Heimskringla - 09.03.1932, Qupperneq 3

WINNIPEG 9. MARZ 1932.
HEIMSKRINGLA
3 SIÐA
ENDURMINNINGAR
Eftir Fr. Guðmundsson.
Frh. *
Það var til þess fundið, og
hefir margsinnis verið viður-
kent, að seinni helmingur 19.
aldarinnar var réttnefnt endur*
vakningar tímabil, með verk-
legar framkvæmdir á mörgum
sviðum, jafnvel þó engar veru-
legar umbætur væru fram-
kvæmdar eða sjáanlegar fyr en
eftir aldamót. Það er fróðlegt
og gaman að endurminnast
þess og gera sér grein fyrir,
hve óskapleg heljarbjörg það
voru, sem nokkrir áræðnustu
menn stríddu við að velta af
veginum á þessum aldarhelm-
ingi, þó ekki sæist að þeir væru
neitt að gera. Athugagjarnir,
skilningsríkir og sjónhvassir
menn, komu auga á það, að
ýmsar nýjungar á aldavenjum,
miðuðu sveitunum og landinu
öllu til stórfeldra umbóta, en
helmingur var ekki einungis
blindur fyrir slíkum breyting-
um, heldur barðist af alefli á
móti öllum nýjungum. Alt frá
því að verzlunarfrelsis barátt-
an hófst, um og fyrir 1850, og
fram undir aldar lok, var lítið
annað gert en að reyna að toga
reipin úr höndum þeirra manna,
sem fastast héldu í fornar venj-
ur. ísland var ekki stærra en
það, að Benedikt Sveinssyni
mislukkaðist ekki, að hafa
hagsmuni þess í hverjum ein-
stökum landshluta, eins skýrt
ekkert vanhugsað, ekki heigl-
um hent að mótmæla. Hans á-
stæður og rök voru þúsund
gegn einu.
Þá talaði hann oft um áburð-
arefnin í loftinu, meiri á ís-
landi en víðast hvar annars
staðar, vegna eldfjallanna. —
Sagði að íslendingar gætu og
ættu að eiga svo mikil hey, að
öllum skepnum væri gefið inni
þegar veður versnuðu, alt ætti
að vera samfeldur grasdúkur
milli fjalls og fjöru. Trú hanr
á landið var engin uppgerð. —
Hann slepti aldrei tækifærum
til þess að afla sönnum fram-
faramálum fylgis af alþýðu-
mönnum, með því að upplys^
þá um tilgang nýjunganna. Við
komum eitt sinn að haustlagi
saman til bónda eins, sem var
að aka taði á túnið sitt, en það
var að mestu leyti slétt af nátt-
úrunnar hendi. Benedikt fór af
baki og segir við bóndann:
“Hefirðu gaman af þessu
verki?" Bóndinn neitar því og
segir að það sé bölvað púl að
moka skarni allan daginn. “Ja,
eg sá það áður en þú komst
heim,.að þú ert hugsunarlaus
letingi. Það ætti að faka jörð-
ina af þér og fá öðrum hygn-
ari og ástundunarsamari manni
hana í hendur,” sagði sýslu-
maður. “Nú, eg á kotið,” svar-
aði bóndi. “Því ómögulegri ertu,
segir B. “Aðrir hafa þýfð tún
og slétta eitthvað af þeim ár-
lega. Þú hefir slétt tún og renni
siéttar grundir út frá túninu,
sem eru að biðja þig að hjáln"
svo rúmvíður, að ekki verður
séð út yfir hann. B. S. var svo
framsýnn og langsýnn, að menn
hlógu að yztu takmörkum hugs-
ana hans, í samvinnu með hon-
um. En 35 árum eftir burtför
hans af þessum jarðarskekli, þá
eru menn óafvitandi byrjaðir að
leiða í ljós spádóma hans. Eg
leyfi mér að nefna nokkur
dæmi. Svo sem nýbýlin. Eng-
inn maður var á ferð með Bene-
dikt Sveinssyni, svo að hann ei
mintist þess, að hann hvað eft-
ir annað fann ástæðu til að látn
þá skoðun sína í ljós, að hér eðe
þar kæmi nýbýli. Og það var
ReyniSk*
Hann.. t
Hann er voldugur!
Þunnur, sterkur og þvalur
. . . Eiginlega betri vind-
linga pappír fyrir þá alla
“er vefja þá sjálfir”, en þó
á sama verði og venjulegur
vindlinga pappír . . . lím
borinn.
120 blöð á 5c
VINDLINGA-PAPPfR
a meðvitundinni og það, er
næst hemiii hans lá. — Hugs- ! s®r til að geta borið ávöxt, er>
un, skilningur og framkvæmd- Þú heyrir pkki, sérð ekki og
arlöngun mannanna er eins og nennir ekki. Því girðir þú ekki
vötnin. Einn er djúp'ur, en lít- fyrir grundirnar í kring, þegar
ill ummáls, annar djúpur og aðrjr eru að slétta tún sín. Og
ef þú létir ærnar þínar liggja
á nóttunni í þeim girðingum,
í staðinn fyrir að elta þær um
alt á morgnana, þá fengir þú
nógan áburð og miklu meiri
töðu, og gætir árlega fjölgað
kindum þínum.'’ Svo bætir
hann við hlæjandi: “Mundu
nú þetta og gefðu okk-ur nú
kaffi fyrir heilræðin." Bóndinn
var ekki reiður, en haijn var
ramm háðskur og greindur vel.
Hann var fremur seinn til svars
en segir: “Okkur yfirsést öll-
um, en kanske eg hafi meira
hugsað um að búa svo að kon-
unni minni, að eg fyrir hennar
frammistöðu gæti gefið gestum
mínum kaffi, heldur en að
út túnið.” Sýslumaður skildi
sneiðina og reiddist sjáanlega.
en þá varaði eg hann við og
sagði honum, að hann hefði
undið seglin upp að hún, og
rrði óhræddur að sigla vindinn
Fyrstan allra manna heyrði
eg Benedikt tala um heildsölu
verzlun í Reykjavík, og í sam
bandi við það, um hringferði’
á sjónum kringum landið. —
Hann var altaf með landið, ein?
og það stóð til, í huganum, og
útlistaði hagnaðinn á heildsöl-
unni svo vel, að það varð hverju
barni skiljanlegt, hve mlkill
gróði það hlaut að verða fyrir
landið, og að sá gróði kæmi ú*
á sveitunum. Kærleikur hanr
til heilu þjóðarinnar var svo
einlægur, að hann gat ekki
gert ráð fyrir að eigingirni ís-
lendinga sjálfra eyðilegði heild-
ar hagnaðinn af slíku fyrir-
komulagi, og að einstakir
menn sætu með gróðann. Eins
og saga landsins hlýtur að berp
með sér, þá fór nú svo, þégar
til framkvæmdanna kom, að
strandferðirnar voru samþykt
ar af þjóðinni og þeim hrundið
til framkvæmda nokkrum ár-
um áður en verzlunarfyrir-
komulagið breyttist til muna.
Þetta var Benedikt hræddur við.
hélt að strandferðirnar næðu
ekki tilganginum, sliguðu hag
þjóðarinnar, féllu niður, og
yrðu ekki samþyktar aftur í
fæka tíð. Hann hafði aldrei
verið mikill kaupfélagssinni, og
sá ekkert örla fyrir samvinnu-
ögrun þeirri, sem kaupfélags-
skapurinn fól í sér, sem þó
varð fljótlega undirstaða vel-
’erðar strandferðanna.
Það fer oft svo, þegar sögð
er í tímaritum æfisaga mikil-
menna, þá er opinber fram-
koma þeirra einkum lögð í ljós-
birtuna, en hið hollasta heima-
hvað verður á hakanum, sem
oft lýsa þó umtalaða mannin-
um einna bezt. Benedikt var
gæfasta prúðmenni á sínu
heimili. Var sem hann áliti a*
allar yfirsjónir yrðu að fyrir-
gefast á heimilunum, svo lengi
sem þær heyrðu ekki undir
hegningarlög ríkisins. Benedikt
var hjartveikur maður, og lík-
lega var það þar af leiðandi
að hann var ávalt hræddur, þá
er honum skildist að það ætf
að beita líkamlegu ofbeldi. —
Hann var og myrkfælinn op
hjátrúarfullur.
í Þingeyjarsýslu var stofnað
félag eitt, er kallað var Þjóð-
liðið. Á tímabili fóru ýmsar
sögur af þessum félagsskap, er
báru vott um heimskulegar æs-
ingar. Einhver félagsmaður
hafði ort smellið kvæði. ser
átti að lýsa áhuga og tilgangi
félagsins. Kvæðið flaug eins og
eldur í sinu út um allar sveitir
en það byrjaði svona:
“Öxar við ána, árdags í ljóma
upp rísi þjóðlið og skiftist ?
sveit.
Skjótum upp fána, skært lúðr-
ar hljóma,
skundum á Þingvöll og treyst-
um vor heit.
Fram, fram, aldrei að víkja!
Fram, fram, bæði menn og
fljóð!
Tengjumst trygðaböndum, tök-
um sarnan höndum.
Stríðum, vinnum vorri þjóð.”
Í'’mm^o-^momMMo-tmmomiKmo-mm»-o-^mo — (n»[)«^i)<—*
I
IHin ábærilegu gæði, sem í henni eru falin, heldur forn- I
um viðskiftavinum og skapar daglega nýja.
Modern
Mjólk, Rjómi og Smjör
Gerið yðar samanburð sjálf.
SÍMIÐ 201101
Modern Dairies Limited
‘Þér getið þeytt rjómann en ekki skekið mjólkina”.
Á sama tíma sem kvæðið
barst út, átti Benedikt sýslu-
maður Sveinsson að hafa fenv-
ð nafnlaust hótunarbréf, þvi
að hann var andstæður öllum
^líkum æsingum. Vildi menn
ynni sínum málstað gagn og
'ylgis með skýrum rökum. r~
inga- og hótanalaust. En nú
varð hann hræddur, og átti vc'
á illu úr öllum áttum. ITann
vissi vel að hann var oft tann-
hvass á fundum og mislukkað-
ist ekki að útlista og finna að.
með sárustu orðum oft og tíð-
um, og átti því oft ákveðna
mótstöðumenn. — Heimilisfólk
hans varð eðlilega vart við
það. að hann var naumast ó-
hræddur um sig, en hann hafði
margt hjúa, karla og kvenna,
Ráðsmaður hans hét Jón Jóns-
son og var hann seinna vinnu-
maður hjá mér í tvö ár, og
sagði mér sögur þær er hér
fara á eftir. Jón var maður kát-
ur, vel greindur en meinhrekkj-
óttur.
Kamarinn á Héðinshöfða
stóð lítinn spöl norður og aust-
ur frá bænum, vestan undir
lágu holtbarði. Austan við holt-
ið var aftur lítil lægð. Jón var
snemma á degi í góðu veð>,:
staddur í þessari lægð austan
við holtið, þegar hann sér að
c ! sýslumaður kemur út og geng
11 ur að kamrinum. Þá lagðist Jón
: niður, svo að hann skyldi ekki
jj sjást, þangað til sýslumaður var
= fyrir lítilli stundu kominn inn á
D kamarinn. Þá stendur hann upp
fær sér lítinn stein og kasta1-
honum á þakið á kamrinum, er
var úr járni og lét því mikið t'
sín heyra. Á augabragði kemur
Benedikt út úr kamrinum, held-
ur upp um sig buxunum, hleyp
ur heim að bænum og hljóðar é
ráðskonu sína: “Rósa, það var
skotið á mig á kamrinum!” —
Að þessu var hlegið, en það vai
illa gert.
Það var skúr fram af bakdyr-
im hússins, jafnlangur og hús
ið var breitt. í skúr þessun
voru mjólkurkýrnar hafðar, og
var gangur út á hlið milli húss-
ins og fjóssins. Það var siður
sýslumanns að ganga út um
þessar dyr hússins áður en
hann fór að hátta á kvöldin.
Það hafði borið kýr um kvöld-
ið og sá Jón um að vel færi é
öllu. Þegar kýrin hafði kara?
kálfinn, gætti Jón að því a?
kominn var tími til að sýslu-
maður gengi út að vanda áður
en liann háttaði. Tekur hann
bá kálfinn og lætur hann fram
á ganginn, en þar var dimt. —
Ekki líður nema augnablik þar
til hann heyrir að komið er út
um bakdyrnar á húsinu og að
gengið er fram ganginn. Næst
heyrir hann heilmikinn hlúnk.
stunur og þrusk, þangað til
hann heyrir að sýslumaður seg-
ir óttasleginn og í hálfum hljóð-
um: “Herra guð og himneski
faðir, hann er þá loðinn!” og
hverfur aftur inn í húsið.
Að haustlagi um hádag rak
maður kindahóp fram hjá Hé<>i-
inshöfða. Sýslu maður vissi að
maður þessi mundi ætla að
leggja þessar kindur inn í
reikning sinn á Húsavík, og
gengur í veg fyrir manninn.
“Getur þú ekki selt mér slátur
úr þessum kindum, góðurinn
minn?” spurði sýslumaður. —
Hinn var ósköp óðamáli, og ef
til vill fremur einfaldur. “Eg
heiti Sigfús, er frá Austur-
Garði. Eg skuldaði 60 krónur
í hitteð fyrra, 80 krónur 1 fyrra
og nú skulda eg 100 krónur,
og það á að stefna mér, ef ee
ekki borga nú alt. Eg er bláfá-
tækur, misti 5 gemiinga í fyrra.
Svo tók undir tvær ærnar mín-
ar í sumar, og önnur þeirra var
svo horuð að eg gat ekki étið
hana.” “Hvern ands . . . varð-
ar mig um þetta alt saman,”
segir sýslumaður og stefnir
heim. “Heyrðu,” segir aumingja
maðurinn, “ætlaðir þú ekki að
fá slátur?” “Nei, eg get ek’-'
étið slátur úr kindum, se'm
tilheyra svona vitlausum manni’
Sýslumaður hafði vinnumann
sem Guðni hét; lagvirkur mað-
ur en aðeins augnaþjónn og
voðalegur letingi. Það var úti
braka þurkur og fjarska mikið
hey að breiða og koma vel í
þurkinn. Alt fóHtið hamaðisi
nema Guðni. Hann sat hjá oe
lét sér vel líka, að aðrir svitn-
uðu. Þá kom Benedikt út á
hlað og leit með velþóknun á
hamganginn í fólkinu. Guðni
kom strax auga á sýslumann
og stekkur á fætur, en sér ekk-
ert áhald við hendina. Sparkar
hann þá fótum í allar áttir eins
og hann sé að slá úr kekkjun-
um, sem fólkið hefir gleymt að
breiða út fyrir blessa.ða geisl-
ana. Sýslumaður setur hins
vegar á sig allar hreyfingar
Guðna, þangað til hann snvr
sér að ráðskonu sinni og segir-
“Áumingja Guðni, nú snýst
Guðni; gott hjú er Guðni!” og
hafði þá fundist mest til um
hann eftir alt saman.
Benedikt var trúmaður, og
þótti vænt um það, þegar lesn-
ir voru húslestrar þar sem hann
var næturgestur. Þá sat hann
rótlaus með aftur augun ov
fitlaði með annari hendinni
hökutopnum. Hafði hann þá
oftast einhverjar skynsamlegar
athugasemdir að minnast á
þegar búið var að lesa. Oft var
það svo, að þeir skildu ekki
þér u m
notiít
TIMBUR
KA'VPIt)
AF
The Empire Sash & Door Co, Ltd.
Birgðir: Henry Ave. East Phone: 26 35o
Bkrifstofa: 5. gólfi, Bank of Hamilton
VERÐ GÆÐI ANÆGJa
vaxinn, langt á undan samtíð-
inni, og á undan nútíðinni. Það
kæmust ekki nema einlægustu
leitendur, að réttum skilningi á
anda hans og áhuga, og þeir er
skildu Krist á fullnægjandi hátt
þá væri það þeim skýr vegur ti’
endalausrar gleði, því að sann-
leikurinn hefði lagt óslitna ljós-
röð yfir allar hans kenningar.
Frh.
OPIÐ BRÉF TIL HKR.
Tileinkað vinum mínum. Mrs.
Rósu Casper, Blaine Wash., og
K. N. skáldi á Mountain, N. D.
meira úr þessu. Þekti eg mann-
inn? Eg hélt mig gera það. En
nú gerir ekekrt til hver hann
‘var. Hann var — er einn af
þessum gömlu, góðu mönnum,
sem lifir og deyr íslendingur,
hvar sem hann ber beinin.
Þegar við lentum í Montreal,
var þar kominn emigrantahóp-
urinn og menn þeir, sem með
honum urðu eftir í Quebec, að
undanteknum fjórum emigrönt-
um: Manni, sem ætlaði með
Wm. Johnson til Utah; stúlku,
rrn. á 7. bls.
Frh.
í Montreal.
Kl. 8 þetta kvöld lentum við
í Montreal og er þar með sjó-
ferðum okkar lokið. Seinni
hluta dagsins höfðu allir pakk-
að og komið farangri sínum
fram í gangana. Var fólki sagt
að líma ferhyrnda miða, sem
skipið, þ. e. C. P. R. félagið, 1
lagði til, á farangur sinn. — j
Skyldi hver velja miða með
upphafsstaf viðurnefnis síns á:
A fyrir Árnason o. s. frv. Þeg-
ar eg komst að þessu voru allir
B-miðar uppgengnir. Stóð eg
nú þarna ráðalaus þangað til
einn af skipsmönnunum kem-
ur og spyr mig hvort eg hafi
blýant. Eg hafði æfinlega blý-
ant, og fékk honum hann. Sá
góði maður gerði sér hægt um
og gerði P að ljómandi B, og
fékk mér. Límdi eg svo þessa1
miða á töskur mínar. Ekki vissi
eg þá, hvað vel þetta mundi
koma sér síðar.
Á lendingarstöðinni var skáli
mikill, og þangað var flutning-
ur fólks fluttur. Skyldi þar
hver taka sitt. Þegar eg fór að
litast um í skála þessum, þar
sem farangur fleiri hundruð
manna lá í hrúgum eftir endi-
löngu gólfi, datt mér í hug að
leit gæti orðið nógu óþægileg
eftir föggum manna. Nú var
orðið meira en hálf-myrkt, en
ljós komin í skála þenna hinn
mikla. Varð mér nú sem oftar
að horfa til birtunnar uppi í
ræfrinu. Sé eg þá að stoðir
miklar standa með jöfnu milli-
bili undir þekjunni, og að lang-
ásar miklir hvíla á þessum stoð
um. Á þessum langásum hjengu
spjöld og á hverju spjaldi vai
einn stór stafur. Þar var þá
stafrofið frá A til Z, — og nú
skildi eg. Farangur fólks var
þarna á gólfinu eftir stafrofs-
röð. Eg þurfti ekki að fara
lengra en undir stafinn B, og
varð mér því leitin sæmilega
auðveld. Þar eð eg hafði ekki
mikinn farangur, varð eg með
þeim fyrstu að finna hann, og
beið þar hjá honum meðan
ferðafélagar mínir tíndu þang-
að dót sitt. Tók eg þá eftir
manni einum, sem stóð við eina
stoðina skamt þaðan sem eg
var, og bullaði eitthvað í sífellu,
sem enginn vissi hvað var né
Madams Lacroir’s bragð-
I úfu Súkkulaði Sætabrauð
(Layer Cake)
% bolli smjör
1 bolli sykur
2 egg
1 teskeiö vanilla lögur
1 bolli mjólk
2% bolli af fínu hveitimjöli (eía
2 bollar og 3 matskeibar af
venjulegu gerbrauösmjöli)
3 teskeiöar af Magic Baking
Powder
*4 teskeitS salt
HræriÖ smjöriti sundur, bætiö
í sykrinum smám saman og slá-
iÖ vel upp bætib í eggjarauö-
uni og vanilla leginum, bætiö þá
mjölinu í, er hrært hefir veriö
saman vib saltiö og bökunarduft
iö, til skiftis vit5 mjólkina. Ber-
iö yfir kökurnar vel slegna
eggjahvítuna og bakiö f 3 fitu-
bornum skúffum vit5 375 stiga
hita F., í 20 mínútur. Forskriftin
fyrir súkkulabs ísingunni ng
milliburöinum er atS finna í
Magic Cook Book.
skifti sér neitt af, meðan allir
vorn önnnm kafnir. Nú fór eg Það bezt
að gefa honnm meiri gaum, og
varð þá brátt vör að hann var
landi, drukkinn mjög og í illu
skapi. Orðbragðið var ljótt, svo
eg óttaðist, að hann myndi tapa
stjórn á sjálfum sér og ef til
vildi valda óeirðum. Eg dró
þegar athygli eins af formönn-
um flokksins að manninum, og
fyr en varði, var maðurinn
horfinn. Hvort hann bara fór
sjálfur, eða var hjálpað til að
Krist, og skemdu fyrir honum. | fara, vissi eg aldrei, en mér
Hann hefði verið mönnum of- þótti vænt um að ekki varð
Hvers vegna Magic
Baking Powder er notað
eingöngu við þenna
Hússtjórnarskóla
í Montreal
“Vér kennum nem-
endum vorum þær
aðferðir er óbrigð-
ular reynast,” segir
Madame R. Lacroix
aðstoðar forstöðu-
kona við the Pro-
vincial School of Domestic Science
1 Montreal, “þess vegna nota eg og
mæli jafnan með Magic Baking
Powder. Það hefir mikinn hefunar-
kraft og ávalt jafnan. Arangurinn
er ætíð sá sami, í hvert skifti sem
það er notað.”
•
Og Magic Baking Powder er tví-
mælalaust helzt kosið við meiri-
hluta allra matreiðsluskóla í land-
inu. Matreiðslu kennarar — og hús-
mæður einnig — kjósa helzt Magic,
vegna þess að til jafnaðar reynist
inH bV V
Öi4telAiHcfo?4ituie
I/IIIINt Vlb ftl-
fln*’. Þessi ortJ
á vörumiban-
um á hverjum
bauk er á-
byrgö vor um
þab at5 í Ma-
gic er hvorki
álún eöa önn_
ur skableg
efni.
Made In Canada