Heimskringla - 22.10.1930, Blaðsíða 5

WINNIPEG 22. OKTÓBER, 1930.
HEIMSKRINGLA
5. BLAÐSIÐA
sýna honum sóma, þótt hann
sýndi þeim engan, enda vita þeir
sennilega ekfeert greinilega um
það, hvernig hann hefir reynst
þjóðræknismálum Vestur-íslend
inga. Er því langt seilst af hr.
Stefáni Thorson, þegar hann
fer að hæla syni sínum fyrir af-
skifti hans- af þessu máli.
Og þá er komið að því, sem
broslegast er í grein gamla
mannsins og sýnir það gleggst
að hann er nú genginn í barn-
dóm, því að svo mæía börn sem
vilja. Hann lætur svo sem sú
fylking sé þunnskipuð (sic?),
sem standi á bak við Þjóðrækn-
isfélagið í heimferðarmálinu, og
á það vafalaust að heita svo að
sjálfboðanefndin hafi haft al-
Bienna samúð íslendinga hér
vest.ra með sér. Heyr á end-
emi! Þetta er sama skoðunin
°g Lögberg hefir verið að halda
uppi í lengstu lög með ósann-
jodu mum tölu heimfara. Sagð-
ist því svo frá hvað eftir annað,
að með sjálfboðanefndinni hefði
farið yfir 300 manns, en ekki
nema 175 með heimferðarnefnd
t'íóðræknisfélagsins. Svo vesal-
mannleg ósannindi eru þetta, að
vér höfum eigi af mildi vorri og
friðsemi nennt að hnekkja
þeim, af því að vér höfum gert
ráð fyrir því, að fiestum mönn -
um mundi vera nokkurn veginn
kunnur sannleikurinn í þessu
uiáli, og þeir mundu því hlæja að
þessum fréttaburði eins og auð-
virðilegasta raupi. En fyrst
stöðugt er verið að liamra fram
þessi blygðunarlausu ósannindi,
°g menn út í frá, sem ekki
Þekkja þessa tegund af blaða-
juennsku, kunna að geta glapist
á því, þá er bezt að gera tilraun
t*l að fá sannleikann fram, svo
nð engin tvímæli geti leikið á
Því, hvílíkur skrípaleikur allt
umstang sjálfboða reyndist. —
Kftir allt raus þeirra um að
bjarga sóma Vestur-íslendinga
°g ráp og snakk þeirra agenta,
sem þeir sendiu út og suður um
í’vera Ameríku, gátu þeir urg-
a® saman með rógi sínum, að
þvi er vér bezt vitum milli 80
°g 100 manns af íslendingum.
Fleiri vioru þeir nú eigi, sem
veyndust nógu grannvitrir til
að leggja trúnað á þeirra mála-
fjutning. Ef Lögberg treystist
rij að afsanna þessa staðhæfng,
þá skorum vér hér með á það
SECOND ANNl'AL
DRESS SALE
ni thv JIMVIOH LKAUIE THRIFT SHOI*
728 Sarjfent Avenne, \\ iiinipeg
Open SATURDAY, NOVEMBER 2I«t
XE\-TO-]VE\V—liooks. Reeordn, Furniture, Toys, Men's, Women'N nml
Chililren's Clothlngr Shoea, lOc to $1.00. — NET I'RtH EEDS TO (’HARITY.
skuidaða fyrirlitningu. Og hr.
Stefán Thorson ætti því að geta
sagt sér það sjálfur, hvaða víxl-
arar það voru, sem við minnst-
an orðstir hafa skift sér af þjóð-
ræknismálum hér vestan hafs.
S I N D U R.
öútreiknanlegt er hugmyndaflug
skáldanna. Hið ágæta skáld dr. Sig.
Júl. Jóhannesson gerir þá játningu
í einu af sínum heztu kvæðum, að
hann sé lítið stærri en mús og kemst
þannig að orði meðal annars:
“Er ei sálin sama,
sama mín og þín?
Sami guð sem gægst
gegnum augun þin?”
Og kvæðið endar með því að skáld-
ið kemst að þeirri niðurstöðu, að mús
in sé systir sín.
Nú hefir þessi Sigurður músar-
hróðir allt í einu fengið þá hugmynd
um sig, að hann sé orðinn svo stór
og ægilegur, að ritstjórar Heimskr.
þori ekki að segja honum til nafns
síns. Er þetta að vísu spaugileg hug-
mynd, en hvað getur ekki músarsál-
um dottið í hug? Jafnvel það, segir
Esóp, að þær séu færar um að hengja
bjðlluna á köttinn.
Vér héldum nú raunar, að það væri
ekki neitt leyndarmál, a. m. k.
Winnipeg, hverjir hefðu litið
ritstjórn Heimskringlu síðan hr. Sig-
fús Halldórs frá Höfnum fóf' heim til
Islands um miðjan júní s.l., og ef þess
hefir aldrei verið getið í blaðinu, þá
hefir það verið meira af vangá en
nokkru öðru. En ef að doktorinn trúr
ir því í raun og veru, að ritstjóramir
séu svo hræddir við hann, að þeir
þori ekki að segja honum til nafns
sins, þá viljum vér ekki fyrir neinn
mun vera að svifta hann þeirri kot-
rosknu músargleði, að hann megi í-
mynda sér þetta. Og vér hljótum
að gefa honum viðurkenningu fyrir
fyndnina, að geta látið sér detta
þetta í hug. Sannast þar hinn sálar-
legi skyldleiki við mýsnar hans
Esóps.
» * *
Menn sem héðan fluttu á horstjórn
arárum Kings til Bandaríkjanna, eru
nú svo hundruðum skiftir á mánuði
að birta nafnalista af íslending- að koma U1 baka, J*eef Press’ og:
mörg onnur liberal bloð fagna þess-
ari breytingu. Lögberg er eina blað-
ið, sem nógu vitlaust er til þess að
þakka Kingstjórninni þetta.
llpJ þeim, sem með sjálfboðium
fóru, og heita vesalingur ella.
^leð heimferðarnefndinni fóru á
4- hundrað íslendingar, eins og
jjór skýrðum frá þegar í upp-
Vari, og var nafnalistinn af
jlestu þessi fólki birtur, þegar
*agt var af stað héðan, og það
®eni á vantar, getum vér birt
hvenær sem vill.
Þannig fór með sjóferð þá.
rig dæmi nú hver sem viii um
Það, hver fylkingin var þunn •
skipaðri. Dæmi hver sem vill
11111 Það, hvern sóma sjálfboðar
höfðiui af frumhlaupi sínu. Vest-
yr-Islendingar hafa þegar dæmt
1 þessu máii. Þeir sáu gegnum
oddarahátt sjálfboða og hræsni
°S guldu þeim þess vegna verð-
Endurminrinear.
Eftir P'riðrik Guðmundsson.
inn heiní^ír latínuskólanum í Reykja-
vík, og hafði hann kosið að hvíla sig
á Víðirhóli hjá föður mínum nokkra
daga áður en hann fór út í kaupa-
vinnu, til undirbúnings fyrir næsta
skólaár. Hann var látinn sofa
frammi í gestastofu, og fór hann seint
á fætur eins og ferðalúnum manni
sæmir.
Allt fullorðna heimilisfólkið var
komið á engjar, nema húsmæðurnar,
sem sinntu málaverkum og matar-
störfum, en við krakkarnir vorum
suður á túninu að leika okkur og var
okkur fyrirboðið að fara nokkuð út
fyrir túngarðinn, sem var gripheldur
allt í kring; en í haga skamt frá tún-
inu voru nautgripir og þar á meðal
mannýgur tarfur, sem allir óttuð-
ust. Nú bar svo til að við bræðra-
synirnir fjórir saman svikumst út
fyrir garðinn og lékum okkur þar.
En tarfurinn hafði tekið eftir þessu
og kom nú bölvandi og bráðólmur.
Hinir drengirnir tókú eftir þessu fyr
en eg. og hlupu þegar af stað til að
forða lifinu, en einhverra hluta
vegna varð eg eftir þangað til í ó-
tíma, að boli var næstum kominn; nú
hljóp eg þó af stað, en átti ekki fram
ar kost á að forða mér. Boli var
þegar kominn og hratt mér flötum
og lagðist á hnén til að hnoða mig í
klessu; svo mikill ótti greip mig, að
eg man ekkert eftir mér um stund.
hér í Kristján var víst kominn ofan úr
eftir rúminu og farinn að klæða sig, þegar
hann heyrði óhljóðin í bola, og sá þá
álengdar hvað um var að vera, og
voru þeir nú komnir nokkurnveginn
jafnsnemma á vettvang, hann og boli,
og sagði Krislján svo frá, að þegar
boli kraup niður, var hann mátulega
kominn til að grípa í granirnar á
honum, áður en honum gafst tími til
að hnjaska mér nokkuð. Hann skip-
aði mér á fætur og flýta mér heim,
og mun eg ekki hafa svikist um það
Þó man eg gerla að eg leit til baka
og þá stóð Kristján ofan á síðunni
á bola og barði hann hlifðnrlaust
með hælunum. Áður hafði enginn
einn maður reynt að höndla þenna
tarf, þvi hann þótti fullkominn
f jögra manna maki. En Kristján var
vel að manni, enda mun þessi skakki
skinnaleikur með mýr og bola hafa
margfaldað afl hans og áræði. Og
var síðar oft til þessa tekið.
A þessum tíma var sá prestur að
Skinnastað í Axarfirði, er Hjörleifur
hét Guttormsson, frá Hofi í Vopna-
firði. Vorið 1870 fluttist hann að
Tjörn eða Völlum í Svarfaðardal. —
Hann var fremur atkvæðalítill prest
ur, en með afbrigðum velviljaður og
vinsæll, gestrisinn og góðlátur. I
sveitavísum frá þeirri tíð er honum
lýst þannig: v
Frh.
Þá er þar til máls að taka sem fyr
var frá horfið. Eg gat um það i
næsta blaði á undan, að foreldrar
mínir hefðu flutt búferlum frá Víð-
irhóli að Grímsstöðum í sömu sveit
vorið 1872. En nú verð eg að geta
nokkurs merkis atburðar, sem gerð-
ist fyrir þann tíma.
Sumarið 1867 var Kristján heitinn
Jónsson, kallaður Fjallaskáld, kom-
sem
notiS
TIMBUR
KA UPIÐ
AF
The Emp ire Sash & Door Co., Ltd.
öirgðir: Henry Ave. East Phone: 26 356
verð
Skrifstofa: 5. gólfi, Bank of Hamilton
GÆÐI ANÆGJA.

Tanglefin
Fish Nets
Catches the Fish

þinnen and
COTTON NETTING FOR ALL MANITOBA
LAKES IN STOCK HERE.
fi , ,LaKE WINNIPEG:—Sea Island Cotton and Natoo for Tulibee
’hg m 30, 32, 36, 40 and 45 meshes in 60/6, 70/6 and 80/6.
Tir, LAKES MANITOBA, WINNIPEGOSIS AND DAIIPHIN:—
nen and Cotton Netting in all standard sizes.
Sideline:—Seaniing Twine, Floats and Leads.
^e seam Nets to specifications.
Call and see us or write for Price List and Samples.
fishermens supplies ltd.
132 I ItlNtiESS ST., Cor. WiIUain and Princess, Winnipcg.
PHONE 28 071

INCORPORATED 2?? HAY 1670.
^Govebnor
^ibíTiturm
/•aoiNG INTOHUOSONS
MWÍli
'BKT PROCURASU
r*®5T0iD Highwn’p^hi5IÍ'í
lílsott'slN
Demerara
ílunt
jH '
Vér mælum með og ábyrgjumst að eftirtaldar drykkjarvör-
“Sptcial” B st Procurable Scotch Whiskey
Three Star Brandy
Fifty Year Old Brandy, Our guarantee of age.
Special Rye Whiskey of exceptional
strength and flaior
Jamaica Rum
Demerara Rum
Dry Gin - Bottled in Qreat Britain.
ur séu af
H B C
H B C
H B C
H B C
H B C
H B C
H B C
(
Orðstfr, fengtnn með nærri 260 ára
samfdUdri þjónustu stendur bak við
þaer tegundir, sem bera orðin
)
l3níi£mtVT3tuj; (tuntpautí.
INCORPORATED 2~? MAY 1670.
Annars áttu allir bændur, sem önnuð
ust fjárgeymslu, og vinnumenn þeirra
skinnleista, til afnota í leysingum á
vorin. Og þegar fram úr var tekið
og þurt orðið, voru þeir troðnir upp
með tréspónum og geymdir á þurr-
um stað þar til næst þurfti á þeim
að halda. Þeir þóttu aldrei þlæða
fótinn vel, en “nota flest í nauðurr.
skal”.
Morguninn eftir var lagt upp á
heiðina með nesti og nýja skó, í góðu
veðri, og tók það fast og lengi að
yfirstíga fjallveginn og ná til manna
byggða í Þistilfirði.
Við jarðarförina í Sauðanesi var
fjöldi manna saman kominn úr öll-
um nálægum sveitum. Seinna, þegar
eg var orðinn bóndi á Langanesi (í
22 ár), og hafði mikið saman við
menn að sælda, yngri og eldri, þá
fræddist eg um að þenna jarðarfara-
dag séra Halldórs Björnssonar, hafi
mörg heimili í hans sókn verið mann-
laus allan daginn og langt fram á
nótt. Alifé hafði verið slátrað, og
allir boðnir og velkomnir til matar-
veizlu að athöfninni aflokinni. Þarna
voru 7 prestar viðstaddir: Þeir séra
Hjörleifur á Skinnastað, Stefán Jóns-
son á Presthólum, séra Vigfús Sig-
urðsson á Svalbarði, séra Gunnar
Gunnarsson aðstoðarprestur séra
Halldórs heitins, séra Björn í Lauf-
ási, sonur hins látna, séra Jens Páls-
son á Skeggjastöðum og séra Hall-
dór Jónsson á Hofi í Vopnafirði. —
Það minnir mig að allir hefðu þeir
ræður við athöfn þessa, nema séra
Björn, og mun það ekki toafa þótt
tilhlýðilegt að hann talaði 'eftir föð-
ur sinn. Seinna voru ræðýr þessar
gefnar út á prenti í sérstökum pésa
og eignaðist eg einn af þeim. Al-
mannadómur var það, að ræða séra
Stefáns á Presthólum hefði verið til-
komumest. Séra Stefán þessi var afi
séra Stefáns á Hólmum i Reyðar-
firði, þess er nokkur ár var ritstjóri
Lögbergs hér í Winnipeg.
Ef eg væri spurður að, til hvers
eg segði þessa löngu og efnislitlu
sögu í tilefni af þessari jarðarför, þvi
margir kunna að líta svo á, að hún
sanni ekkert annað en látalæti blindr-
ar alþýðu á þeim tímum, og smekk-
leysi mitt hins vegar. En eg álít að
í viðburði þessum felist óbilandi sönn-
un fyrir menningarþorsta og andlegu
ástandi þátíðarmanna. Séra Hall-
dór á Sauðanesi var merkur og vin-
sæll maður og búhöldur góður, enda
flugríkur orðinn, á þeirrar tíðar mæli
kvarða. En hann var litið við opin-
ber landsmál riðinn og því alls ekki
víðfrægur maður. Það er því engin
ástæða til að álíta, að hann hafi í
fjarlægum sveitum verið elskaður
svo mikið, að menn sæktu jarðarför-
ina einungis til að gera bæn sína við
hinnsta hvílurúm hans, eða til að
hugga eftirskilda og harmþrungna
ástvini, sem litu allir þekkingarrík-
ari augum en alþýða manna á atburð
þenna og aðkomu dauðans. Nei, það
var vonin um, að þar sem margir hæf
ustu menn voru saman komnir til að
gera sitt bezta, þá væri næstum ó-
hugsandi annað en að brugðið yrði
ijósi sannleikans á einhver þau and-
legu, þungskildu áhyggjuefni, sem á
löngum vetrardægrum og mörgum
raunastundum lágu eins og martröS
á hjálparlausri, hugsandi alþýSu
manna. Vissulega fjölmenntu menn
hér í hjartanlegri þrá eftir að verm-
ast og upplýsast af andlegum ljós-
geislum við þessa gröf, og hve mik-
ið var ekki í sölurnar leggjandi, ef
mönnum nú á þessum stað hlotnaðist
sá trúarstyrkur er friðaði hjötrun.
Aður en eg fer alfarinn frá Viðir-
hóli með foreldrum mínum að Gríms-
stöðum, verð eg þó að geta eins, sem
var algengt á mínum æskuárum, eu
sem féll smám saman úr sögunni urry
og eftir 1870. En það er sá hluti
sveitarmanna, er kallaður er flökku-
lýður eða húsgangar. Hvorttveggj^
menn og konur mynduðu þessa stétt
í mannfélaginu, nema hvað konurn-
ar stóðu ver að vígi en karlar að bera
sig um á vetrardögum, en þær voru
þeim mun iðnari á sumrin. Það
fólk, sem lagði leiðir sínar um Hóls-
fjöll á mínum æskuárum, gerði sér
ýmislegt til erindis. Þannig var einn
(Frh. i 8 bls.)
The Eatonia Rúm
eru bæði endingargóð og þægileg.
Séra Hjörleif heiðra ber,
hans og ræðu-lestur,
ónærgætinn sjálfum sér,
samt þó gæðaprestur.
Mun hér vera átt við það, að hann
þótti drykkfelldur. Vorið 1869 dó
prófastur séra Halldór Björnsson á
Sauðanesi, langafi Tryggva Þórólfs-
sonar forsætisráðherra Islands. Var
þá hafís við Norðurland fram eftir
öllu sumri, tíð köld, vegir blautir og
vont að ferðast mikið. Það var seint
í júnímánuði að séra Halldór var
jarðsunginn. Hann var vel þekktur
af öllum í nálægum sveitum og alls-
staðar að góðu minnst. Faðir minn
hafði talað um að sig langaði til að
vera við jarðarförina; en Búrfells-
heiði, á leið til Þistilfjarðar, var löng
og vond yfirferðar, en óumflýjanleg
á hans vegi, ef hann réðist í að fara
þessa ferð; svo hann var hikandi
mjög. En þá var það að tvö mikil-
menni héraðsins bar að garði á Víð-
irhóli, á leið til jarðarfarar þessarar
og voru það þeir séra Hjörleifur á
Skinnastað og Pétur Jónsson óðals-
bóndi í Reykjahlíð. Komu þeir sinn
úr hvorri áttinni, og vissu því hvor-
ugur til annars, en báðir öruggir og
í fullu trausti þess, að faðir minn
færi með þeim, því hann var sérstak-
lega kunnugur heiðinni. Auðvitað lá
í þessu lögeggjan fyrir föður minn.
Pétur kominn hálfa leið að Sauða-
nesi, yfir Mývatnsöræfi og Jökulsá á
Fjöllum, og séra Hjörleifur austur
yfir Hólssand. Svo nú var það af-
ráðið að faðir minn skyldi slást í
förina á feitasta og duglegasta hest-
inum, sem til var á bænum. En það
man eg af samtali foreldra minna,
að aðal áhyggjuefnið var nú orðið það
að 'koma séra Hjörleifi yfir heiðina,
þvi það mátti við því búast, að mikið
yrði að ganga á heiðinni og sulla í
krapavatni. Tók þá móðir mín til
sinna ráða og lét hún taka stærsta og
sterkasta sauðskinnið, sem til var í
eldhúsrjáfrinu, sneið það niður og
vakti við það um nóttina að sauma
skinnsokka handa presti, svo hann
værí líklegri til að þola vosbúðina.
Snoturt stálrúmstæði með Cable Spring og mjúkri
bómullardýnu. Falleg rúm útlits.
Rúmstæðið er með valhnotu gerð og gylltum dreglum
utan með. Fjaðraumgerðin er úr stáli, vel styrkt
með álmum. Bómullarreifin, sem hvert liggja ofan á,
öðru í dýnunni, gera hana dúnmjúka. Vanalegar
stærðir. Verð rúmins með öllu tilheyrandi $31.85
Húsgagnadeildin, 7. lofti.
SCCCOSCCC<OCOSC<SC<
Eatonia Vacuum Cleaner
Bali-bearing mótor — þarf enga olíu.
The Eatonia er vel þekkt fyrir
skjóta og fullkomna hreinsun. —
Verkfærið er létt í meðförum, en
þó sérl^ga sterkt og endingargott.
Það er úr cast-aluminum; mótor-
inn sjálfkælandi, sterkur og kraft-
mikill. Hreinsaranum fylgir út-
búnaður til að hreinsa hluti eins
og fyrirhengi, stóla, sófa og píanó.
Verð með öllu:—
Algerlega áreiðanleg vél.
Sterklega gerð, fyrirferð-
arlítil og auðvelt að flytja
— Hún saumar fljótt og
með jöfnum sporum.
$52.00
A rafeyjunni—þriðja gólfi
^T. EATON C9,
The Eatonia er r>fur
auðveld að nota. Hún
er á járngrunni og út-
búin með Hamilton Beech
mótor. Verð með öllu
tilheyrandi.
$35.00
Húsagagnadeildin
— sjöunda gólfi
LIMITEO