Heimskringla - 04.12.1929, Blaðsíða 3

WINNIPEG, 4. D|ES., 1929
HEIMSKRING L A
3. BLAÐSÍÐA
MitSbik eyjarinnar er hálent,, hæsta
fjalliS er Snæfjall, sem er 2,034 fet
að hæö.
AÖal atvinnuvegir eyjaskeggja eru:
akuryrkja, fiskiveiðar, námagröftur
og verzlun og viðskifti við ferðamenn,
sem koma þangað til að skemta sér.
Þær korntegundir, sem þrífast bezt,
<eru hafrar, bygg ög hveiti, en þar að
auki er ræktað talsvert af kartöflum
'Og allskonar grænmeti.
Fiskiveiðcir. Þær tegundir fiska,
sem mest veiðist af, er síld, makrill,
þorskur, ísa, skata og koli.
Síldin er kverkuð og söltuð og flutt
til Þýzkalands, Austurríkis og Rúss-
lands, en sú sild, sem flutt er til Eng-
lands, er söltuð og reykt.
Námagröjtur. Blý er eini málmur-
lnn> sem finnst hér i jörðu svo
nokkru nemi, en það er blandað dá-
Htlu af silfri. Nokkrum námum, sem
hafa veitt hundruðum manna atvinnu,
hefir verið lokað, og á það rót sína
að rekja til samkeppni við ódýrari
blýframleiðslu á Spáni og í öðrum
löndum. Náma við Laxey, sem veitir
50 fullorðnum mönnum og ungling-
um atvinnu, er enn starfrækt. Þessi
náma hefir fengið styrk úr ríkissjóði,
þar eð hún hefir nú að stríða við
fjárhagserfiðleika.
Ferðamannastraumurinn er Manar-
hútim sístreymandi og auðug tekju-
lind
Ðouglas, höfuðborgin, er miðstöð
ferðamannastraumsins. Þar eru
fleiri tugir stórra gistihúsa, og hundt
uð húsa, sem sérstaklega eru leigð að-
komufólki. Um 550 þúsundir manna
heimsóttu Mön í ár frá því snemina
í maí til septemberloka.
Allflestir komu frá stórborgum
Norður-Englands, írlands og Glas-
gow í Skotlandi. Þetta er mjög arð
söm tekjulind. Stjórnin leggur fram
7 þúsund sterlingspund á ári, eða um
150 þúsund ísl. krónur, til þess að
auiglýsa eyna sem ferðamannaland í
Englandi, Skotlandi og Irlandi.
Eyjan hefir fullkomna sjálfsstjórn,
það er að segja, við stjórnum öllum
okkar sérmálum algerlega óháðir ensk
um yfirvöldum. Við ákveðum sjálf-
ir alla skatta og tolla og ráðstöfum
tekjunum eins og við teljum bezt
henta, til hafna, vegagerða, fræðslu-
mála, löggæzlu o. s. frv.
Mön hefir haft stjálfsstjórn allt
frá árinu þúsund. Hið löiggefandi
þing er nefnt “Tyn'wald” (Þingvöll-
ur) og er skift i tvær deildir. Efri
deildin er kölluð “Ráð.” Landsstjór-
inn er útnefndur af brezku stjórn-
inni. Nú er Claude Hill landsstjóri.
Hann er forseti eyjarinnar, en 10
manna ráð er sú eiginlega lands-
stjórn. í það eru 4 æðstu embættis-
menn eyjarinnar sjálfkjörnir, 2 út-
nefnir forsetinn en 4 kýs neðri mál-
stofa þingsins. Neðri málstofan nefn
ist “The House of Keys,” sú, sem
lyklavöldin hefir.
Stjórnmálaflokkarnir eru þrir, í
neðri deild skipa íhaldsmenn 8 sæti,
frjálslyndir sömuleiðis 8 og jafnaðar-
menn 6. Tveir af hinum frjálslyndu
vinna oft með jafnaðarmönnum. Við
höfum almennan kosningarrétt, karl-
ar og konur fá kosningarrétt og kjör
gengi 21 ára að aldri. Neðri deild-
in er kosin til fimm ára, landsstjór-
inn er skipaður til fjögurra ára.
Hinn núverandi landsstjóri, Claude
Hill, er stöðu sinni vel vaxinn. Hann
hefir gegnt mjög ábyrgðarmiklum
trúnaðarstörfum og hefir fengið mikla
reynslu sem starfsmaður brezka rik-
isins á Indlandi.
Eyjaskeggjar eru komnir af Kelt-
um og Norðmönnum, enda koma ein-
kenni þessara kynþátta og beggja
glögt fram í yfirbragði og lyndisein-
kennum þeirra.
Ensk tunga er töluð af öllum nema
nokkrum hundruðum gamalmenna,
sem enn tala forntunguna, sem er af
keltneskum uppruna, dálítið blönduð
norrænu.
Fram að árinu 798 var eyjan Mön
alveg keltnesk og sameinuð írlandi qg
tók kristni af írska trúboðanum Patrik
helga árið 444.
Fyrstu víkingarnir komu til austur
strandar eyjarinnar árið 798, og eyddu
og brenndu héraðið í nánd við Peel,
sem keltneskir munkar byggðu. 1
hér um bil hundrað ár héldu Norð-
menn áfram uppteknum hætti, komu
öðru hvoru til þess að ræna, brenna
og drepa.
En um árið 900 e. Kr. s‘ofnuðu
þeir nýlendu. Helgi- og munnmæla-
sögur segja okkur, að þeir hafi verið
Tryggir Yður
Orthophonic eða Radio
Geft5u allri fjölskyldunni jólagjöf í ár
—gjöf, sem fagnaft veröur allt árií.
Slíka gjöf, hvort heldur Orthophonic
et5a Radio, getiö þér valitS og fengiö
senda, Jólakveldit5, eöa fyr, ef vill,
meö því at5 ganga í Jólaklúbb vorn.
Radio Club
At5rar Radiola fyrirmyndir og
Radíóvélar frá VICTOR,
SPARTON, MARCONI, et5a
DEFOREST CROSLEY, FADA,
frá $159.25 og upp. Fást á
hlutfallslega aut5veldum borg-
unarskilmálum.
Sérréttindi
1— örthophonic et5a Hadlo gert5 má
velja, hverja sem er.
2— Vfltrygging—ef klúbbfélagi deyr
át5ur en fullborgat5 er fyrir Vic-
trola et5a Radio, og allar af-
greit5slur skilvíslega borgat5ar,
þá vert5ur dánarbúinu afhent
hljót5færit5 án frekari borgunar.
3— AfhorKiin vert5ur frestat5 sann-
gjarnlega lengi, ef kaupandi er
sjúkur et5a atvinnulaus.
4— Hóttindi at5 sklfta. Allir félagar
geta skift áhljót5færinu er þeir
hafa valit5, innan mánat5ar frá
kaupunum, til at5 fá annat5 dýr-
ara.
5— Rfflejga fvilnun fáit5 þér fyrir at5
láta gamalt píanó etSa phono-
granh upp í kaupitS.
6— Tryggingln felst 1 vörumerki
verksmit5junnar. Vér ábyrgjumst
atS öll hljótSfæri séu í ágætis
standi.
7— Lftlt5 fit f hönil. BorgitS afgang-
inn eftir nýár met5 þægilegum
viku- et5a mánat5arborgunarskil-
málum.
S— Ortftnk vort er þjónustn. Bezt
útbúnu deildir í Vestur Canada
eru reit5ubúnar at5 þjóna yt5ur.
Fullkomin met5 sívalning (JI
um. KostnatSur $1.25 á
viku til Jóla.
Orthophonlc Club
Hvat5 er hæfilegra en einhver af mörgum Victrola fyrirmyndum,
er nú eru til sýnis í Phonograph deild vorri. Aut5veld kaup —
Aut5veldlega greidd, met5 Jólaklúbbsfyrirkomulagi voru.
FYRIRMYND 4-30 FYRIRMYND 4-3
Einföld, en Orthophonic stöt5vandi. fögur, opin grind. hljómstokkur, sjálf- Ljómandi veggbor5sgert5 met5 fullkominni Orthophonic tón- hæfni. Ver5
$95 $115
$1.00 A Viku Til Jóla
Ekki fleiri félagar en 100
Transcana Bft8
Campbcll Block

lll
vmKx.
St. Jamea Btlt5
1851 Portagre Ave.
Kaupið hjá Reyndum og Áreiðanlegum Einkasölubúðum
Nýrun hreinsa blóðið. Þegar þau
bila, safnast eitur fyrir og gigt, tauga-
gigt, lendaflog og margir aðrir sjúk-
dómar orsakast. GIN PILLS lag-
færa nýrun. svo að þau leysa starf
sitt og gefa þannig veranlegan bata.
50c askjan allstaðar.
134
undir forystu ungs Islendings, sem
við köllum Orree. Sagan er þannig:
íslenzkur höfðingi kom um stjörnu-
bjarta nótt að sendinni strönd, sem
nefnist “Lhen,” á norð-vestur-strönd
Manar. Keltar komu niður að
ströndinni til þess að hindra land-
göngu hans.
íslenzki höfðinginn stóð í stafni. Sá,
sem hafði orð fyrir Keltum, spurði
hann, frá hverjum og hvaðan hann
kæmi.
NAFNSPJOLD
{ DVBRS <fc CI.EANERS CO., LTD.
| grjöra þurkhreinsun samdægura
i
[
Bæta og gjöra viö
Bjömvin Guðmundson
A. R. C. M.
Teacher of Music, Gomposition,
! Theory, Counterpoint, Orchai-
tration, Piano, etc.
Slml 37061
Wlnnlpegr, Man.
HEALTH RESTORED
Lækningar án lyfja
I DR. S. G. SIMPSON, N.D., D.O., D.C.
i
I
Chronic Diseases
Phone: 87 208
Suite 642-44 Somerset Blk.
j WINNIPEG —MAN
S. BARDAL
555 Arlington St.
StMI 71 <121
Jacob F. Bjarnason
—TRAN SFER—
B.KKate and Fnrnttnre Hovtif
668 ALVERSTONE ST.
SIMI 71808
Eg útvega koi, eldivlC mat
sanngjörnu. vertii, annast flutn-
ing fram og aftur um bæinn.
| selur líkkistur og annast um utfar-
I ir. Allur útbúnaöur sá bezti.
j Ennfremur selur hann allskonar
j rainnisvaröa og legsteina.
843 SHERBROOKE ST.
L'
Phone: 86 607
WINNIPEG
Dr. M. B. Halldorson
401 Boyd Bldg.
Skrifstofusími: 23674
| Stundar sérstaklega lungnasjúk-
dóma.
I Er a5 finna á skrifstofu kl 10—11
f. h. og 2—6 e. h.
Heimili: 46 Alloway Ave.
Talsfml: 33158
•Stafnbúi svaraði með því að láta
benda á vetrarbrautina, sem teygðist
í áttina til Pólarstjörnunnar og sagði:
1 þessari átt er heimkynni mitt.
Þetta hafði mikii áhrif á Kelta, ef
til vill hafa þeir ímyndað sér, að
hann kæmi af himnum ofan.
Þeir buðu honum í land og skip-
verjum öllum. Síðar kusu þeir hann
til konungs. Hann settist að hjá
þeim og gerðist góður og vitur stjórn
andi. Hann stofnaði löggjafarþimg-
ið “Tynwald,” sem stendur enn þann
dag í dag. Norrænir menn stjórn-
uðu Mön fram að árinu 1266, og
hafa látið eftir sig margar menjar;
rammbyggðir kastalar og veglegar
kirkjur sýna verk þeirra, og örnefni
og orðskviðir geyma mál þeirra.
Þjóðsagan um Orree minnir á Lax-
dælu ykkar. Sonur Höskuldar átti
keltneska móður, Melkorku að nafni,
var hún dóttir riks konungs í Dublin-
héraði, sem Mýr-Kjartan hét. Mel-
korka kenndi syni sínum Ólafi kelt-
neska tungu. Laxdælu svipar þvt
mjög til helgisögunnar. Orðmynd-
in O í keltnesku þýðir sonur og er
alltaf sett fyrir framan eiginnafnið.
Orðið “Ree” þýðir (konungnr) sama
sem “Orree,” setn þýðir konungsson-
ur.
Á 12. og 13. öld var Mön aðsetu-
staður norrænnar stjórnar. Haco
eða Hákon var frægur konungur, sem
átti fjölda skipa, og sigldi þeim til
margra landa í ránsferðir. Nafnbót
hans var “Drottinn Manareyjar,” og
skjaldmerki hans var víkingaskip með
fullum seglum.
Eynni var skift í sex greifadæmi
og helzt sú skifting enn þann dag t
dag. Tími og rúm er of takmarkað
til þess að segja nteira um hina nor-
rænu stjórnartíð í Mön, hún leið undir
lok árið 1266, þegar Mön og Orkneyj
ar gengu undir Alexander Skotlands-
konung. Eyjáft komst því næst undir
England, snemrna á fimmtándu öld.
en þó hefir hún þrátt fyrir öll þessi
umskifti haldið fullu sjálfsforræði, og
“Tyn'wald” alltaf haldist við líði. Og
ár hvert um miðsumarsleytið kemur
þingið santan á lítilli hæð,. sem er
kölluð “Tynwald”-hæð. Þar eru
lögin frá síðasta þingí lesin upp á
einskonar löglærgi bæði á keltneskri
og enskri tungu fyrir fólkinu, sem
safnast saman þögult og hátíðlegt i
þúsundatali á grasivaxinni flöt um-
hverfis hæðina.
Á mánudaginn hlotnaðist mér sá
mikli heiður að konia til hins islenzka
Lögbergs á Þingvöllum.
Eg fékk leyfi til þess að taka frá
Lögbergi tvo smásteina til minja.
Annan steininn læt ég á þjóðminja-
safn Manar, hinn geymi ég til minn-
ingar um ferðalag, sem aldrei mun
liða mér úr minni. —Alþ.-bl.
FRA ÍSLANDI
Sigurb. Ástvaldur Gíslason
cand. theol. hefir nýlega verið sæmd-
ur heiðurskrossi frá Ungverjalandi,
fyrir að skrifa mjög hlýlegar grein-
ar um Ungvejaland í blöð hér. Þetta
heiðursmerki er veitt í fimm flokk-
um, en kross Astvalds er af þriðja
flokki.—Norðlingur.
i 1
Í DR. K. J. AUSTMANN
Í Wynyard —
Sask.
WALTER J. LINDAL
BJÖRN STEFÁNSSON
Islenzkir lögfrœðingar
1709 MINING EXCHANGE Bldg
Sími: 24 963 356 Main St.
! Hafa einnig skrifstofur að Lundar,
Gimli, og Riverton, Man.
I Piney,
DR.
BLONDAL
602 Medical Arts Bldgr.
Talsíml: 22 296
jStundar sérstaklega kvensjúkdóma
| og barnasjúkdóma. — A5 hitta:
kl. 10—12 f. h. og 3—5 e. h.
| Heimili: 806 Victor St. Sími 28 130
Dr. J. Stefansson
216 MEDICAL ARTS BLDG.
Horni Kennedy og Graham
Stundar elngftngu auglna- eyrna-
nef- og k verka-sj Akdóma
Er a5 hitta frá kl. 11—12 f. h.
og kl. 3—5 e. h.
Talsfml: 21834
Helmili: 638 McMillan Ave. 42691
DR. B. H. OLSON
216-220 Medlcal Arts Bldg.
Cor. Graham and Kennedy St.
Phone: 21834
Vi5talstími: 11—12 og li_5.30
Heimlli: 921 Sherburn St.
WINNIPEG, MAN.
,ra ii — ii — ix
G. S. THORVALDSON
B.A., L.L.B.
Lógfrœðingur
702 Confederation Life Bldg.
Talsími 24 587
Talslmli 28 889
DR. J. G. SNIDAL
TANNLÆKNIR
614 Somerset Block
Portage Avenue
| ionng
WINNIPEG I
Björg Frederickson
píanókennari
byrjar aftur kennslu 4. sept.
Nemendur búnir undir próf.
Phone 72 025
Ste. 7, Acadia Apts.
!Mrs. B. H. Olson
Telephope: 21613
J. Christopherson,
Islenzkur Lógjrœðingur
845 SOMERSET BLK.
Winnipeg, :: Manitoba.
MARGARET DALMAN
TEACHER OF PIANO
834 BANNING ST.
PHONE: 26 420
f
TEACHER OF SINGING j
Í5 St. James Place Tel. 350761
DR. C. J. HOUSTON
ÍDR. SIGGA CHRISTIAN-
SON-HOUSTON
L
GIBSON BLOCK
Yorkton —:— Sask.
TIL SÖLU
A ÓDfRU VERfil
“FURNACE” —bæDl vlDar 06
kola “furnace’’ litltl brúkatl, er
ttl sölu hjá undtrrttutSum.
Gott tæklfærl fyrlr fólk út á
landl er bæta vtlja hltunar-
áhöld á heimlllnu.
GOODMAN Jk CO.
78« Tnronto St. Stml 28847
[ MESSUR OG FUNDIR |
í kirkju Sambandssafnaðar
Messur: — & hverjum sunnudegi
kl. 7. e.h.
Safnaðarnefndin: Fundir 2. og 4.
fimtudagskveld t hverjum
mánuði.
Hjálparnefndin’. Fundir fyrsta
mánudagskveld í hverjum
mánuði.
Kver.félagið: Fundir annan þriðju
dag hvers mánaðar, kl. 8 að
kveldinu.
Söngflokkurinn: Æfingar á hverju
fimtudagskveldi.
Sunnudagaskólinn:— A hverjutn
sunnudegi kl. 2.30—3.30 e. h.
Ragnar H. Ragnar
Pianokennari
Phone 34 785
—Kennslustofa—
693 Banning Street
E. G. Baldwinson, L.L.B.
Ltfgfrælilngar
Resldence Phone 24206
Offlce Phone 24063
708 Minlnfg Exchnngf
356 Maln Sf.
WINNIPEG.
100 herbergi meí e5a án bafta
SEYMOUR HOTEL
vertJ sanngjarnt
Stml 38 411
C. G. HUTCHISON, elcuil
Market anð KLnr St.,
Wlnnlper —:— llan
*—