Heimskringla - 10.08.1932, Page 3

WINNIPEG 10. ÁGÚST 1932.
HEIMSKRINGLA
3 BLAÐSIÐA
j Sigurdsson, Thorvaldson nú
GENERAL MERCHANTS
ÚTSÖLUMENN FYRIR IMPERIAL OIL LIMITED
ROYALITE COAL OIL, PREMIER GASOLINE
TRACTOR AND LUBRICATING OILS
ARBORG
Phone 1
RIVERTON
Phone 1
HNAUSA
Phone 51, Ríng 14
MANITOBA — CANADA
Phonc 22 #35 Phonc 25 237
HOTEL CORONA
20 Rooms Wlth Bath
Hot and Cold Water In Every
Room. — $1.50 per day and up.
Monthly and Weekly Rates
on Request
Cor. Main & Notre Dame East
WINNIPEG, CANADA
ber ef nokkuð vott um skort á
sönnum kristindómi og sannri
þjóðrækni.
Hvaðan er þessi hugmynd
sprottin um að þjóðrækni sé
orsök stríða? Hún er til orðin
hjá stórþjóðum heimsins, sem
um veraldar-verzlunina eru að
glíma. Sömu þjóðanna og
þeirra, er heimta frjálsa verzl-
un, til þess að geta tekið hana
úr höndum smærri- þjóðanna
kostnaðarlaust. Dettur t. d.
P. B. í hug að halda í alvöru
fram að. það sé meiningin fyrir
stórþjóðunum, sem eru að pré-
dika fyrir smærri þjóðum. og
þjóðarbrotum, a ð gleyma
þjóðerni sínu, að þær ætli að
vera fyrirmyndin og ganga á
undan með að. afklæðast þjóð-
erni sínu sjálfar? Það er ekk-
ert hætt við því. Þessi alheims-
borgara-hugsjón og bræðralags-
hugsjón er skínandi góð og
fögur í sjálfu sér. En það er
ekki í nafni hennar, sem stór-
þjóðirnar bera hana á höndum
sér. Þær halda henni fyrst og
fremst fram, til þess að efla
verzlun sína — og þegar því
atriðinu er náð, á að setja smiðs
höggið á smærri þjóðirnar sjálf-
ar, og segja þeim að hætta til-
veru sinni sem þjóð, en sam-
lagast stærri þjóðinni. Og minn-
ir þetta alt á vísu St. G. um
“Heimsveldið”:
Þú, sem um heimsmál og heims-
veldi þreytir
þinn hug, þú ferð villur ef á því
þú herðir —
Hver lifandi framtíð á lögmál,
sem breytir,
sem liðar í sundur, sem eykur
og skerðir.
Um það spyr nú margur.
Mönnum er að verða það al-
ment áhyggjuefni, hve útfarar-
kostnaður er hér gífurlega hár,
með því fyrirkomulagi sem nú
tíðkast hér, að grafa líkin í jörð
niður, þegar þau hafa áður
verið lögð í rammgerðar tré eða
málmkistur. N
Og mönnum er einnig að skili
ast það alment, hve í raun og
veru'-. ógeðfeldur viðskilnaður
þetta er, við þá látnu, þar sem
Ef einn yrði hirði^ og ein yrði! voldugar umbúðir eru látnar
hjörðin j varna því að líkið fái að sam-
er aldauð úr sögunni himin og ! lagast jörðinni fyr en eftir
Bandaríkin gerðu það einnig,
j enda þótt meira af stríðslánum
j Bandaríkjanna væru til þess
j veitt, að koma stríðslöndum Ev-
rópu aftur á fæturna, en lán
| miljóna mæringa Evrópu, sem
beinlínis voru til stríðsins veitt.
Þá talar P. B. um Versala-
ákvæði, sem hann segir að
Hkr. (?) hafi rangnefnt samn-
inga. Ef samningarnir sem
gerðir voru í Versölum og sam-
þyktir voru af öllum hlutaðeig-
andi þjóðum, nema Bandaríkj-
unum, eru ekki annað en fund-
ar ákvæði eða tillögur, í stað
þess að vera samningar, mundu
Frakkar standa ver að vígi en
þeir gera með að heimta inn
skuldir sínar samkvæmt þeim.
Sannleikurinn er sá, að það er
vegna þéssara samninga að
Frakkar eru hræddir við, að
hrófla nokkuð við skaðabóta
skuldámálinu eða öðrum stríðs-
málum. Þeir óttast, að það
verði til þess, að rjúfa þann
samning.
Það getur vel verið, að S. J.
hafi mikið fyrir sér í því, er
hann heidur fram að P. B. hafi
lyft andlegu Grettistaki meö
skrifum sínum um heimspóli-
tíkina. En víðar mundi þó
ýmsum þykja þörf á athuga-
semdum við það mál hans, en
hér er gert.
í því, hvernig um líkamina er
búið, eins og ekki er hægt að
hrekja, að átt hefir sér stað
bæði í gegnum drauma og vitr-
anir.
Bálstofan á og þarf að koma
sem fyrst.
Það er sparnaðarmál; það er
þrifnaðarmál; það er menning-
armál, — Mbl. K.
VERSLUNAR- OG SIGLINGA.
SAMNINGUM VIÐ NOREG -
SAGT UPP.
HVAÐ DVELUR
BYGGINGU BÁLSTOFU?
jörðin.
P. B. bendir á Rússnesku þjóð
ina, sem friðsömustu þjóð heims
ins um þessar mundir. Að það
sé hægt um hana að segja, skal
nú ósagt látið. Og friðsamari
getur hún varla verið en þær
þjóðir, sem engan vopna búnað
hafa. En hvað sem því líður,
er P. B. að líkindum ekki að
gefa í skyn með þvi, að Rússar
séu óþjóðræknasta þjóð heims-
ins!
En svo ennþá sé vikið að
stríðsskuldunum eða uppgjöf á
þeim, virðist sem P. B. athugi
ekki, í hverju skuldir þessar eru
fólgnar. Ef hann athugaði, að
skaðabótaskuldirnar eru ekki
lánsskuldir og að Bandaríkin
eiga hvorki sök á þeim né neitt
tilkall til þeirra, heldur Evrópu
þjóðirnar einar, þá hefði honum
ekki komið til hugar að halda
því fram, að það væri sann-
gjarnt, eða eins og hann orðar
það, kæmi vel á vondan, að
Bandaríkin greiddu þær með
eftirgjöf á stríðslánum sínum.
Hvaða vit eða sanngimi þetta
hefir við að styðjast, sjáum vér
ekki. Ef Evrópu þjóðirnar hefðu
sýnt af sér þá rausn og gæzku,
að strika ekki einungis út skaða
bótaskuldimar einar, heldur
einnig stríðslánin, þá hefði verið
fjölda ára, og hefir því verið
lýst í greinum, bæði í tímaritum
og dagblöðum af Gunnlaugi
Claessen lækni, og fleirum,
hvernig innihaldið í slíkum um-
búðum lítur út, um langt tíma-
bil, og býst eg við að þær lýs-
ingar hafi sett hroll í flesta,
enda öllum skiljanlegt sem um
það vilja hugsa.
Nú er verið að byggja, með
ærnum kostnaði nýjan kirkju-
garð suður í Fossvogi, og ekki
minkar útfararkostnaður við
það hér í Reykjavík, þegar svo
mjög lengist í kirkjugarðinn;
og er það illa farið, úr því verið
er að halda við gömlu, og ætti
að vera úreltu fyrirkomulagi,
að þeir menn skuli látnir ráða
í þessu efni, sem valið hafa land
ið við Fossvog fyrir kirkjugarð,
en gengið fram hjá jafn fögru
og nálegu kirkjugarðsstæði og
túnunum við Sunnuhvol.
Annars er það bálstofa sem á
að vera aðalúrlausnarefnið í
þessum málum. Hún léttir af ó-
hæfilega dýrum úfararkostnaði.
Hún breytir hinum jarðnesku
leyfum mannsins á fljótan pg
hreinlegan hátt, í litla hvíta
öskuhrúgu, og forðar þeim frá
að vera lengi að grotna í ramm-
gerðum kistum, gröfnum niður,
oft í blautar moldar eða mó-
mýrar. Og hún losar sálina við
Oslo, 6. júlí.
Opinberlega er tilkynt, að á
ráðstefnu, sem forsætisráðherra
íslands, Ásgeir Ásgeírsson, var á
með nokkrum norsku ráðhen--
unum, hafi náðst samkomulag
um að hefja samningaumleitan-
ir um vöru verslun milli ríkj-
anna. Samningaumleitanirnar
hefjast í Reykjavík um þ. 25.
júlí og verður haldið áfram í
Oslo, en þeim lýkur í Reykja-
vík. — Samkvæmt “Tidens
Tegn’’ mun íslenska ríkisstjórn-
in í dag segja upp gildandi versl-
unar- og siglingasamningum við
Noreg. Ásgeir Ásgeirsson for-
rætisráðherra og Jón Árnason
forstjóri fóru frá Oslo í gær.
Forsætisráðherrann hefir látið
svo um mælt:
“Mér þykir leitt, að samkomu
lag náðist ekki þegar um lækk-
un kjöttollsins,-en egj vil leggja
mikla áherslu á, að vér höfum
fengið hinar bestu undirtektir,
og mætt mikilli vinsemd hjá
norsku stjórninni. Tel eg víst,
að starf hinnar nýju sanininga-
nefndar muni bera góðan árang
ur’’.
Verslunarsamningur sá, sem
hér um ræðir er, uppsegjanleg-
ur með árs fyrirvara, en siglinga
samningurinn með misseris fyr-
irvara.
Jón Árnason mun verða einn
hinna íslensku samningamanna.
Síðastliðinn vetur sögðu Norð
menn upp kjöttollssamningnum
svo nefnda, en samkvæmt þeim
samningi naut íslenskt saltkjöt
sérstakrar tollívilnunar í Nor-
egi. Hækkaði því stórlega toll-
ur á íslensku kjöti frá 1. þ. m.
Þar sem Norðmenn voru ófáan-
legir til, að framlengja kjöttolls-
samninginn, skoraði síðasta Al-
þingi á ríkisstjórnina, að athuga
hvort ekki væri ástæða til að
segja upp gildandi versiunar-
og siglingasamningum við Nor-
eg. En samkvæmt þeim samn-
ingum hafa Norðmenn einkar
góða aðstöðu til siglinga hér
við land. Ekki er ósennilegt, að
Norðmenn komist að raun um
— þegar farið verður fyrir al-
vöru að ræða þessi mál — að
þeir geti ekki haft hag af upp-
s ö g n kjöttollssamningsins.
Samningaumleitanir eiga að
hefjast hér í Rvík í þessum
mánuði og er þess að vænta,
að árangur þeirra verið sá, að
frændþjóðirnar leysi deiluna
þannig, að báðir aðilar verði á-
nægðir.—Mbl.
DAVÍÐ ÞORVALDSSON
rithöfundur
sanngjarnt að ætlast til, aðþað að vera nokkuð að vafstra
Það kom mér á óvart, er eg
heyrði að vinur minn, Davíð
Þorvaldsson væri látinn. — Fyr-
ir skömmu hafði eg hitt hann,
að vísu veikan, en þó bjartsýn-
an og öruggan, því að oft hafði
hann klifið hamra heilsuleysis-
ins, komist í hættur, en haft
sig úr þeim, og hví skyldi hann
þá hrapa nú.
Davíð fæddist á Akureyri 3.
júlí 1901, og var þannig 31 árs
er hann lést, en þótt aldurinn
væri ekki hár, hafði hann þó
langa og mikla lífsreynslu að
að baki. Ungur misti hann föð-
ur sinn, og þótt efni vænu rír,
lagði hann út á mentabrautina,
og gat sér þar ágætan orðstír.
Hann tók gagnfræðapróf á
Akureyri, en settist í 4. bekk
Mentaskólans árið 1921. Stund-
aði hann nám sitt af miklu
kappi, enda mun það hafa riðið
heilsu hans að fullu, því að
árið 1922 kendi hann þess
sjúkdóms, sem hann átti alt af
síðan í höggi við. Varð hann
þá að hætta námi um stund, en
tók stúdentspróf árið 1925 og
var þá 2. í röðinni að ofan. Mug-
ur hans hneigðist að náttúru-
vísindum, enda fór hann utan
sama ár, og las hinn næsta vet-
ur jarðfræði við háskóiann í
Kaupmannahöfn. í Kaupmanna-
höfn festi hann ekki yndi, enda
leitaði hann til Parísar og hélt
áfram námi sínu við Sorbonne-
háskólann, en þar misti hann
heilsuna með öllu, enda mun
fátækt hans og ill aðbúð liafa
stuðlað mjög að því.
Heilsuleysið og fátæktin réðu
því, að Davíð hvarf frá námi
sínu, en tók þá að skrifa og
helgaði sig allan skáldskapnum
upp frá því. Árið 1929 kom
Davið aftur hingað til lands. Er
hann lagði í þá ferð var hann
mjög veikur, en hugurinn bar
hann hálfa leið og heim komst
hann, þótt hann væri þá lamað-
ur á líkatna og sál. Hér hlaut
hann ágæta aðbuð og hjúkrun,
enda náði hann sér svo, að við
vinir hans, vorum að vona, að
hann væri nú að fullu korninn
yfir veikindin, en nú í vetur,
þegar hann, sem rithöfundur,
var búinn að yfirstíga byrjunar-
erfiðleikana, og lífið virtist taka
á honum mýkri höndnm en fyr,
tóku veikindi hans sig upp að
nýju og lést hann af uppskurði
3. þ. m.
Með Davíð er hniginn í valinn
einhver 'efnilegasti rithöfundur
þessa lands, enda liafði hann til
þess alla eiginleika. Alla tíð var
hann hneigður ’ fyrir skáldskap,
enda birti hann, þegar í Menta-
skólaum, smásögur, sem sýndu
að hann var skáld af guðs náð,
gæddur skilningi á lífinu, hæ-
versku í frásögn og fegurðar-
tilfinning og smekkvísi framar
en alment gerist.
Arið 1929 kom fyrsta bók
hans út, “Björn formaður og
feiri smásögur”, og luku allir
þeir, sem hana lásu, upp einum
munni um hæfileika höfundar-
ins. Mun það sjaldgæft hér á
landi, að nýr og óreyndur höf-
undur fái jafn, glæsilegar mót-
tökur, en þær átti Davíð skilið,
nda fékk hann við þetta hvatn-
ingu og styrk til að halda áfram
ritstörfum, gaf hann út nýja
bók á næsta ári, er hann nefndi
“Kalviði’’.
Að báðum þessum bókum
mætti ef til vill fjjina það, að
þær séu of bölsýnar, en nokk-
urt bölsýni hlaut að spretta af
þeirri lífsreynslu, er Davið liafði
hlotið, og fáir mundu hafa bor-
ið hana betur en einmitt hann.
í fyrra vetur brá Dayíð sér út
til Englands og dvaldi þar
nokkra mánuði. Þá réðist hann
í að umrita söguna “Björn for-
mann” og þýða hana á enska
tungu, /en það mun fárra færi
að rita á því máli eftir jafn-
stutta dvöl, þannig að boðlegt
gæti verið. Sendi liann hand-
ritið til bresks bókaútgefanda,
sem tók því tveim höndum, og
nú í vetur var Davíð á leið utan
til að sjá um útgáfuna og ganga
endanlega frá handritinu, en
það auðnaðist honum ekki sök-
um veikindanna. Af þessu má
nokkuð marka hvaða afburða
málamaður hann var, og hvern-
ig útlendir gagnrýnendur litu
á hann sem skáld, en til viðbót-
ar má einnig geta þess að smá-
sögur eftir Davíð voru teknar í
fræg, frönsk bókmentarit eins
og “Le revue bleu’’ en aðsóknin
er svo mikil að því tímariti, að
meðalrithöfundar komast þar
ekki að.
Nú í vetur fékkst Davíð enn-
fremur við sagnaþýðingar úr
ensku og munu þær væntanleg-
ar að hausti komanda og ann-
ast Menningarsjóður útgáfuna.
Af þessu sést, að Davíð hefir
ekki slegið slöku við, þrátt
fyrir veikindin, enda var vilja-
styrkur hans mikill og bjart
sýnn var hann orðinn á fram-
tíðina. Hefðu síðari verk hans
eflaust borið vott um það, en úr
þér sem
notiS
T I M BUR
KA UPIÐ
AF
The Empire Sash & Door Co., Ltd.
BirgSir: Henry Ave. East Phone: 26 356
Bkrifstofa: 5. gólfi, Bank of Hamilton
VERÐ GÆÐI ÁNÆGJA.
því aö honum varð ekki lengi'a
lífs auðið, geymast verk hans í
íslenskum bókmentum, sem tal-
andi minnisvarði fátæks og
heilsulauss stúdents, ekki ein-
göngu hans sjálfs, heldur allra
annara, sem hljóta þann hinn
sama kaleik.
í minningu okkar, sem þekkt-
um hann, lifir Davíð sem skáld-
ið, er var jafnsæll í meðlæti sem
ntótlæti, því að hvorttveggja
veitti honum dýpri skilning*- á
lífinu, og Davið var skáld, sem
eins og hann sjálfur segir
“horfði á lífið gegnum blátt j
drauma sinna
arráð íslands var dóeent Ás-
mundur Guðmundsson kosinn.
Störf kirkjunnar að mannúðar-
málum og félagsmálum.
Nefnd sú, er kosin var á að-
alfundi 1931 til þess að vinna að
þessum málum, gerði grein fyr-
ir störfum sínum og lagði fram
tillögur. Hafði formaður nefnd-
arinnar, séra Ásmundur Guð-
mudnsson, framsögu, en margir
aðrir tóku til máls.
1) Prestafélagið beinir þeirri
ósk til Alþingis, að láta ekki
dragast að nema burt ur stórn-|
! arskrá landsins það ákvæði, er
tjald drauma sinna’ og það|0„iffJ , ...
’ & ^ sviftir þa menn almennum rétt-
var aðal styrkur hans. 1 „ .* , .
—— . . •, „ indum, sem þegið hafa sveitar-
Knstján Guðlaugsson.! styrk
I 2). Prestafélagið skorar á Al-
Iþingi, að taka fátækralöggjöfina
I til gagngerðrar endurskoðunar,
þannig að lögð sé megináhersla
á það, að fátækraflutningur og
AÐALFUNDUR
Prestafélags íslands.
Rvík. 5. júlí.
sveitardráttur út af fátækra-
Aðalfundur Prestafélags ís-,málum hverfi úr sögunni, og að
lands var ahldinn að Þingvöllum 1 lögð sé áhersla á það, að veita
dagana 27. og 28. júní. — Auk: vinnufærum mönnum atvinnu,
venjulegra fundamála voru aðal j þeim og f jölskyldum þeirra til
málin á dagskrá fundarins tvö: j framfæris, fremur en beinan
Kristindómsfræðsla kirkjunnar | peningalegan styrk eftir því sem.
og störf kirkjunnar að mannúð-
armálum og félagsmálum.
Kristindómsfræðsla kirkjunnar.
Á aðalfundi félagsins 1931,
var kosin nefnd til þess að gera
tillögur um það, með hverjum
liætti kirkjan gæti best náð til
að vinna fyrir æskuna. Voru í
nefnd þessa kosnir prestarnir
Eiríkur Brynjólfsson, Friðrik
Hallgrímsson og Þorsteinn
Briem, Hafði nefndin starfað
að þessu máli og sent öllum
prestum bréf um það, sem gert
hafði verið, og lagði fram til-
lögur sínar. Séra Friðrik Hall-
grínisson reifaði málið, en síðan
urðu um það miklar umræður.
Að þeim loknum voru samþykt-
ar tillögur, meðal annars þess
efnis:
1) Að beina þeim tilmælum
til prestanna, að þeir leggi eins
mikla rækt og þeim er frekast
unt við fermingarundirbúning
ungmenna, að þeir leitist við að
halda guðsþjónustur fyrir börn
og unglinga, anr.aðhvort sérstak
ar eða í sambandi við venjuleg-
ar safnaðarguðsþjónustur, eftir
því, sem best þykir henta, að
hafa samvinnu við þau félög
ungmenna, sem stárfandi eru á
hverjum stað, styðja þau og
leiðbeina, en sé ,enginn slíkur
félagsskapur starfandi í sókn-
inni, þá stofna til kristilegs
félagsskapar meðal ungmenna,
þar sem líkur eru til, að hann
geti þrifist, að gangast fyrir
því, að í hverju prestakalli verði
stofnað foreldrasamband til efl-
ingar kristilegu uppeldi æsku-
lýðsins, eða þá kvenfélög eða
önnur félög í sóknum sínum til
að taka þetta mál á stefnuskrá
sína, að leita sem bestrar sam-
vinnu við skólana.
2) Að kosin sé árelga á aðal-
fundi Prestafélagsins þriggja
manna nefnd til þess að hafa
æskulýðsmálin sérstaklega til
meðferðar, í samvinnu við
stjórn Prestafélgsins og Kirkju-
ráðið.
3) Að stjórn Prestafélagsins
athugi hvort ekki sé tiltækilegt
að efna til sameiginlegs fundar-
halds með prestum og barna-
kennurum landsins í sambandi
við næsta aðalfund, til þess að
ræða um samstarf þessara
tveggja stétta að kristindóms-
fræðslu barna.
1 nefnd þá, er getur um í 2.
lið, voru endurkosnir þeir prest-
ar, sem þetta starf var falið á
aðalfundi 1931, en í Barnavemd
kostur er á.
3) Að öðru leyti álítur Presta-
félagið heppilegast, að fátækra-
framfærslan færist meir og meir
í það horf, að í stað hennar
komi sem fullkomnastar alþýðu-
tryggingar, svo sem tryggingar
vegna sjúkdóma, slysa, örorku,
elli o. s. frv.
4) Aðalfundur Prestafélags-
ins kýs árlega fimm manijá
nefnd til þess að athuga og gera
tillögur um samvinnu milli
prestastéttarinnar og þeirra,
sem vinna í þjóðmálum að bót-
um á kjörum fátækra manna og
bástadcjra og að jafnrétti allra.
í þá nefnd voru endurkosnir:
Séra Ásmundur Guðmundsson
dócent, séra Árni Sigurðsson
fríkirkjuprestur, séra Brynjólf-
ur Magnússon, séra Eiríkur Al-
bertsson og séra Ingimar Jóns-
son skólastjóri.—Mbl.
Glíman í kvikmynd
Rvík. 22 júlí.
í fyrri viku, þegar skemtiskip-
ið “Kungsholm’’ var hér, tók
kvikmyndatökumaður frá Grif-
fith-félaginu í New York mynd
af íslensku glímunni. Var það
úrvals flokkur úr Glímufélaginu
Ármann, sem filmaður var og
sýndi hana á Austurvelli. Þessi
sami flokkur sýndi glímu um
borð í skemtiskipinu “Carin-
thia”, meðal farþega þar var
kvikmyndatökumaður frá Metro
Goldwyn Mayer Pictures Inc„
New York. Varð hann svo hrif-
inn af glímunni að hann fékk
flokkinn til þess að sýna listir
sinar á Landakotsúni og voru
þar kvikmynduð einstök brögð
og varnir og síðan sýnd fegurð-
arglíma. Myndir þessar munu
báðar verða sýndar víðsvegar
um heim.—Mbl.
Háskólahverfi.
Út af bréfi frá dóms og kirkju
málaráðuneytinu viðvíkjandi lóð
undir háskólahvefi, hefir fast-
eignanefnd bæjarins lagt það til
við bæjarstjórn, að háskólanum
verði lagt til ókeypis land fyrir
austan Suðurgötu, milli Hring-
brautar og vegar yfir Vatns-
mýrina, gegnt loftskeytastöð-
inni, og jafnframt að bærinn af-
sali til háskólans rétti sínurn
til erfðafestulanda á þessum
slóðum, eftir þörfum. — Ætlast
nefndin til þess, að stúdenta-
garður verði einnig reistur á
þessu landi.—Mbl.