arð jiafnaöarmenndkitnni yfirsterk-
ari, svo að þeir fóru í eldhús furst-
ans. Þar varð fyrir þeim fönguleg
og fasmikil eldabuska 'og færði þeim
í stóru fati rjúkandi og ljúffengar
baunir og rétti þeim þrjár skeiðar,
en enga diska. Þeir spændu í sig
baunirnar með góðri lysý, allir úr
sama ílátinu, unz tveir þeirra tóku
eftir því, að heldur ógeðslegir sult
andropar drupu úr nefi hins þriðja
ofan í matinn og við það misstu þeir
matarlystina og fóru, sársvangir.
Annað hafði Scheidemann ekki af
Bisinarck að segja.
Um Scheidentann hefir oft staðið
stvr veg|na stjórnmálaafskifta hans,
þótt fremur hljótt hafi verið um hann
á síðari árunt, því hann hefir dregið
sig út úr mestu deilununt og er yf-
irborgarstjóri í Cassel. (Um afskifti
hans af þýzku byltingunni má lesa
samtímafrásögn í “Heimsstyrjöld”
Þorst. Gíslasonar, einkum bbls. 555,
594 og áfram). Gætni Scheidemanns
og dómgreind hans á menn og ntálefni
gerði hann oft að einskonar miðlun-
ar- eða milliflokksmanni, sem reyndi
að stilla í hóf milli þess, sem hann
taldi öfgarnar til Iteggja handa. Hann
var að vísu einlægt ákveðinn jafn-
aðarmaður og svo harðsnúinn, að
keisarasinnar höfðu á honunt mestu
óbeit. En hann var sanit i aðra
röndina ákveðinn þjóðiernissinni,
Þjóðverji með lífi og sál, og þegar
út i heimsstyrjöldina var lagt, sam-
þykkti hann, einfc og flestallir flokks-
tnenn hans, hernaðarfjárveitingarn-
ar, trúði á styrjöldina sem þýzkt
varnarstríð og var viss urn skjótan
sigur, vegna yfirburða þýzka hersins
og þýzkrar menningar. Þær vonir
brugðust eins og alkunnugt er.
Scheidemann vildi semja frið fyr en
gert var, til þess að komast hjá af-
arkostum. En þegar ólánið var skoll
ið yfir, vildi hann bjarga því sem
bjargað varð, en jafnframt sttga
sporið út og koma að fullu á nýju
skipulagi. Það var hans verk fyrst
og fremst, að lýðveldið var stofn-
að, því Ebert félagi hans vildi helzt
halda í konungdæmið.
Margir þeir dómar eru eftirtekta-
verðir, sem Scheidentann fellir um
félaga sína og andstæðinga. Hann
segir, að Ebert hafi að vísu verið
flokki sínum nýtur maður og lipur
samningamaður, en sjálfum sér góð
ur ekki sízt. Honutn tókst að verða
fyrsti lýðveldisforsetinn, þótt upp-
haflega væri hann á móti stofnun
lýðveldisins. Streseman fær einnig
fremur illa útreið, en enginn samt
eins og Ludendorf, sem hann telur ó
fyrirleitinn og óvitran áhættuspilara,
sem leikið hafi sér að örlöig'um
Þýzkalands'. Hindenburg telur hann
að flestu leyti undir sömu sökina
seldan.
Efnileg listakona
British Columbia blaðið “The Sun
day Province,” getur þess 19. maí í
vor, að við hljómlistarvorpróf fylk-
isins hafi ung, íslenzk stúlka, Emily
Johnson, 15 ára gömul, náð hæstri
einkunn fyrir fiðluleik í deildinni,
sem takmarkast af 15 og 19 ára aldri.
Fékk hún 94 stig í jafnaðareinkunn.
Var það jafnframt hæsta einkunn er
gefin var í þessu prófi í öllum deild-
um 1 fylkinu. Er þetta þriðja ár-
ið t röð sem ungfrú Emily hlýtur
fyrstu verðlaun á hljómleikahátíð
British Columbia fylkisins. Hlaut
hún 95 stig og verðlaunapening í
fyrra í deildinni undir 16 ára aldri
og verðlaunapening árið 1927 í deild
inni innan við 15 ára aldur. Fórust
dómaranum, Mr. Conn, svo orð unt
hana i vor, að hér væri á ferðinni
“regluVegur fiðii>leikari,” "algerlega
einstæð.” Og “yndislega syngjandi
tónn,” hin fegursta túlkun,” “hríf-
andi leikur,” eru meðal lýsingarorð-
anna, er hann mælti til hennar, að
lokum.
Að því er ráða má af sömu frétt,
skarar Emily Johnson fram úr á
fleiri sviðuna. Höfðu henni verið
veitt $180 námsverðlaun Pitman við-
skiftaskólans fyrir hæsta einkunn í
tíu deildum eða bekkjum skólans.
Flokka
Samsteypa
Nýlega hirti blað íhaldsflokksins
og frjálslynda-flokksins á Islandi svo-
hljóðandi yfirlýsingu:
SJÁLFSTÆÐISFLOKKUR
llialdsflokkurinn og Frjálslyndiflokk-
urinn samcinast undir cinu merki.
"Island fyrir Islcndinga”.
Það hefur orðið að samkomulagi
milli þingmanna Ihaldsflokksins og
Frjálslyndaflokksins að ganga saman
í einn flokk. er beri nafnið Sjálfstccð-
isflokkur. — Aðal stefnumál flokks-
ins eru:
1. Að vinna að þvi’ að Island taki
að fullu öll sín tnál í sínar eig-
in hendur og gæði landsins til
afnota og umbóta fyrir lands-
mennn eina, jafnskjótt og 25
ára sanmingstímabil santbands-
lagana endar..................
2. Að vinna í innnanlandsmálum
að víðsýnni og þjóðlegri um-
bótastefnu á grundvelli ein-
staklingsfrelsis og atvinnufrels-
is, með hagsmuni allra stétta
fyrir augum.
Flollkurinn hefir fyrir(fram trygt
sér stuðning fjölmargra áhrifamanna
utan þings úr Frjálsjlyndaflokknum
og Ihaldsflokknum og leyfir sér að
óska eftir, að þeir kjósendur úr báð-
um flokkum, sem ekki hefir náðst til,
vilji veita Sjálfstæðisflokknum stuð-
ning sinn.
Málefnum flokksins ntillli þinga
stýrir sjö manna miðstjórn, og skipa
hana: Jakob Möller, Jón Ölafsson,
Jón Þorláksson, Magnús Guðtnunds-
son, Magnús Jónsson, Ólafur Thors,
Sigurður Eggerz.— Innan miðstjórn
arinnar starfar þriggja manna fratn-
kvæmdarráð, þeir: Jón Þorláksson,
Magnús Guðmttndsson, Sigurður
Eggerz.
Björn Kristjánsson-,
1. þm. Gullbr. og Kjós.
Einar JónsSon,
1. þtn. Rang.
Halld. Stcinssoti
þm. Snæfellinga.
Ingibjörg H. Bjarnason
2. landskjörinn.
Hákon Kristófcrsson
þnt. Barðstrendinga.
Jakob Móllcr
bankaeftirlitsm.
Jóh. Þ. Jóscfssoit
þtn. Vestmannaeyja.
Jóh. Jóhannesson
þtn. Seyðisfirðinga.
Jón Auðtinn Jónsson
þm. N.-Isf.
Jón Ölafsson
3. þnt. Reykv.
Jón Sigurðsson
2. þm. Skagf.
Jón Þorláksson
3. landskjörinn.
Jónas KristjánSson
5. landskjörinn.
Magnús GuðmuitdsSon
1. þm. Skagf.
Magnits Jónsson
1. þm. Reykv.
Ólaftir Thors
2. þm. G. og Kjós.
Sigtirður Eggcrs
þm. Dalantanna.
Pétur OFescn
þm. Borgfirðinga
----------x-----------
Til Björgznns Guðinundssonar
A. R. C. M.
Þú kannt syngja sérhvern brag,
svo vorn yngir muna;
Bjórgvin slingi, búðu í lag,
blcssaða hringhcnduna.
Svo þcgar þú hcfir samið lagið, þá
syngjum við:
íslendingar lipur ljóð
laga slingum muna;
lengi syngnr ljóðelsk þjóð
lagið: Hringhcnduna.
Áriti Arnason.
|
I llllll!
Shea’s Winnipec Brewery Ltd.
ORKUGJAFINN MIKLI
Þegatr þú ert þreyttur eSa taugaslappu*
—þá hitaðu þér bolla af
Blue Ribbon Tea
Enginn betri hressing er til né hollari.
PURITy
FLOUR
More Bread and Belter Bread'
and Better Pastry too.
.,/ j;
'0 \
USE 1T IN ALLYOUR BAKING