Heimskringla - 13.04.1932, Blaðsíða 3

WINNIPEG 13. APR. 1932
HEIMSKRINGLA
3 StÐA
THE
MARLBOROUGP
SMITH ST., WINNIPEG
Winnipeg’s Downtown Hotel
COFFEE SHOP
Open from 7 a.m. to 12 p.m.
Special Lunch, 40c
Special Ladies' Luncheon, 40c
Served on the Mezzanic Floor
Best Business Men’s
Luncheon in Town, 60c
See Us for our
Winter Hoom Rates
We cater to Functions
of All Kinds
F. J. FALL Mgr. PH. 86 371
BRÉF TIL HEIMSKRINGLU.
Herra ritstjóri!
Fyrir ekki löngu síðan birti
Heimskringla bréf frá G. Jör-
undsson, undir fyrirsögninni:
“Hver vill styðja þetta”, þar
sem höfundurinn bendi á eina
leið fólkinu til bjargar á þess-
um krepputímum. Leiðin skilst
mér eigi að vera sú, að afnema
alla prívatbanka í landinu og
láta stjórnina annast um öll
peningalán til fóiks og félaga.
Ætlast höf. til að rentan verði
þá lægri, og máske á annan
hátt aðgengilegri. Vil eg nú
leggja nokkur orð í belg, þótt
ekki sé eg viss um þau verði
máii höf. mikiö til stuðnings.
í*á er það fyrst að segja, að
þótt bankarnir séu sterkasta
vald mannlegri farsæld og
frelsi til fyrirstöðu, þá eru þeir
aðeins afleiðing en ekki upp-
tök þessa öfugstreymis, sem alt
er nú loksins að kollkeyra. Það
getur verið gott og gagnlegt að
athuga og skilja kúgunarað-
ferðir og eðii bankanna sjálfra,
en þó aðeins í því falli, að það
leiði til dýpri skilnings á orsök
þeirri er tilveru þeirra veldur.
Okkur má standa á sama hvað
sú stofnun heitir, sem notuð er
til þess að ala okkur í fátækt
og fáfræði, á meðan álitið er
nauðsynlegt að það sé gert.
Okkur má vera nærri sama
hvort vextir reiknast á tvö eða
tuttugu prósent, og eins hvort
verzlarar færa upp verð vöru
sinnar meira eða minna. Hinn
fyrirhugaði gróði, hvort sem
hann er meiri eða minni, er
aldrei goldinn hvort sem er -—
fyrir þá einföldu ástæðu, að
við — fólkið — eigum ekki til
einn einasta eyri upp í hann.
Öll miðlun er þar af leðiandi
aðeins til tafar og villu. Að
fáeinum mönnum undanteknum
fær fóik aldrei peninga á ann-
an hátt en þann, að taka lán
sem háð er vöxtum, eða þá að
vinna fyrir þeim við framleiöslu
einhverra hluta, sem seljast eiga
því sjálfu í gróðaskyni. Hvort-
tveggja aöferðin bersýnilegt
tap. Eg tel ekki þau tækifærí,
sem alþýðumenn hafa til að
græða fé á því að “spekúlera”
við lánardrotna sína.
Mesta furðan er, að fólkið
skuli aldrei hafa getað séð, hve
al-ómögulegt það er að hagn-
ast á eintómu tapi. Sumir eru
nú loksins komnir það langt,
að þeir þykjast sjá að hægt sé
að græða á því, að minka tap-
ið, og láta sér þá hugsjón
nægja. Hvort þeir ímynda sér
að lítil óborguð skuld sé bæri-
legri en stærri skilld af sama
tæi, veit eg ekki, en einu gildir.
Þeir eru byrjaðir á að ígrunda
málið, og þá líður ekki á löngu
áður en þeir skilja, að fyrir-
komulag, sem útheimtir, að all-
ur þorri manna líði tap frá
vöggunni til grafarinnar, er ó-
hafandi. Þegar þangað er kom-
ið, er ekki nema eitt skref eft-
ir upp á þann hátind skynsem-
Furðuleg leður-kvoða.
Spnrnr hverrl fjölnkyldn
miirn;n dollnra
Blessun á þess_
um hallæris tíma.
— hvorki notatS-
ur hamar, naglar
eía fleygar. —
Spnrnnfinr Iftlurkvotlu má
drepa eins og smjöri á
brauö, storknar á einni
nóttu, myndar vatnshelda,
mjúka húö á sólann, er
eykur endingu hans um marga
mánuði. Má nota til aö bæta hæla,
gúmmí, bílgjaröir, bilaþök o. fl.
Affeimt ein Ntirrti, haukurfnn knnt-
ar nendur fl.lHI. SkÓMÓlun fer ekki
fram fir lOc. Knuplö beinn lelb.
ECONOMY SALES CO.
170A Market St.. Wlnnipeg. Mnn.
ÚtsÖIu og umboösmenn óskast
ijnnar (!), er opinberar þá
furðulegu staðreynd að ekki sé
nema um tvent að velja: sam-
kepni og samvinnu. Þá mun
loksins sjást, að millibils ástand
í því sambandi er ekki til. Og
af því að samkepnin er nú bú-
in að sanna eðli sitt og afrakst-
ur nokkuð áþreifanlega, mætti
búast við að viðbragð manna
yrði nokkuð snögt og ótvírætt.
Eg hvorki eygi né óska eftir
neinu afdrepi þar til þangað
kemur.
í sama blaðinu, sem birti hina
áminstu grein, var einnig ræða
sú er W. Líndal hélt á þjóð-
ræknisþinginu nýafstaðna. —
Þar getur að líta ýmislegt, sem
hefði þótt nýstárlegt fyrir nokk-
uru síðan; um það leyti, sem
hann og fleiri hátt metnir ís-
lendingar, höfðust við á því að
safna unglingum í stríðið, sem
hann minnist á; um það leyú
sem einn af okkar stærstu
mönnum lét sér um munn fara,
að betra væri þjóðinni að missa
500,000 mannslíf, en að iáta
loforð Bordens standa ómerk;
um það leyti sem Voröld var
myrt fyrir sannleik sinn og
sannsýni; um það leyti sem
mest var reynt til að svívirða
Stephan G. fyrir vit sitt og vel-
vild.
Enn sem komið er eru það
vissulega nýmæli, að mentaðir
menn megi sjá örla á byltingu
og benda á hagkvæmari lífs-
speki en verið hefir. Hinir
mörgu menningarsnauðu þræl-
ar hafa ávalt orðið að reka
hina lærðu leiðtoga s(na með
harðri hendi til allra umbóta-
hreyfinga, sem orðið hafa, og
þá ekki fyr en ástandið var
orðið grimmilega hættulegt fyr-
ir þá sjálfa. Það er því ekki
einungis gleðilegt, heldur einn-
ig örlagaríkt fyrirbrigði, að fyr-
irlestur sá, sem hér um ræðir,
skuli hafa náð fram að ganga
og flytjast á pre.it. Þó hann að
sönnu logi mjöglega af mis-
skilningi, og erki-hvötin se
fremur pólitísk en hagfræðileg,
kennir samt óvanalega mikils
skilnings og velvildar. Það eitt
að sjá og staðhæfa, að gerbyit-
ing á næstunni sé óumfljýjan-
leg, er glæsilegt tákn þess, að
einnig þeir, sem valdið hal’a,
fari bráðum að gagnrýna sína
eigin trú og komist þá að raun
um að ójöfnuður geti aldrei
fætt af sér annað en óréttlæti
og ólán, og tveir og tveir geti
aldrei gilt nema fjóra. Komist
þeir á það stig, að “bekenna”
þann sannleik, vitrast þeim
fljótlega sú óbrotna staðreynd,
að ekki bara hömluð verzlun,
heldur og öll verzlun, sé vit-
firring. Og skiijist það áður en í
óefni er komið, er mannfélag-
inu borgið.
1 síðasta númeri Sameining-
arinnar er grein undir nafninu
“Kirkja bræðranna”. Er hún
eftir ritstjórann, dr. B. B. Jóns-
son. Grein þessi fjallar um sama
efni og ræða Líndals, en ristir
nokkuð dýpra. Erindið er þar
rætt af snild og skýrleik, eins
og vænta mátti, en þó gætir að
dáiitlu leyti þess sérsýnis, er
höfundur kvartar um hjá mönn-
um yfirleitt. Hann horfir, eðli-
lega frá sjónarmiði kirkju sinn-
ar, og er því niðurstaðan, að
vissu leyti, afstæð því ástandi.
Hann álítur að trúin á kærleik-
ann, eins og kirkjan heldur
fram, verði að sigra áður en von
sé um bróðurlegt framferði i
baráttu lífsins. Skoðun sú hef-
ir lengi brunnið við, en, sem
betur fer, er einstöku mönnum
farið að skilja^t, að eigingirn-
in muni vera sterkasta, og ef til
vill eina meðalið til þess að
knýja menn til að iðka bróð-
H’ni. Það getur verið spennandi
ið trúa á kraftaverk og þreyta
lukkuspil; en eins og sögurnar,
;em einna minst “púðrið” er í,
^ru oftast nær sannleikanum
n hinar, svo útheimtir veru-
ekinn djarfan og óbreyttan
skilning, fremur en óbarlest-
aða vonúð draumamannsins.
Flestir menn verða hrifnir
af sögunni um Samverjann
góða, og kærleikurinn er hugð-
næmt atriði í messum og frí-
stundum, en fæstir leggja krók
á leið sína tH að vitja hinna
hrjáðu, og sá er ætíð mest öf-
undaður og í hávegum hafður
sem stærstan hlutinn fær
hremsað af almennings fé.
Það er staðreyndin, sem heim-
urinn verður að horfast í augu
við og ráðstafa með þeim öfi-
um, sem orka. Hin eru afl-
laus og ómerk, hversu fagur-
fræðileg sem þau kunna að
vera. Kirkjan sjálf er tilgangs-
laus á því sviðí, og jafnvel erf-
iðar nokkuð t|l óbóta með
sundrung sinni. Þegar hún nær
því takmarki að renna saman í
eina sannbróðurlega heild og
meðtekur hiklaus hvern sann-
leik, sem finst, vlerður hún
mönnunum til gleði og .bless-
unar; en því miður getur það
ekki orðið fyr en mannkynið
er leyst — leyst undan fargi fé-
sýslunnar. Séreignarrétturinn er
sá illi andi, sem svo eitrar alt
andrúmsloft þessa heims, að
engri ærlegri hugsun, hvað þá
athöfn, er viðvært deginum
lengur. Hann þarf að afnemasi
með öllu, ef nokkur von um
viðhald mannkynsins á að geta
átt sér stað. Allar bollalegging-
ar um afvopnun og frið, um
aukna og hagkvæma verzlun.
um bættan og batnandi hag al-
mennings, um siðferðisframför
og sáluhjálp, er aðeins barna-
legur draunmr, eins lengi og
nokkur peningur og nokkur fé-
sýsla er til. Öll hindurvitni sög-
unnar blikna af feimni við þá
fásinnu.
Eitt af því, sem svo örugg-
lega hefir haldið kapítalisman-
um svo örugglega við, alt að
þessu, er hið svonefnda lýð-
ræði, sem fólkið er látið í-
mynda sér. Kosningar eru látn-
ar fara fram og víghanar drotn-
anna bítast á vettvangi, fólk-
inu til afþreyingar og trúar-
styrks. Ein gyllingin rekur aðra
í hverri spennu, en einlivern
veginn fer það ávalt svo, að
áður en nokkurt efniskent lof-
orð má uppfylla, verður að
ganga til nýrra kosninga, og
þannig endurnýja hvern arf-
gengan fresL Þingstörf erind-
rekanna eru ekki nema auð-
virðilegur skrípaleikur, þvi
liæsta ráð flokksins fer sínu
fram með handbæru afli at-
kvæða, hvað sem tautar, en það
stjórnast aftur af vilja auð-
hringsins, sem flokkinn á. Ef-
ist nokkur nú orðið um, hvei-i
afl það er, sem öllu ræður, þar:
ekki annað en að benda á sögu
ríkisbankans sáluga í Manitoba
Þótt ígrundun þess máls kunni
einnig að afhjúpa hið núlega
vitsmunastig meðalmenskunn-
ar kanadísku, er það reiðilaust
af mér. Vel niá þó svo fara áð-
ur en lýkur, að bitinn sá verði
bönkunum dýrkeypt hnoss.
P. B.
SITT AF HVERJU
Eftir
Guðm. Jónsson frá Húsey.
Dómarinn. — “Það er ekki
á eins manns færi að fremja
slíkt innbröt og þetta. Hver
var með þér — því svararðu
ekki?”
Sá kærði. — Það særir til-
finningar mínar, herra dóm-
ari, að þér skulið gera svo lítiö
úr mér, að eg hafi þurft hjálp
við þetta lítilræði.’’
* * *
Engin hætta.
Fyrir nokkrum árum kom
langferðafólk síðsumars að bæ
til gistingar. Stúlka, sem gekk
um beina, setti olíulampa log-
andi út í gluggkistu. Glugga-
tjöld bærðust í kvöld blænum
'yrir opnum glugganum, og
höfðu gestir orð á því við
stúlkuna, að kviknað gæti í
beim.
Þá svarar hún.
— Nei, hér brennur aldrei,
bér er ekkert vátrygt.
“Það er svo margt ef að er gáð,
sem um er þörf að ræða.”
Þetta mun ritstjóri Heims-
kringlu hafa haft hugfast í vet-
ur, þegar hann skoraði á bænd-
ur að senda sér smápistla, um
landsins gagn og nauðsynjar.
Annars man eg ekki hvernig
hann komst að orði, en eg hygg
að þessi hafi verið meiningin.
Nokkrir hafa nú þegar orðið
við þeim tilmælum, en þó færri
en við mætti búast. Mér kom
því til hugar að bæta einum
pistli við, þó eg efist um að
hann verði tekinn gildur. Eg
er ekki rétt vel liðinn hjá þeim
ritstjórum íslenzku blaðanna
hérna. Mér hættir svo við að
benda á það, sem mér virðist
fara aflaga, í þeirri von að
ráðin verði bót á því. En eg
hefi reynslu fyrir því að það
líkar þeim ekki. Þeir vilja helzt
láta hæla öllu og ekki minn-
ast neitt á það, sem aflaga fer
í landi þessu. Þó er sú undan-
tekning að ef andstæðingar í
trúmálum eða pólitík eiga hlut
að máli, þá má segja flest sem
manni dettur í hug. Eg þori
þá ekki annað en að varast
það sem hneykslunum veldur,
en ætla heldur að tala um það,
sem gerist í sveitamálum hjá
ukkur. Það mundi borgarbúum
síður viðkvæmt.
Eg hefi stundum getið þess
í fréttagreinum, að félagsiíi’
væri fremur dauft hér 1 sveit. i
Þetta mun því miður ekki vera [
eins dæmi um þessa sveit. Eg |
hefi orðið þess var að það j
sama mun eiga sér stað í öðr-!
um sveitum íslendinga hér í!
lapdi, að minsta kosti í þeim j
strjálbygðari. Og það versta er
að það er fremur afturför en j
framför í þessum efnum. Félags
skapur eða samtök til framfara |
eða menningar, þekkist nú
varla hér í sveitum. Var þáj
talsverður vísir í þá átt hér 11
bygðinni fyrir 15 til 20 árum, j
þegar frumbýlingsbragur var!
hér meiri en nú. Það dofnaði
yfir öllu slíku á stríðsárunum, |
og þeirri deyfð hefir ekki létt |
af síðan. Hún hefir miklu frem- J
ur farið versnandi. En hverjar |
eru orsakirnar?
Allir munu játa að félags-'
skapur og samtök muni geta!
komið miklu góðu til leiðar, ef
honum er skynsamlega stjórn-
að. Þótt einn maður geti ekki
lyft þungum steini, þá er það
létt verk fyrir marga. Sama
gildir með samtök til framfara
og menningar. Það eru tvær
orsakir, sem eg hygg mestu
valda með þessa kyrstöðu.
Fyrsta orsökin er tortrygni.
Og því verður ekki neitað, að
það er ekki að ástæðulausu að
hún hefir komist inn hjá mönn
um. Tilraunir hafa verið gerð-
ar með að stofna félagsskap í
stórum stíl meðal landa hér,
en þær hafa allar mishepnast.
Ótal sendiherrar hafa verið á
ferðinni frá hérlendum féiög-
um, sem hafa verið að telja
hluti í ýmsum gróðafélögum,
sem hafa átt að gera menn
stórauðuga á fám árum, en sem
hafa reynst svikafélög, aðeins
til að narra út úr mönnum
peninga. Þetta hefir alið hjá
mönnum tortrygni og ótrú á
öllum félagsskap.
Svo er önnur orsök, sem er
enn þá verri. Það er samúðar-
leysi á heimilunum. Það er
sorglega oft svo, að þegar börn-
in vaxa upp, geta þau illa sam-
lagast heimilislífinu. Þau hafa
sínar skoðanir, sínar þrár og
barfir, sem oft ganga í aðrar
áttir en foreldranna. Það verða
eins og tvær ólíkar kynslóðir
á heimilinu. Foreldrarnir eru
(slenzk í eðli sínu og skoðun-
nm, en börnin ensk. Það er ör-
sjaldan að þessar andstæður
geti sameinast svo að vel fari.
þér sem
nolið
TI IVI BUR
KA UPIÐ
AF
The Empire Sash & Door Co., Ltd.
Birgðir: Henry Ave. East Phone: 26 356
Skrifstofa: 5. gólfi. Bank of Hamilton
VERÐ GÆÐI ANÆGJA
Hitt er tíðara, að enda þótt alt
sé illindalaust, að það er eins
og þokumökkur á milli yngra
og eldra fólksins, sem ilt er að
sjá í gegnum. Af þessu sprett-
ur óánægja á báðar hliðar. —
Hvor flokkurinn um sig álítur
sínar skoðanir betri. Samvinn-
an verður örðug. Tortrygni á
báðar . hliðar og heimilislífið
dauft og leiðinlegt. Heimilin
ejnangrast hvert úti í sínu
horni, óánægja, tortrygni og
einræni fá yfirhöndina. Ung-
lingunum leiðist heima og nota
hverja stund til að skemta sér
með sínum líkum, og yfirgefa
heimilin algerlega í mörgum til-
fellum. Sumum verður það að
góðu, en fjöldanum ekki, ao
minsta kosti ekki í þessu ár-
ferði.
Þetta er skaðlegast á meðan
unglingarnir eru á þroskaskeiði,
um og innan við tvítugt. Þá
er nautnaþörfin mest, en ekki
komin nægileg festa á hugsun-
arháttinn. Þeir vilja umturna
öllu á heimilinu, eftir því sem
þeir hafa séð í bæjunum eða á
auðugum heimilum hérlendra
manna. Foreldrarnir eru aftur
á móti fastheldnir við fornar
venjur, en láta þó oft leiðast
lenga en efnin leyfa. Lifnaðar-
hættirnir breytast. Heimilis-
haldið verður of kostnaðarsamt,
og báðir málspartar verða óá-
nægðir.
Þessi hygg eg að sé stærsta
orsökin til deyfðar þeirrar og
félagsleysis, sem mér virðist
fara vaxandi í sveitunum.
En hvernig á að fara að ráða
bót á þessu? Til þess munu
vandfundin ráð. Tímalengdin
græðir öll sár, og svo mun
fara í þessu tilfelli. Unga fólkið
eldist bráðum og þroskast að
hugsun og sjálfstæði. Eldri kyn-
slóðin íslenzka er á fallanda
fæti, og bráðum úr sögunni.
Yngri kynslóðin fær þá öll vöid
í hendur, og lærir þá vonandi
að snýða sér stakk eftir vexti.
Vonandi færir hún sér í nyt
þekkingu þá hina miklu, er hún
hefir átt kost á að nema í hér-
lendum skólum, og ekki er ó-
hugsandi að hún læri líka að
hagnýta sér eitthvað af reynslu
feðra sinna — frumbyggjanna,
sem komu hingað allslausir, en
urðu þó sjálfstæðir bændur,
þrátt fyrir vankunnáttu og ótal
örðugleika.
Það er mikið talað um þessa
kreppu og atvinnuleysi, og alls-
konar deyfð sem nú gengur
eins og skæð umgangsveiki um
heiminn. Vonandi verður hún
að góðu þegar frá líður, og
henni léttir. Það var svo margt
Sem komið var í hófleysi og ó-
göngur. Skortur og örðugleikar
reynast oft beztu meðulin tii
að kenna mönnum að sjá fót-
um sínum forráð. Eg vona að
samúð og samvinna glæðist og
blómgist hjá yngri kynslóðinni,
þegar hún er orðin einvöld, og
búin að reka sig liæfilega ,á
örðugleikana, sem allir hafa nú
við að stríða.
Gott væri að sem flestir vildu
taka þetta mál til umræðu. —
* * *
Eg býst við að það þyki ekki
hæfa ólærðum manni, að taia
um það, sem eg nú vildi minn-
ast á. En því megum við ekki
segja álit okkar á opinberum
málum í blöðunum, eins og að
mögla um þau hver í sínu
horni? Ef athuganir okkar eru
á engum rökum bygðar, þá ætt-
um við að mega ganga að því
vísu, að lærðu mennirnir leið-
FUone 22 933 Fbune 23 237
HOTELCORONA
2<t ItooniN Wlth Rnth
Hot and Cold Water in Every
Room. — $1.50 per day and up.
Monthly and Weekly Rates
on Request
Cor. Main & Notre Dame East
WINNIPEG, CANADA
réttu þær og sneru okkur á
rétta leið.
Það hefir oft gefiö mér efni
til íhugunar, hvað sveitastjórn-
in hér í landi er dýr, en þó að
sumu leyti ófullkomin. Vera
má að þessa gæti minna í þétt-
Frh. á 7. bls.
Forskrift Miss Ann Adam
fyrir Bran-kökum
% bolli bran
1 Va bolli hveiti
2 teskeiðar
Magic Baking
Powder
M bolli sykur
% bolli mjólk
1 egg
% bolli brá«in
feiti.
Hrær branitS saman víí hin þurru
efni. Gjör laut ofan í mjöliö ogr hell
þar í mjólkinni og egginu vel
hræröu. Og meö sem mlnstri
hrærslu. aö komist veröur af met5,
hrærit5 alt saman og bætitS í feit-
inni. FyllitS bökunar skúffuna til
hálfs og bakiö vit5 400°F. hita . 1
15 til 20 mínútur. Bæta má ofan
á fáeinum nit5urskornum döt51um
er dýpt hefir verit5 í mjölblönduna.
Miss Ann Adam notar
við hinarf þjóðkunnu
Kökur
sínar Magic
j Baking Powder 2
'Þegar eg vel efnið S
forskriftir mínar”, seg-
'ir Miss Ann Adams,
matreiðslu sérfræðing-
ur fyrir The Canadian
Home Journal, "þá hefi
4^1 eg ætíð þrent í huga:
sparnað, heilnæmi og
■othæfni efnanna.
“Magic Baking Powder fullnægir
öllum þessum kröfum. Eg nota og
mæli með Magic Baking Powder, þvi
hann er hreinn og laus við öll skað-
leg efni, og vegna þess að reyslan
hefir kent mér s að eg má jafnan
treysta á Magic sem lyftiduft”.
Magic Baking Powder, er notaður
einvörðungu af meiri hluta matreið-
slugérfræðinga, fæðu sérfræðinga og
húsmæðra í Canada. Sem sagt Magic
er meira keyptur en öíl önnur lyfti-
duft til samans.

Magic Baking
Powder hefir
veritS reyndur
vit5 heimabök
un og vit5ur-
kendur af The
Home Servlce
Bureau vi*
The Canadlan
Home Journal
í Toronto.
“LAIS VIÐ ÁLCX”. SetnlnK þemil A
bverjum bauk er trysritinfr ytlar gegn
l>vf, aí MaRle BnklnK Poivder er laua
vltV ftlún ok önnur nkaHleK efnl.