Heimskringla - 03.06.1931, Blaðsíða 3

WINNIPEG, 3. JÚNI 1931.
HEiMSKRINGLA
$ BUMSA
I

10
VIRÐI AF RAFORKU
FRlTT!
Hverjum kaupanda rafeldavél-
ar frá oas er gefinn Slave Falls
Souvenir Certificate, sem leyf-
ir honum not orku frítt svo að
$10. nemur.
Þér sparið einnig $18. til $20.
af víra kostnaði. Alt í alt
græðið þér þvi $30. á þessum
kaupum.
ABEINS $15 I PEN.
setja vélina inn á heimili þltt.
Afgangur verðsins með auð-
veldur skilmálum.
PHONE 848 132
Cftij ofW&infpeg
” ' HcctncSustem
III llll
skemtiskráin góð. Porseti fél.
frú María Thordarson — kona
Magnúsar kaupmanns Thord-
arson stýrði samkomunni, og
fórst það vel. Yfirleitt þykir
það nú engin nýlunda að kon-
ur stjórni samkomum. En sé
konan ung, eða nýr forseti,
stýnga heimamenn saman nefj-
um, og piskra sín á mili; Já,
hvernig skyldi henni nú tak-
ast þetta? — Já, og konur
líka — stundum, að minsta
kosti. En Maríu tókst svo vel,
að marga furðaði, og allir vóru
ánægðir. Kvenna kór söng
þrisvar samsöng eða tvísöng,
frú Friðriksson og frú Ander-
son (frú Anderson er dóttir
Péturs Finnson). Frú Ninna
Stevens, sóló. Geta má þess,
að fáar samkomur hér þykja
liafa alt til síns ágætis nema
frú Ninna Stevens syngi sóló.
Hún hefir hreina, og þýða rödd,
sem alir unna. M. J. B. sagði
einhvern þátt frá heimför
sinni. Auk þess var hluta-
velta og fl. Samkoman var
sérlega frjálsleg, ágætar veit-
ingar o. s. frv. Frú Loisa Guð-
munds — fædd Nikulásdóttir
Ottenson í Wpg. — hélt söng
samkomu 10. okt. s. 1. í Moos
Hall. öll þau lög sem þar voru
sungin voru frumsamin af
Iienni. Skemtiskráin var sem
fylgir:
1. (a — Svefn söngur,
(Slumber Song)
(b — Vertu kyr, (Be Still)
2. Harma ljóð (Song of Sor-
row)
3. Undrablómið, upplestur, frú
Guðmunds.
4. Undarlegt atferli, (Cap-
rice)
5. Kveld, — Karlakór
6. (a — Sofðu, Sofðu (Sleep,
Sleep)
(b — Dagarnir (The Days)
7. Hljóðskraf, (Whisper)
upplestur af höf. frú Guðm.
8. Spunasöngur, (Spinner’s
Song)
9. Mamma vill sofa, (Mother
Would Be Sleeping)
10. Söngur Árstíðanna (Song
of the Seasons) Kvena kór
V
Söngsamkoma þessi var hin
ágætasta. Um lögin hæfir
þeim ei að dæma, sem enga
söngþekking hefir, e. o. t. d.
sá er þetta ritar. í»eim sem
þekkja frú Guðmunds er vei
ljóst, hve söng elsk hún er
Hún lifir öll í dýrða-ríki söng-
síns — er þar vakin og sofin.
Hún hefir stundað söngnám frá
barndómi, og útskrifaðist með
ágætustu einkum, og hefir þeg-
ar hlotið lofsverða viðurkenn
ingu frá söngfróðu fólki, kenn-
urum sínum og öðrum fyrir á-
gæta söng hæfileika. t>að sem
hún á samkomu þessari sagði
um eðli söngsins opnaði mörg-
um dyr inn í innsta helgidóm
hans, og lýsti djúptækum skiln-
ingi á music langt fram yfir
þa ðsem venja er til. Ósöng-
fróðu fólki er tónlistin hulin
heimur. Við hlustum og verð-
um hrifin. En skiljum við alt
sem tónskáldið segir í tónum
sínum? — Alls ekki . I»að er
tungumál sálarinnar, eins og
þeyrinn er tungumál náttúr-
unnar, sem talar í trjálaufi og
limum, í blómum — ljúflings-
mál, sem fer milli samskildra
sálna, þangað til þeyrinn verð-
ur að stormi og þrumar boð-
skap sinn í reiði. Þá skilja all-
ir. Það eru tilþrif sem ná —
jafnvel til sljófra tilfinninga —
sofandi sálna. Það er því ekki
einkisvert, að skýra fyrir al-
menningi eðli söngsins. Eg
get gengið út í vorblíðuna og
orðið hrifin af náttúrufegurð-
inni. Eg sé trén grænka og
jörðina líka, blómin springa út.
og hér nýt eg ylms og sjónar,
og snertingar. En söngurinn
talar einungis . til tilfinnganna
— Hjartans, gegnum eyrað. —
Talar hann mál sem allir skilja,
eða þarf hlustandi meiri að-
stoðar?
Á samkomu, sem Parents &
Teachers Assn., hafði hér í
bæ, þar sem frú Guðmunds
aðstoðaði, fór bæjar blaðið lof-
samlegum orðum um verk
hennar.
Steinþór Guðmuds er og
söngmaður — smekkmaður í
því sem öðru, og hefir oft að-
stoðað eða tekið þátt í söng-
samkomum vorum. Vanalega
syngja þeir sr. Friðrik og hann
tvísöng. Menn hlakka æfinlega
til að sjá þá og heyra saman.
Jólatrés samkoma Fríkirkju-
safnaðar hafði og verið ágæt.
Það hefi eg þó heyrt að henni
fundið að margt af barna-
söngnum hafi farið fram á
1 ensku. En hjá slíku verður ekki
, komist þar eð í sumum ti!-
] fellum að minsta kosti for-
eldrar barnanna eru: Annað
enskt — Ameríkar, enda sum
börn þó af ísl. foreldi á báðar
hliðar hafa engin tök á að
skilja ísl. eða notfæra hana.
Kirkjurnar geta ei lengur ver-
ið þjóðernis stofnanir þ. e. ekki
, útlendra þjóðflokka. Ef þær
| eiga að lifa — ná og halda
æskulýðnum, verða þær að
nota það mál, sem æskulýður-
inn skilur, og gera það. Að
þessu einu undanskildu kom
öllum saman um að nefnd Jóla
trés samkoma hafi verið ágæt.
I Frh.
FYRIRBÆNIR
DÓMKIRKJUPRESTANNA
Eg hefi veitt því athygli,
þegar eg hefi hlýtt í útvarjiið
á messur frá dómkirkjunni, áð
dómkirkjuprestarnir hafa tekið
sér til fyrirmyndar einn íhalds-
prest fyrir austan fja.ll, sem
hætti að biðja fyrir landsstjórn
inni af stónum við stjórnar-
skiftin síðustu. Eg hefi enn
ekki heyrt dómkirkjuprestana
biðja fyrir landsstjóminni síð-
an farið var að útvarpa mess-
um þeirra í vetur. Nú veit eg
ekki betur en að prestum sé
skylt að biðja fyrir landsstjóm-
inni af stólnum eftir predikun
samkvæmt núgildandi helgi-
siðabók þjóðkirkjunnar. Vildi
eg því beina þeirri fyrirspurn
til biskups og kirkjumálastjórn
ar, hvort það verður látið ó-
átalið framvegis, að prestar
brióti þannig reglur helgisiða-
bókarinnar. Mér fyrir mitt
leyti finst pólitíska ofstækið
koma nógu víða fram í þjóð-
lífi okkar, þótt prestar láti það
ekik líka koma fram í guðs-
þjónustugerðum sínum.
Auditor
Alþýðublaðið hefir spurst fyr-
ir um þetta hjá þeim séra
Bjarna og séra Friðrik. Var
svarið sama hjá þeim báðum,
að við hámessu væri farið með
hina lögfyrirskipuðu bæn og
væri þá beðið fyrir landsstjórn-
inni. En við síðdegismessurn-
ar, sem útvarpaðar em, hafi
um langan tíma verið siður að
hafa frjálsa bæn, og mun lands-
stjórnarinnar venjulega ekki
vera getið í henni.
Alþbl. verður að viðurkenna,
að sé nógu vel beðið, muni ein
fyrirbæn á dag fyrir lands-
stjórninni duga.
—Alþbl.
þ/r sent
n o titf
T I M BUR
KAUPIÐ
A
The Empire Sash & Door Co., Ltd.
BlrgSlr: Henry Ave. Ea»t Phone: 26 3W
Skrifstofa: 5. gólfi, Bank of Hamllton
VERÐ GÆÐI ANÆGJA.
Erl. Johnson
og fáein orÖ
Herra Ritstjóri:
Viljið þér vera svo góðir að
Ijá eftirfylgjandi línum rúm í
blaði yðar.
t 33. númeri Heimskringlu,
13. maf, er ritgerð eftir Erl.
Johnson, með fyrirsönginni
“Fáein orð um Hitt og Annað,’’
Hann auglýsir landfræðislega
hvar hann á heima, með að lýsa
borginni Los Angeles. Engin
mun efa það, að fróður er
maðurinn á glæpaferil í stór
borgum Bandaríkjanna, sann-
arlega er það ekki skemtilegt.
að hugsa sér að eiga heima í
öðru eins félagslífi, og hann
gefur í skyn að eigi sér stað
í borginni sem hann á heima
í, sem er að ryðja sér til rúms
rneð að verða hin mesta glæpa
borg Bandaríkjanna, eg efa eigi
að rithöfundurinn er öllum
Vestur-Islendingum fróðari um
glæpa feril.
Mig minnir, að eg hafi lesið
áður ritgerð eftir sama höf,
mig minnir að í þeirri ritgerð
hafi hann stungið upp á ein-
hverri stór merkilegri vörðu,
sem byggja ætti í minningu um
1000 ára hátíðina á Islandi, en
enginn sýnist hafa gefið því
gaum, hefði þó vel mátt vera,
því hugmyndin var góð, að því
leyti, að varðan hefði getað
orðið geymslu staður, beiúa
kerlinga visna, er ortar vóru
af hagyrðingum vorum, síðast
liðið ár.
I þeirri grein fanst höfundi
ógerningur að hugsa nokkuð
um skógrækt á íslandi, aðal-
lega af þeirri ástæðu, að jarð-
vegur á Islandi væri eki nógu
djúpur, gat hann um að tré
festu rætur sínar um 300 fet
niður í jörðu, líka gat hann
um að klettar á íslandi væru
sprungu lausir.
Nú í áminstri grein 13. maí,
eftir að hafa auglýst félagslíf-
ið heimafyrir, finst honum, að
skógræktunarf éla(gið Vínlands
Blóm, væri hrósvert, ef það
gæti klætt ísland skógi, það
sýnist ónáða rithöfundinn mik-
ið, hvaða rang nefni sé á fé-
lagi voru, gefur hann þar álit
sitt, hvað helst það ætti að
heita.
Oss liggur í léttu rúmi um
slíkar aðfinslur, því vér álít-
um að stofnendur skógræktun-
arfélagsins hafi haft fullan rétt
að gefa deild sinni nefnið Vín-
lands Blóm.
Fáfræði er það að álíta að
meðlimir Vínlands Blóma álíti
sig fremri eða meiri skóg fræð-
inga en menn þeir er stunda
slíkt, á fóstur jörðinni, eins
og má lesa úr greinni, að höf-
undur álítur.
Vér finnum þó sárt til þess,
hvað lítið vér getum verið
frændum okkar á Islandi að
liði. Stafar það meira af fá-
tækt en viljaleysi eða þekk-
ingar skorti.
Vér skiljum það fyllilega,
hvað skógur þýðir fyrir land
og þjóð. Látum það aðeins vera
lélegt kjarr lítt notandi til
brennis, þá er það samt mikils
virði til að stemma stigu fyrir
sandfoki og annari eyðilegg-
ingu.
Greinarhöf kemst svo að orði:
“Klæða gamla landið------------
skógi, eins og þeir einu komast
að orði, er ekkert skyn bera á
skógrækt. ^líku má ekki vera
ósvarað, þegar fáfróðir menn
bregða mikilhæfum ættjarðar-
vinum um fávizku í greinum
sínum. Herra Sigurður Sigurðs
son búnaðarmálastjóri, sem
fyrstur skrifaði áeggjunargrein
ina “Klæðum landið" í ritinu
“Skógrækt” löngu áður en
þessum málum var hreyft i
Vestur-íslenzkum bloðum, og
sem hefir unnið sér vinsældir
og virðingu allra sannra Islend
inga austan hafs og vestan.
er unna framför tslands; manni
sem hefir margra ára reynslu
og þekkingu í skógræktarmál-
um fslands, og sem þegar er
búinn að sanna möguleika á
því sviði, með lifandi trjám, að
verða brugðið um þekkingar-
leysi í skógræktarmálum, at’
nianni, er eigi hefir annað fyrir
sér en það sem honum hefir
verið sagt, með enga persónu-
lega þekkingu á skógrækt, má
ekki vera ósvarað. Slíkir menn
eru reyndar brjóstumkennan-
legir fyrir sinn fljótfærnisvað-
al, um mál, sem þeir bera ekk-
ert skyn á. Eg ímynda mér að
þeir innlendu menn, er höf. get
ur um að hafi sagt hann greind
an i skógræktunartali, hljóti
að vera náfrændur Mark
Twains sem ætíð hafði spaugs
yrði á vörum.
Það er oss fyllilega ljóst að
skógargróður suður í Califor-
níu er allur annar en norður
undir íshafsbaug. Og ef frænd
ur okkar heima þurfa nokkrar
vísbendingar á því svæði, þá
býst eg við að leita til Califor-
níu í þeim sökum, væri að fara
í geitarhús að leita sér ullar:
það væri mikið nær að fá upp-
lýsingar frá Alaska eða Norður
Canada.
Það má treysta þeirn ágætis-
mönnum er vinna að skógrækt
armálum íslands, svo sem Sig-
urði Sigurðssyni, Jóni Rögn-
valdssyni, og H. Bjarnasyni, á-
samt ótal öðrum áhugasömum
fslandsvinum, sem hafa lagt
8tóran skerf í þá framfaraátt
þar á meðal J. H. Líndal og
K. Hansen, að vinna að þeim
málum jafn trúlega og þeir
hafa gert.
Aldrei mun eg verða í hópi
þeirra manna, er dirfast að
ráðleggja slíkum mönnum nein
ar aðferðir, því eg álít að þess-
ir men nstandi öðrum skóg-
ræktarmönnum jafnfætis, hafi
þeir fræ og fé að vinna með.
Hvað viðvíkur sjóði Yínlands
Blóma, þá vtl eg fræða E. J. á
því, að sjóður félagsins er mest
innifalinn í einbeittum vilja á
WINNIPEG TEIÐ — 100% CANADISKT. — Á-
BYRGST AÐ VERA BETRA EÐA JAFNGOTT
HVERRI TE-TEGUND SEM UM ER BÚIÐ OG
INN ER SENT ANNARSTAÐAR FRÁ.
Blue Ribbon Limited
WINNIPEG :: :: CANADA
að útvega og senda þær fræ-
tegundir, er vinir vorir á íslandi
æskja eftir að fá.
B. Magnússon.
428 Queen St.,
St. James, Man.
UM VÍÐA VERÖLD
Sir James Jeans
um viðfangsefni nútímans .
Heimsskoðun, vísindi, stjórnmál
Sir Jarmes Jeans er einhver
merkasti stjörnufræðingur, sem
nú er uppi og áður kunnur les-
endum “Lögréttu” af ýmsu
því sem sagt hefir verið , af
kenningum hans. Þótt verk
hans séu fyrst og fremst fólg-
in í ýmsum sérfræðilegum ran-
sóknum og athugunum, hefir
hann látið fræðigrein sína til
sín taka á miklu víðara grund-
velli, og gert tilraunir til þess,
sem mikla athygli hafa vakið,
að setja fram samfelda heims-
skoðun og lífsskoðun á grund-
velli náttúruvísinda nútímans.
Han nhefir einnig sett fram
skoðanir sínar á ýmsum þjóð-
félagsmálum og verður sagt
hér nokkuð frá einni ritgerð
hans um þessi efni og geta
menn þá kynst því nokkuð
hvernig hámentaður náttúru-
fræðingur lítur á ýms þessi
mál.
Hugmyndir okkar um sögu
veraldarinnar og stöðu manns-
ins í henni hafa breyst mikið
á seinustu tímum og vísinda-
maðurinn lítur á viðfangsefni
líðandi stundar frá sérstöku
sjónarmiði, þannig að hann
lítur á þau í sambandi við liðna
sögu mannsins á jörðinni, er
sú saga aðeins eins og augna-
bragð í tímanum. Menn boða
nú ekki lengur, að íkipun heims
ins hafi farið fram 4004 árum
fyrir Kristburð. Við trúum því
nú, að jörðin hafi orðið til úr
sólinni, svo sem af tilviljun,
fyrir 2000 miljónum ára, eða
þar um bil og síðan hafi hún
verið líflaus um langar aldir.
En maðurinn hefir varla verið
til nema í svo sem þúsundasta
part af tilveru jarðarinnar.
Maðurinn álítur venjulega sjálf
ur, að han nsé kóróna sköpun-
arverksins, að í honum komi
fram endanleg fullkomnun þró-
unarinnar. Vera, er liti á þetta
frá sjónarmiði einhvers annars
hnattar, gæti samt litið á það
alt öðru vísi. I miljónir ára
réðu afar stór skriðdýr lögum
og lofum á jörðinni, og siðan
stór spendýr, en næstum heila
laus. Maðurinn hefir einungi?
ráðið jörðinni brot úr einni mil;
ón ára. Það er enganveginn víst
að hann haldi yfirráðum sín-
um, hann þarf að minsta kosti
enn að sanna mátt sinn og yfir-
burði og berjast fyrir völdum
sínum.
Maðurinn hefir barist sigr-
andi gegn villidýrunum. Mann-
legir vitsmunir sigruðu dýrs-
legt afl. En maðurinn hefir
ekki ennþá sigrast á sóttveikj-
unni. Hann er ennþá fávís um
eðli og órsakir ýmsra þeirra
sjúkdóma, sem gætu eytt mann
kyninu. Maðurinn þarf einn-
ig að berjast gegn hungurs-
neyð, gegn glæpum, gegn
slæmu þjóðfélagsástandi og
gegn styrjaldartilhneigingum
sjálfs sín, sem geta endað á
því, að maðurinn eyði sjálfum
sér. Þessa baráttu hefir mað-
urinn ekki unnið enn og það
er óséð hvernig hún fer og ó-
heimilt að álykta svo umsvifa-
laust, að maðurinn muni áreið-
anlega sigrast á þessum erf-
iðleikum og hækka stig af
stigi. Það getur vel verið, að
djynosárar og önnur írisadýr
forneskjunnar hafi hugsað eitt
hvað á líka lund, en same urðu
þau undir í baráttunni og eydd-
ust. Þau gátu ekki hjá eyðing-
unni komist. Það getum við.
Við getum háð baráttuna, með
vopnuum, sem enginn af fyrri
valdhöfum jarðarinnar hefir
haft — sem sé með vísindalegri
þekkingu og möguleikum þess,
að. auka hana með vísinda-
legum rannsóknum.
Úrkynjun eða kyngöfgun
Þetta er nýtt vopn. Þótt
þeir men, sem í upphafi fundu
eldinn eða gerðu vopn úr
málmi í stað steins, hafi að
vissu leyti verið vísindamenn,
þá eru vísindin, eins og menn
nú skilja orðið, tiltölulega ung.
Framtíð mannkynsins er undir
því komin, hvernig þessu vopni
verður beitt. Það er ekkert því
til fyrirstöðu að við getum aft-
ur gert jörðina að paradís.
nema við sjálfir. Dagrenning
vísindalegrar menningar er
runnin upp og manninum má
vera það ljóst orðið, að hann
er sjálfur herra sinnar eigin
sálar.
Okkur er það varla ljóst orð-
ið ennþá hversu þung ábyrgð
hvílir á okkur. Eg held að við
verðum, þegar timar líða, m.
a. að varpa frá okkur tals-
verðu að siðakerfi okkar. Það
hefir hingað til gengið á ýmsu,
eftir því sem aldir liðu, hvað á-
litnar hafa verið dygðir og
hvað ódygðir. Einu sinni var
það dygð, að brenna ekkjur
lifandi, en glæpur að lána öðr-
um þeninga gegn vöxtum.
Nú er um að gera, að varna
því, að siðferðileg, andleg og
líkamleg vesalmennska nú-
tímans erfist í ótal liðu. 'Svo-
nefnd mannúð nútímans á að
ískygilega miklu leyti sök á
því, að það eru jafnt góðir
sem slæmir eiginleikar kyn-
stofnsins, sem erfst geta, hún
ryður brautina engu síður fjTir
hinn veika en hinn sterka. Sf-
felt er verið um það að tala, að
allir eigi að hafa sama góða
umhverfið og sömu möguleik-
ana. En það er ekki einungis
gott umhverfi, sem vantar *—
en ekki síður góðan efnivið í
góðum börnum af besta kyni,
sem fáanlegt er.
Forfeður okkar, sem ekki
höfðu mannúðarhugmyndir nú-
tímans réðu fram úr þessu
vandamáli á ofur einfaldan
(Framh. & 7. slSu.)