Heimskringla - 27.07.1932, Qupperneq 6

S BLAÐStÐA
HEIMSKRINCLA
WINNIPEG 27. júlí 1932.
Á HÁSKA TÍMUM
Saga frá uppraisninni á indlandi.
Eftir
GEORGE A. HENTY
Ef til vill bjóst hún við að hann segði
meira, en hann gerði það ekki. Hann var al-
varlegur, talaði hlýlega eins og honum var
lagið, en hann talaði eins og maður, sem
viðurkendi, að á milli þeirra gyni afgrunn það,
sem ekki yrði brúað. Isabel stóð hikandi og
eins og ráðþrota um stund, en rétti honum
svo hendina og sagði:
"Jæja, vertu sæll, Mr. Bathurst!"
Hann tók hendina og hélt henni um
stund.
“Vertu sæl, Miss Hannay! Guð veri með
þér og varðveiti þig,” sagði hann og leiddi
hana svo inn í kjallarann. Þar skildu þau.
Að fáum mínútum liðnum var hann kominn
til doktorsins, ferðbúinn og með nokkrar
bambusstengur í höndum.
“Eg ætla að refta yfir opið með þessu,”
sagði hann, “og þekja svo með svarðsnydd-
um og hrísi, svo enginn sjái vegsummerki á
morgun. Það er óvíst að nokkur verði hér á
ferð, en það er betra að vera viðbúinn. Betra
held eg sé að altaf sé einhver á verði, þangað
til eg kem aftur, þó ekki væri vegna annara
en Hindúanna okkar. Það er varla sanngjarnt
undir kringumstæðunum, að skilja dyrnar eft-
ir opnar, en banna þeim að ganga út. Þeir
eru orðnir gersamlega huglausir og alveg ör-
magna, og ekki nema eðlilegt að þeir mundu
reyna að kaupa sér grið með því að smjúga
út og sýna óvinunum göngin. Þeir, sem strok-
ið hafa frá okkur, hafa sjálfsagt sagt, að
göngin væru til, en það vill svo heppilega til,
að eg held að enginn þeirra viti með vissu,
ihvaða stefnu göngin hafa, eða hvar þau
enda. Ef þeir vissu það, væru óvinirnir ef-
laust farnir að grafa holur og leita að göng-
unum.’’
Eftir að hafa þakið opið vandlega gekk
Bathurst út að skógarbrúninni og hlustaði. í
grend við hann var ekkert að sjá eða heyra,
en mannamál heyrði hann í grend við húsið
og girðisvegginn. Það var koldimt og fór hann
varlega, enda þótt hann byggist ekki við að
hitta nokkurn mann á þessu svæði, langt fyr-
ir utan insta varðhringinn. Það var alt hljótt
í grend við fallbyssukerfið, sem hann fór
fram hjá, og réði hann af því, að menn væru
gengnir til svefns. Að tíu mínútum liðnum
stóð hann frammi fyrir hrúgu af sviðnum
sprekum, en það voru leifarnar af húsi hans.
Um leið og hann nam staðar, kom maður
fram og gekk til hans.
“Ert það þú, Sahib?” spurði hann og
hélt svo áfram: “Eg átti von á þér, vissi að
þú mundir koma í kvöld.”
“Ekki veit eg hvernig þú fórst að vita
það,” svaraði Bathurst, “en sannarlega þótti
mér vænt um að sjá þig.”
“Þú vilt ná tali af Por Sing? Komdu þá,
eg skal fylgja þér til hans, og skulum við
flýta okkur, því tíminn er naumur.”
Töframaðurinn sagði ekki meira, en gekk
þegar af stað og fór hart, og fylgdi Bathurst
honum. Þegar þeir komu út á slettuna, tók
Bathurst eftir að Rujub var klæddur öðruvísi
en áður — var nú í búningi, sem táknaði ein-
hver völd eða æðri stöðu. Hann var svo
skrefadrjúgur, að Bathurst fylgc|i ihonum
varla eftir. Rujub stanzaði nú augnablik og
beið eftir honum og sagði:
“Eg er búinn að gera alt sem eg get, til
þess að greiða götu þína, þó vissra orsaka
vegna geti eg ekkert gert þér í hag opinber-
lega. Eg hefi talað þannig við hann einsaml-
an, aö hann kvíðir framtíðinni og vill um-
fram alt koma ár sinni svo fyrir borð, að hon-
um sé borgið, ef þín þjóð nokkurntíma nær
yfirhöndinni aftur.”
“Hvernig gengur alt, Rujub?” spurði þá
Bathurst. “Við höfum ekki fengið neinar
fréttir í þrjár vikur. Hvernig líður í Cawu-
pore?”
“Nana Sahib er búinn að taka Cawn-
pore,” svaraði Rujub. “Ykkar menn gáfu upp
vígið eftir að Rajahinn sór þess dýran eið, að
þeir skyldu allir halda lífi og mega fara frjáls-
ir með alt sitt fólk. En svo rauf hann þann
eið og eru nú ekik tíu manneskjur á lífi af
ykkar liði þar, að undanteknum konunum, er
hann heldur í fangelsi.”
Bathurst stundi. Hann hafði eiginlega
ekki búist við að Bretar mundu geta varið
vígi sitt í Cawnpore, liðfáir eins og þeir voru
á móti þúsundunum, sem þar sóttu að, en
þessi saga um afdrif þeirra var þó hræðileg.
Hvað um Lukhnow?” spurði hann þá.
“Héraðsstjóra setrið stendur enn, en
menn segja að það hljóti að falla þá og þeg-
ar.”
“En hvað segir þú um það?”
“Ekkert, Sahib,” svaraði Rujub. “Við
getum ekki beitt töfravaldi okkar til eigin
hagsmuna á þann veg.”
“En Delhi?”
Ykkar litli herflokkur þar verst enn í
virkinu fyrir utan borgina, þótt tugir þúsunda
af okkar mönnum séu í borginni og sæki að
þeim,” svarað Rujub. “Hérðashöfðingjarnir
í Runjaub hafa brugðist föðurlandi sínu, og
þar hafa Bretar því völdin ennþá.”
“Guði sé lof fyrir það!" varð Bathurst að
orði. “Það er tiltækilegt að snúa við blaðinu
á meðan Runjaubmenn standa fastir fyrir.
En hvað um hin héruðin?”
“Ekkert nýtt þaðan enn,” svaraði Rujub
og lýsti rödd hans óánægju.
“Þú ert þá á móti okkur, Rujub?” sagði
Bathurst.
Rujub nam staðar.
“Eg veit ekki hverju svara skal, Sahib.
Mér hefir verið kent alt frá barnsaldri, að
hata ykkur hvítu mennina. Tveir bræður föð-
ur míns voru hengdir sem stigamenn, og
lagði faðir minn mér því ríkt á hjarta að hata
þá menn, sem því réðu. Undirniðri er eg bú-
inn að vinna á móti ykkur í mörg ár, og svo
hafa gert flestir stéttarbræður mínir. Við
höfum h'ka ástæðu til að hata ykkur. Fyr á
tímum voru heiðursmenn í landinu — jafn-
vel þjóðhöfðingjarnir hræddust okkur, og
heiðruðu okkur, því þeim var kunnugt um þau
töfravald, sem við höfðum umfram aðra menn.
En hvítu mennirnir álíta okkur ekki rneiri eða
merkari en fíflin og trúðarana, sem skemta
þeim. Þeir gera engan mun á farandi trúður-
um, er kunna þessi einföldu, almennu töfra-
brögð, og á meisturunum, sem einir geyma
töfravöld, er gengið hafa í erfðir frá föður
til sonar um þúsundir ára, — meistarar, sem
geta talað saman, þótt endilangt Indland skilji
bústaði þeirra, geta gert menn ósýnilega, eius
og þú hefir sjálfur séð, og sem geta sýnt og
séð ókomna tíð og liðna tíð eftir vild. Þetta
og fleira sjá hvítu mennimir okkur gera og
viðurkenna að þeim sé ofvaxið að skilja,
hvernig það sé gert, en samt fara þeir með
okkur eins og við værum trúðarar og mis-
sýningamenn.”
“Þeir afneita fyr sinni eigin sjón og heyrn
en þeir viðurkenni, að við höfum vald yfir
öflum, sem þeim eru hulin, en reyna þó jafn-
framt að kaupa af okkur þá leyndardóma,
sem þeir ekki vilja viðurkenna að séu til. Af
þessu öllu leiðir, að við erum að missa álit
og tiltrú á meðal okkar eigin manna. Það
er þvi ekki neitt undarlegt, þó við hötum
ykkur hvítu mennina, og óskum eftir fyrri
ára á standi, þegar jafnvel prinsar og þjóð-
höfðingjar lutu svo lágt, að biðja okkur að
gera sér greiða. Það er þess vegna sjaldgæft
orðið, að við beitum þessu töfravaldi. Við
megum ekki svívirða herra vora, sem við
þjónum, með því að beita því töfra-afli, sem
þeir hafa gefið okkur, til þess að skemta þeim
sem meta það einskis virði og trúa ekki sín-
um egin augum.
“Evrópumennirnir, sem fyrstir komu til
Indlands, hafa skráð sögur af mörgu und-
arlegu, sem fyrir þá hafði borið við hirðir
þjóðhöfðingja okkar. En nú á dögum fá okkar
hvítu herrar ekki að sjá neitt slíkt. Andróður
okkar allra móti ykkur er of mikill til þess.
Þannig hefi eg líka unnið á móti ykkur undir
niðri, um mörg ár. Og svo, — einmitt þegar
viðleitni okkar var að blessast, þegar alt gekk
að óskum, og útlit var fyrir að við værum í
þann veginn að sópa ykkur öllum af landi
burt, — þá kemur þú til sögunnar og bjargar
lífi dóttur minnar. Á því augnabliki eyðilagðir
þú, að mér fanst, öll mín störf í mörg undan-
farin ár. Mundi nokkur minna landsmanna
hafa gengið fram að skæðu tígrisdýri með
svipu eina í höndum, til þess að slíta bráö
þess frá því, ókunna, tilkomulausa stúlku,
langt fjnir neðan hann í mannfélaginu, í raun
réttri bara eins og duftið fyrir fótum hans, —
mundi nokkur minna landsmanna hafa stofn-
að sér í þann ógnar háska, aðeins til þess að
bjarga dóttur minni? Nei, og aftur nei, —
ekki einn einasti. Að eg hét því þá, að vera
ætíð og æfinlega tilbúinn að leggja lífið í
sölurnar fyrir þig, frá þerri stundu, það var
sjálfsagt. Hefði eg ekki gert það, hefði eg
verið afhrak allra manna. En þar fylgdi
meira með. Augu mín opnuðust alt í einu,
og ^eg sá nú svo margt nýtt, sem eg ekki
hafði séð áður. Um leið var bundinn endi á
öll mín störf gegn ykkur. Eg neyddist ósjálf-
rátt tii að hugsa um alt þetta, þegar eg sat
við sóttarsæng dóttur minnar, eftir að við
skildum. Mér kom þá málið alt öðruvísi fyr-
ir. Eg sá þá, að þótt hvítu mennirnir séu
ráðríkir og oft harðdrægir, þó þeir meti siði
okkar og venjur lítils virði, þó þeir álíti trú
okkar hindurvitni, og þótt þeir skopist að
þeim staðhæfingum okkar, að það séu til
hulin öfl í náttúrunnar ríki, sem þeir ekki
þekki, þá samt sýna þeir, að þeir tilheyra
voldugri þjóð. Sigurvegarar margir hafa áð-
ur stýrt Indlandi, en velferð þjóðarinnar hefir
ekki verið æðsta markmið þeirra, fyr en þið
komuð. Þið útlendingarnir,
hafið ekki reitt blóðfjaðrirn-
ar af fátækum lýðnum, til
þess að þið gætuð lifað í vel-
sæld og óhófi. Þið hafið ekki
leyft öðrum að beita ofríki
eða rangsleitni. Undir ykkar
stjórn hefir aumasti leigulið-
inn mátt rækta akur sinn
óhultur og í friði.
“Þetta alt hefi eg neyðst
til þess að viðurkenna, og
jafnframt því það, að það
væri sorgleg óhamingja, að
eyðileggja slíka stjórn. Að
sönnu fengjum við þá okk-
ar inlendu höfðing/astjórn,
en henni fylgdu þá gömlu deilurnar, undireins
og hvítu mennirnir væru úr landi burt. Gömlu
sárin yrðu öll ýfð upp aftur og menn bærust
á banaspjótum árið út og árið inn, eins og
fyrrum. Þetta sá eg ekki áður, af því að
þangað til hafði eg æfinlega athugað máhð
einugöngu frá sjónarmiði stéttarbræðra minna.
En nú lít eg á það frá sjónarmiði þess manns
sem á líf dóttur sinnar einum þessum hvíta
manni að þakka. Eg get ekki elskað þá, sem
mér hefir verið kent að hata, en eg get viður-
kent að stjórn þeirra hefir verið Indlandi til
gagns og góðs.
“En hvað á eg svo að gera? Eg er mitt
í iðukastinu, og hlýt að berast með straumn-
um. Eg veit ekki, hvers eg ætti að óska, eða
hvað eg vil gera. Fyrir sex mánuðum var eg
ákveðinn. Nú er eg fullur af efasemi. Mér
sýndist þá að það ekki vera nema eins dags
verk, að flæma hina brezku Rajah af landi
burt. Og mér var vorkunn, því eg vissi að
hérlendi herinn allur var á móti ykkur —
herinn, sem þið sjálfir höfðuð kent. Vel vissi
eg, að þið eruð hugstórir, en eg vissi að okk-
ar menn voru hugrakkir h'ka. En eg vissi ekki,
gat ekki vitað, að þið munduð standa og verj-
ast einn maður á móti hverjum hundrað
manns eða meir.
“En þetta má ekki, Við þurfum að flýta
okkur, því að Por Sing bíður þín. Eg sagði
honum að eg vissi að einhver einn maður
kæmi út úr virkinu í kvöld, í því skyni að
semja við hann á laun. Hann á þess vegna
von á þér, þó hann viti ekki, hver maðurinn
er.”
Að tíu mínútum liðnum komu þeir að
stóru tjaldi, er mörg smærri tjöld umkringdu.
Þegar þeir nálguðust tjaldið gekk fram varð-
maður, og heimtaði að vita erindi þeirra, en
undreins og Rujub nefndi nafn sitt, fengu
þeir leyfi til að halda áfram. Gengu þeir þegar
inn í tjaldið og sat þar höfðinginn, er þeir
leituðu að, á legubekk og reykti pípu sína.
Rujub hneigði sig, en ekki eins djúpt og hann
mundi hafa gert, ef hann hefði verið að heilsa
manni í hærri stöðu en hann sjálfur skipaði.
“Hann er hér,” sagði hann.
“Þá hefir þú ekki getið rangt til, Rujub,”
sagði Por Sing.
“Engin ástæða til þess, þegar eg vissi
það,” svaraði Rujub. Eg hefi nú efnt loforð
mitt og fært þér manninn. Þá er mínu verki
lokið. Þú, tigni herra, gerir það sem eftir er.”
“Eg vildi heldur að þú værir við,” sagði
Por Sing, er Rujub bjóst til að ganga út.
“Nei, þetta er fyrir þig einan að ráða
fram úr,” svaraði Rujub. “Þú einn verður að
bera ábyrgðina, því eg veit ekki hvað Nana
Sahib mundi kjósa. Eg vildi færa þér mann-
inn fremur en fyrirliða Sepoyanna, því þitt
vald ætti að vera meira en hans vald. Það
ert þú og þið höfðingjar úr Oude, sem í þess-
ari sókn hafið borið hita og þunga dagsins
öðrum fremur, og því ekki nema sanngjarut
að þið ráðið upp á hvaða skilmála þessir menn
gefasi upp og framselja vígi sitt. Sepoyarnir
eru ekki herrar okkar, og það er heppilegt
að þeir eru það ekki. Það var sannarlega ekki
tilgangur Nana Sahib, og því síður Oude-
höfðingjanna, að brjóta af sér ok Breta til
þess að ganga undir ok þeirra manna, er áð-
ur höfðu verið þjónar Breta.”
“Satt er það,” svaraði Por Sing og strauk
skeggið. “Jæja, eg skal tala við þenna mann.
Rujub gekk út úr tjaldinu, en Bathurst
gekk inn eftir því og sagði:
“Þekkir þú mig nú ekki, Por Sing? Eg er
Sahib Bathurst.”
“Er það virkilegt?" varð Por Sing að orði
er þá slepti pípunni, og reis á fætur. “Enginn
af ykkar mönnum er mér jafnkær. Þú varst
ávalt réttlátur dómari, og eg get ekki kvartað
undan neinni þinni gerð. Við höfum oft brot-
ið brauð saman, og oft hefi eg harmað, að þú
værir í húsinu þarna yfirfrá. Ertu kominn
hingað fyrir eigin hvatir eða ertu sendimaður
herrarns, sem stjórnar virkinu?”
“Eg er hingað kominn og tefli nú á eigin
reikning,” svaraði Bathurst. “Þegar eg kem
sem sendimaður hans, kem eg opinberlega. Eg
þekki þig og veit að þú ert heiðvirður höfðingi
sem mér er óhætt að tala við af vild og fara
svo í friði. Eg álít að þú sért einn hinna mörgu
sem í fljótfærni hefir leiðst til að taka ranga
RobinlHood
FIvOUR
BEZTA MJÖLIÐ I ALLA BÖKUN.
stefnu, og þín vegna þykir mér ilt, að þannig
er komið, að þú fyllir nú flokk andvígismanna
okkar. Trú þú mér, herra, að þér hafa verið
sagðar hæfulausar sögur. Þér hefir verið talin
trú um að það þyrfti ekki nema Iítilfjörleg á-
tök til þess að hrinda hinum brezku herruin
frá völdum. Þeir sem það sögðu, lugu. Það
sýndist máskrflétt verk að yfirbuga þessa ör-
fáu dreifðu brezku menn, sem nú eru á Ind-
landi, og þó hefir ykkur ekki tekist það enn.
En setjum nú svo að ykkur takíst það, hvað
þá? Verk ykkar er þá ekki einu sinni byrjað.
Hvítu hermennirnir á Indlandi eru fáir og á
víð og dreif. Hvernig stendur á því?. Þannig
að stjórn Breta bar svo mikið traust til sinna
indversku hermanna, og áleit því þarflaust að
hafa hér nema þessa fáu menn. En ef þörf
gerist, er Bretum létt að senda hingað hundr-
að menn fyrir hvern einn, sem hér er nú, og
þeir senda þá menn alla, sem þarf til að her-
taka Indland í annað sinn — ef á þarf að
halda. Þú mátt vera alveg viss um, að skip
hlaðin hermönnum, eru nú þegar á leiðinni
hingað. Ef ykkur nú gengur seint að yfirbuga
þessa fáu, sem hér eru, hvers er þá von, þegar
þið farið að kljást við marga stóra herflokka,
sem áður en langt um líður fara að streyma
upp um landið? Með öllum ykkar herafla og
umbúnaði, hafið þið enn ekkert áunnið í Delhi.
og þó eru þar ekki nema fjórar eða fimm þús-
undir brezkra hermanna, sern ekki hugsa um
annað nú en að verja sig, þangað til liðsafli
kemur að heiman. Þegar þar að kemur, rís upp
dagur hefndarinnar, og þá mega þeir skelfast,
er risið hafa á móti okkur, en þó sérstaklega
þeir, sem roðið hafa hendur sínar í blóði
brezkra þegna.”
“Það er of seint nú að snúa aftur,” sagði
Por Sing og var óglaður. “Teningunum er
þegar kastað. En satt er það, Bathurst, að
síðan umsátið byrjaði, og eg hefi sjálfur horft
á hvernig þið, svona fáir menn, hafa varið
húsþak ykkar gegn þúsund aðsækjendum, heii
eg neyðst til þess að viðurkenna að eg er kom-
inn illilega afvega. Hver mundi hafa trúað, að
svona fáir menn gætu sýnt önnur eins afreks-
verk? En það er of seint að sjá það nú.”
“Það er ekki of seint,” svaraði Bathurst.
“Það er að sönnu of seint að afstýra orðnum
óhöppum, en það er ekki of seint fyrir þig að
koma í veg fyrir sumt af afleiðingunum. Séu
Bretar harðdrægir, þá eru þeir jafnframt
réttsýnir, og trú þú mér, að þegar þeir hafa
bælt niður þessa uppreisn, eins og þeir sann-
arlega gera, þá gera þeir mikinn mun á her-
mönnunum, sem rofið hafa alla eiða, og á
hérlendum höfðingjum, sem fyrir misskilning
álitu, að þeir væru að leggja líf og eignir í
sölurnar fyrir sjálfstæði og frelsi föðurlands-
ins. En það er eitt, sem þeir fyrirgefa adrei,
hver helzt sem í hlut á, en það er morð, hvort
heldur karla, kvenna eða barna. Morðsekur
maður fær aldrei fyrirgefningu. En eg kom
ekki til þess að tala við þig um þetta, eða
biðja um vægð í því efni. Eg kom til þess að
bigja þig, sem einn tignasta aðalsmanninn
í Oude — göfugan herra og góðan dreng, þó
nú sért þú í óvinaflokknum, og göfugri miklu
en svo að þú vildir leyfa nokkrum þínum
manni að vinna níðingsverk. Við erum allir
búnir að berjast hér og verjast drengilega, og
það er jafntefli enn. En nú er svo komið að
við getum ekki varist lengur, og svona undir
fjögur augu talað, heimta eg nú af þér, að ef
við gefumst upp, þá sjáir þú lífi okkar allra
borgið, og sjáir um að við komumst heilu
og höldnu niður um land. Eg veit að þessu
hvorttveggja var lofað fólki mínu í Cawn-
pore, og að sá samningur var rofinn á sví-
virðilegasta hátt. Fyrir þá breytni fær Nana
Sahjb aldrei fyrirgefningu. Hann verður hrjáð-
ur og hraknn og eltur, þangað til hann næst,
og þá umsvifalaust hengdur, eins og hanp
væri umkomulaus leiguliði. En svo hefi eg
nú meira álit á fólkinu á Indlandi, en að í-
mynda mér að það vilji breyta eftir slíkri
fyrirmynd. Eg fyrir mitt leyti er fullviss þess,
að gangir þú að þessum samningi, þá efnir
þú öll þín heit.”
“En nú hefi eg fengið þá skipun frá
Nana Sahib, að senda til hans alla, sem hér
kunna að verða fangaðir,” sagði Por Sing og
hikaði við.