Heimskringla - 27.05.1931, Qupperneq 5

WINNIPEG 27. MAÍ 1931.
HEIMSKRINGhJt
5. BLAÐSIÐA
lega að fræða menn hér um
landbúnaðinn heima. Þorgeir
er bóndi góður og því tiltrúandi
að taka öðrum betur eftir þess
konar, enda skýr um flesta
hluti. Þorgeir þakkaði þá tiltrú
og alla góðvild heimamanna,
sérstaklega þeirra er efnt höfðu
til þessa kveðjusamsætis', og
hét að gera sitt bezta til þess
að ei yrðu þeir fyrir vonbrigð-
um. Kristján Casper talaði til
allra heimfara. Umtalsefni hans
voru íslenzku kveðjuorðin:
“Komdu sæll” og “Vertu sælT’.
Kvað hann ekkert tungumál
eiga fegurri kveðjur. Honum
tókst vel. Að endingu kallaði
forsetinn á hinn nýkomna prest
safnaðarins, séra Friðrik, sem
fyrst heilsaði fóiki og veik svo
máii sínu að samsætisefni. Bað
hann heimfara vel fara og heila
aftur koma, ef þeir vildu heldur
koma aftur en vera kyrrir
heima á ættjörðinni, sem hann
unni alira íslendinga beztu
krafta, Vestur-íslendinga líka,
eða eitthvað á þá leið, sonar-
legt og fallegt í garð föðurlands
ins. Eftir það beindi hann máli
sínu aðallega til Rósu Casper,
lofaði starf hennar viðvíkjandi
fjársöfnun þeirri, er nú tæki
M. J. B. heim, kvað hann hugul
semi dygð, sem margir ættu,
en komi þá aðeins að notum til
stærri framkvæmda, er ein-
hver tæki að sér forystu, með
fyrirhöfn og ábyrgð sem það
hefði í för með sér. Hjörtu
manna væru yfirleitt góð og
gljúp til undirtekta og aðstoð-
ar til góðra verka, er til þeirra
væri kallað og forystan fengin.
Það minnsta, sem fólk nú gæti
gert í viðurkenningar og þakk-
lætisskini fyrir þetta starf sem
Rósa hefði haft með höndum,
og leitt til svo farsælla lykta
væri, að taka nú í hönd hennar,
m. fl., sem hann sagði um það
efni. Munu þá margir hafa til
þess orðið að taka í hendina á
Rósu, og máske nokkrir hugs-
að:- Já, bara að starf þitt
hefði verið í mína þágu, eða
einhvers annars þágu en það
var. En víst er eitt, Rósa var
hetjan á þessu móti, fyrir hlut-
töku og skilning sr. Friðriks á
starfi hennar. Rósa átti þetta
skilið og mikið meira. Hún er
í raun og sannleika mikil og
góð kona, fram yfir það sem
alment gerist — jafnvel þá
um miklar og góðar konur er
að ræða.
Ýmsir aðrir töluðu á þessu
móti, en sr. Friðrik var þó
síðastur. Þá sleit forseti sam-
komunni, svo fóiki gæfist kost
ur á að kveðja. Veitingar voru
hinar beztu og samsæti hið á-
nægjulegasta.
Þannig stendur þessi fregn í
Dug. Var þetta síðasta sam-
koman sem eg var á — fyrir
heimför okkar.
hrynja vikuiega — og og smjör | þá til fjalla, og jafnvel þar með
Árið 1930, var Blaine Isl.
og öðrum Strandamönnum að
því er atvinnu og efnahag
snerti langt fyrir neðan það að
vera miðlungs ár, og fór æ
versnandi, svo, að það sem af
er þessu ári 1931 — eða frá
vori fyrra árs og fram á þetta
yfirstandandi vor á það engann
sinn líka í atvinnuleysi og vand-
ræðum, sem af því leiða. Geng
ur það svo langt, að í þessu
alls-nægta landi, Sveltur fjöldi
fólks, og ennþá greiðist lítið
fram úr. Fiskifélögum hefir
fækkað til muna hin síðari ár
um þessar slóðir, og þau fél.
sem enn reka þá iðn, taka ein-
ungis gamla starfsmenn sína
— engin von fyrir nýjar hend-
ur að komast þar að vinnu.
Sögunar millur fram og aftar
með ströndinni hafa verið lok-
aðar meira og minna í allan
vetur. Tæplega munu það ykj-
ur að minna en % þeirra
manna sem venjulega stunda
þesskonar atvinnu hafi haft
vinnu af og til. Hinir aliir
vinnulausir. Afurðir bænda
— já, og allir skapaðir hlutir,
sem alþýða hefir með höndum.
Bændur kvarta sáran, að von-
um. Þeir hafa gert það þegar
betur hefir blásið. Samt eru
þeir sá hluti alþýðumanna sem
ekki sveltir, hvernig sem velt-
ur — fæstir. En verkalýðurinn
Hvað á hann að gera? — hvert
getur hann fliiið ? Alþektir iðju
og starfsmenn fylla nú hópa
allsleysingja — af því að þeir,
mánuðum saman hafa ekkert
fengið að starfa. Hvar ætlar
þetta að lenda, spyrja menn. En
enginn svarar. Af hverju —
af hverji, stafa þessi vandræði7
Over Production segja vitring-
arnir. En af hverju over pro
duction fremur nú en að undan
förnu. Af því, mínir elskan-
legir, að atvinnulaus alþýða
hefir ekki kaupþol, fer því á
mis við venjulegar lífsnauðsynj
ar, að eg ekki tali um lífsþæg-
indi. Kyrstaða í atvinnumálum
er engin tilviljun, heldur til
orðin af fyrirhuguðu ráði þeirra
sem hafa peningaráðið. Pen-
nigavaldið skapar eða afskapar
atvinnu — ræður öllu. Af fyr-
irhuguðu ráði þess, er atvinnu-
leysi, með það eitt fyrir augum
að svelta verkalýðinn þangað
til hann tekur þakksamlega
þau laun, sem það, vill borga.
— Afar einfalt og auðskilið. 1
allsnægta landi sveltur aldrei
sá, sem hefir nóga peninga. Og
í þessu landi er engin peninga-
þurð og gnægðir af öllu. Allir
hlutir eru að lækka í verði.
Þess vegna fá framleiðendur,
þ. e. verksmiðjueigendur, minna
fyrir vörur, sem þeir framleiða.
Einnig fiskifélög, námueiggnd-
ur — allir — allir framleiðend-
ur. Vegna þess lægra kaup.
Ó, já. En stór-auðfélög opna
ekki atvinnugreinar upp á það
að* hafa lægri prósentur af
stofnfé sínu en áður. Ekki mik-
ið. Þar sem þeir höfðu fimtíu
fimtugustu, halda þeir áfram
að hafa það. Mismunurinn lend-
ir á vasa eða handafla vinnu-
mannsins. Þar sem vörur lækka
er eðlilegt og sjálfsagt að kaup
við framleiðslu þeirra lækki
líka, en það ætti að falla hlut-
fallslega á verkafólk og stofn-
fé vinnuveitenda. En slíkt kem-
ur ekki fyrir undir núverandi
fyrirkomulagi. Sá ríki þarf
ekki að láta fé sitt fremur en
hann vill í fyrirtæki almenningi
til heilla, og hann gerir það
ekki. Svo við megum bí6a ró-
leg og svelta til dauðs — eða
þangað til allar okkar heimsku
legu sjálfstæðishugsjón ir eru
sálaðar. Nema því aðeins að al-
þýðan vakni — og taki til
sinna ráða — t. d. sviftum herra
Dollar valdinu. Lofum þeim svo
að sitja með þá — dollarana
— sem safnað hafa þeim sam-
an. Fagurt er gullið. En fegurra
er kornið á akrinum og þarf-
ara hungruðum manni. Þegar
gullið getur ekki keypt korn-
ið og safnað því í kornhlöður.
þá fær vinnumaðurinn það fyr-
ir vinnu sína, við framleiðslu
þess og annara nauðsynlegra
hluta, sem vinnan ein getur
framleitt. Mikið gott! En hver
viil hengja bjölluna um háls-
inn á kettinum, sögðu mýsn-
ar. Einhver eða einhverjir verða
líklega að deyja — og gera
það í fyllingu tímans, til að
frelsa mannkynið. — Svo ekki
meira af þessum heilabrotnm.
• • •
Tíðarfar síðastliðinn vetur
var hér hjá oss strandarbúum
eins og við áttum því að venj-
ast hér fyrmeir — einmuna
gott, eins og þegar bezt hefir
verið. Blóm hafa á ýmsum
stöðum lifað úti við góða
heilsu, og fólk yfirleitt á guðs
náð og golunni, sem æfinlega
hefir verið mild og hlý. Sum-
staðar ekki sést snjór, og þar
sem hann hefir sést, hefir hann
ekki enzt til að klæða jörðina
eina hálfa klukkustund, nema
langminsta móti, svo fólk, sem
lifir allskonar hörmungar löngu
áður en þær koma, og oft þær
sem aldrei koma, er farið að
kvíða fyrir þurkasumri. Ástæðu
laus er sá kvíði ekki, því hér
þornar afar fljótt. Og sumrin
eru hér vanalega of þur. Það
er því miður satt. Regnfall var
mikið s.l. vetur, en frost sama
sem engin
FRÉTTABRÉF TIL
HEIMSKRINGLU.
Innisfail 11. maí 1931
Hr. ritstj. Heimskringlu!
Alberta-íslendingar eru 1
meira lagi pennalatir, með að
senda fréttir þaðan til viku-
blaðanna íslenzku í Winnipeg
Þess vegna dettur mér í hug
að senda þér fáeinar línur til
birtingar í blaði þínu.
Við lifum hér landbændalífi.
utan við glaum og gleði stór-
bæjanna, andstreymi og erfið-
leika. Stórblöðin koma til okk-
ar á hverjum degi vikunnar,
en útvarpið alla daga árshr-
inginri út, hvorttveggja með
helztu fréttir Um allan heim.
Jafnvel frá Norðurheimskauts
eyjunni litlu, íslandi, oft viku
áður en þær koma frá ykkur
vikublöðunum.
Hinn síðastliðni vetur hefir
verið annar sá bezti, er komið
hefir, þá 43 vetur, er eg er
búinn að vera hér. Aldrei snjó-
að, nema tæplega grasfyllir í
senn, og horfið undan hláku-
vindum og sólbráði jafnharð-
an. En nú er af sem áður var.
Mestalt land er akrar og eyði-
flög, og útibeit á viltu landi til
þurðar gengin. Hestar liggja
akspikaður í hálmi allan vet-
inn, en sauðfé og mjólkurkýr
alið á viltu og ræktuðu heyi
og fóðurbæti. Svín og alifuglar
á kornmat. Þann veg hefir bú-
sæld okkar komist á hæst stig,
sem eg man eftir.
En aðgætandi er, að allar
okkar afurðir eru fallnar svo
verði síðustu þrjú árin, að fátt
borgar framleiðslukostnað, sér
staklega þetta yfirstandandi
ár. Mun láta nærri að okkar
hráefna bændavara hafi fallið
um 60 prósent, en verkstæða-
vara og iðnaðarvara aðeins um
15 prósent. — Þingmaður okk-
ar á Alberta fylkisþinginu,
sagði í ræðu sinni, að hann
hefði þurft að láta sjö hundruð
pund af ull fyrir tíu punda
fatnað. Við fengum 7 cent í
okkar vasa hjá ullarsamlaginu.
en 5 cent fóru í flutnings- og
flokkunarkostnað til Austur-
Canada, þar sem hún var seld.
á hvert pund, og hefir hann þá
fengið 49 dollara fvrir alla ull-
ina. — En við sem skuldlausir
erum, komumst vel af. Hinir
braskarar, sem láta vaða á súð-
um og skulda stórupphæðir fyr
ir lönd og dýra bíla og aðrar
vélar, eru sem stendur í pen-
ingaveltuþurð, sem er engin ný
saga í þessu mikla auðsældar-
landi. Enda er líf og fjör á leik-
húsum og danssölum í engri
afturför; enda veður og vegir
ágætir og fjöldinn á ferð og
flugi nætur sem daga; og eru
íslendingar hér engir eftirbát-
ar annara þjóðflokka, en standa
flestum framar í búsæld og vel-
megun.
Byrjað var að sá um miðjan
apríl. Kemur hveiti vel upp á
hvíldu landi. þó þurt sé og vinda
samt. Sá flestir í sama ekru-
fjölda sem fyrra árs.
Heilsufar fólks er allgott; eitt
hús í sóttverði hjá íslendingi og
annað hjá danskri fjölskyldu, af
skarlatssótt.
Andast hafa á vetrinum, einn
merkur bóndi, Björn Björnsson,
áður getið í Lögbergi, og fyrstu
dagana af maí öldungurinn Þor-
kell Olson, um áttrætt, hjá syni
sínum, Carl Olson, en kona
hans og tvær dætur eiga heima
f Newton, B. C. Merkur og
’fróður maður samtíðar sinnar,
er með honum til grafar geng-
inn, jarðsunginn af sér . P.
Hjálmssyni 5. maí s.l.
Skemtanir.
Mrs. Thorstina Jackson Wal-
ters hélt fyrirlestur og mynda-
sýningu að Markerville 5. maí,
fyrir fullu húsi, og tókst á-
gætlega að vanda. Myndirnar
voru skýrar og vel sagt frá
nöfnum og stöðu hvers eins
manns, skipaflota, húsum, bæj-
um, fénaði og landlagsmynd-
um. Seinna kvöldið fór eg ekki
og sleppi því þess vegna.
Stórkostleg skemtun var hald
in þann 23. apríl, sumardaginn
fyrsta, að “Fensala” fundarsal
bygðarinnar á Markerville. Var
þar saman komið yfir 2 hundr-
uð manns, að fagna sumri, og
um leið að halda upp á 25 ára
hjónabandsafmæli hjónanna Jó
hanns Björnssonar og frúar
hans Sigurástar Daðadóttur, bú
endur á Tindastól, fyrsta póst-
húsi bygðarinnar, og fyrsta
pósthúsi úti á landi milli Cal-
gary og Edmonton; opnað 1.
júní 1892, en lokað 1. júlí ár-
ið 1912.
Silfurbrúðhjónin voru leidd í
skrautbúinn salinn; frúin af
Mrs. Jónínu Hjálmsson, og
bóndinn af bændaöldungnum
Bjarna Jónssyni, og sett upp á
Ieiksviðið. Huldi stólana á þrjá
vegu skrautpappírs stúka, er
skozki fréttaritarinn kallaði
“Pergola”. Séra Pétur Hjálms-
son tók fyrst til máls með við-
eigandi ræðu og bæn. Tilnefndi
hann Daniel Morkeberg sam-
kvæmisstjóra og Jón Hillman.
Skiftust á söngur og ræður á
meðan prógrammið stóð yfir.
Ræðumenn voru: P. Hjálms-
son, D. Morkeberg, G. E. Bry-
an, G. W. West, O. Sigurðsson,
G. Stephanson. Þökkuðu brúð-
hjónin með fáum orðum sitt í
hvoru lagi, hlýju orðin, gjafirn-
ar, sæmd og virðing alla, hann
frá landnámstíð en hún fypir
26 ára vistarveru í sveitinni. Á
milli söngs og ræðuhalda færðu
sdmkvæmisstjórar brúðhjónun-
um eftirfarandi gjafir: Letur-
graíinn silfurbakka: Til minn-
ingar um 25 ára tíbrá frá Tinda-
stóli af hjónabandi Jóhanns og
Sigurástar Björnsson, með jafn
mörgum dollurum og ár frúar-
innar í bygðinni; frá Mr. og
Mrs. John Murdoch, Pyrex í
silfurumgerð; frá Mr. og Mrs.
Thory Johnson, silfur “teapot
stand”; frá Mr. og Mrs. W. S.
Edwards, San Francisco, $5.00
(Frh. & 8 síðu)
Manntalid i Canada
1931
Með júnímánuði verður hver fjölskylda og hvert
heimili heimsótt af mönnum þeim, sem sam-
bandsstjórnin hefir valið til þess að sjá um mann
talið, sem er hið sjöunda manntal, sem tekið
hefir verið í Canada.
Manntalið er í raun og veru uppgerð reikn-
inga. Það er að segja, með því leggjast \:jórn-
inni og þjóðinni í hendur skýrslur, sem skýra
frá þroska landsins, sem auðveldara gerir í
mörgum tilfellum að ráða fram úr ýmsu í þjóðmálum landsins.
Allar þær upplýsingar sem gefnar eru, eru stjórninni gefnar heim-
uglega og starfsmenn stjórnarinnar sæta þungri hegningu, ef þeir
gefa nokkrum öðrum en stjórninni nokkuð af þeim upplýsingum.
Meira að segja, upplýsingar þessar hafa ekkert að gera við skatta-
mál, hermál, skólaskyldur, innflutning eða neitt þess háttar. Stjórnin
getur ekki notað þær til neins annars en þess, er alment viðkemur
manntali.
Stjórnar fulltrúarnir leggja sömu spurningarnar fyrir alla. Og það
er skylda yðar, sem íbúa landsins að svara þeim spurningum, sem
greiðast og sannast. Stjórninni er mjög ant um að þurfa ekki að
þrengja neinum til að svara þeim spurningum, en til þess hefir hún
fult vald, ef því er neitað.
Gefið út af
HON. H. H. STEVENS, ráðherra
VIÐSKIFTA STJÓRNARDEILDARINNAR — OTTAWA
The Viking Press, Limited, gerir prentun smáa og stóra, fyr
I
tr mjög sanngjarnt verð. Ábyrgjumst að verkið sé smekklega
og fljótt og vel af hendi leysL Látið oss prenta bréfhausa
yðar og umslög, og hvað annað sem þér þurfið að láta prenta.
Bækur og stærri verk gerð eftir sérstökum samingi.
THE VIKING PRESS LTD
853 SARGENT Ave., WINNIPEG
^ f 5ími 86-537 f