Heimskringla - 16.12.1931, Blaðsíða 1

DYERS & CLEANERS, LTD.
ÍVIen’s Suits
Suits .........
Hats
$1.00
50c
CALt, 37 061
*)ori
DYERS & CLEANERS, LTD.
Ladies’ Dresses
$1.00
CALL 37 061
Cloth, Wool
or Jersey ....
XLVI. ÁRGANGUR.
WINNXPEG MIÐVIKUDAGINN 16. DES. 1931
SÍÐARI HLUTI, NR. 12
Jólagjöfin.
í>að ómar um bygðir og borgir,
það birtir um lönd og um sæ,
er vitjar vor helgasta hátíð
og heilsar í sérhverjum bæ.
Og jafnt hennar hlýraddir hljóma
nm hallir sem fátækra ból.
Já, hvarvetna ljósgeislar loga,
að lýsa hin dýrðlegu jól.
En sumstaðar hátíð er hjúpuð
með hrygð, sem er nöpur og sár,
og sumstaðar gleymt er að gefa,
og gleðin þá snýst upp í tár.
Og' sumstaðar gjafir úr gulli
ei glatt hafa dapraðan hug,
ef enginn er viðstaddur vinur,
að víkja þar sorgum á bug.
Við skygnumst í skrautlega höllu,
þar skart er og auðæfi nóg.
í>ar höfðingi fjármuna og frægðar
í fjarlægð frá ættjörðu bjó.
Við stönzum á ljósanna leiðum
og lesum í hug þessa manns.
J»ví sigurs þó njóti hann og sældar,
þá sorg er í augliti hans.
Á borðið hann horfir svo hljóður,
sem hlaða af skrautúiunum bar.
Já, gjafir frá höfðingjum háum,
og hver þeirra dýrindi var.
En hjá þessum búnka af böglum
var bréf, sem var heimkynni frá,
og gjöf sú var hjartkærust honum
og helgust, þó væri hún smá.
Og skriftina þessa hann þekkir,
sem þögula vitneskju ber
um ást þá og umhyggju móður,
sem aldrei í heiminum þver.
Og hjartað slær hraðara' í brjósti
og hrygðin ei skyggir nú brá,
er opnar hann miðann frá mömmu,
sem minnir hans bernskutíð á.
Hann hafði við heimkynni skilið
og haldið í framandi lönd,
þar fjársjóðu dýra að finna
og frægðar að knýta þar bönd.
Og nú voru óskirnar allar
frá æskunnar sólbjörtu tíð
að veruleik orðnar, og ekkert
uú amaði þrautanna stríð.
Og samt var hann hryggur í huga,
og hátíðin fanst honum köld,
því aleinn hann átti að gleðjast
við auðlegð og gjafanna fjöld.
Og glaður hann gefa nú vildi
það gull, er með sveita var náð,
ef heim gæti hann haldið um jólin.
já, heim á sitt feðranna láð.
Ó, hvað fær í heiminum jafnast
við hjartað, svo blítt eins og rós,
og brosið hið bjarta frá móður,
Sem breytt getur myrkri í ljós.
Og hvað væru gnægtir af gulli,
og glitið af frægðanna sól,
við hjartkæru heimilis böndin,
og heima að vera um jól.
Hvert orð, er hann las, var sem lampi,
er lýsti upp bernskunnar ár.
Og ofan á orðin svo fögur
af augum hans féllu nú tár.
En þó að í þoku hann sæi,
hann þýddi það hjartkæra mál,
er las hann í eyðunum öllum,
sem ómaði djúpt í hans sál.
Nú sá hann, að annað en auður,
og annað en frægðanna glit,
var verðugt að þreyta við þrautir
og þola í lífinu strit.
Og vonirnar vakna í hjarta,
að velja sér ófarna braut,
því enn er hann ungur, og getur
í annað sinn bugað í þraut.
Hann leit yfir gjafirnar glæstu
og glitið er veggina fól.
Og síðan á miðann, er meinti
svo mikið til hans þessi jól.
Og framundan björt var nú brautin.
Hann bréfinu þrýsti að vör,
því gjöf sú, frá móður, var mætust,
og máði burt hrygðanna ör.
Bergþór Emil Johnson.
Vísur til Ágústu
eftir Lord Byron.
En alt var það þrungið þoku og reyk,
og þjáning hugans biturt sveið.
Þá vonir blöktu á veikum kveik,
sem viltu mig af réttri leið.
Er hugann næðir niðdimm nótt
og neyð hið innra hjartað sker,
þá samhygð dvínar hægt og hljótt,
sá heiti viknar — sá kaldi fer.
Er alt mér brást — já, ástin mín!
og örfar bitrar særa mig,
þú eina stjarnan ávalt skín
á æfi minnar dimma stig.
Já, blessuð, síbjört só( þú varst.
þitt Seraph’s auga leiddi mig,
og gegnum nótt þú birtu barst,
því bjart var æ í kringum þig.
Er næturský á vegi var
og vonlaus næsta degi eg kveið,
þá skærast ljós þitt birtu bar,
sem benti mér á rétta leið.
Sé andi þinn mér ávalt hjá,
hann enn mitt þroski hugarfar,
því máttugra er eitt orð þér frá,
en útskúfun heillar veraldar.
Þú stóðst sem eik við storm og brim,
er stendur heil — þó beygð og sár.
Og enn hún fellir laufríkt lim
á lága gröf — sín þöglu tár.
Er stormar hristu heimsins skaut,
þá hér hún stóð í lengd og bráð.
Hún feldi traust í þyngstu þraut
sín þýðu lauf á alt mitt ráð.
Já, þú og þitt nær heilu heim,
og hvað sem verður fyrir mér,
þvi guð mun launa lífið þeim,
sem lifa rétt — og eflaust þér.
Því slítum ónýt ástarbönd
um eih'fð — þín ei slitnað fá.
Þitt hjarta er traust — þín örugg önd,
þín ástheit sál ei kvika má.
Hvað hulið var og horfið mér,
það hefir varðveizt fyrir þig.
Og eg, sem harm í brjósti ber,
sé blómin jarðar kringum mig.
15. febr. 1931.
S. E. Björnsson.
Jólaglampi 1931
Því fela í sér sinn örlagadóm,
ofríkis þorsti og lieimsnautna sæla,
að ei geta samkvæmst við himneskan hljóm,
harðstjóra lofgei;ð og kveinstafir þræla.
Falskjörin, eigingjöm fjárglæfravöld,
fátækra herrar eg auðugra bjálfar,
verða í réttlæti að greiða sín gjöld,
því guð veit, í hófi eru þjóðirnar sjálfar.
En meðan á okri vor menning er bygð,
\ og marrar í kafi í auðlegðar brunni,
hjartanleg samúð er helgasta dygð,
og heilbrigðast fórnlíf, á bræðralagsgrunni.
. Skýr eru merki og skaparans lag,
skilað er manni að kvöldi haus borgun;
alt, sem hann hugsar og annast í dag,
á hann, í kostum til verksins á morgun.
Margvísleg heimurinn vitni' þess ber,
að maðurinn kann ekki að hafna og velja.
— Veit ekki að það, sem hann iðkar, hann er,
og engum er sjóði til gildis að telja.
Því er nú framtíðar vonin svo veik,
að valt er á blindaða kynslóð að treysta;
en guð hefir ráð til að ganga í leik
og glæða vorn skilning og þekkingarneista.
Og játist hvert líf undir jólanna sið,
jöfnuði og bróðerni hamlaði færra,
og þá myndi bráðlega bregða svo við,
að blik yrði af hátíðum fegurra og skærra.
Guðmundur Stefánsson,........
Leslie, Sask.
• HEIMSÓKN.
Milli 50 og 60 manns heim-
sóttu Mr. og Mrs. Ásmund P.
Jóhannsson byggingameistara
s. 1. laugardag í hið nýja hús
þeirra að 910 Palmerston Ave.,
sem þau eru fyrir skömmu flutt
í. Hafði þessi kunningjahópur
Jóhannssons hjónanna komið
sér saman um, að skemta sér
með þeim eina kvöldstund. Urðu
vinir þeirra í því efni ekki fyr-
ir neinum vonbrigðum, því að
móti þeim var tekið með opn-
um örmum og ekki sparað
neitt til þess, að allir nytu sem
beztrar skemtunar. Eftir að
gestirnir höfðu skoðað þetta
nýja, fagra og skemtilega heim-
ili um stund, kvað dr. Rögnv.
Pétursson sér hljóðs. Ávarpaði
hann Jóhannssons hjónin og
fór viðeigandi orðum um störf
þeirra í félagsmálum Islend-
inga hér vestra. Töluðu svo
þessir hver af öðrum: dr. B. B.
Jónsson, séra Rúnólfur Mar-
teinsson, Árni Eggertsson, J.
J. Bíldfell, Halldór Árnason,
Einar P. Jónsson og Stefán
Einarsson. Að því búnu þökk-
uðu Jóhanngsons hjónin vina-
hótin öll með nokkrum orð-
um. Mrs. S. K. Hall og Mra. C.
Jóhannesson sungu einsöngva.
Og svo sungu allir undir leið-
sögn Mr. Paul Bardal, einum
rómi, efumst vér ekki um. —
Þegar svo búið , var að tala
nægju sína og syngja, var sezt
við spil, kaffidrykkju og sam-
ræður langt fram á nótt.
Til minja um skemtun þessa
afhenti dr. Pétursson Mr. Jó-
hannsson litla en snotra vindla-
kistu úr marmara, en Mrs. Jó-
hannsson blómabikar.
Kvöddust menn að því búnu
og þökkuðu góða skemtun.
GÓÐUR FUNDUR.
Frón hafði einkar skemti-
legan fund s.l. föstudagskvöld.
Var hátt á annað hundrað
manns á fundi. Séra Jónas A.
Sigurðsson flutti aðalræðuna
þetta kvöld, og var hún, sem
fleiri þjóðræknisræður hans,
hvöss lögeggjan til íslendinga
vestan hafs, um verndun þjóð-
ararfsins. Kvaðst hann hafa
búist við, að allir íslendingar,
sem til tslands hefðu farið á s.
1. ári, og þegið hefðu þar hin-
ar bróðurlegustu viðtökur og
sæmd, mundu láta það verða
sitt fyrsta, er vestur kæmi, að
bindast samtökum við Þjóð-
ræknisfélagið um að hvetja ls-
lendinga til starfa í þjóðræknis-
áttina. En á því hefði ekkert |
enn borið. Máli sínu til skýr-
ingar brá ræðumaður blysum
upp úr þjóðsögum og kímnis-
sögum íslenzkum, að vanda, og
fór það ekki framhjá áheyrend-
um. Hvort sem vel eða illa
lá á mönnum, er þeir fóru að
heiman frá sér, er það víst,
að þeim var orðið glatt í geði,
áður en séra Jónas hafði lengi
jtalað. Að loknu máli sínu var
honum greitt þakklætsatkvæði
1 af fundarmönnum.
Dr. Rögnv. Pétursson las
upp þrjú kvæði eftir Kletta-
fjallaskáldið látna, er aldrei
hafa verið prentuð. Leyndi
handbragðið sér ekki á þeim
Þótti fundarmönnum mikill
fengur í þeim.
Ragnar Stefánsson las upp
all-langa skopsögu, er áheyr-
endum hélt hlæjandi frá byrj-
un lestursins til enda.
Allmikið kann nú að þykja
af fundi þessum sagt, en þó
er minna af látið en ástæða er
til. Og enn ber þess að geta,
að Mrs. Helgason hafði þarna
hóp af söng- og hljómleika-
fólki, er ágætlega skemti á
milli þess, að menn fluttu sitt
mál. Verður þar fyrst að nefna
einsöng ungfrú Lóu Davíðsson.
er áheyrendur höfðu mikla
skemtun af. Ennfremur píanó-
spil Mr. Eyfords, sem sérstaka
eftirtekt vakti. Þá er og að
minnast á fiðlu- og píanóspil
Mr. Johnsons og Miss Eyjólfs-
sonson. Einnfremur fiðlusóló
Miss Beatrice Fjeldsted. Og
loks má geta harmóníkuspils
tveggja drengja, er fólk virt-
ist hafa mikla skemtun af.
Ait er söngfólk þetta, sem
á hefir verið minst, íslenzkt.
en fætt og uppalið hér. Þykir
oss það góðs viti, að það skuli
leggja fram krafta sína, með
hinum eldri íslendingum, að
skemta á þjóðrækniþfundum.
Er það auðvitað Mrs. Helgason
að þakka, því þetta eru nem-
endur hennar. Gæti svo farið
að þetta yrði spor til þess, að
fá æskulýðinn íslenzka til að
sinna þjóðræknisstarfi hér
framvegis meira en til þessa.
Einn af íslenzkunemendum
Fróns, Lára Bjarnason, las upp
gamalt íslenzkt kvæði.
Af því sem nú hefir verið
minst á, sjá menn hvað “Frón”
hefir að bjóða á fundum sín-
um. Allir eru þar velkomnir,
jafnt þjóðræknismenn sem ut-
anfélagsmenn. Fundimir eru
öllum Islendingum opnir með
þeim þjóðlegu og vönduðu
skemtunum, sem þar fara fram
— endurgjaldslaust.
BÓKARFREGN.
“Bréf frá Ingu” (héðan
og handan). WSnnipeg
1931. Útg. Sófonnías
Thorkelsson.
Heimskringlu hefir nýlega
verið sen dþessi bók til um-
sagnar.
Eins og nafn bókarinnar ber
með sér, er efni hennar aðal-
lega bréf frá stúlku, sem Ing-
veldur Jónsdóttir hét og heima
átti á íslandi, en er nú dáin.
Bréfin eru öll til frænda henn-
ar, S. Thorkelssonar í Winni-
peg. Meira en helming þeirra
skrifar Ingveldur, eða Inga,
eins og hún nefnir sig í bréf-
unum, á Vífilsstaðahælinu, því
hún var berklaveik og var 4
berklahælinu bæði á Akureyri
og í Reykjavík í 9 ár. En nokk-
ur hluti bréfanna er skrifaður
eftir lát hennar, með aðstoð
Mrs. Freeman, miðils við anda-
stöðina “Vörn” í Winnipeg.
Vífilsstaðabréfin bera vott
um góða greind og hreina og
göfuga sál, stúlkunnar, sem
þau skrifar. Að efni til eru þau
að mestu um eilífðarmálin. Er
það ekki óeðlilegt, að slík mál
verði aðal umhugsunarefni
þeirra, er í stríði eiga við sjúk-
dóm, er leikslokum getur ráðið
svo að segja á hverju augna-
bliki. En skýrlega er á þetta
efni minst af Ingu, þó ungling-
ur sé. Og gaman hefði verið
að lesa lýsingu hennar á öðrum
viðfangsefnum og algengari,
svo hugðnæmt og vel sem hun
skrifar um þetta sérstaka efni.
Samhygð grípur hug og til-
finningar hvers manns út af
lífskjörum Ingu, er þessi bréf
hennar les. Hún deyr 27 ára
gömul eftir 9 ára sjúkrahúss-
stríð. Hefir ekki heilsunnar
vegna átt kost á að mentast,
sem henni liggur þó auðsjáan-
lega mjög á hjarta. Um hæfi-
leika hennar til þess, hafa víst
fáir efast. Bera orð Steingríms
læknis Matthíassonar vitni um
það í bréfi til Ingu, eftir að
hún fór suður. Þar stendur
meðal annara þetta: “Eg óska
yður alls hins bezta á komandi
ári; þar á meðal þess, að
skrokkurinn verði að minsta
kosti nokkurn veginn sambæri-
legur sálinni að heilsu, og í öllu
falli viðunandi bústaður fyrir
hana.”
Þetta er nú um fyrri kafla
bókarinnar að segja, sem er
80 blaðsíður að stærð. Síðari
kafli hennar eru bréf frá Ingu
eftir dauðann. Um þau verður
hér ekki rætt vegna sérskoð-
ana þess, er línur þessar ritar,
á þeim málum, er þar koma
til greina.
Ytri frágangur (bókaríninar
er hin nprýðilegasti og útgef-
andanum til sóma. — 1 fögru
bandi kostar hún $1.50 og má
ódýr heita, þegar frágangur og
stærð hennar, sem er rúmar
150 bls., er tekin til greina. —
Útsölu hefir Ó. S. Thorgeirsson.
S. E.
MÁLVERKASÝNING.
Ingvar Haukur Sigurbjörns-
son frá Leslie, Sask., nú í Chi-
cago, heldur málverkasýningu
í neðri sal Goodtemplarahúss-
ins. Hefst hún miðvikudags-
kvöldið 15. desember og stendr
ur yfir þangað til laugardags-
kvöldið 20. s. m. Þar verða
sýnd allmörg málverk ýmislegs
efnis — náttúru- og andlits-
myndir.
Haukur er að áliti margra
listdómara einhver mesti mál-
ari, sem íslenzka þjóðin á. Mál-
verk hans eru forkunnar fögur,
einkennileg og náttúrleg. Það
er enginn skrípabragur né sund
urgerðarsnið á þeim. 1 þeim er
sameinaður ram-íslenzkur andi,
kraftur, vit og fegurðarsmekk-
ur við æðsta form og stefnur
classiskrar listar heimsins
mestu og bezt þektu málara
fyr og síðar. Haukur hefir unn-
ið að drátt- og málaralist frá
bamdómj, því listaeðli ihans
kom snemma í Ijós, og jafn-
framt því sem hann óx á legg
og þroskaðist. Hann hefir stund
að pentlistarnám við alkunna
listaskóla bæði í Canada og
Bandaríkjunum. Málað hefir
hann margar og margvÍ9legar
myndir af mönnum, náttúru og
söguatriðum. Hefir hvarvetna
verið lokið á þær lofsorði af
þeim sem þekkja og skilja listir
og unna þeim. Nú býður hann
almenningi landa sinna í borg
þessari að koma og virða fyrir
sér það, sem hann hefir af
myndum til sýnis í þetta sinn,
sem er aðeins lítill hluti mynda
hans. Meðal sögulegu mynd-
anna er afar fögur og mikil-
úðleg mynd af Snorra Sturlu-
syni. Mun mörgum sönnum ís-
lendingi stars>mt á hann og
þykja fróðlegt að sjá hvernig
listmálarinn hugsar sér þenna
höfuðþul sögu þjóðar v(orrar.
Verða myndirnar til sölu og ó-
heyrilega ódýrar, eftir því sem
þvílík málverk gerast.
Nú eru jólin á ný í nánd, og
að gömlum og góðum sið munu
menn minnast þeirra með gagn
skiftilegum vinagjöfum, þar
sem þess er kostur. Munu fáar
gjafir meðal íslendinga verða
kærari og til meiri og varan-
legri ánægju, en einmitt ein-
hver þessara mynda. Með því
að kaupa þær sameinuðu menn
stuðning við listamanninn, við-
urkenning á listinni sjálfri og
góða gjöf handa vinum sínum
eða til heimilisprýjj hjá sjálf-
um sér.
Aðgangur sýningariunar er
Frh. á 16. bls.