Heimskringla - 24.08.1932, Side 7

I
WINNIPEG 24. ÁGÚST 1932.
HEIMSKRINGLA
7 BLAÐSÍÐA
ENDURMINNINGAR
Frh. frá S. bU.
ilsverðast á safninu, það sem
eg hafði hugsað mér sviplegast
og áhrifamest að sjá, þegar eg
fór þar inn, sverð og spjót og
skildir mannvíga-aldarinnar.
Þegar við komum út á stræt-
ið aftur, stakk Guðmundur upp
á því, að við færum suður í
grafreit, og þaðan austur að
þvottalaugum, og eftir kvöld-
verð, að við gengjum ofan að
höfninni og vestur með sjó. —
Þessa hans ferðaáætlun sam-
þykti eg. Eg má fullyrða, að
aldrei á minni æfi hefi eg not-
ið jafn fjölbreytilegrar skemt-
unar í fleiri klukkutíma. Það
voru ekki sýningarmunirnir
sjálfir, en æfintýrin, lífið, ljós-
ið og fjörið, sem Guðmundur
breiddi út yfir alt, sem fyrir
augun bar. Það voru lifandi
sýningar og einskonar franrhaid
af lífinu í Reykjavík, eftir Gest
Pálsson. Óslitinn spennandi fyr-
irlestur á allri okkar samferð
um bæinn og útfrá honum við
sjóinn. Ekki þekti eg Guðmund
Magnússon persónulega, svo
eg geti sagt um, hvort honum
hefir verið slík framkoma og
frammistaða að jafnaði eigin-
leg. Það er ekki ólíklegt að hér
hafi nokkru um valdið, að eg
var af hans æskustöðvum og
ómentaður maður, sem hanu
mátti vera óragur við, og svo
hafi það ögrað honum, hvað eg
var hrifinn, þó eg hældi hon-
um ekkert. í grafreitnum hafði
hann fleiri æfintýri að segja
mér en tíminn leyfði, sem öii
voru bundin við legsteina og
minnismerki, og ruddust fram
af djúpi endurminninga hans,
þegar hann leit yfir grafirnar.
Að ganga fram hjá vissum hús-
um, að standa við þvottalaug-
amar, að koma fram á kletta-
snasir í fjörunni, alt það sama,
öllu þessu fylgdu spennandi
smásögur og æfintýri, og svo
mikið var til af þessu, að eftir
varð að skilja, þegar annað
frábrugðið bar að höndum.
Þó eg nú muni glögt efni og
innihld nokkurra sagna og æf-
intýra, merkilegra viðburða, af-
skifta og framkomu einstakra
manna í allskyns myndum, þá
er sem eg þori ekki við neinu
að hreyfa, af því sem Guð-
mundur sagði mér. Það er eins
og að ganga á augnuðum og
hættulegum vorís. Hvað af því
var skáldskapur og hvað raun-
verulegt, get eg ekki vtiað. Aö
tilfæra mannanöfn, væri óðs
manns æði. Þá er og ekkert
hægt fyrir mig að vita, hvað af
því sem Guðmundur sagði mér
kann að hafa verið prentað
seinna.eins og þættir í sögum
hans, þó eg ekki liafi séð það.
Frh.
BINDING
— Smásaga —
Frh.
Og Jói fór heim með lest-
ina, en Sigurður batt. Þegar
heim kom, snaraði Jói sátun-
um ofan af lestinni og ætlaði
aftur í skyndi, en húsfreyjan
kallaði þá á hann, sagði að
kaffið væri til og bað hann að
hinkra aðeins við á meðan hún
helti í flöskuna handa Sigurði.
Jói gæti drukkið kaffið sitt á
meðan Jú, það var sjálfsagt,
að Jói gerði það, sem húsfreyj-
an bað hann um, og sjálfur
hafði hann ekkert á móti kaffi-
sopanum. Hann drakk mikiö
kaffi, því hann var þyrstur, en
þegar húsfreyjan kom með fyita
kaffiflöskuna hans Sigurðar,
þorði hann þó ekki annað en
að hætta, og flýtti sér af stað.
Þegar Jói kom út úr túninu,
varð hann þess var, að sykrið
vantaði, en sykurlaust kaffi gat
Sigurður með engu móti drukk-
ið, það var eitur í hans munni,
sem gerði Jóa í raun og veru
ekkert til-; hitt var verra, að
það var líka eitur á skapgerð
hans, og það eitt kom Jóa til
að snúa til baka og sækja syk-
ur.
Þegar lestin kom á engjarn-
ar, voru reipin þrotin og Sig-
urður farinn að bíða. Hann
var fár í skapi og spurði hvort
þurft hefði að binda upp allar
sáturnar á leiðinni.
Jói kvað nei við því.
“En hvað tafði þá?” Það
var auðheyrt á röddinni, að
Sigurður var reiður.
“Ekkert sérstakt,’’ svaraði
Jói, “eg beið aðeins á meðan
konan þín helti í flpskuna
handa þér og drakk kaffið
mitt á meðan.” Hann rétti
flöskuna að Sigurði.
Sigurður hrifsaði flöskuna úr
liendi Jóa og þeytti henni langt
út í þýfi. “Þessum kaffivömb-
um ríður á engu meira en að
þamba í sig sem mestu af kaffi
og aftur kaffi. Það virðist vera
takmark þeirra í lífinu. En ef
að þarf að taka hey í flýti und-
an rigningu, þá er ekkert hugs-
að um það, ekki hugsað um
neitt nema drekka kaffi. Ef
það væri óvita barn, þá væri
það fyrirgefanlegt, en að full-
orðinn maður með fullri skyn-
semi skuli hugsa þannig, það
fæ eg ekki skilið”. Sigurður
var óvenju mælskur, og hann
var það aldrei nema þegar
hann reiddist; annars talaði
hann fátt.
Jói svaraði ekki neinu. Þeir
létu báðir þegjandi upp á hest-
ana, og Jói lagði af stað með
lestina. Honum lá við að öskra
upp yfir sig af vonzku, hann
langaði til að skera á alla taum-
ana og siga svo hundunum á
hestana, fara sjálfur heim í rúm
og sofna, en láta Sigurð hafa
fyrir að smala saman hestunum
og tína upp sáturnar hingað og
þangað út um móana. Hann
fann sig beittan órétti, já svi-
virðilegu ranglæti, fyrst í því
að vinna allan sunnudaginn
kauplaust og einmitt þá er hann
sízt óskaði, og svo var hann
skammaður að ósekju og sví-
virtur eins og hundur. En hvað
gat hann? Hann gat aumkað
sjálfan sig í hljóði, hann gat
bölvað og hatað Sigurð í hug-
anum, hann gat óskað honum
alls ills, sem hægt var að óska
einum manni, en hann gat
aldrei komist hjá því að verða
eins og bráðið smér, ef Sig-
urður leit á hann. Þá varð
hann auðmjúkur, þrælslegur,
sleikjandi hundur.
Og Jói flýtti sér að fara á
milli, hann þorði ekki annað,
beið hvorki eftir mat né kaffi,
XTRA PALE ALE
***>-WINNIPEG ~ö^>
TELEPHONE-4IIII - 42304

nema Sigurður hreint og beint
skipaði honum það. Ef Jói sá
húsfreyjuna einhversstaðar og
heyrði hana kalla á sig, þóttist
hann hvorki heyra það né sjá
og flýtti sér sem mest að kom-
ast burtu. Hann var dáleiddur
af valdi húsbónda síns, langaði
að brjóta gegn því, en hafði
hvorki viljþrek né áræði til þess.
Um kvöldið þegar Jói fór
heim með síðustu lestina, var
skuggsýni orðið. Á eyrunum
fyrir neðan túnið mætti hann
hóp ríðandi fólks; sumt söng,
sumt hló.
“Sæll Jói”, ávörpuðu hann
einhverjir í hópnum. Aðrir
spurðu hvort hann hefði skemt
sér vel. Jói tók kveðjunni, en
hinu anzaði hann ekki, hann
var ekki í því skapi að taka
gamanyrðum. En flokkurinn
hélt áfrm og söng og hló, án
þess að skifta sér nokkuð af
Jóa. Hann hélt áfram með
lestina, ennþá í illu skapi og
feginn að vera laus við mælgi
hópsins. Ennþá ómaði söngur-
inn og hláturinn, en hvort-
tveggja í fjarska, og bráðum
heyrðist það ekki meir.
Framundan hilti uncjir eitt-
hvað, sjálfsagt í leifamar af
hópnum, en þær voru litlar og
mjökuðust aðeins fet fyrir fet í
áttina til Jóa. Það voru aðeins
tvær persónur, karl og kona,
“kærustur” hugsaði hann með
sjálfum sér og beygði með
lestina út af aðalveginum og
heim á túngötuna.' “Kærustu-
parið" fór fram hjá. Jói þekti
Geira í Dal; það var flækings-
ræfill, sem hvergi átti höfði sínu
að halla, auðnuleysingi, sem
enginn vildi þekkja en var oft
kaupamaður í Dal og því kend-
ur við bæinn. Kvenmaður reiö
við hlið Geira á gráum hesti.
Jói fann blóðið stíga sér til
höfuðs og hjartsláttinn örvast.
Honum skjátlaðist illilega ef
þetta var ekki kaupkonan í
Geirólfsholti, og hefði hann ver-
ið í vafa um hana sjálfa, þá
þekti hann alt af hestinn. Þessi
óþægilega vissa kvaldi Jóa á
augnablikinu og vakti hjá hon-
um nýjar kendir, einhverskonar
kvöl, sem hann þekti ekki áður.
Vissa. Einkennilega leiðinlegt
hugtak og niðurdrepandi!—Jói
hefði getað sætt sig -við alla ó-
vissu og orðið sæll í henni —
en vissan var grálynd, hún kom
sálinni í ólgu, vakti ofsafengnar
tilfinningar í þessari bundnu sái.
Og vegna þess að sálin var
fjötruð af þrælsótta og sá
hvergi frelsi, enga víðsýn fi*am-
undan, náði svartsýnin yfir-
höndinni. Hún læddist, hægt
en örugt og alt af nær og nær.
f Jóa hrærðist ekki ofsi, sem
braut af.sér hlekki vanans, og
hlekki þrekleysis, heldur ofsi,
sem hlóð utan um sig fjötra
svartsýni. Jóa langað mest að
gera enda á þessari sálarkvöl
með því að stytta sér stundir.
En vaninn og hugleysið toguðu
hver í sinn skanka og héldu
honum í skefjum. Honum leiö
óbærilega illa.
Jói spretti af hestunum og
hleypti þeirn út fyrir túnið.
Hann hafði enga löngun til að
borða og fór beint upp á loft
og háttaði. En hann var ekki
alveg háttaður, þegar Sigurður
kom upp til hans og spuröi
hvort hann vildi ekki vera svo
góður að hlaða sátunum, það
gæti rignt og það væri illa farið
ef þær væru út um alt og gegn-
blotnuðu. “Það hefði reyndar
verið bezt”, sagði Sigurður, “að
leysa úr þeim í kvöld, þá hefði
þeim verið borgið, en úr því að
þú ert farinn að hátta, þá get
eg ekki verið að biðja þig um
það. Við skulum heldur fara
snemma á fætur í fyrramálið
og leysa úr þeim þá”. Tilfinn-
ingin um eigin gæzku gagnvart
vinnuhjúinu skein út úr andliti
Sigurðar, þegar hann gekk fram
gólfið og niður stigann.
Jói anzaði engu. Hann fór
snöggklæddur út og kastaði
saman sátunum. Hann var ekki
reiður lengur, eins og hann var
í dag; hann var bara sorgbitinn.
Að mega ekki vera í friði, þegar
hann var sorgbitinn og þarfn-
aðist næðis. Sigurður var ó-
nærgætinn. Það fanst Jóa, en
í kvöld gat hann skilið alt, af-
sakað og fyrirgefið. En sjálfur
þarfnaðist hann um fram alt
hvíldar. Hann átti að vakna
snemma í fyrramálið til að leysa
úr sátunum. Hann flýtti sér
heim og háttaði.
Mánudagurinn rann upp jafn-
fagur og aðrir þurkadagar sum-
arsins, og þannig hélzt veðrið
vikuna út. “Munur að mega
hirða í dag og hafa hvílt sig
gær”, hugsaði Jói um leið og
hann velti sátunum inn eftir
hlöðunni í býti á mánudags-
morgun — en nú var þýðingar.
laust að iðrast. Sigurður bóndi
var í góðu skapi í dag. “Jæja,
vinnan í gær var þó í öllu falli
ekki til ónýtis”, sagði hann við
Jóa, þegar þeir komu út úr
hlöðunni og gengu heim í morg-
unkaffið.
“Ó-nei”, anzaði Jói stuttur 1
spuna. Hann gat engan veginn
samglaðst húsbónda sínum.
En dagamir hurfu hver af öðr
um í tilbreytingarleysi. Það
var slegið, þurkað og bundiö.
Þannig gengur það dag eftir
dag; það er borðað, klæðst og
háttað á vissum tíma. Alt virð-
ist vera gert til þess að útiloka
alla tilbreytni, — og lífið er alt
háð gangi klukkunnar. Þessi
válbundna niðurröðun tímans
á stóran þátt í gagngerðri breyt
inglu á sálarlífi einstaklings og
heildar. Hún sefar tilfinningar,
deyðir ofsa, en vekur kulda og
kæruleysi gagnvart umhverfinu.
Og Jói fór engan veginn var-
hluta af þessu. Daglegt strit
og tilbreytingarleysi lamaðai
tilfinningarnar, honum var hætt
að líða illa, en leið heldur ekki
vel. Hann var eins og skepna.
Jói reyndi að blekkja sjálfan
sgi, ljúga að sér sjálfum. Hann
ætlaði að telja sér trú um, að
það hefði alls ekki verið kaupa-
konan í Geirólfsholti, sem var
með Geira um kvöldið. Hann
vildi ekki trúa því, að hún væri
svo lítilfjörleg að vera með
manni sem Geira. En slíkar
vilja-blekkingar náðu engum
tökum, staðreyndin bar alt ann-
að orfurliði. Með támanum
hætti Jóa að gera þetta nokkuð
til, hann var orðinn svo rólegui’.
Hann huggaði sig við það, að
karl og kona, sem færu einför-
um, þyrftu ekki endilega að
ver trúlofuð, og einmitt hérna
var sérstök ástæða til að ætla
að svo væri ekki: kaupakonan
myndarleg og elskuleg, en Geiri
bara ræfill. Þegar Jói rökhugs-
aði þannig fram og aftur og því
lengra sem leið fram á haustið,
þá leið honum betur og því sann
færðari var hann um, að hér
væri alt eins og það ætti að
vera.
Haustið var búið. Kaupafólk-
ið var farið. Kaupakonan í
Geirólfsholti fór án þess að Jói
fengi tækifæri að hitta hana.
Geiri í Dal var farinn eitthvað
út í veður og vind, enginn vissi
hvert, og öllum stóð líka hjart-
anlega á sama. Réttir voru af-
staðnar, haustannir og sláturs-
ferðir búnar; það hafði snjóað í
langan tíma, og fé var fyrir
nokkru komið á gjöf. Þá bar
gest að garði á Harðarstöðum,
og hann sagði þau tíðindi, að nú
væri Geiri í Dal trúlofaður og
kærastan væri kaupakona, sem
hefði verið f Geirólfsholti í sum-
ar, heldur myndarleg stelpa.
Jói stóð höggdofa, blóðið
streymdi til andlitsins, svitinn
spratt út úr enninu, hann fyrir-
varð sig að láta fólk sjá þetta
og fór fram.
“Andskotans sunnudagsbind-
ingdin!” tautaði hann hálfhátt
fyrir munni sér. Ef hún hefði
ekki komið fyrir, hefð Geiri
aldrei trúlofað sig kaupakonunni
I •* ] N af ns pj( ild

Dr. M. B. Halldorson
401 Boyd Bldg.
Skrlfstofusími: 23674
Stund&r sérstaklega lungnasjúk-
dóma.
Er atJ flnna á skrifstofu kl 10—12
f. h. og 2—6 ©. h.
Hetmili: 46 Alloway Ave.
Talilml t 33158
DR A. BLONDAL
602 Medical Arts Bldg
Talsíml: 22 296
fitundar sérstaklega kvensjúkdóma
og barnasjúkdóma. — At5 hitta:
k! 10—12 ♦ k. og 3—6 e h
Helmlli: 806 Victor St. Síml 28 130
Dr. J. Stefansson
216 MEDICAL ARTS IILDG.
Horni Kennedy og Graham
Standar elngöngu aiiK'nn- eyrnn
ne/- »k kverka-Njfikddma
Er a?5 hitta frá kl. 11—12 f. h
og kl. 3—6 e h
Talnfmi: 21834
Hetmill: 638 McMillan Ave. 42691
DR. L. A. SIGURDSON
216-220 Medlcal Arts Bldg.
Phone 21 834 Office tímar 2-4
- Heimili: 104 Home St.
Phone 72 409
Dr. A. B. INGIMUNDSON
Tannlæknir
602 MEDICAL ARTS BLDG.
Simi: 28 840 Heimilis: 46 054
frá Geirólfsholti, það væri Jói
og hún sem nú væru trúlofuð
og hamingjusöm. Eða hversu
mikill munur var ekki á mann-
gildi Jóa og Geira? Hver gat
tekið Geira og hafnað Jóa?
Hver gat tekið ræfil, en hafnaö
gæfu? Það voru atvikin, sem
léku Jóa grátt, og Sigurður
bóndi var sá, sem stjórnaði þess
um atviKum — þau voru öll
honum að kenna.
Eins og elding, sem lýstur
niður, fyltist Jói í einni svipan
óstjómlegri gremju til húsbónda
síns. Hann hljóp niður stigann
og út. Hann ásetti sér að tala
við Sigurð, en hvar var hann?
Jói hét því með sjálfum sér að
skamma húsbónda sinn óbóta
skömmum, úthúða honum sem
þrælmenni og kvikindi fyrir auð
virðilega framkomu við vinnu-
fólkð. Hann var ákveðinn að
ganga úr vistinni í dag, heimta
kaupið sitt og skaðabætur fyrir
helgidagsvinnu.
Hlaðan var opin, Sigurður
hlaut að vera í henni. Jói hent-
ist þangað í einni svipan ein-
beittur og ákveðinn; þegar hann
kom að dyrunum, var Sgurður
að láta hey í poka, en leit upp
þegar hann heyrði Jóa koma.
“Hvað er að?” spurði hann
hörkulega.
Jói stöðvaðist og leit undan,
drættir andlitsins > 'báru ekki
lengur merki viljaþreks né festu.
Hann stóð eins og skömmustu-
legur hundur frammi fyrir hús-
bónda sínum, viljalaus, auð-
mjúkur og vitandi sektar sinn-
ar, sem hafði hann stolið heil-
um ketbita. Hann fann að hon-
um var ekki unt að brjóta af
sér viljvald húsbönda síns, hann
varð að beygja sig undir mátt
hans og styrk.
“E-e-eg ætlaði að vi-i-ca
hvort eg ætti ekki að lá-lá-láta
út rollurnar”, stamaði Jói kaf-
rjóður og leit niður fyrir fæt-
urnar á sér.
“Jú, þú getur það”, anzaði
Sigurður kaldur og gek kfram
hjá honum út úr hlöðunni.
Jói stóð eftir og horfði í
Sigurður kaldur og gekk fram
vinnu sinnar eins og hann var
vanur.
Þorsteinn Jósefsson.
—Eimreiðin.
G. S. THORVALDSON
B.A., L.L.B.
LögfrœSingur
702 Confederation Life Bklf
Talsíml 97 024
W. J. LINDAL, K.C.
BJÖRN STEFÁNSSON
ISLENZKIR LÖGFRÆÐINOAR
á oðru gólfi
325 Main Street
Talsími: 97 621
Hafa einnig skrifstofur að
Lundar og Gimli og eru þar
að hitta, fyrsta miðvikudag i
hverjum mánuði.
Telephone: 21 613
J. Christopherson,
tslenzkur LögfræSingur
845 SOMERSET BLK.
Winnipeg, :: Manitob*.
A. S. BARDAL
selur líkkistur og annast um útfar-
ir. Allur útbúnatJur sá beztl
Ennfremur selur hann allskonar
minnisvarUa og: legsteina.
843 SHERBROOKE ST.
Phone: 86 607 WINNIPBG
HEALTH RESTORED
Lækningar án lyfja
DK. S. G. SIMPKON, N.D., D.O., D.O.
Chronic Diseases
Phone: 87 208
Suite 642-44 Somerset Blk.
WINNIPEG —MAN.
MARGARET DALMAN
TEACHER OF PIANO
854 BANNING ST.
PHONE: 26 420
Dr. A. V. Johnson
íslenzkur Tannlæknir.
212 Curry Bldg., Winnipeg
Gegnt pósthúsinu.
Sfmi: 96 210. HeimUis: 33328
Jacob F. Bjarnason
—TRANSFER—
BagKHKf nnd Furnltore Mot1B|
762 VICTOR ST.
SIMI 24.500
Annast allskonar flutnlnga fram
og aftur um bæinn.
J. T. THORSON, K. C.
tslenzkur IðKfrffitllnBur
Skrifstofa: 411 PARIS BLDO.
Sími: 96 933
DR. K. J. AUSTMANN
Wynyard
Sask.
Talatmli 2H HH9
DR. J. G. SNIDAL
TANNL.EKNIR
614 Sonerset Block
Portagc Avenae WINNIPHG
BRYNJ THORLAKSSON
Söngstjórl
Stillir Pianos ng Orgel
Stml 38 345. 594 Alverstoae 8t