Heimskringla - 12.06.1930, Blaðsíða 4

4. BLAÐSIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 12. JCrNl, 1930.
^cimskrtngla
(StofnuO 1886)
Kemur út á hverjum miðvikudegi.
Eigendur:
THE VIKING PRESS. LTD.
153 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg
Talsimi: 86537
VerS blaðsins er $3.00 árgangurinn borgist
íyrirfram. Allar borganir sendist
THE VIKING PRESS LTD.
SIGPÚS HALLDÓRS írá Höínum
Ritstjóri.
Utanáskrift til blaðsins:
Manager THE VIKING PRESS LTD.,
853 Sargent Ave., Winnipeg.
Utanáskri/t til ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA
853 Sargent Ave., Winnipeg.
“Heimskringla” is published by
The Viking Press Ltd.
and printed by
THE SERVICE PRINTING CO., LTD.
853-855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man.
Telephone: 89 994
WINNIPEG, 12. JCNI, 1930.
HÁTÍÐ KRAFTARINS
Hvítasunnuræða flutt af séra Benjamín
Kristjánssyni í kirkju Sambandssafnaðar
í Winnipeg 8. júní 1930
Texti: Post. 1, 8
í nýjatestamentinu er oss sagt frá
krafti, sem er alls óh'kur þeirri tegund
máttar, sem vér eigum að venjast. Það
var ekkert hernaðarafl eða vald stjóm-
málalegs eðlis, það var enginn máttur
auðæfa eða upphefðar og því síður verð-
ur það sagt beinlínis, að það væri máttur
mentunar eða lærdóms — en þó var
það andlegur máttur, það var “kraftur frá
hæðum’’.
“Þér emð bræður, segir PáU, ekki
margir vitrir að manna dómi, ekki marg-
ir máttugir, ekki margir stórættaðir, sem
kallaðir eru." En þó lifðu þessir menn
með þeirri undarlegu tilfinningu andlegs
máttar, að þeir væru fuliir af heilögum
anda, að þeir væm hervæddir styrkleika
guðs. Og Páll lýsir þessari máttar til*
finning víða snilldarlega, en ef til vill
aldrei betur, en þegar hann ritar úr
fangelsinu þessi dj'örfu orð ókúgandi
hugar: Allt megna eg fyrir hans hjálp
sem mig styrkan gerir.’’
Allt megna eg! Þessi kraftur gerði þá
örugga í hverri neyð og til þess var hon-
um líka varið. Annars vegar virðast
kristnir menn hafa lagt stund á, fyrir
mátt þessa heilaga anda, að lifa sem
fullkomnustu og kærleiksríkustu lífemi;
hins vegar var þessum andlega styrk varið
til að hamla á móti þeim ofsóknum og
þrengingum, sem þeir áttu við að búa.
Þessir menn lifðu í þeirri tilfinningu, að
þeir væru að berjast hinni góðu baráttu
í siðspilltum heimi. Þeir vom að leitast
við að lifa hreinu lífemi í þjóðfélagi, er á
svo margan hátt vakti siðferðilegan við-
bjóð þeirra. Og það eina úrræði, sem
þeim hugkvæmdist, var að halda sjálfum
sér óflekkuðum af heiminum.’’
En jafnvel ennþá skýrar birtist hinn
andlegi máttur í því, hvemig þessdr menn
börðust fyrir sannfæring sinni og boðuðu
kenningar trúar sinnar. Þeir sættu hinlum
hörðustu ofsóknum og misþyrmingum
bæði af höndum yfirvalda og einstakra
manna, þeir vom hræddir og hraktir borg
frá borg, en alltaf héldu þeir áfram að
boða fagnaðarerindið. Þegar þeim var
skipað að þegja, sögðu þeir, að framar
bæri að hlýða guð er mönnum. Þegar
þeim vom meinuð samkunduhúsin til
bænar og lofgerðar, fóm þeir út í ó-
byggðina og báðust þar fyrir, eða gerðu
sér neðanjarðarhús og komu þar saman
með leynd. Fátækt og hungur, kulda og
klæðleysi bám þeir með stökustu hug-
prýði. Þeir fögniuðu dauðanum eins og
vini, sem mundi endursameina þá drottni
sínum og meistara og þótti sæmd í því,
að líða píslarvætti eins og hann. Þeir
voru að vissu leyti ósigrandi menn.
En það er eitt mjög áríðandi atriði sem
vér hljótum, að veita athygh við þessa
menn, og það er það, að þeir gerðu í raun
og veru enga tilraun til að umbreyta
heiminum sjálfum. Öll þeirra barátta var
í því fólgin að halda sér óflekkuðum af
synd heimsins og saurugleika, að bjóða
heiminum byrginn, en þeim datt aldrei í
hug, að unt væri, að breyta honum.
Heimurinn var gjörspiitur í þeirra aug-
um. Páll ritar um þessi efni til Korinthu-
-borgarmanna og hvetur þá, að halda
sér frá svívirðilegri spilhngu samborgara
sinna. En hann nefnir það aldrei, að þeir
reyni að spoma við spillingiunni í heild
sinni. Hann telur upp langar nunur af
kristilegum dygðum, en það er undarlegt
að veita því athygli, að allar þessar
dyggðir eru einstaklingslegar, fremur en
félagslegar. Hann telur eigi oipp neinar
borgaralegar dygðir í stærri stíl, nema það
að vera yfirboðurum sínum hlýðin.
í bréfum Páls er naumast gert ráð fyrir
kristnu þjóðfélagi, heldur aðeins kristn-
um einstaklinguín.
Og hvernig stendur á þessu? Ástæðan
fyrir því er sú, að kristnir menn voru
ekki fyrst og fremst borgarar þjóðfélag-
sins. Þeir voru pílagrímar á jörðinni og
þegnar annars ríkis, sem þeir vonuðust
eftir. Kirkjan var að vísu félagsskapur,
þar sem einstaklingsdyggðanna var svo
stranlega gætt, að þær urðu að félags-
dyggðum. En hún var þó í raun og veru
í ímyndun manna ekkert annað en hæli
þar sem menn stóðu af sér hríð hinna
síðustu og verstu daga. Ahsherjarríki
Krists var í vændum á yfirnáttúrlegan
hátt. Dyggð Krists lærisveina var að
þola og bíða, en ekki að stjórna eða ráða.
Því verður ekki neitað, að þessir tímar
voru kristnum mönnum afar örðugir. Þá
tók það dýrlimga og heilaga menn, að
standa stöðugir allt til enda. Sá maður
varð þá, eins og æfinlega, að þola háð og
hnjask veraldarinnar, sem afneitaði henn-
ar siðum og hlaut að gjalda grimmhega
sinnar ofdirfsku. En heilagur maður er
sá, sem hefir helgað sig vissum hugsjón-
um og er þeim trúr, hvað sem á dynur.
Og til þess þarf geisilegan mátt skap-
gerðarinnar, hvenær sem er.
En nú virðist oss, að það ætti að vera
stórum auðveldari köllun á vorum tím-
um að vera kristinn, en það var á tíð
postulanna. Nú eru kristin trúarbrögð
og kristnar hugsjónir viðurkenndar lum
heim ahan, svo að segja, þótt vitanlega
fari fjarri því, að allir sé kristnir, hvort
heldur sem er að nafni eða í raun og
sanmleika. En lög flestra menningar-
landa hafa viðurkennt trúarbragðafrelsi,
enginn þarf að óttast afsóknir út af trú
sinni, nema þá aðeins í ræðu eða riti.
Mönnum er yfirleitt frjálst að prédika
eins og þá listir og engin gerir tilraun
til að hefta þá, hvemig sem þeir tilbiðja
guð sinn. Þessvegna sýnist það vera th-
töluilega auðvelt nú á tímum að vera
kristinn hjá því sem áður var.
Samt sem áður, er það að vissu leyti
örðugra viðfangsefni, sem bíður vor, en
það sem hinir fyrstu söfnuðir áttu við að
etja. Vér þurfum- við meiri andlegs mátt-
ar en þeir, því að þegar öhu er á botninn
hvolft, þá er það auðveldara að vera dýr-
lingur, en að vera góður borgari.
Nú horfumst vér í augu við þau vanda-
mál, er engan stórpostula frumkristn-
innar nokkru sinni dreymdi um. í stað
þess að bera vandlæting fyrir því, að
varðveita hreinleik kirkjunnar í ger-
spilltu þjóðfélagi, höfum vér það hlutverk
af höndum að inna, að hreinsa þjóð-
félagið sjálft. í stað þess að vera hvaða
harðstjóra eða þorpara undirgefin, sem
þóknast að hrifsa tU sín völdin, eigtum vér
að velta þeim af stóh og velja hina bestu
menn til að fara með mál vor. í stað
þess, að blöskrast yfir óguðleik heimsins
og siðleysi ýmsra skemtana hans og listi-
semda, til dæmis kvikmyndum, dansi og
ýmiskonar leikjum, er það vort hlutverk,
að koma opinberum skemtunum í feg-
urra og heilsusamlegra horf. í stað þess
að biðja guð um sigur yfir þeim, oem vér
berjumst við, eigum vér að koma alþýðu
manna í skilning um, að hernaður er
glæpsamlegur, af hvaða þjóð sem hann
er framinn og ala unglingana þannig upp,
að engum hugkvæmist framar sú villi-
mennska að vegast með vopnum. I stað
þess að liggja undir ofríki auðs eða að-
als, eigum vér að efla jafnvægi valdsins
og sjá til að sanngirnin og réttlætið og
bróðernið gangi ahsstaðar í dóm um öll
vor efni. Vér erum ekki lengur framandi
þjóð í heiðnum heimi. Vér eigum að vera
drottnar heimsins. Og þessvegna dugir
engum til fuhs að vera dýrhngur í gam-
alli merkingu þess orðs. Gagnslaust er,
að vera stöðugt að snúa huga sínum
aftur til löngu liðinna tíma og reyna að
eftirh'kja þeirri kristni, sem þá tíðkaðist.
Hlutverk vort hggur alt í nútímanum og
viðfangsefnum líðandi stundar. Heilagur
andi birtist eigi framar í tungatali og
öðrum yfimáttúrlegum eða sálrænum
fyrirbrigðum, sem vér erum nú farin að
skhja svo mikið betur,, en í tíð frumkristn-
innar. HeUagur andi birtist í verkum
vorum og ávöxtum þeirra. Og í þeim
skilningi helst ennþá fyrirheitið hið sama
og það, er Jesús gaf lærisveinum sínum.
“Þér munuð hljóta kraft, er heilagur andi
kemur yfir yður.”
Og þetta er aðalatriðið, þegar vér höJd-
um hvítasunnuhátíð eða hátíð heilags
anda, að hún er hátíð máttarins. Það
hefir margt verið ritað og rætt um heil-
agan anda og mest af þeim, sem aldrei
hafa heyrt hann eða séð. Hann hefir
verið gerður að dularfullri “persónu”
þrenningarinnar og skipað í goðatölu i
hinu flóknustu guðfræðikerfi. En heil-
agur andi er ekki í neinum fræðikerfum.
Hann er fyrst og fremst í lífinu sjálfu og
starsemi þess. HeUagur andi er fylling
kraftarins og vitið tU að beita honum.
Þegar vér litum til hvítasunnuviðburð-
anna og þeirra undra, sem gerðust meðal
lærisveinanna á þeim degi, eftir því sem
sögurnar herma, þá sfeulum vér gjalda
varhuga við að trúa því endilega, að heU-
agur andi hafi komið í ljós í þeim
undrum er þá gerðust. Eg hefi enga til-
hneigingu til að draga það í efa, að eitt-
hvað furðanlegt hafi gerst, einhver fyrir-
brigði, sem blésu fjölda tfólks trúnni í
brjóst á málstað lærisveinanna og urðu
því valdandi, að ræða Péturs vakti þá
geysi athygli að svo mikill fjöldi fólks lét
skírast tU kristinnar trúar, að telja má
að kirkjan hafi verið stofnuð á þeim degi.
Vér vitum of mikið um samskonar fyrir-
brigði til þess að efast um tungutalið og
allt það.
Menn sem beðið höföu saman og biðja
saman í ákafri eftirvæntingu, brennandi
í andanum — undur hlýtur að koma fyrir
þá. Slíkir hlutir gerast enn í dag. En
vér höfum líka dæmin fyrir því, að sá
andi sem oft kemur yfir hvítasunnusöfn-
uði nútímans, er ekki andi máttarins,
jafnvel þótt andleg reynsla þessara
manna kunni að vera að sumu leyti ekki
óáþefek. Það er stundum andi veikleik-
ans og hverskonar sturlunar, og þetta
kemur af því, að menn miskilja fyrir-
brigðin. Það er enginn heilagur andi í
fyrirbrigðunum sjálfum. Heilagur andi
getur fyrst komið til greina í áhrifum
fyrirbrigðanna í trú mannsins, skap-
gerð og verk.
Að sjá eldlegar tungur eða heyra
annarlegar raddir er í sjálfu sér ekkert
heilagra eða dýrlegra en að sjá t. d. raf-
magnsljós eða fheyra hljóðfæralist — eða
hlusta á mál hvers annars.
En áhrif þessa atburðar á lærisveinana
urðu þau, að þeir trúðu því, að þáu stöf-
uðu frá drottni sínum og meistara, þeir
trúðu því, að hann væri í verki með þeim
og væri nú ósigrandi af heiminum, þar
sem hann væri upphafinn til dýðar sinn-
ar. Þeir trúðu, að hann hefði brotið vald
dauðans og væri nú að fyrirbúa þeim
ríkið og þessvegna gæti ekkert gert því
viðskila við hann, hvorki herradómar, völd
eða tignir. Og þetta gerði þá sjálfa hiug-
djarfa og ósigrandi. Þessi trú gaf þeim
fyliing kraftarins. Og af því að þeir
höfðu umgengist drottinn sinn persónu-
lega, og þektu hinn óumræðilega kær-
leika hans og hógværð og höfðu orðið
ihöndlaðir af honum, þá mótaði hin stöð-
iuga umhugsun þá í sama anda. Þeir
voru ekki lengur margir, héldu allir eitt í
andanum.
Þetta er minn skilningur á hvíta-
sunnusöfnuðum nýja testamentisins, en
þegar bornir eru saman við þá hvíta-
sunnusötfnuðir nútímans, þá dettur mér að
vísiu ekki í hug að neita því, að í þeim
geti ekki verið margir góðir og grand-
varir menn. En þeirra andlega reynsla
hlýtur þó að takmarkast af þeim megin-
mismun, að þeir hafa aldrei kynst drottni
sínum persónulega, eins og postular frum-
kristninnar, heldur aðeins í ímyndun sinni.
Og ímyndun þeirra er auðvitað jafn-
þroskuð og þeir eru sjálfir. Auk 'þess
kemur hér í viðbót sá hættulegi miskiln-
ingur, sem flest þetta fólk er haldið af,
að það hyggur, aö ef það getur æst í-
myndun sína í það ástand, að sjá eldlegar
tungur eða aðrar sýnir, sé það um leið orð
ið þrungið af heilögum anda og betra en
annað fólk, þótt hvergi komi það fram
í orðum eða athöfnum. Slík fávizka sið-
spillir aðeins skapgerðinni, orsaikar
hræsni og rangsnúinn skilning á heil-
ögum anda, sem er hin mesta synd gegn
honum.
Það var í raun og veru ekki ætlun mín,
að fara að deila hér á nokkum trúarflokk
að þessu sinni, þó að eg neyddist til þess,
að drepa aðeins á hvítasunnusöfnuðina,
sem herfilegt dæml miskilningsins á því,
hvað heilagur andi er í raun og vertu.
Villa hvítasunnusafnaðanna hefir verið í
því fólgin, að þeir eru að reyna að herma
eftir dýrlingum liðinna alda, og geta það
vitanlega ekki, en andleg sjón þeirra er
blind fyrir köllun þessara tíma, sem vér
nú litfum á. Ákaflega margir trúflokkar
vaða einmitt í þessari sömu viUu, að
halda það, að heUagur andi liggi utan
við starfsvið veraldlegra mála. Það er
þessi mismunur, sem alUr hræsnarar gera
á véraldlegum hlutum og heilögum. Þeir
geta aðeins hugsað sér guð inni í kirkju
og guðsorð í guðrækilegu orðagjálfri —
en t. d. í stjómmálum eða verk-
legum framkvæmdum geta þeir
ekki komið auga á guð. Þess-
vegna eru einmitt stundum
guðrækustu mennirnir, mestu
vandræðagripimir og syndasel-
imir í mannlegu félagi, því að
þeir setja guðrækni sína og
störf sitt á hvora hillu og vinna
svo öfugt við það, sem þeir lát-
ast trúa.
—Þessi hvítasunnuhátíð, sem
nú stendur yfir mun verða víða
í kristninni hátíðleg haldin, sem
1900 ára afmæli kristinnar kirk-
ju. H’érumbil 1900 ár eru síðan,
að stofnaður var hinn fyrsti
söfnuður í Jerúsalem, og menn
stungust í hjörtiun af hinni
brennandi mælsku Péturs, er
hann hvatti menn til að “láta
frelsast frá þessari rangsnúnu
kynslóð.” Segja má, þó að villu-
spor kirkjunnar hafi auðvitað
verið hérumbil eins mörg og
villuspor mannanna sjálfra,
og hin rangsnúna kynslóð hafi
of otft komist inn í kirkuna
sjálfa, að undarlegir kraftar hafi
þó fylgt stofnun þessari allt frá
fyrstu tíð og skilað henni heilli
og vaxandi gegnum ofsóknir og
þrengingar margra alda. Vafa-
laust kemur þetta af því, að
fyrir mörgum er kirkjan þó
bundin við það bezta og sann-
asta, sem þeir vita í sjálfum
sér. Meðan svo verður, mluu
úthelling kraftarins stöðugt
eiga sér stað í kirkju Krists.
Þangað fara menn tU að sækja
styrkinn og ljósið tU að bera út
í samfélag mannanna og lum-
breyta því til góðs. Og svo lengi
sem vér störfum í þeirri sann-
færing og trú, að kirkjumálum
getum vér glaðir haldið afmæli
kristinnar kirkju.
En það er tvöfalt afmæli
heilags anda eða hvítasunna í
tvennskonar skUningi, sem ís-
lenzkir menn eru að fagna á
þessu vori. Nú þessa dagana
er heill hópur af Vestur-íslend-
ingum, að leggja af stað heim
til ættjarðarinnar á þúsund ára
afmælishátíð Alþingis, sem nú
er fyrir dyrum. Þessi íslenzka
hátíð er einnig hátíð heilags
anda, og í henni birtist andinn
ef tU vill skýrar en í nokkru
öðru, sem dæmi eru til um, í
íslenzku þjóðlífi á síðustu árum.
Hugir allra hafa samstillt að
einu marki, að efla sóma þjóð-
arinnar í hvívetna út á við og
inn á við. Þessi viðleitni hefir
komið fram í aukmum áhuga og
auknu starfi á öUum sviðum
landi og þjóð tU viðreisnar.
Menn hafa nú skýrar á tUfinn-
ingunni gUdi þess frelsis og
I fullan aldarfjórðung hafa
Dodds nýrna pillur verið hin
viðurkenndu meðul við bak-
verk, gigt og blöðru sjúkdóm-
um, og hinna mörgu kvilla, er
stafa frá veikluðum nýrum. —
Þær eru til sölu í öllum lyfja-
búðum á 50c askjan e,a 6 öskjur
fyrir $2.50. Panta má þær beint
frá Dodds Medicine Company,
Ltd., Toronto, Ont., og senda
andvirðið þangað.
þeirra mannréttinda, sem Al-
þingi íslendinga var og er
lifandi tákn lum. Oig þetta hefir
brýnt vilja allra landsins bama
til hinnar ýtrustu getu. Þjóð-
in er nú meira lifandi, þmng-
nari af starfskrafti, en nokkru
sinni áður. Margar aldir virt-
ist mátturinn vera lamaður og
engin úhelUng heilags anda
eiga sér stað, en nú hafa
ræzt þessi ritningarorð: Ekki
er það yðar að vita tíma og
tíðir, sem faðirinn setti af
sjálfs síns valdi, en þér munuð
öðlast kraft, er heilagur andi
kemur yfir yður.”
Sannarlega var heilagur andi
yfir forfeðrum vorum, er þeir
stofnsettu sitt einstæða lýð-
ríki á ÞingveUi fyrir 1000 árum
síðan, enda þótt þeir þekktu þá
lítið tii kristins siðar. En heil-
agur andi birtist ekki frekar í
kristinni trú en annari, nema
þar sem kristin trú ber fegri
ávexti. Hvarvetna þar sem
drengUegt verk er unnið og
spámannlegt—verk, sem bendir
langt til ókominna tíma, af þvi
að það er unnið í fylling kraft-
arins, þar er heilagur andi að
starfi — hvernig svo sem trúað
er í orði kveðnu.
Og nú hefir heilagur andi í
annað sinn fylt hjörtu ísienzkrar
þjóðar. Látum hvítasunnu ís-
lenzks þjóðemis, og íslenzkra
þjóðarhugsjóna fyUi huigi vora
fögnuði á þessari stundu. Fari
þeir heilir, sem nú takast ferð
á hendur til að igleðjast með
þjóð sinni og ættjörð á heiðurs-
degi hennar. Megi útheUing
Þér fáið virði peninga yðar ef þér kaupið
Buckingham vindlinga. Buckingham vind-
lingar eru kaldir og beztu vindlingarnir, er
hægt er að fá; ávalt með sínu upprunalega
töfrandi bragði. Mjúkir og Umgóðir, svo
aUir dást að. Hver vindlingur vekur nýja
ánægjutilfinningu hjá hverjum sem reykir.
Buckingham eru rétt búnir til og geymdir
eins og þarf með frá framleiðslustaðnum til
neytandans, í sérstaklega góðum umbúðum.
Buckingham vindlingar eru óbrigðulir að
efni. Tóbakið, sem þeir enu búnir til úr, er
svo gott, að ofdýrt er tU þess að vér getum
látið nokkra miða eða premíur í pakkana.
Þess vegna segjum vér — engir miðar —
allt efni.