Heimskringla - 22.03.1933, Page 2

2. StÐA.
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 22. MARZ 1933
FJÓRTÁNDA ARSÞING
ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGSINS.
Frh.
Var nú lögð fram skýrsla frá Bóka-^
safnsnefndinni, og fer hún hér á eftir:
.Yfirlit yfir bókasafn
Þjóðrseknisfélagsins 1932
Bækur meðteknar frá O. S. Thor-
geirsson. Bundnar og sem hafa verið
bundnar siðan. Hér eru ekki tald-
ar þær bækur sem ekki hafa verið
settar til útláns, listi yfir þær er í
heildarlistanum ............... 349
Bækur pantaðar og meðteknar frá
Arsæli Ámasyni ................ 149
Bækur fengnar fyrir safnið hérlendis 110
Alls ........................ 608
Bækur í útláns standi ........ 563
Safnið aukið að verðlagi á árinu:
Bækur fengnar hérlendis .......... $60.00
Nýtt bókband borgað ............... 40.80
Borgað fyrir aðgerð á bandi ........ 2.70
Alls ................. $103.50
Meðlimi tala safnsins ............... 72
trilánaðar bækur á árinu .......... 1956
Gerði Ari Magnússon tillögu, er Sig.
Vilhjámsson studdi að skýrslan sé við-
tekin. Samþykt.
Fjármálanefnd lagði nú fram álit er
svo hljóðar:
Fjármálanefndin sem skipuð var á
þessu þingi, hefir nú yfirskoðað skýrslur
embættismanna félagsins.
Leyfum við okkur að leggja til að
skýrslumar verði samþyktar eins þær
liggja fyrir.
Ami Eggertsson.
H. J. Jóhannson
Halldóra Gíslason
, B. Dalman.
Asm. P. Jóahnnsson gerði grein fyrir
sérstökum atriðum í sanmbandi við skýr-
slu fjármálaritara, sem áður þóttu eigi
full ljós, sérstaklega í sambandi við
komu r. Sigurðar Nordal. Lét þing-
heimur sér þær skýringar lynda. Bar
þá séra Guðm. Amason fram tillögu er
Loftur Matthews studdi að nefndarálitið
sé viðtekið af þinginu. Samþykt.
Þá lagði fræðslumálanefnd fram svo-
hljóðandi álit:
Nefndin sem sett var í fræðslumálin,
leyfir sér að leggja fram eftirfarandi álit:
1. Að íslenzku kenslu verði haldið á-
fram, þar «em því verður komið við, og
á þann hátt sem hverri félagsdeild virðist
heppilegast undir þeim aðstæðum, sem
fryir hendi eru á hverjum stað.
2. Að stjómamefnd sé heimilað að
verja sömu upphæð og að undanfömu til
að standast straum af kenslunni.
Á Þjóðræknisþingi í Wpg.
23. febr. 1933.
Gupðm. Amason.
Ragnar Stefánsson.
G. E .Eyford.
Sigfús Benediktsson gerði tillögu er G.
P. Magnússon studdi, að álitið sé viðtek-
ið af þinginu, eins og það liggur fjrrir.
Samþykt.
Nú hafði nefndin i Sjóðsstofnanamáiinu
lokið störfum, og lagði fram svohljóðandi
álit:
Nefnd sú er skipuð var, til að íhuga
starfsrækslu og meðferð sjóðstofnana
þeirra ,er Þjóðræknisfélagið hefir umsjón
með.
Nefndin hefir íhugað þau mál, og leyfir
sér að koma fram með eftirfarandi tillög-
ur:
1. Að kosin sé þriggja manna milli-
þinganefnd á þessu þingi, til þess að
auka og efla ritlaunasjóðinn í samráði
við stjómarnefnd Þjóðræknisfélagsins. En
fjráveitingar úr þeim sjóði, skal vera að
öllu leyti í höndum stjómaraefndarinnar
2. Viðvíkjandi "Selskinnusjóði”, leggrur
nefndin til:
(a) að á þessu ári (1933) afhendi
stjómamefnd Þjóðræknisfélagsins sjóðinn
til þeirra stofnunar, er hann í fyrstu var
stofnaður fyrir.
(b.) En þó skal halda áfram að safna
í þennan sjóð.
3. Viðvíkjandi Ingólfssjóðnum, leggur
nefndin til, að hann haldi áfram að vera
undir verad stjómamefndar Þjóðræknis-
félagsins, eins og að undanfömu.
Winnipeg, 23. feb. 1933.
G. E. Eyford.
Jón Asgeirsson
G. P. Magnússon.
Asm. P. Jóhannsson gerði tillögu er
Jónas Thordarson studdi, að álitið sé
rætt lið fyrir lið. Samþykt .
Asm. P. Jóhannsson tjáði sig mótfallin
því áð Byggingarsjóður renni inn í Rit-
launasjóð og gerði tillögu er Ami Eggert-
son studdi, að lsti liður álitsins sé feldur.
Var tillagan samþykt.
Þá gerði Asm. P. Jóhannsson tillögu er
Guðm. Eyford studdi, að 2. liður áiltsins
sé viðtekin óbreyttur. Samþykt.
Við 3. lið A og B gerði Ami Eggerts-
son tillögu er Sig. Vilhjálmsson studdi, að
samþykt sé óbreytt. Samþykt.
Þá lágu til umræðu C og D greinir 3.
ilðs. Asm. P. Jóahnnsson gat þess, að
nokkur vafi væri meðal manna um af-
drif “Selskinnu”. Kvað hann bezt að
segja hverja sögu sem hún gengi, enda
ætti fólk rétt á að vita sannleikann í
málinu. Bað Arna Eggertsson að skýra
sögu Selskinnu, svo sem hann vissi hana
sannasta. Ámi Eggertsson gaf þær
upplýsingar,. að Selskinna væri töpuð.
Sagðist hann hafa fengið vitneskju um,
að nálægt 28. júni s. 1. hefði Selskinna
horfið þaðan sem hún var geymd. Taldi
hann ekki ósennilegt, að bókin hefði
verið tekin í misgripum af farandsala,
eða henni jafnvel verið stolið, og hefði
sá er það kynni að hafa gert álitið, að
burðarhylki það sem bókin var geymd í,
hefði eitthvað vermætt inni að halda.
Asm. P. Jóhannsson gerði þá tillögu
er Mrs. Byron studdi, að C og D greinir
3ja liðs séu feldar. Samþykt.
Þar sem álitið var að-4. liður áiltsins
yrði ekki afgreiddur fyr en Bjarráða-
málið kæmi fyrir fund, gerði séra Guðm.
Amason tillögu er Ásgeir I. Blöndahl
studdi, að umræðum um þenna lið sé
frestað. Samþykt.
Nefndin í Minnisvarða málinu lagði
fram svohljóðandi álit:
Nefndarálit í minnisvarðarmáli
Leifs Eiríkssonar.
Nefnd sú, er sett var til þess að ihuga
þáttöku Þjóðræknisfélagsins í minnis-
varðamáli Leifs Eiríkssonar, leyfir sér
að leggja fram eftirfarandi álit.
Þar sem að það hefir verið mikið
metnaðarmál öllum lslendingum að Leif-
ur Eiríksson sé talinn hinn fyrsti hvíti
maður, er fann Ameríku og að öllum til-
raunum til að hagga þeirri sögulegu
staðreynd hefir jafnan verið mótmælt,
álítur nefndin að Þjóðræknisfélag Is-
lendinga í Vesturheimi geti ekki vanza-
laust neitað um þátttöku sína, þegar um
það er að ræða að reisa Leifi minnis-
varða, er verði afhjúpaður á alþjóða-
sýningunni i Chicago á næsta sumri.
Nú hefir stjónarnefnd félagsins, sem
kunnugt er, haft nokkra viðleitni i því
að reyna að koma þessu máli á fram-
færi meðal Vestur-lslendinga, meðal
annars vakið athygli forsætisráðherra á
því. En nefndin telur samt að það sem
gert hefir verið í þessu hingað til sé með
öllu ófullnægjandi.
Þess vegna leyfir nefndin sér að
leggja til:
1. Að væntanlegri stjómarnefnd sé
falið að hlutast til um að miklu ræki-
legar verði ritað um málið í vestur-ís-
lenzku blöðin heldur en gert hefir verið.
2. Að henni sé falið að gera gang-
skör að því að safna tillögum meðal
Vestur-lslendinga til minnisvarðans.
3. Að þar sem félaginu verður ef-
laust boðin þátttaka í afhjúpunarathöfn-
inni, sjái hin væntanlega stjómamefnd
um, að sú þátttaka verði félaginu til
sóma, án þess þó að það baki félaginu
of mikinn kostnað.
A Þjóðræknisþingi í Winnipeg, 23.
dag febr. 1933.
Asm. P. Jóhannsson.
Arni Eggertsson
Guðm. Amason.
Jón Ásgeirsson
Elín Hall.
Asgeir I. Blöndahl gerði tillögu er G.
P. Magnússon studdi, að nefndarálitið sé
viðtekið. Eftir bendingu frá séra Jó-
hanni P. Sólmundssyni, var örlítil orða-
breyting gerð við nefndarálitið og síðan
samþykt i einu hljóði.
Var nú Bjargráðamál til umræðu
Nefndin í því máli hafði klofnað. Taldi
séra Ragpiar E. Kvaran bæði álitin, meiri
og minni hluta ófullnægjandi, og óskaði
eftir að málinu sé vísað til nefndarinnar
aftur, til frekari athugunar og álits, á
breiðari gmndvelli. Spunnust um málið
talsverðar umræður, unz tillaga kom frá
séra Ragnari E. Kvaran er séra Guðm.
Ámason studdi, að nefndin sé beðin að
taka málið til nýrrar meðferðar. Var
tillagan samþykt.
Endurskoðun Laga (Nefndarálit)
Nefndinni hefir verið skýrt frá því að
nauðsyn beri á því að auka við gmnd-
vallarlög félagsins í sambandi við þing-
boð og ýmsar aðrar misfellur er séu á
lögunum.
Leggur því nefndin til að Framkvæmd-
amefndinnl sé falið á hendur á komandi
ári að fara itarlega yfir lögin og leggja
athuganir sínar fyrir næsta þing.
Á þingi Þjóðræknisfélagsins,
23. febr. 1933.
B. E. Johnson.
B. Dalman.
Sigurbjöm Johnson.
Séra Guðm. Ámason gerði tillögu er
Bergþór E. Johnson studdi, að nefndar-
álitið sé viðtekið.
Fundi var þvinæst slitið kl. 5. e. h.
og störfum þingsins frestað til kl. 10 f.
h. næsta dag. — Að kveldi fór fram
skemtiskrá undir umsjón deildarinnar
“Frón”, fyrir troðfullu húi. Til sam-
komunnar var prýðilega vandað, og
nutu samkomugestir þar hinnar mestu
ánægju, við snjalla ræðu er séra Jónas
A, Sigurðsson flutti, söng og hljóðfæra-
slátt. Að skemtiskránni lokinni hófst
dans, er stóð fram yfir miðnætti.
Forseti setti fund kl. 10.30 f. h. hinn
24. febr. Las ritari fundargerð síðasta
fundar.
Ari Magnússon gerði þá athugasemd
við fundargerðina, að ekki væm bókuð
andmæli sín, gegn þeim lið í fjármála-
skýrslunni ,er fjallaði um ferðakostnað
Dr. Rögnv. Péturssonar og Arna Eggerts-
sonar til Ottawa, í sambandi við sjóð-
stofnsmál Canadstjómar til handa ísl.
stúdentum og fræðimönnum. Gerði þá
séra Guðm. Arnason tillögu er Asm. P.
Jóhannsson studdi, að fundargerðin sé
viðtekin með þeim viðauka, að andmæla
Ara Magnússonar sá getið, samkvæmt
ósk hans, er vom i því fólgin, að
vafasamt væri um heimild fyrir því, að
eyða fé félagsins til slíkrar farar sem
hér um ræðir, og ferðin hefði jafnvel
verið með öllu óþörf.
Var tillagan samþykt.
Þá tilkynti forseti að hr. ó. S. Thor-
geirsson hefði beðið um afstökun frá að
starfa í Minningarmálsnefnd, og skipaði
í hans stað Fred. Swanson.
Lá nú fyrir Tónlistarfélag Jóns Leifs,
og lagði nefndin i því máli fram svo
hljóðandi álit:
Félag tónlistar Jóns Leifs (Nefndarálit)
Nefndin lætur í Ijós ánægju sína yfir
því, að stjónramefnd síðasta árs hefir
tekið vinsamlega í þau tilmæli að greiða
fyrir félagi þ^ssu hér' í landi. Það er
alkunnugt, að þessi tónlistarmaður, sem
hér á hlut að máli, starfar á þjóðlegum
gmndvelli og leitast við að túlka sálar-
líf þjóðarinnar út frá þeim einkennum,
sem birtast í þjóðlögunum sjálfum. Tel-
ur nefndin það vel farið ef Vestur Is-
lendingar gætu fylgst með þeirri við-
leitni svo vel, sem þeim er unt. Vill
nefndin leggja áherzlu á að hin komandi
stjómamefnd leggi hug á að afla með-
lima í félagið og styrkja á þann hátt
útgáfuna af tímaritum þessum. Og enn
meira telur nefndin um það vert, ef
nefndinni gæti auðnast að koma tímarit-
unum sjálfum á framfæri, svo þau yrðu
leikin af fæmm hljóðfæraflokkum víðs-
vegar um álfuna. Er það tillaga og á-
skomn nefndarinnar að stjórnin sinni
sem best báðum þessum atriðum á kom-
andi ári.
A þingi Þjóðræknisfélagsins,
23. febr., 1933.
Ragnar E. Kvaran.
Jón Ásgeirsson.
B. E. Johnson.
Ami Eggertsson gerði tillögu er Sig.
Vilhjálmsson studdi, að nefndarálitið sé
viðtekið. Séra Jóhann P. Sólmundsson
kvaðst ekki geta felt sig við sérstakt
orðalag í nefndarálitinu, þar sem hann
teldi si gekki færan um að leggja dóm á
verk Jóns Leifs, en i álitinu feldist dóm-
ur um þau. Mælti séra Jóhann með þvi
að stjómamefnd sé falið að annast um
málið. Gerði síðan breytingartillögu er
Asm. P. Jóhannsson studdi, að orðin: •
“Starfar í þjóðlegum gmndvelli og leitast
við að túlka sálarlíf þjóðarinnar út frá
þeim einkennum” — falli burt. Benti þá
Jón Asgeirsson á, að ef rétt sá athugað,
felist enginn dómur í álitinu. Urðu um
þetta nokkrar umræður, unz séra Jó-
hann P. Sólmundsson kvaðst fús til að
draga breytingartillöguna til baka, og
einnig stuðningsmaður hennar. Var þá
nefndarálitið samþykt óbreytt.
Samvinnumálanefnd lagði þá fram
eftirfarandi álit.
Samvinnumál.
Nefndinni, sem um þetta mál fjallaði,
er kunnugt um ,að stjómamefnd félags-
ins hefir leitast við á siðasta ári að
vekja athygli áhrifmikilla manna hér-
lendis á því, að mikið mætti auka verzl-
unar-viðskifti milli íslands og þessarar
álfu, sem báðum aðilum yrðu hagkvæm.
Nefndinni er það Ijóst, að það gæti haft
mikla þýðingu fyrir þjóðemis-hreyfingu
vora ef þau viðskifti yrðu sem víðtæk-
ust og sem bezt væri til þeirra vandað.
Telur nefndin það vel farið ef félag vort
gæti á einhvem hátt orðið hér til stuðn-
ings. Eitt aðalskilyrðið til þess að góð-
um árangri verði náð í þessu efni, er
að stuðla að því að Canada og Banda-
ríkin hefðu verzlunar-erindreka á Islandi.
Eins og skýrt hefir verið frá á þinginu
verður á þessu ári tækifæri til þess fyrir
íslenzk fræðimanna og vísindamannaefni
að notfæra sér hið höfðinglega boð
Canadiska Sambandsþingsins um að
stunda nám við fræðslustofnanir rikisins
með styrlc frá hinum nýstofnaða náms-
Sjóð. I sambandi við það mál er sú
tillaga sem síðar getur.
Þá telur nefndin mikilsvert að sem
grandgæfilegast verði rannsakaðir mögu-
leikarnir fyrir því, að Islendingum og
öðmm, sem áhuga hafa fyrir þjóð vorri,
gefist einstöku sinnum kostur á að
hlýða á útvarp frá Islandi, sem endur-
varpað væri hér i landi. Telur nefndin
sennilegt að komast megi að samningum
um þetta við Utvarpsráðið á Islandi og
Crtvarpsnefndina í Canada. Leggur nefnd-
in því fram eftirfarandi tillögu til sam-
þyktar:
1. Stjómamefnd félagsins sé falið að
leita álits og stuðnings verzlunafróðra
manna um möguleikana fyrir auknum
viðskiftum milli Islands og þessarar álfu,
sérstaklega með það fyrir augum að
opna markaði fyrir íslenzkar vörur, og
koma sér síðan í samband að slíkri
rannsókn lokinni, við stjómarvöld Islands
Canada og Bandarikjanna og fylgja mál-
inu eftir við þau.
2. Stjórnarnefndinni sé falið að leitast
við að stuðla að því að fastir verzlunar-
erindrekar verði settir á íslandi frá
Canada og Bandaríkjunum.
3. Stjómamefndinni sé falið að veita
væntanlegum nemendum frá Islandi, sem
styrks njóta úr Námssjóði Canada, alt
það liðsinni, með upplýsingum og annari
fyrirgreiðslu, sem hún getur frekast í té
látið.
4. Stjórnamefndinni sé falið að hlut-
ast til um það við Otvarpsráðið á Is-
landi og Crtvarpsnefndina í Canada að
einu sinni eða tvisvar á ári sé endurút-
varpað hérlendis útvarpi frá Islandi sem
sérstaklega sé ætlað islenzkum mönnum
hérlendis.
Á þingi Þjóðræknisfélagsins,
23. febr. 1933.
Ragnar E. Kvaran.
Rögnv. Pétursson.
Jónas A. Sigurðsson
S. Einarsson.
Guðm. Eyford gerði tillögu er séra
Guðm. Ámason studdi, að álitið sé rætt
lið fyrir lið. Samþykt. Þá gerði séra
Guðm. Ámason tillögu er Bergþór E.
Johnson studdi að fyrsti liður sé sam-
þyktur. Ásm. P. Jóhannsson taldi sjálf-
sagt að samþykkja alla liði álitsins, en
, benti á að fela mætti stjómamefnd
framkvæmdir í málinu, eða að þingið
samþykti einhverja fjámpphæð, er verja
mætti á árinu, málinu til stuðnings og
framkvæmdar. Guðm. Eyford benti á
fjárhagsleg vandamál í sambandi við
stefnu álitsins, en fyrir sér vekti aðeins
varasemi um, að ekki yrði hrapað að
samþyktum, að ílla athuguðu máli. Var
nú gengið til atkvæða um fyrsta lið
álitsins og hann samþyktur.
Arni Eggertsson gerði tillögu er Guðm.
Eyford studdi að 2. liður sé viðtekin
óbreyttur. Samþykt.
Séra Guðm. Ámason gerði tillögu að
3. liður sé samþyktur. Tillöguna studdi
séra Jóhann P. Sólmundsson með þeirri
athugasemd, að þess yrði gætt, ef til
kæmi með útvarp frá Islandi, að ekki
yrði um hlutdrægni að ræða í því starfi,
þannig, að einni hlið stjómmála sé þar
ekik sýnd meiri tilhyðrun en annari,
sem sér hafi fundist nokkra ráða um
fréttaval Vestur-Isl. blaðanna. Séra
Jónas A. Sigurðsson kvað þingið ekki
hafa ráð yfir starfsaðferð blaðanna og
því ekki geta um það fjallað. Dr. Rögnv.
Pétursson kvað aðal áhugaefnið að vér
ættum þess kost að heyra raddir frá
Islandi yfir útvarpið, og taldi eðlilegast
að íslenzka stjómin legði fram beiðni
til Canadastjórnar um upptöku í út-
varpssambandið. Fengist það samband
myndi verað um að ræða sérstakt pro-
gram, með tilliti til íslendinga hér vestra.
Þá var gengið til atkvæða um þenna
lið og hann samþyktur.
Miss Hlaðgerður Kristjánsson gerði
tiUögu er Mrs. Matth. Friðriksson
studdi, að 4 .liður sé viðtekin óbreyttur.
Samþykt.
Þá var nefndarálitið í heild borið undir
atkvæði og samþykt.
Var nú liðið að hádegi, og frestaði
forseti fundi til kl. 2 e. h.
Fundur hófst á ný kl. 2.20 e. h.
Lá nú fyrir stjórnarkosning.
Stungið var upp á fyrir forseta:
Séra Jónas A. Sigurðsson
Jón J. Bildfell.
Séra Ragnar E. Kvaran.
Bergþór E. Johnson.
Asm. P. Jóhannsson.
Séra Guðm. Ámason.
Guðm. Eyford.
Afsökuðu sig allir hinir útnefndu,
sem á fundi vora. Gerði þá Miss Hlað-
gerður Kristjánsson tillögu er Mrs. Hall-
dóra Gíslason studdi, að afsakanir séu
ekki teknar til greina. Samþykt.
Fór nú fram atkvæðagreiðsla um
hina útnefndu og var kosin
i Forseti: Séra Jónas A. Sigurðsson.
Fyrir vara-forseta var stungið upp á
Séra Ragnar E. Kvaran, og var hann
kosinn í einu hljóði.
Stungið var upp á fyrir skrifara:
Dr. Rögnv. Pétursson
Ásgeir I. Blöndahl.
Guðm. Eyford.
Fred Swanson.
G. P. Magnússon.
Hlaut Dr. Rögnv. Pétursson kosningu.
Fyrir vara-skrifara var stungið upp
á Dr. Agúst Blöndahl, og var hann
kosinn I einu hljóði.
Fjármálaritari var endurkosinn í einu
hljóði: Jónas Thordarson.
Fyrir vara-fjármálaritara var stungið
upp á:
Páll S. Pálsson.
G. P. Magnússon.
Ari Magnússon.
Jón J. Bildfell.
Asm. P. Jóhannsson
Hlaut kosningu: Ásm. P. Jóhannsson.
Féhirðir var kosinn í einu hljóði:
Arni Eggertsson.
Fyrir vara-féhirðir var stungið upp á:
Páli S. Pálssyni og
Ara Magnússyni.
Kosningu hlaut: Páll S. Pálsson.
Stungið upp á fyrir Skjalavörð:
Bergþór E. Johnson.
Guðjón Friðriksson
Ásgeir I. Blöndahl.
Kosningu hlaut: Bergþór E. Johnson.
Yfirskoðunarmaður var kosin í einu
hljóði: Guðmann Levy.
Frh.
VÉLAMENNINGAR STJÓRN
sem bjargráð gegn núverandi
þjóðskipulagi
I.
Eg vil geta þess nú þegar, að
annar kafli greinarheildarinnar
er algerlega óháður efni því sem
megin atriði hennar fjalla um.
Ástæðumar fyrir því að eg set
hann hér, er aðallega sú, að
mér fanst hann of stuttur til að
biðja um sérstakt rúm fyrir
hann. Vona eg að eg hneyksli
engan með þessari efnisskipun
minni.
II.
Nýlega birtist í ritstjómar-
dálkum Heimskr. þörf hug-
vekja um afskiftaleysi íslenzkra
manna, einkum mentamanna
gagnvart íslenzkri blaðamensku
og bókmentum hér vestan hafs.
Ekki er það tilætlun mín með
þessum línum að hefja neina
höfuðsök á hendur þeim, þó að
eg vilji gjarna styrðja þá skoð-
un ritstjórans að með nokkrum
góðum og gildum undantekn-
ingum, þá hafi þeir verið ein-
kennilega tómlátir og þag-
mælskir að miðla íslenzkum les-
endum nokkuð af mentun sinni
og fróðleik .
Sú hefir því orðið reynslan á
í liðinni tíð, að það hafi (því)
helst verið lítt skóialærðir leik-
menn, sem hafa léð blöðunum
liðsinni sitt. Að þeir hafi haft
meiri tíma eða hentugleika en
mentamennimir, er mér ókunn-
ugt um, en hitt liggur í augum
uppi, að hlutverk þeirra hafi
verið erfiðara að bjóða lesend-
unum blaðanna eitthvað, það,
er læsinlegt væri.
Eg hefi oft heyrt óhlutvanda
dóma um íslenzku blöðin hér
vestra, að þau hefðu oft lítið
að bjóða í það og það skiftið,
en eg verð að segja það mér
fremur til lofs en lasts, að eg
hefi ekki fylt flokk þeirra
manna. Mér hefir alt af fundist
það rangt að leggja dóm á það,
sem dómarinn sjálfur ætti að
hafa á meðvitund, að hann get-
ur ekki sjálfur gert bet-
ur. Hitt getur oft verið þarflegt
og nauðsynlegt að gagnrýna og
leiðrétta ýms mistök.
Eg minnist þess að hafa núna
nýlega heyrt einn okkar mætu
mentamanna segja, er sterkustu
þættirnir í viðhaldi íslenzks
þjóðemis hér vestanhafs, væru
áreiðanlega íslenzkar kirkjur og
safnaðarlíf og íslenzku blöðin.
Eg veit að það orkar ekki tví-
mælis, að hann hafi haft algera
rétt fyrir sér, en eg er í engum
efa um, að til þeirra íslendinga
og þeir em allmargir, sem eng-
in íslenzk kirkja, og ekkert
safnaðarlíf hefir náð til en hafa
fengið ísl. blöðin, að þar hafi
þau verið sterkasta og einasta
líftaugin sem tengdi þá við ís-
lenzkt þjóðemi og tungu og því
stöndum vér sem íslenzku þjóð-
emi unnum, í stórri þakklætis-
skuld við þá menn, sem á liðn-
oim árum hafa lagt íslenzku rit-
stjórnunum og aðstandendum
blaðanna liðsinni — til að gera
þau þeim mun betri og læsilegri.
III.
Síðari hluti eftirfarandi grein-
ar er ritaður af Bandaríkja-
manni, en að mestu leyt þýdd-
ur af mér, þó að mér sé skylt
að geta þess að nokkrir orða-
nýgervingar í greininni voru
minni litlu mentun og skilningi
of vaxin og varð eg því að ráða
í eyðumar og fylla svo upp eftir
bestu getu. Vona eg að það hafi
ekki raskað efni eða hugsun
hennar að miklum mun. í>að
sem vakti fyrir mér með þýð-
ingunni er aðallega það, að
skoðun sú er hún mælir með
er nú talsvert að ryðja sér
til rúms í hugum manna og þó
að hún sé orðin ærið gömul,
eins og hinn vinsæli rithöfund-
ur, kunningi vor Páll Bjarnason
lætur getið, er fyrstur manna
að mig minnir skýrir hana og
luppruna hennar í hinu nýja gerfi
sínu í Heimskringlu. En þar eð
hugmyndin nú er orðin með öðr-
um hætti en sú eldri og virðist
hafa marga kosti til brunns að
bera og er þar að auki fóstur-
barn nokkurra vísindamanna og
hagfræðinga Bandaríkjanna, er
ekki svo mjög óeðlilegt þó að eg
og mínir líkar, sem em allmarg-
ir sem engu höfum að tapa en
alt að ávinna við einhverja
breytingu á núverandi skipulagi,
tökum henni feginshendi og
óskum henni goðs gengis. Eig-
ingirnin virðist nú vera, hefir
líklega alt af verið sterkasti
þátturinn í athafnalífi manna.
Jafnvel ástin (sjálfselskan frá
ótrúlega eigingjörn.
Eg sem reyni að telja mér
trú um að eg sé algerlegaa ó-
eigingjarn, veit að eg hefi lagt
á mig að þýða áminsta grein í
mjög eigingjömum tilgangi.
Mér er sem sé ant um að hún
komist fyrir augu íslenzkra les-
enda, sérstaklega út um lands-
bygðir, því að þó að eg gangi
þess eigi dulinn að margir ís-
lendingar hér í Winnipeg og
víða út um land eru hreyfing-
unni kunnugir, þá geri eg ráð
fyrir að enn séu kannske nokkr-
ir sem hefðu gott af að kynnast
henni, og gæti eg aflað henni
fylgis, þá er betur farið en
heima setið.
Því að verði eg ellimóður, sem
)