Heimskringla - 21.01.1931, Blaðsíða 1

DYERS & CLEANERS, LTD.
SPECIAL,
Mon’s Suits Dry aa
Cleaned & Pressed*P I aUU
(Cash and Carry Price)
Delivered, $1.25
Buttons Tightened, Replaced
and all Minor Reparirs Free
DYERS & CLEANERS, LTD.
SPECIALi
Eadies’ Plain Silk fl* 4 AA
Dresses Dry Cleaned ^ I »UU
& Finished
(Cash and Carry Pricel
Delivered, $1.25
Minor Repairs Free
XLV. ÁRGANGUR.
WINNIPEG MIÐVIKUDAGINN 21. JANCrAR, 1930-
NÚMER 17
TEKJU SK ATTURINN.
A síðasta fjárhagsári sambands-
stjórnarinnar, sem endaði 31. marz
1930, nam tekjuskatturinn $69,020,-
776.
Skattinn borguðu alls 150,111
manns. Þeir, sem tekjur höfðu, sem
Dámu meiru en $10,000 á ári, borguðu
nærri 24 miljónir dala af tekjuskatt
inum.
Upphæðir skattsins frá hverju fylki
eru sem hér segir: Ontario rúmar 33
miljónir dala og greiðir það langhæst
nn tekjuskatt. Næst -því er Quebec
fylki með 23 miljónir. Borga þessi
tvö fylki því um 55 miljónir dala. —
Af öðrum fylkjum landsins er British
Columbia næst. Nemur skattgreiðsla
Þess fylkis tæpra 4% miljón dala.
kemur Manitoba, er greitt hefir
Um $3,700,000. Albertafylki greiðir
Yúmar 2 miljónir, Sask. rúma eina
miljón, Nova Scotia $647,000, New
Brunswick $612,000, Prince Edward
Island $45,000, Yukon um $20,000.
Langflestir af þeim, er tekjuskatt
greiða eru menn á vinnulaunum; tala
þeirra er 95,328. Þá greiða 12,668
kaupmenn skatt. Um 10,555 pen-
ingastofnanir eru taldar að hafa
greitt skatt- Tala manna í æðri
stöðum (professional), er tekjuskatt
Lorga, er 7,439. Um 3,462 iðnstofn-
nnir, 2,571 heildsölukaupmenn og
2,737 akuryrkjubændur, eru og í tölu
Þeirra er tekjuskatt greiða. Af
Lændum, sem tekjuskattinn greiða,
eru 202 i Manitoba, 1317 í Sask. og
779 í Alberta.
FRA VERKFöLLUN-
UM A ENGLANDI.
1 byrjun þessarar viku voru frétt-
irnar frá Englandi ekkert betri en
ftður, að því er verkföllunum við-
kemur, sem staðið hafa yfir síðan
með ársbyrjun. I ullarverksmiðjun-
Um í Lancashire hættu 250,000 manns
vinnu nýlega; og þó að nokkrar, eða
Um 24 ullarverksmiðjur smærri og
stærri, séu enn starfandi, er sagt,
að þær hafi allar tilkynnt, að ef
verksmiðjueigendur fái því fram-
Sengt, að ætla hverjum manni átta
vefstóla að líta eftir í stað fjögra
sem þeir nú hafa, þá verði hætt
vinnu í öllum þessum' verksmiðjum
innan viku. Verksmiðjueigendur
bjóða $10 kaupviðbót hverjum mannl
* viku fyrir að líta eftir helmingi
fleiri vefstólum, en verkamenn and-
®fa því, aðallega vegna þess, að með
Þvi verði mönnum rækkað til stórra
niuna í verksmiðjunum.
Lá hafa járnbrautarfélögin ákveðið
lækka kaup þjóna sinna um 6
shillings á viku, en þó ætla þau ekki
borga neinum minna en 38 shii-
hngs Segjast félögin nauðbeygð til
a® gera þetta, vegna þess hve tekjur
Þeirra hafa rýrnað. En þessu and-
mfa verkamenn mjög ákveðið og hóta
verkfalli. Halda þeir fram, að þeir
geti ekki lifað sæmilegu lífi á lægra
^aupi en þeir hafi, og auk þess ef-
*** Þeir um að hagur járnbrautarfé -
!aganna sé svo slæmur, að þessarar
^aupiækkunar sé brýn þörf.
Um 1000 kolanámumenn í Wales
Wg°u af stað í vikunnl sem leið i
fylkingu til stjórnarbygginganna til
Þess að krefjast matbjargar. Lög-
regian stöðvaði þó fylkinguna áður
en hún var komin alla leið. Kváðust
Verkamenn ekkert óbilgjarnt hafa
baft i huga, heldur aðeins að reyna
fá hjálp eða aðstoð til að lina
Þjáningar fjölskyldna sinna, sem við
alvarlegan sult og alsleysi lifðu. —
Eitthvað af verkamönnum kvað nú
vera byrjað aftur að vinna í kola-
hámunum í Wales, með þeim skil-
yrðum er þeir settu, eða að færa
baupið ekki rpður, þótt vinnutími
Mrði styttur ofurlítið á viku- Sam-
kvæmt því virðast verkamenn hafa
uhnið sitt mál, þ. e. a. s. komið í veg
fyrir að kaup þeirra yrði lækkað eins
°g námueigendur fóru fram á.
BÓKMENNTASTYRKUR.
Canada er náma fyrir skáldsagna
höfunda. Frumbyggjaralífið var fullt
af æfintýrum, sem óþrotlegt er að
efni í skáldsögur. En fremur lítið
og lélega er nú úr því efni unnið.
Sir Gilbert Parker og Francis Park-
man urðu frægir fyrir skáldsögur
sínar, sem um frumbyggjaralíf Vest-
urheims spunnust, Þeir urðu meira
að segja stórauðugir menn af skáld-
sagnagerð sinni. En í spor þeirra er
nú ekki hægt að segja að neinn feti
Enginn, sem gefur sig við því að
mála hina sviphreinu náttúru lands-
ins og hið stórfellda hetju- og æfin-
týralíf landnámsáranna eins og þeir
gerðu. Ef þvi heldur áfram, eign-
umst við aldrei innlendar bókmennt-
ir. Quebecfylki hvetur rithofunda
sína til þess að leggja sig fram um
bókmenntaleg störf, með því að veita
$10,000 árlega til þeirra starfa. Það
er atriði, sem vert er fyrir hin fylkin
að athuga og taka til fyrirmyndar, ■
segir blaðið Calgary Herald.
JARÐSKJALFTI 1 MEXICO.
Síðastliðin nfimtudag varð jarð-
skjálfti mikill I öllum suðurhluta
Mexico. 1 mörgum bæjum, og þar á
meðal borginni Mexico, hrundu hús,
og altl að því hundrað manns er bú-
ist við að hafi látið lífið auk eins
margra er meiddust. Ibúarnir urðu
mjög skelkaðir og æddu út á götur
með ógn og fyrirbænum- Eignatjón
ið er afar mikið.
SÓDÓMA OG GÓMORRA.
HVEITIVERÐ I ASTRALIU.
Fyrir nokkru ákvað stjórnin í
Astralíu verð á hveiti. Atti að
greiða bóndanum 72 cents fyrir mæi-
irinn. Þetta var samþykkt af stjórn-
arráðinu og að lögum gert.
En nú neitar stjórn þjóðbankans
að greiða þetta verð fyrir hveitið
Kveður hún ekkert vit í þvi, að
greiða meira fyrir það en hægt er
að selja það á markaðinum.
Stjórnin er því þarna i klípu, en
líklegast er talið að lögin um á-
kvæðisverðið verði afturkölluð eða
úr gildi numin.
TAYLOR HEIÐRAÐUR.
A föstudaginn kemúr verður (jol.
F. G- Taylor, fylkisleiðtoga conserva-
tíva flokksins, haldin veizla á Marl-
borough gistihúsinu. Macdonald-
Qartier klúbburinn i Winnipeg stend
ur fyrir veizlunni- Verða ræður þar
fluttar um mál þau, er fyrir næsta
fylkisþing verða lögð, og er búist
við að marga fýsi að hlýða á þær.
Almenningi er boðið. Aðgöngumið-
ar fást á Marlborough gistihúsinu og
að 204 Curry Bldg. Veizlan hefst
kl. '5 45 e. h.
RÆNINGI VERÐUR
FYRIR VONBRIGÐUM
I London í Ontario kom ræningi
nýlega inn í guiibúð, skipaði eigand-
anum, H. H. Brooks, að halda uppi
höndunum og gengur siðan að pen-
ingaskápnum og rænir öllu úr hon-
um, sem þar var. Þegar verkinu
var lokið, litur ræninginn á feng sinn
og sér þá að það eru aðeins $3. —
Varð honum svo mikið um þetta, að
hann gat ekki tára bundist yfir því,
og fór skælandi út úr búðinni.
SKOTUNUIVÍ FJÖLGAR.
Bóndakona ein að nafni Mrs. F.
A. Scheuse, í grend við Aberdeen
á Skotlandi, eignaðist fjórbura ný-
lega, tvo drengi og tvær stúlkur. öll
barnahrúgan lifir og líður vel.
BYRJAÐ A TAL-
SIMABYGGINGUNNI.
A hinni fyrirhuguðu byggingu tal-
símafélags fylkisins er nú byrjað.
Er byggingin reist á Portage Ave.
East. J. R. McDiarmid Qo., Ltd-
varð hlutskarpast um steinverkið, af
15 félögum, er um það sóttu. Var
tilboð þeirra $180,500. Verkið stend-
ur yfir eina fjóra mánuði, og þegar
það er til fullnustu af stað farið
mun það gefa 200 manns vinnu.
Borgirnar sem Jahve eyðilagði í
bræði sinni, vegna ósiðlegrar hátt-
semf íbúanna (sbr. Gen- 19) hefir
mönnum lengi legið hugur á að vita
hvar hefðu verið, eða hvort sú saga
muni hafa við sannsögulega heim-
ild að styðjast að einhverju leyti
Hefir fornfræðingum leikið grunur
á, að arfsögnin sé í höfuðdráttunum
rétt, og að hér muni vera að ræða
um forna bæi, sem farist hafi i eld-
gosum þar eystra fyrir langalöngu,
og hafa menn talsvert brotið heilann
um, hvar borgirnar muni hafa stað-
ið og jafnvel leitað að þeim, því að
í biblíunni segir ekki greilegar frá
þeim en það, en að þær hafi staðið
á sléttlendinu nálægt Zoar við
Dauðahafið, þangað sem Lot á að
hafa flúið með dætrum sínum. Mynd-
aðist síðan sú þjóðsaga, að borgirnar
hefðu sokkið niður í botn Dauða
hafsins, og er það í sjálfu sér engin
fjarstæða, með því að Dauðahafið
hefir myndast við landsig, sem orsak
ast hefir af jarðeldum. En samt
sem áður hafa menn svipast eftir
borgum þessum, og til skamms tíma
hefir það verið talið líklegt, að þær
hafi verið nálægt Jebel Usdum, sem
nú er salthæð mikil suðvestan við
Dauðahafið, og merkir nafnið eitt og
hið sama og Sódóma. En nú hafa
ltalir fyrir ári síðan gert gangskör
að því, að leita að bæjum þessum,
og þykjast þeir hafa fundið þá i
nánd við, þar sem Jórdan rennur í
Dauða hafið. Að minnsta kosti hafa
fundist þar tveir stórir fornbæir,
og er nú unnið af kappi að upp-
greftri þeirra. Er ekki nema rösk
míla á milli og virðist allt koma heim
og saman við frásögu biblíunnar um
það, hvemig bæirnir hafi eyðiiagst.
nefnilega í eldi og brennisteini, því
að eigi leynir það sér, að þetta eru
brunarústir, sem þarna hafa varð-
veizt aftan úr grárri forneskju. —
Brunnir veggir, húsmunir úr leir, og
allt sem réttri lögun gat haldið,
hvílir þarna hulið þykku öskulagi,
og jafnvel beinagrindurnar af hinum
syndugu Sódómítum, hafa horft þar
allar þessar aldir með sínum auðu
augnatóftum á þessa heiftarreiði
Jahve, sem yfir borgirnar hefir dun-
ið, og fengið í sannleika að smakka
á öskunni og duftinu í Sheol-
Byggingarstíll húsanna þykir helzt
benda til, að borgimar muni hafa
staðið þarna allt frá því um 3000
f. Kr. og þangað til um nálægt 2000
f. Kr., er þær muni hafa farist í
jarðeldum.
Annar leiðangur hefir verið gerð-
ur út til þess að rannsaka Levíta-
bæinn Beth Semes í Júdeu, fyrir vest
an Jerúsalem, þar sem Filistar skil-
uðu örkinni (1. Sam. 6, 19) og Jóas
knungur vann sigur á Amazja (II.
kon. 14, 11), og tók hann höndum.
Hafa fundist þar ýmsar fornmenjar
og meðal annars timburhús frá
bronzöldinni og steinbrennslu fon
frá öndverðri járnöld, leirmunir ýms-
ir, lampar og skálar ásamt leirtöflu
með mynd gyðjunnar Astarte- T
skálunum voru ennþá leifar af ert
um, linsum og olivum. Hvað bær-
inn muni hafa heitið áður en Gyð-
ingar unnu hann af Filistum, vita
menn ekki. Prófessor Elihu Grant,
sem er foringi Haverford leiðangurs-
ins, er gerður var til að rannsaka
Beth Semes, hefir ekki getað grafið Oh
það upp ennþá, þrátt fyrir ýmsar á- I É
letranir, er hann hefir fundið þar frá "
þeim tíma.
NYSTARLEG JARÐARFÖR.
Skáldið P- N. Roinard, sem lézt
fyrir skömmu og var brenndur með
mikilli viðhöfn í París, talaði sjálf-
ur yfir kistu sinni. Hafði hann látið
taka á plötu dáiítinn skynsamlegan
ræðústúf um lífið og dauðann, og
mælt svo um, að þannig vildi hann
mæla yfir sjálfum sér dauðum í á
heyrn vina sinna- Var grammafón
settur upp hjá kistunni, og hljómaði
þar þrumandi rödd Roinards, þótt
hann lægi nár í kistu sinni. Atti
þá sízt við að syngja eins og yfir
Bellmann forðum: “Hvi liggur hetj-
an hér og þegir?”.
Though a
W anderer
By Stephan G. Stephansson.
SLITUR
Ef rétt er munað, var það gáf-
aður bóndi og rithöfundur: Guð-'
mundur Friðjónsson á Sandi, er fyrir J
nokkrum árum gerði þá uppástungu, j
að þjóðkirkjan á Islandi yrði lögð '
niður, en stjórnin gæfi út trúmála- j
rit er sent skyldi ókeypis inn á r
hvert heimili á landinu. ^
Þeir sem vita skoðanir minar á 2
starfi klerkalýðsins og kirkju nú- |
tímans, svona yfirleitt, mega vel i
skilja, að mér þótti tillagan góð. — i f
Enda hafa Þingeyingar jafnan verið j |
framarlega til umbóta í þjóðmálum. | |
En hvað sem því líður, hvort tillaga j é
G. F. horfði tii bóta eða ekki — um l I
það munu mjög skiftar skoðanir —
þá skaut henni upp I huga mínum.
er eg fyrir nokkru síðan las rit-
gerð í “Ganglera”, er nefnist “Trú
og siðgæði”. Meðferð hins unga höf
undar á efni og máli er svo glæsi-
leg, og öðruvísi en gengur oS gerist,
að mér varð að orði eftir lesturinn:
Svona eiga prestar að vera — hvað
sem sýslumönnum líður-
Og eftir að eg hefi nú látið þessa
framanskráða getið, þá mun engan
undra, þótt eg læsi með fögnuði ræðu
er birtist í Heimskringlú 12. nóvem-
ber s.I., eftir þann sama mann, sem
hann flutti i kfrkju Sambandssafn-
aðar í Winnipeg- Höfundurinn er
sem kunnugt er, séra Benjamín
Kristjánsson.
Ekki skrifa eg þessar línur með
þeim sérstaka tilgangi að hrósa sr.
Benjamín. Hann þarf ekki "minna
muna með” í þvi efni, enda er eg
mörgum tregari að syngja klerka-
stéttinni lof, en finnst á hinn bóginn
eg ekki taki nærri mér að láta menn
njóta sannmælis — presta ekki síður
en aðra — sé viðhorfið svo fyrir
mínum takmarkaða skilningi, að eg
telji þá hróss verða.
En eg gæti ekki varist þeirri
Jiugsun, að fátt er það sem mann-
kynið vanhagar meira um nú á dög-
um en menn, með lífsskoðanir slík-
ar, sem birtast í ræðu séra Benja-
míns, og þó um leið þannig setta í
Though a wanderer, wishing
All the world to explore,
In your heart dwells the image
Of your own native shore.
Niece to Cold-seas — Volcanos!
Heir to cataract's roar!
Maid of valley and wild-heath,
Son of village and shore.
Whether earth-haunts or heavens
You may hope to attain,
With falls-roar and fell-side
Will your future remain!
In eternity’s out-sea
Your dear isle waits her time:
Nightless Spring-Age and worldwide,
Where the views are sublime.
It’s a dreamland Icelandic
You will always desire,
With each flower-groomed granite
And the glaciers a-fire.
Niece to Cold-seas — Volcanos!
Heir to cataract’s roar!
Maid of valley and wild-heath,
Son of village and shore.
Translated by
O. T. Johnson.
! í
ticing”. Eg gekk ofan í kjallarann,
vildi sjá þetta með eigin augum- Jú,
þar lágu þrettán drengir við gólf-
hækkun í öðrum enda leikfimissals-
ins, oS skutu af smáriflum i mark,
er reist var í hinum enda skólans.
Það var ekki um að villast. Börn
vöru þar að heræfingum í skóla borg
arinnar.
Dagurinn leið að kvöldi. A leið-
inni heim keypti eg “Star”. Ekki
hafði eg lengi horft yfir fréttadálka
blaðsins, er eg tók eftir frétt frá smá
bæ i Saskatchewan (Rockham) sem
byrjar svo í íslenzkri þýðingu:
“A fundi, er þrunginn var fjöri og
áhuga, og haldinn var í samkomuhúsi
bæjarins á föstudagskvöldið, stofnaði
Elliott skólastjóri Cadet félag. Einu
sinni í hverri viku fá hinar ýmsu
deildir félagsskaparins tilsögn í
merkjamáli og líkamsæfingum —
physical deild — (sem í þessu sam-
bandi mætti eins vel þýða: heræfing-
j um).”
Það er sorgleg staðreynd, sem þessi
tvö tiifelli bera vott um: Að til skuli
vera “mentaðir” menn, er falin hefir
verið forysta í menntamálum æsku-
mannfélaginu, að þeir geti talað til: lýðsins, sem misskilja svo herfilega
fjöldans. Ekki fyrir litlum söfnuði! köliun sína, sem raun ber vitni um.
aðeins, heldur heilli þjóð, eða þjóð- j Og það er einnig harmsefni, að
um. Til eru þeir að vísu, — og jafn | skólastjórnir og foreldrar, sem hlut
i
vel prestar — sem rita og ræða í ■ eiga að þessu máli, skuli líða þenna
samræmi við skoðanir séra B. K., en : ósóma, að andrúmsloftið i þeirri
fáir eru þeir í samanburði við fjöld- ! stofnun, sem ætlað er að þroska
ann, er annan veg hugsar — eða | barnssálirnar til skilnings á viðfangs-
hugsar ekki. I efnum lifsins, og leggja ef unnt er
Orsökin til þess að eg hefi lent I grundvöll að nýtu og göfugu lífs
út í þessar bollaleggingar, eru tvö
atvik, er fyrir mig báru, sama dag-
inn, í síðastliðnum mánuði. Það vildi
svo til að eg var við vinnu í einni
miðskólabyggingunni i Saskatoon
(High School). Er eg hafði unnið
um stund, tók eg eftir einkennileg-
um smellum, er virtust berast frá
kjallara hússins. Eg spurði þann
sem næstur var, hverju þetta sætti,
og svarið var: “It’s the Cadets prac-
starfi, skuli vera fúlt af púðurreyk
og náfýlu hernaðarandans-
Hversu mikil andans óraleið og
öræfaauðn mannlegs skilnings liggur
ekki á milli kenhimannsins i Winni-
peg, og forráðamanna þeirra í skóla-
málum, sem ábyrgð bera á þvi at-
hæfi, er hér að framan getur? Þess
hefði mátt vænta, að harmsagan er
barst út með blöðum landsins frá
smábæ einum í Manitoba fyrir fá-
um árum, hefði orðið til þess að
vekja andstyggð almennings á vopna
burði í bamaskólum, þar sem lO ára
gamal Idrengur var skotinn til dauðs
af skólabróður sínum, sem fengið
hafði verið vopn í hendur til notk-
unar í kjallara skólans, sem hafður
var fyrir skotæfingar Cadetta. tJr-
klippa úr blaði einu, sem gefið er
út í Saskatoon, og gerði þetta atvik
að umtalsefni, hefir geymst i fórum
mínum; og vegna þes sað umsögn
blaðsins var nokkuð á annan veg en
almennt gerist um frásagnir slysa,
þá set eg hér part úr greininni í ís-
lenzkri þýðingu:
“— Vér erum þeirrar skoðunar, að
skólastjórinn, skólastjórnin og allir
aðrir, sem nokkuð hafa við æfingu
Cadetta að gera í skólum, séu lostn-
ir skelfingu af harmi yfir þessu á-
takanlega slysi. En því skyldu þeir
vera það? Hví skyldu þeir vera svo
sár-viðkvæmir yfir fölu og blóðl
roðnu andliti Johnnie Graff, þar sem
drengirnir voru af ásettu ráði æfð-
ir með það fyrir augum að hafa
menn að skotmarki? Astæðan er sú
að þeir eru svo skilningslausir og
heimskir, að þeir geta ekki hugmál-
að mynd framtíðarinnar með hryll-
ingi blóðsúthellinganna, sem dreng-
irnir eru æfðir fyrir. Það er svo
langt framundan. Drengirnir, sem
þeir drepa í framtíðinni tilheyra ann
ari þjóð. Þeir eru jafn saklausir ög
Johnnie Graff, en aldarandinn hefir
gert þá tegund morða dýrðlega. Það
verður lítil huggun sorgbitnum for-
eldrum Johnnie litla Graff, þó þeim
j sé sagt, að þessar æfingar með skot-
vopnum séu til verndunar heimila
okkar í framtíðinni, gegn mögulegri
árás einhverra þjóða, eða til vemd-
ar iðnaði vorum og verzlun í ein-
hverjum hluta heims, þar sem við ef
til vill höfum engan rétt til athafna.
— Brosandi andlit drengsins þeirra
er fölt og blóðugt- Honum hefir
(Frh. á 5. bls.)