Heimskringla - 24.02.1932, Blaðsíða 3

WINNIPEG, 24. FEB. 1932.
HEIM5KRINCLA
3 SIÐA
sem því var varið, þá er víst, að
fleirum hefði orðið ílt við slíka
ádrepu, því gólfin sýndu, að
tölverður, sjór kom inn um
gluggann, og hann gekk allur
yfir þær. Ekkert vissi eg um
atburð þenna, fyr en næsta dag,
að eg heyrði fólk tala um hann,
og var eg þó í öðrum eða þriðja
klefa þar frá. — Eg svaf svefni
hinna réttlátu — eða þreyttu
og heilsugóðu. Máske hjálpaði
þetta alt til að gera mér hvíld-
ina væra. Og nú, fyrst eg er að
minnast á svefninn á annað
borð, vil eg bæta þessu við: —
Enga 5 daga s. 1. 40 ár hefir
mér liðið betur — tæplega eins
vel, og þessa, á Minnedosa, að
því er heilsu snerti. Eg sem
er talin fremur matnett — át
hér alt sem eg fékk — bað oft
um meira, fékk það og át það
líka, — bætti það að fullu át-
leysi mitt á Montcalm, og ann-
að. í s. 1. 35 ár hefi eg átt
örðugt með svefn, að undan-
skildum þeim nóttum, sem eg
var á Minnedosa. Þar gat eg
sofnað þegar eg vildi á kvöldin,
og sofið vært og draumlaust.
allar nætur. Hafði ekki snert
af sjósýki fremur en upp á
heiðum íslands, — og þar leið
mér ávalt vel, — þegar mér
var ekki of kalt.
Ágúst 7. fimtudag — Þann
dag er veður hvast, sjór þung-
ur og töluverð velta á skipinu.
Urðu þá og margir sjóveikir,
héldu sumir við rúm sín, og
leið þá sæmilega. Um miðjan
dag, við máltíð, eru allir diskar
og ílát fest á borðum ókyr í
meira lagi. Urðu menn að gæta
matar íláta sinna vel ef haldast
skildi á. Stúlka ein dettur
með stórann matarbakka, brotn
uðu diskar, matur spillist og
stúlkan skarst eitthvað á brot-
unum — ekki þó hættulega.
Önnur datt í stiga og meidd-
ist einnig dálítið. Fleiri slys
kunna að hafa orðið, en engin
hættuleg. — Síðari hluta dags
skall yfir kolsvört þoka. Voru
skipsmenn alvarlegir og kváðu
slíkt veður óvanalegt á þessum
tíma árs, jafnvel þar í Norður-
höfum. Hvort það var þenna
dag eða þann næsta á undan,
sem skipsmenn höfðu hljóm-
leika samkomu, man eg ekki
með vissu, tók það ekki niður
af því mér fanst það ekki koma
Isl. beinlínis við. En betur at-
hugað, snerti það okkur á sama
hátt og aðra farþega, því þar
var um samskot að ræða. For-
maður samkomunnar — einn af
yfirmönnum skipsins setti sam-
komuna með ræðu um það, hve
mikið ferðafólk ætti undir ár-
vekni og skyldurækni kafteins-
ins. Hvað hann yrði að leggja
á sig til að tryggja líf þess og
veijíðan. T. d. hefði kaft-
einninn okkar vakað alla liðna
nótt, og myndi vaka alla kom-
andi nótt, ef veður og útlit ekki
breyttist til batnaðar Skildist
mér á þessu og öðru sem hann
sagði, að fé það er inn kæmi
fyrir samkomu þessa, og menn
voru látnir skilja, að 50c væri
ei of mikið, væri sem þakklætis
viðurkenning frá ferðafólkinu
til hans, fyrir slíka umönnun
fyrir lífi þess og — já, vellíðan.
Eg gaf auðvitað 50c og það
hygg eg flestir aðrir hafi gert.
Allir léku þeir, er þátt tóku í
skemtiskránni vel á þau hljóð-
færi sem fyrir hendi voru, sum-
ir sjálfsagt ágætlega. Eitt hljóð-
færið var bara venjuleg hand-
sög. Eg hefi heyrt leikið á sög,
gegnum útvarp, og maður sá,
sem nú iék þá list, var enginn
viðvaningur heldur í þeim efn-
um. Hann lék og á pípu ein-
falda mjög, og seinast bara á
fingur sínar. Einkennilegt list-
ræni, hj ámanni sem var bara
óbreyttur starfsmaður. Hvað
hefði ekki mátt gera úr slíku
listræni ef að því hefði verið
hlúð! Og svona rekur maður
sig á ágæti í ýmsum efnum hjá
hinum og þessum, sem aldrei
eru eða verða annað en skot-
spænir—mislukkaðir fyrir það
eitt, að gáfum þeirra er ekki
gefið tækifæri. Samkoman
reyndist “success” að því er
skemtiskrána snerti. Hvernig
peningahliðin tók sig út, vissi
eg ekki.
Þess má og geta hér, því það
hefi eg ekki minst á, að sam-
koma svipaðs eðlis var og hald-
in á Montcalm — og í svipuð-
um tilgangi. En þó fanst mér
arðurinn myndi ætlaður mat-
sveinum, sem flestir voru finn-
skir stúdentar, eða pólskir, sem
í sumarfríinu unnu á skipi
þessu, sér til hjálpar næsta
skóla ár. Máské sé þetta ekki
með öllu rétt, — en þessi var
skilningur 'niinn á þessu atriði.
Eg get um þessar samkomur
eingöngu fyrir þá sök, að þetta
var einn af útgjalda liðum þeim,
sem ekki var gert ráð fyrir, en
sem maður verður að mæta,
sem og “tips” af ýmsu tægi á
ýmsum stöðum. Það mun svo
reynast við flest þesskonar
ferðalög, að fargjöld, sem svo
eru nefnd er ekki allur kostn-
aður, sem gera þarf ráð fyrir, í
mörgum tilfellum lítið, eða ekki
meira en helmingur, ef maður
vill ferðast svona bara sóma-
samlega.
Seinni hluta þessa dags, varj
Canada fólkið alt kallað til
að fá og taka á móti landgöngu
leyfisbréfum þegar til kæmi.
Bandaríkja' fólk skyjcli gera
sama seinna um daginn. En
það gekk í allmiklu vafstri, og
margir náðu þeim ekki fyr en
næsta dag eða seinna
Ágúst 8. föstudag: — Er veð-
ur að batna og um miðdag
komið sólskin og blíðviðri. —
Allir heilbrigðir og glaðir. Kl.
3. s. d. kallar Jón Bíldfell til
fundar meðal ísl. Kvað hann
Heimfararnefndina ætla að
gera grein fyrir starfi sínu.
Samkvæmt auglýsingu eða rit-
gerð sem staðið hafi í Heimskr.
viðvíkjandi sölulaunum far-
bréfa, sem lent hafi í höndum
Heimfararnefndarinnar, o g
hvað gera bæri við þá peninga,
sem hann kvað vera $12.00 af
hverju farbréfi, (eða 12.50 man
ekki hvert — tók niður $12.).
Skýrir svo frá kostnaði nefnd-
arinnar í sambandi við Spítal-
ann, n. 1. húsgagnakaup í hann,
svo hýsa mætti þar allann hóp-
inn, eða svo marga sem vildu
eð‘ þyrftu, af V.-ísl En vegna
þess að svo mikið færri hafi
notað sér þetta, en ráð var
fyrir gert, sé nefndin í stór-
skuld, sem hún þó vonist til að
ljúka, svo að hún fari heim
með hreinar hendur, þ. e. skuld
lausar, með því þó að nota
sölulaun nefndra farbréfa. Að
öðru leyti kvaðst hann eftir-
'áta starfsbróður sínum, Ás-
mundi Jóhannssyni frekari skýr
ingar.
Ræða Á. Jóh.
Án alls gamans (sleppi eg
því gamni), liti hann svo á.
að Heimfararnefndin skuldi
engum reikningsskap ráðs-
mensku sinnar, nema tveimur
málsaðilum, nefnilega Þjóð-
ræknisfélaginu í Winnipeg, sem
hafi fengið henni heimfararmál-
ið til meðferðar og Alþingis-
hátíðarnefnd íslands, sem hefði
leitað um þetta mál aðstoðar
og samvinnu nefnds Þjóðrækn-
isfélags.
Vandamál nefndarinnar var
frá fyrstu það eitt, hvað gera
ætti við Vestur-íslendinga þeg-
ar heim kæmi. Þrjár aðferðir
voru hugsanlegar. Fyrst: hvað
margir Reykvíkingar vildu bjóð
ast til að taka einn eða fleiri
Vestur-íslendinga heim til sín.
Þessu var hreyft í blöðunum,
eins og menn ef til vill rekur
minni til. Tilboðin urðu svo fá,
að þeirri hugmynd var þegar
slept. — íslenzkir blaðamenn
sögðu bæinn mundi verða svo
fullan af sveitafólki, sem þegaf
hefði pantað húsnæði hjá frænd ,
um og vinum fram yfir hátíð- j
ina, að fleirum yrði eigi við
bætt, svo að notum kæmi. Dr.
Rögnv. Pétursson vildi taka
spítalann, sem stjómin hafði
boðið nefndinni endurgjalds-
laust og undirbúa hann til að
taka á móti 300 manns. Eg
vildi færa þá tölu niður í 200
aðeins. Um þessa og fleiri að-
ferðir var svo þjarkað fram og
aftur, þangað til komið var
fram í maí. Loks fékk eg þó i
komið rúmatölunni ofan í 250. j
Þessi rúmatala, og það annað, I
er til þess þurfti, svo sem kodd-
ar, voðir og teppi í þau, þvotta-
standar og kommóður í hvert
herbergi — (ef mig minnir rétt,
gaf hann tölur yfir alt þetta,
en þær tók eg eigi niður, hugs-
aði meira um ræðuna sjálfa)
— var svo pantað. Leyfði ísl.
stjórnin innflutning á öllu þessu
tollfrítt. Konur voru ráðnar til
þess að matbúa á öðrum stað
fyrir allan hópinn (þ. e. skild-
ist mér, þá, er tækju sér hús-
næði í spítalanum). Þegar til
kom, voru aðeins 121 rúm tek-
in, í stað 250, er var búist við.
Við höfðum svo reiknað, að
væru öll rúmin tekin, eða flest,
myndi hvert bera sig sjálft sem
og annan tilkostnað í því sam-
bandi. Þegar mi þess er gætt,
að minna en helmingur af þess-
um rúmum var notaður, verður
það brátt auðsætt, hver hall-
inn varð. Til að mæta þessum
halla, álitum við okkur hafj
uillan rétt til að nota farbréfa-
sölulaunin, sem Bíldfell mint-
ist á, og búumst við að lúka
á þann hátt skuldum okkar, þ.
e. þeim, sem hér um ræðir, og
eins og hr. Bíldfell tók fram,
skilja heiðarlega við ísland. —
Ef það hrekkur ekki til, verð-
um við að finna ráð til að jafna
reikninginn — borga það, sem
til vantar. Okkur dettur ekki í
hug að fara ofan í'Arasa ykkar
eftir þeim peningum, fremur en
jið þurfið að vonast eftir end-
urborgun á farbréfum ykkar,
ar nemi áminstum sölulaunum,
pó einhverjum kynni að hafa
komið slíkt í hug, sökum áður-
nefndrar Hkr. ritgerðar.
Þetta var kjarni þeirrar ræðu
— nokkuð orðfleiri, en kjarninn
sámt, að þessu viðbættu: Frá
byrjun ásetti Heimfararnefndin
sér, að afhenda íslandSStjórn
húsbúnað þann, er hún lét í
spítalann. sem þakklætisvott
fyrir lánið á honum, sem og
aðra aðstoð og velvild af henn-
ar hálfu — gagnvart nefndinni.
Sumt af húsmunum þessum var
aldrei úr umbúðum tekið, og
sendi íslandsstjórn það þá strax
á einhverjar þjóðnytjastofnanir,
sem ræðumaður nefndi með
nöfnum. Eg tók nöfnin ekki
niður, og nú eru þau mér
gleymd.
Urðu nú margir til að láta
í ljós ánægju sína yfir þessari
heppilegu meðferð nefndarinn-
ar á þessu máli. Hr. Þorgils Ás-
mundsson frá Los Angeles, —
áður í Blaine, Selkirk og fleiri
stöðum — hélt snjalla en stutta
ræðu þess efnis, að yrði nefnd-
in stutt með gjaldeyri til lúkn-
ingar nefndri skuld, gerði hún
vel í að kunngera fólki það,
annaðhvort í blöðunum, eða
skrifa sér og fleirum persónu-
lega. Mundi þá ekki skorta
menn, er fúslega færu ofan í
vasa sína, til að rétta skarðan
hluta hennar, þ. e. Heimfarar-
nefndarinnar. Tóku fleiri í
sama streng. Að því búnu
greiddu menn Heimfararnefnd-
inni þakklætis- og trausts-at-
kvæði að tilhlutan góðra manna
— með því að standa upp og
húrra fyrir henni. Séra Jónas
A. Sigurðsson þakkaði fyrir
hönd nefndarinnar. Og lauk svo
þeim fundi.
Seinna um kvöldið var dans-
að. —
XJm miðjan dag sáum við
Labradorstrendur. Þykir land-
sýn æfinlega ærinn atburður,
þeim er dægrum saman ekki sjá
annað en samgróin himinn og
haf — hvorttveggja úfið og
grátt. Hefði mörgum þá verið
kærara að eyða þeim stund-
um, sem gengu í fundahöld,
uppi á þilfari, því að allan síð-
ari hluta dags var gott veður.
En allir voru í góðu skapi, og
á heimleið — svo forvitni og
samhygð réðu, enda fróðlegt
þér sem
notiS
T I M BUR
KA VPIÐ
AF
The Empire Sash & Door Co, Ltd.
Birgðir: Henry Ave. East Phone: 26 356
Bkrifstofa: 5. gólfi, Bank of Hamilton
VERÐ gæði ánægja.
að fá þessar upplýsingar. Með fl_5„; „ * „„„ ,.
r rv j. o tieiri en emn a sama skýi, var
alvóru held eg að fáum, ef
nokkrum, hafi komið til hug-
ar að fá nokkra endurborgun
af farbréfum. Eg get og ekki
skilið, hví sumir landar tóku
sér svo nærri örlög sölulauna
farbréfanna, eins og raun bar
vitni um snemma á árinu 1930.
Værum vér Islendingar eins
þjóðræknir og orð er á haft,
hefði okkur átt að vera það
gleðiefni en ekki gremju, að
þau lentu í vösum landa okk-
ar — hverra sem var, fremur
en einhverra annara, úr því að
við sjálf ekki gátum haldið
þeim, þ. e. við sem einstakling-
ar. Og hér, samkvæmt ofan-
skráðum skýrslum var þeim
vel varið — svo betur gat tæp-
lega farið.
Frh.
ENDURMINNINGAR
Eftir Fr. Guðmundsson.
Frh.
Eg þóttist vera staddur á
hárri og fagurri hlíðarrbúi:
austan megin við djúpan op
talsvert breiðan dal. Yfir dal-
inn sá eg hlíðarbrúnimar á hina
síðuna, rennsléttar og regluleg-
ar, og alstaðar var dalurinn
grasi vaxinn upp á efstu brún-
ir. Svo þykk og mikil heiðblá
móða fylti dalinn, að eg sá alt
óglögt niðri í honum. Sýndist
þó að það liggja fögur og reglu-
leg skógarbelti, er gat þó verið
skuggi í neðri höllum hlíðanna,
og meira þóttist eg vita það
en að eg sæi merki þess, að á
rynni eftir dalbotninum Mér
jótti þetta vera snemma á degi.
um klukkan 9. Sól var á suð-
austurlofti, og önnur sól var
lág á lofti í norðvestri. Þóttist
eg þá vita, að á þessum stað
værl engin nótt og jekkert
myrkur, og mér fanst landið
eða jörðin vitna um það, að
engin eyðing ætti sér stað, af
vatni eða veðrum. Langt til
vinstri handar í hásuðri blám-
aði fyrir himingnæfandi háu
fjalli. Þóttist eg vita að það
væri mikið hærra en Öræfajök-
ull, en auðséð var að enginn
;ökull var á þessu fjalli, op
ávergi axlir eða stallar, er bæru
vott um hamrabelti. Fanst mé7’
að fjall þetta mundi vera gafl
í dalnum, sem eg stóð við. Þá
sá eg til hægri handar og lengst
í norðri óljóst annað fja.ll. Út
frá því á allar síður var móða.
eins og það væri girt vötnum,
og svo var að sjá sem á því
væri jökull, en það gat líka
verið ský á fjallinu. Dýpra nið-
ur í dalnum og hærra upp en
hlíðarbrúnir, liðu frá suðri til
norðurs og frá norðri til suðurs,
einlæg fyrirbrigði, sem eg ætla
að kalla ský. Þau voru með
mismunandi hraða og voru
misjafnlega skær. Öll streymdu
þau hraðara fram hjá er til
suðurs runnu. Skýin voru mis-
jafnlega stór og ekkert stærra
en lítill róðrarbátur. Svo mikið
var af þeim, að altaf sást eitt*
hvert þefrra á ferðfonrii, ög
stundum komu nokkuð mörg í
einu. Þau voru af ýmsum lit-
um og jafnvel fleiri litir
sama skýi. Flest sýndust mér
þau vera með látúnslit eða
hálfgylling, að sjá á hlið þeim
en þau er neðar voru í dalnum
og eg sá ofan á, voru með slétt-
um silfur eða nikkelgljáa, og
sýndust aðeins málmplötur eða
útbreiddur dúkur. Á sumum
þessum skýjum, æm næst mér
komu sá eg menn, þó sjaldnast
það ýmist að þeir sýndust sitja,
á skýinu, eða þeir sýndust
standa í því alt upp á brjóst,
eða þeir lágu á hliðinni eins og
með skýhnoðra eða kodda. —
Mennirnir sýndust vera af öll-
um stærðum, jafnt unglingar
sem fullorðnir, jafnt konur sem
karlar Ekki sá eg einsömul
börn á skýi, en í fylgd með
eldra fólki, einkum konum.. —
Það var aðeins á stuttum vegi
yfir dalnum, að eg gat séð ský-
in, norður og suður hurfu þau
á bak við huliðstjöld loftsins
og litbrigðanna. Alt mitt at-
hygli var vakið og hrifið til eft-
irtektar og aðdáunar. Lítið
sunnar og nokkru neðar í hlíð-
inni sá eg eitthvað áhreyfingu,
sem smá þokaðist inn í minn
sjónddildarhring, og fljót^ega
kom það í ljós, að þetta voru
fáeinar kindur, sem héldu sam-
jn og komu kroppandi upp eft-
ir hlíðinni og stefndu lítið fyrir
norðan mig. Þær færðust óð-
um nær, þangað til þær gættu
að mér. Þá litu þær allar upp
eins og undrandi, en stiltar og
athugular. Kindina, sem aftast
stóð, þekti eg strax mjög glögt.
Það var ær, sem eg hafði átt
og hét hún Miðfjarðar-Hvít, eg
hafði keypt hana frá Miðfirði á
Strönd. Nú var hún feitari, og
fallegri, en eg hafði nokkurn-
tíma séð hana áður. Hún var
fjarskalega löt og æfinlega
langt á eftir öðrum mínum
kindum, og ennþá var hún á
eftir. Eg verð að segja með
hverjum hætti hún kvaddi
þenna heim, þó það lýsi mér
sem þrælmcnni. Eg var á köld-
um haustdegi að reka kindurn
ar mínar úr haganum ofan að
sjó. Miöfjarðar-Hvít var langt
á eftir, að hennar siðvenju. Eg
hélt á priki í hendinni og datt
í hug að láta hana nú taka
viðbragð. Sló eg þá prikinu aft-
an á hana Það lenti á öðrum
afturfætinum, og eg hafði brót-
ið legginn. Blessuð skepnan
fann eðlilega sárt til og féll afl-
laus niður að aftanverðu, og
leit angistarfullum augum á
mig. Eg stytti kvalastundir
hennar svo fljótt sem eg gat.
Nú var auðséð að hún þekti
mig og aldrei þessu vant gekk
hún hnarreist fram fyrir hinar
kindurnar eins og til þess að
áfram í loftinu beina leið til
mín, unz hann stígur á hliðar-
brúnina laust frá mér, svo að
við náðum ekki hvor til annars.
Ekkert hljóð heyrði eg hann
gefa af sér, en eg vissi jafnt
með öllum mínum skynjana-
færum, og skildi að hann sagði:
“Þú ert hingað kominn fyrir
náðaráhrif þér til viðvörunar.’’
Eg hugsaði hjartans þakkir til
guðs, hann hneigði sig, og var
auðséð að hann skildi það. —
“Er eg ekki á mínum hnetti?”
hugsaði eg, og fanst eg segja
það, án þess að gefa af mér
hljóð. “Um stund ert þú mjög
fjarlægur honum, en fyrir því
er séð eins og hérkomu þinni,’’
var svarið. Maðurinn var frem-
ur grannvaxinn, í fullkomnu
meðallagi hár, klæddur Ijósblá-
leitri skikkju, er náði ofan á
kálfa, girtur snúru í mittisstað.
Á endum hennar héngu litlir,
silfurlitir skúfar. Ilskó hafði
hann á fótum. Andlit 'hans
minti mig á mynd þá, er eg
hafði séð af séra Tómasi Sæ-
mundssyni, en þó ólíkt öllum
jarðbúum, í því hvað svipurinn
var hreinn og skýr, og bar meö
sér bróðernið, skilninginn og
líknarlundina. Þá þóttist eg
segja, og þó hljóðlaust: “Hvað-
ari ertu kominn?’’ Svarið:
“Sendur frá landinu helga til
að fullnægja tilganginum með
hérkomu þinni,” og leit hann
þá á fjallið í suðri Eg spurði:
“Er guð á fjallinu helga?’’ —
Svarið: “Hann er alstaðar, en
liugsun hans ályktun og máttur
gengur út frá fjallinu til allra
hluta tilverunnar. Maðurinn er
lítil ímynd guðs meðan hann
býr á jörðinni, hugsun hans,
vilji og máttur nær skamt, en
mikill þroski er honum fyrir-
búinn, sem guðsbarni.” Eg
spurðl: “Get eg fengið að koma
að fjallinu helga?’’ Svar: “Gott
var að þú baðst um það, af því
færðu að komast upp að því
eins og þitt ástand leyfir.” Mér
fanst hann færa sig fast að mér.
Fann ekkert til hans, en naut
mjög þægilegra áhrifa. Varð á
svipstundu þiggjandi blíðra
gleðivona, fulltreystandi og
hugrakkur. Þá hófumst við á
loft og svifum samhliða í
geimnum út yfir miðjan dal-
inn, og til suðurs, stefndum á
fjallið helga. Nú sá eg engin
vara þær við að koma ekki ský yfir miðjum dalnum, en eitt
nærri mér. Svo starði hún djarf-
lega á mig dálitla stund, stapp-
aði niður hægra fætinum og
gekk þá á undan hinum kind-
unum, líklega í fyrsta sinni, og
stefndi frá mér. ofan hlíðina,
og eitt til beggja hliða naer
hlíðarbrúnunum, sem nú sáust
glögt á báðar hendur, og þótti
mér að við værum hærri þeim
í loftinu. Óðum skýrðist útsýn-
ið til fjallsins, og hinnar hríf-
og norður í móðuna, þar sem i andi fegurðar þess. En eftir því
kindurnar hurfu mér sjónum.
sem nær dró, fanst mér við
Þá sá eg að frá suðri rann lækka flugið og blámóðan verða
fagurt ský inn á mitt sjónar- meiri og hlíðarbrúnirnar okkur
svið, og á því sat maður. Óðar hærri. Að lokum stigum við af
stígur hann af skýinu og líður
b'rh. á 7. bls.

x\\\W II/7/WW

EXTRA PALE ALE
WINNIPEG
TELEPHONE—4IIII - 42304